شگفتی‌های طبیعت
سیستم مورچهٔ نجّار برای تمیز کردن شاخک‌های خود
حشرات برای پرواز، بالا رفتن از سطوح مختلف و احساس کردن اطراف خود، باید تمیزی خود را حفظ کنند. برای مثال، اگر شاخک‌های مورچه کثیف باشد، از توانایی جهت‌یابی، برقراری ارتباط و حس بویایی آن کاسته می‌شود. جانورشناسی به نام الکساندر هاکمان می‌گوید: «هرگز حشره‌ای کثیف دیده نمی‌شود، چرا که به طور غریزی خود را از آلودگی محیط پاک نگاه می‌دارد.»
نکته‌ای درخور تأمّل: هاکمان و همکارانش مکانیزمی را که نوعی از مورچهٔ نجّار (به اسم لاتین Camponotus rufifemur) برای تمیز کردن شاخک خود به کار می‌گیرد، مورد بررسی قرار دادند. آنان دریافتند که این مورچه برای برداشتن ذرّات آلودگی از شاخک‌هایش، از موهای پایش استفاده می‌کند. ابتدا پاهای خود را خم می‌کند و هر شاخک را به پاهای خم‌شدهٔ خود می‌کشد. برای برداشتن ذرّات بزرگ گرد و خاک، از موهای زبر پاها استفاده می‌کند. برای برداشتن ذرّات کوچک‌تر، از شانه‌ای ظریف که بر پای خود دارد و فواصل دندانه‌های آن با فواصل بین موهای شاخک دقیقاً برابر است، بهره می‌گیرد. همچنین برای برداشتن ریزترین ذرّات آلودگی، شانه‌ای دیگر دارد که ظریف‌ترین موهای پاهای خود را به کار می‌گیرد؛ قطر این موها کمتر از یک هشتادم قطر موی انسان است.
مشاهدهٔ مورچهٔ نجّار در حال تمیز کردن شاخک‌های خود
هاکمان و همکارانش معتقدند که می‌توان از سیستم مورچهٔ نجّار برای تمیز کردن شاخک‌های خود در صنعت‌های گوناگون استفاده کرد. برای مثال، روش‌هایی مشابه می‌تواند در پاکیزگی قطعات ظریف میکروالکترونیکی و نیم‌رساناها بسیار مفید باشد، چرا که کوچک‌ترین آلودگی می‌تواند در عملکرد آن‌ها اختلال ایجاد کند.
نظر شما چیست؟ آیا سیستم مورچهٔ نجّار برای تمیز کردن شاخک‌های خود، در اثر تکامل به وجود آمده یا یک طراح پشت آن بوده است؟