کلام یَهُوَه زنده است

نکاتی از کتاب پیدایش —‏ قسمت دوم

در کتاب پیدایش از ۲۳۶۹ سال تاریخ بشر سخن می‌رود؛‏ از آفرینش آدم تا مرگ یوسف پسر یعقوب.‏ ده باب اوّل و همین طور نُه آیه از باب یازدهم این کتاب،‏ از آفرینش جهان تا بنای برج بابل را توصیف کرده است که قبلاً بدان اشاره کردیم.‏a در این مقاله به چند نکته از باقی‌ماندهٔ کتاب پیدایش که مربوط به مهربانی‌های یَهُوَه نسبت به ابراهیم،‏ اسحاق،‏ یعقوب،‏ و یوسف است،‏ خواهیم پرداخت.‏

ابراهیم دوست خدا

‏(‏ پیدایش ۱۱:‏۱۰–‏۲۳:‏۲۰‏)‏

حدود ۳۵۰ سال پس از طوفان روزگار نوح،‏ در خاندان یکی از پسران نوح به نام سام،‏ کودکی متولّد می‌شود که بعدها مورد توجه بسیار یَهُوَه قرار می‌گیرد.‏ نام او اَبرام است که بعداً به ابراهیم تغییر پیدا می‌کند.‏ اَبرام به فرمان یَهُوَه شهر اور واقع در کنعان را ترک می‌گوید و در سرزمینی که یَهُوَه وعدهٔ مالکیت آن را به او و نوادگانش می‌دهد،‏ به چادرنشینی می‌پردازد.‏ یَهُوَه ابراهیم را به دلیل ایمان و فرمانبرداریش «دوست» خود می‌نامد.‏ —‏ یعقوب ۲:‏۲۳‏.‏

یَهُوَه اهالی سُدُوم و شهرهای مجاور آن را نابود می‌سازد اما لوط و دو دخترش را زنده نگاه می‌دارد.‏ بر طبق یکی از وعده‌های خدا ابراهیم صاحب پسری می‌شود که او را اسحاق می‌نامد.‏ سال‌ها بعد،‏ هنگامی که یَهُوَه از ابراهیم می‌خواهد تا اسحاق را قربانی سازد،‏ ایمان او محک زده می‌شود.‏ او حاضر می‌شود پسرش را قربانی سازد اما یَهُوَه با فرستادن فرشته‌ای او را از این کار باز می‌دارد.‏ ابراهیم مردی با ایمان استوار است و یَهُوَه به او اطمینان می‌دهد که یکی از نوادگانش همهٔ قبایل جهان را برکت خواهد داد.‏ او از مرگ سارا،‏ همسر محبوبش بسیار متأثر می‌شود.‏

پاسخ به پرسش‌های مربوط به آیات:‏

۱۲:‏۱-‏۳ ‏—‏ عهد ابراهیمی از چه زمانی به اجرا گذارده شد،‏ و برای چه مدت‏؟‏ عهد یَهُوَه با اَبرام مبنی بر آنکه همهٔ خانواده‌های روی زمین از اَبرام برکت خواهند یافت،‏ ظاهراً هنگامی به اجرا گذارده شد که اَبرام در راه سفر به کنعان از رود فرات گذشت.‏ این واقعه بنا به شواهد در روز ۱۴ نیسان سال ۱۹۴۳ ق.‏د.‏م.‏ یعنی ۴۳۰ سال پیش از رهایی اسرائیلیان از مصر روی داد.‏ (‏ خروج ۱۲:‏۲،‏ ۶،‏ ۷،‏ ۴۰،‏ ۴۱‏)‏ عهد ابراهیمی عهدی «جاودانی» است و تا زمانی که همهٔ خانواده‌ها برکت یابند و همهٔ دشمنان خدا نابود شوند همچنان به قوّت خود باقی خواهد ماند.‏ —‏ پیدایش ۱۷:‏۷؛‏ ۱قُرِنتیان ۱۵:‏۲۳-‏۲۶‏.‏

۱۵:‏۱۳ ‏—‏ دورهٔ ۴۰۰ سالهٔ رنج و سختی نوادگان اَبرام چه وقت آغاز شد و پایان گرفت‏؟‏ این دوره در سال ۱۹۱۳ ق.‏د.‏م.‏ یعنی هنگامی آغاز شد که اسحاق،‏ پسر ابراهیم در سن پنج سالگی از شیر گرفته شد.‏ اسماعیل برادر ناتنی او که در آن وقت نوزده سال داشت اسحاق را آزار می‌داد.‏ (‏ پیدایش ۲۱:‏۸-‏۱۴؛‏ غَلاطیان ۴:‏۲۹‏)‏ این دوره در سال ۱۵۱۳ ق.‏د.‏م.‏ یعنی هنگامی که اسرائیلیان از بند اسارت مصر رها شدند پایان یافت.‏

۱۶:‏۲ ‏—‏ آیا صحیح بود که سارای کنیز خود را به همسری اَبرام بدهد؟‏ این کار سارای مطابق رسوم آن زمان بود.‏ در آن وقت زن نازا ناگزیر بود برای شوهر خود همسری بیابد تا وارثی برای شوهرش به دنیا آورد.‏ ‹چندهمسری› برای نخستین بار در میان نوادگان قائن پدیدار شد و پس از آن رفته‌رفته مرسوم گشت و برخی از پرستندگان یَهُوَه نیز بیش از یک زن برای خود اختیار کردند.‏ (‏ پیدایش ۴:‏۱۷-‏۱۹؛‏ ۱۶:‏۱-‏۳؛‏ ۲۹:‏۲۱-‏۲۸‏)‏ اما یَهُوَه هیچ گاه معیاری را که در آغاز برای بشر قرار داده بود یعنی تک‌همسری را لغو نکرد.‏ (‏ پیدایش ۲:‏۲۱،‏ ۲۲‏)‏ بنا به شواهد نوح و پسرانش نیز که خدا بدیشان فرمان داد «بارور و کثیر شوید و زمین را پر سازید» هر یک فقط یک زن اختیار کرده بودند.‏ (‏ پیدایش ۷:‏۷؛‏ ۹:‏۱؛‏ ۲پِطْرُس ۲:‏۵‏)‏ عیسی مسیح نیز مجدّداً بر ‹تک‌همسری› تأکید کرد.‏ —‏ متّیٰ ۱۹:‏۴-‏۸؛‏ ۱تیموتاؤس ۳:‏۲،‏ ۱۲‏.‏

۱۹:‏۸ ‏—‏ آیا صحیح بود که لوط دخترانش را به اهالی سُدُوم پیشکش کند‏؟‏ در مشرق زمین،‏ رسم بر آن بود که شخص تا پای جان خود از مهمانش حفاظت کند.‏ لوط حاضر بود جانش را برای مهمانانش بدهد.‏ او با شجاعت تمام از خانه بیرون رفت و در را پشت سر خود بست و یک تنه با مهاجمان روبرو شد.‏ لوط به احتمال قوی متوجه شده بود که مهمانانش فرستادگان خدا هستند و به همین خاطر وقتی دخترانش را به مهاجمان پیشکش کرد،‏ شاید با خود اندیشید که خدا از آنان حفاظت خواهد کرد همان طور که از سارا،‏ زن‌عموی او در مصر حفاظت کرده بود.‏ (‏ پیدایش ۱۲:‏۱۷-‏۲۰‏)‏ و حقیقتاً هم چنین شد زیرا دخترانش و همین طور خود او از آن مهلکه نجات یافتند.‏

۱۹:‏۳۰-‏۳۸ ‏—‏ آیا یَهُوَه مست شدن لوط و همین طور نزدیکی کردن او با دو دخترش را گناه ندانست؟‏ یَهُوَه نزدیکی با محارم و میگساری و مستی را گناه می‌داند.‏ (‏ لاویان ۱۸:‏۶،‏ ۷،‏ ۲۹؛‏ ۱قُرِنتیان ۶:‏۹،‏ ۱۰‏)‏ لوط نیز از اَعمال قبیح اهالی سُدُوم به تنگ آمده بود.‏ (‏ ۲پِطْرُس ۲:‏۶-‏۸‏)‏ دخترانش برای نزدیکی کردن با لوط،‏ او را مست کردند زیرا اگر هوشیار بود هیچ گاه دست به چنین کاری نمی‌زد.‏ در نظر آنان این تنها راه حفظ خاندان پدرشان در آن سرزمین غریب بود.‏ دلیل درج این آیات در کتاب مقدّس آن است که رابطهٔ خویشاوندی نوادگان ابراهیم با مُوْآبی‌ها (‏ از طریق مُوْآب)‏ و بنی‌عَمّون (‏ از طریق بن‌عَمّی)‏ روشن شود.‏

از این آیات چه می‌آموزیم:‏

۱۳:‏۸،‏ ۹‏.‏ ابراهیم در اینجا با زیبایی تمام راه رفع اختلافات را به ما نشان می‌دهد.‏ او به ما می‌آموزد که هیچ گاه نباید اجازه دهیم نفع مادی،‏ نظرات شخصی و یا غرور باعث شود که با دیگران اختلاف پیدا کنیم.‏

۱۵:‏۵،‏ ۶‏.‏ هنگامی که ابراهیم به سنین پیری پا نهاده و هنوز صاحب فرزند نشده بود،‏ با یَهُوَه در این باره به راز و نیاز پرداخت.‏ یَهُوَه به او اطمینان داد که صاحب فرزند خواهد شد.‏ سخنان یَهُوَه ایمان ابراهیم را تقویت کرد.‏ اگر ما نیز سفرهٔ دل خود را پیش یَهُوَه بگشاییم و سخنان اطمینان‌بخش او را که در کتاب مقدّس آمده است بپذیریم،‏ و از او اطاعت کنیم،‏ ایمانمان تقویت خواهد شد.‏

۱۵:‏۱۶‏.‏ اَموریان (‏ یا کنعانیان)‏ مردمانی شریر بودند و یَهُوَه می‌توانست آنان را فوراً نابود سازد اما تا چهار نسل صبر کرد.‏ به چه دلیل؟‏ به این دلیل که یَهُوَه خدایی بردبار است.‏ او به آنان فرصت کامل داد تا رفتار خود را اصلاح کنند.‏ ما نیز باید مانند یَهُوَه با صبر و بردباری با دیگران برخورد کنیم.‏

۱۸:‏۲۳-‏۳۳‏.‏ یَهُوَه خوب‌ها را با بدها نابود نمی‌سازد بلکه از نیکوکاران حفاظت می‌کند.‏

۱۹:‏۱۶‏.‏ با اینکه سُدُوم در شرف نابودی بود لوط «تأخیر می‌نمود.‏» از این رو فرشتگان مجبور شدند او و خانواده‌اش را به دنبال خود بکشند.‏ ما نیز باید همیشه به یاد داشته باشیم که چیزی به نابودی این دنیای شریر باقی نمانده است،‏ و اگر فوراً اصلاحات لازم را در شیوهٔ زندگی‌مان به وجود نیاوریم ممکن است دیر شود.‏

۱۹:‏۲۶‏.‏ اگر ما حسرت چیزهایی را بخوریم که به خاطر یَهُوَه از آن‌ها چشم‌پوشی کرده‌ایم،‏ سرانجام از خدمت به او باز می‌ایستیم و از زندگی جاودانی محروم می‌شویم.‏

یعقوب صاحب دوازده پسر می‌شود

‏(‏ پیدایش ۲۴:‏۱–‏۳۶:‏۴۳‏)‏

ابراهیم ترتیب ازدواج اسحاق را با رِفقَه که دختری خداپرست بود می‌دهد.‏ رِفقَه دو پسر دوقلو به نام‌های عیسو و یعقوب به دنیا می‌آورد.‏ عیسو برای حق نخست‌زادگی خود ارزشی قائل نمی‌شود و آن را به یعقوب که بعدها از جانب پدر برکت می‌یابد،‏ می‌فروشد.‏ یعقوب به فَدّانِ اَرام می‌گریزد و در آنجا با لیه و راحیل ازدواج می‌کند.‏ او از این دو زن و دو کنیزشان صاحب دوازده پسر و دخترانی می‌شود.‏ یعقوب حدود بیست سال از گله‌های پدر لیه و راحیل مراقبت می‌کند و سپس به همراه خانواده‌اش فَدّانِ اَرام را ترک می‌نماید.‏ در طی این سفر دست به دامن یک فرشته می‌شود تا او را برکت دهد و نامش به اسرائیل تغییر می‌یابد.‏

پاسخ به پرسش‌های مربوط به آیات:‏

۲۸:‏۱۲،‏ ۱۳ ‏—‏ مفهوم خواب یعقوب در مورد ‹نردبان› چیست؟‏ این ‹نردبان› که ظاهراً شبیه یک پلکان سنگی بود به مفهوم آن است که بین یَهُوَه و انسان‌های باایمان ارتباط وجود دارد.‏ بالا و پایین رفتن فرشتگان از این نردبان نشان می‌دهد که یَهُوَه از آن‌ها برای کمک به انسان‌های باایمان استفاده می‌کند.‏ —‏ یوحنّا ۱:‏۵۱‏.‏

۳۰:‏۱۴،‏ ۱۵ ‏—‏ چرا راحیل در ازای مقداری «مهرگیاه» از یک فرصت برای نزدیکی کردن با یعقوب چشم پوشید‏؟‏ در روزگار باستان،‏ از میوهٔ مهرگیاه (‏ یا بِلادون)‏ به عنوان داروی خواب‌آور و همین طور برای برطرف کردن و یا پیشگیری از گرفتگی عضله استفاده می‌شد.‏ علاوه بر این،‏ گفته می‌شد که این میوه میل جنسی و میزان باروری را افزایش می‌دهد و لقاح را آسان‌تر می‌سازد.‏ (‏ غزل‌های سلیمان ۷:‏۱۳‏)‏ در کتاب مقدّس انگیزهٔ راحیل از این کار مشخص نشده است.‏ شاید او پیش خود اندیشیده بود که به کمک این گیاه می‌تواند باردار شود و از ننگ نازایی رها گردد.‏ در هر حال،‏ سال‌ها طول کشید تا بالاخره یَهُوَه ‹رحم او را گشود.‏› —‏ پیدایش ۳۰:‏۲۲-‏۲۴‏.‏

از این آیات چه می‌آموزیم:‏

۲۵:‏۲۳‏.‏ یَهُوَه سرنوشت انسان را از پیش تعیین نمی‌کند.‏ اما چون قادر مطلق است می‌تواند شخصیت انسان را حتی پیش از تولّدش بداند و اگر بخواهد به او وظایفی محوّل کند.‏ —‏ هوشَع ۱۲:‏۳؛‏ رومیان ۹:‏۱۰-‏۱۲‏.‏

۲۵:‏۳۲،‏ ۳۳؛‏ ۳۲:‏۲۴-‏۲۹‏.‏ علاقهٔ یعقوب به حق نخست‌زادگی و اینکه بزور و با سماجت می‌خواست از فرشته‌ای برکت بگیرد،‏ بخوبی نشانگر ارزشی است که برای نعمت‌های روحانی قائل بود.‏ یَهُوَه نعمت‌های روحانی بسیاری در اختیار ما نهاده است.‏ برخی از این نعمت‌ها از این قرار است:‏ کتاب مقدّس،‏ امکان برقراری رابطه‌ای نزدیک با او و سازمانش،‏ نجات ما از طریق قربانی عیسی مسیح،‏ و امید برقراری پادشاهی او.‏ ما نیز باید همانند یعقوب قدر نعمت‌های‌مان را بدانیم.‏

۳۴:‏۱،‏ ۳۰‏.‏ معاشرت دینه با کسانی که یَهُوَه را دوست نداشتند منجر به فاجعه‌ای شد که موجب «اضطراب» و ناراحتی شدید یعقوب گردید.‏ ما باید در انتخاب دوستان و معاشرانمان دقت کامل را به خرج دهیم.‏

یَهُوَه یوسف را در مصر برکت می‌دهد

‏(‏ پیدایش ۳۷:‏۱–‏۵۰:‏۲۶‏)‏

پسران یعقوب از روی حسادت برادر خود یوسف را به عنوان برده می‌فروشند.‏ یوسف در مصر به دلیل ایمان و شجاعتی که در حفظ قواعد اخلاقی الٰهی از خود نشان می‌دهد به زندان می‌افتد.‏ چندی بعد،‏ از زندان فراخوانده می‌شود تا خواب‌های فرعون را که خبر از هفت سال فراوانی و هفت سال قحطی می‌داد،‏ تعبیر کند.‏ پس از آن ادارهٔ امور کشاورزی مصر به یوسف محوّل می‌شود.‏ در هنگام قحطی،‏ برادرانش برای جستجوی غذا به مصر می‌آیند.‏ خانوادهٔ او دوباره گرد هم می‌آیند و در سرزمین حاصلخیز جوشن اقامت می‌کنند.‏ یعقوب در بستر مرگ به پسرانش برکت می‌دهد و پیشگویی امیدبخشی به زبان می‌آورد که نشانگر نعمت‌های بسیار برای آیندگان است.‏ جسد یعقوب برای دفن به کنعان برده می‌شود.‏ یوسف در سن ۱۱۰ سالگی می‌میرد،‏ جسدش را حنوط می‌کنند یا به عبارت دیگر به کمک مواد معطر از فساد آن جلوگیری می‌نمایند.‏ مدت‌ها بعد،‏ جسد او را به سرزمین موعود منتقل می‌سازند.‏ —‏ خروج ۱۳:‏۱۹‏.‏

پاسخ به پرسش‌های مربوط به آیات:‏

۴۳:‏۳۲ ‏—‏ چرا مصریان از هم‌سفره شدن با عبرانیان اکراه داشتند؟‏ احتمالاً علّت اصلی این موضوع تعصب دینی یا نژادپرستی بوده است.‏ مصریان از شبانان نیز تنفر داشتند.‏ (‏ پیدایش ۴۶:‏۳۴‏)‏ دلیل این امر شاید آن بود که گله‌داران پایین‌ترین طبقهٔ اجتماعی مصر را تشکیل می‌دادند.‏ یا احتمالاً به علّت کمبود زمین زراعی مایل نبودند زمین‌هایشان چراگاه دام‌ها شود.‏

۴۴:‏۵ ‏—‏ آیا یوسف در جام فال می‌گرفت؟‏ خیر،‏ یوسف مردی باایمان بود و یَهُوَه را می‌پرستید.‏ آنچه او در مورد جام نقره‌ای و دزدیده شدن آن توسط بنیامین گفت بخشی از نقشه‌ای بود که برای برادرانش کشیده بود.‏

۴۹:‏۱۰ ‏—‏ منظور از «عصا» و «فرمان‌فرمایی» چیست؟‏ در دوران باستان،‏ فرمانروا عصا را به عنوان سمبل قدرت پادشاهی به دست می‌گرفت.‏ یعقوب با اشاره به «عصا» و «فرمان‌فرمایی» در واقع قدرت و اختیارات عظیم خاندان یهودا تا پدیدار شدن «شیلو» را نشان می‌دهد.‏ منظور از «شیلو» که از نوادگان یهوداست،‏ عیسی مسیح است یعنی کسی که یَهُوَه پادشاهی آسمانی را به او عطا کرده است.‏ مسیح دارای اختیار سلطنت و قدرت فرماندهی است.‏—‏ مزمور ۲:‏۸،‏ ۹؛‏ اِشَعْیا ۵۵:‏۴؛‏ دانیال ۷:‏۱۳،‏ ۱۴‏.‏

از این آیات چه می‌آموزیم:‏

۳۸:‏۲۶‏.‏ یهودا با عروس بیوه‌اش،‏ تامار با بی‌انصافی رفتار کرده بود.‏ اما وقتی دریافت که مسئول حاملگی اوست،‏ با فروتنی به اشتباه خود اعتراف کرد.‏ ما نیز وقتی متوجه خطای خود می‌شویم باید فوراً به آن اعتراف کنیم.‏

۳۹:‏۹‏.‏ واکنش یوسف در مقابل زن فوطیفار نشانگر آن بود که از قوانین اخلاقی خدا پیروی می‌کرد و اجازه می‌داد که خدا قلبش را هدایت کند.‏ ما نیز باید سعی کنیم مثل او رفتار کنیم.‏

۴۱:‏۱۴-‏۱۶،‏ ۳۹،‏ ۴۰‏.‏ یَهُوَه قادر است اوضاع را به نفع خادمان باایمانش تغییر دهد.‏ در نتیجه ما نیز باید هنگام مواجه شدن با مشکلات به یَهُوَه توکّل کنیم و ایمان خویش را به او حفظ نماییم.‏

مردانی با ایمان پایدار

ابراهیم،‏ اسحاق،‏ یعقوب و یوسف حقیقتاً مردانی خداترس و باایمان بودند.‏ سرگذشت آنان که در کتاب پیدایش درج شده است،‏ براستی ایمان ما را تقویت می‌کند و درس‌های پرارزش بسیاری به ما می‌آموزد.‏

خواندن این قسمت از کتاب مقدّس که بخشی از برنامهٔ هفتگی مدرسهٔ خدمت تئوکراتیک است،‏ بسیار سودمند می‌باشد.‏ بررسی مطالب این مقاله تجسّم این آیات را برایمان آسان‌تر می‌سازد.‏

‏[پاورقی]‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۹]‏

یَهُوَه به یوسف برکت داد

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۹]‏

ابراهیم مردی بود با ایمان استوار

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۹]‏

لوط درستکار و دو دخترش نجات یافتند

‏[تصویر در صفحهٔ ۳۲]‏

یعقوب برای نعمت‌های روحانی ارزش فراوان قائل بود.‏ آیا شما نیز برای نعمت‌های روحانی ارزش قائلید؟‏