Biyalan bia daghe kalare akal ésulan Éning moan kristen ye ésèñ minkanghle

1-7 YE NGOAN SAMANE

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 44-45

« Joseph nge ki José a djii bobenyang »

(Atarga 44:1, 2) Ôsu vèè, an’a nga dzô é môr a daghe mam me y’é nda dzèñ naa : « Dzaleghe minfak bôr beté, ye furu é mono kada môr y’été anyî ye nfak wèñ. ² Ve, wa yiène furu élas dam é ne mboane ye miang, anyî ye nfakh mesughlan y’é mono a va kee akal mefes mèñ. » Éd’a nga mane bo é dzam sese José a nga dzô nye.

w15 5/1 14-15

« Ye ma me ne Nzame ? »

Ane José a nga sum y’ôlam wèñ. A vee naa be ke ba dzirane bobenyang ye biñ be, éé tsini be naa be va wup ny’élas dèñ. Éyong be yenang élas té nfak Benjamin été, ane be nga ke besese ébe José. Éndaghe, José a nto yem aval bôr bobenyang be ntoo. Juda a tebe ane nkalane medzô woba. A dzaa nye éngôngol, ye sili naa é bôr 11 be ne va, be lighi ane minkôm Egipto. Ane éyalane dèñ, José a dzô naa, fave Benjamin étam ény’a ye lighi, éba bevoo bese be ne ke mvoa.​—Atarga 44:2-17.

Ye n’nem mintèñ Juda a nga wôrane, an’a nga yônane naa : « Énye étam a ligheyang abum nyè, ésaa ny’a bira fe nye nyeghe. » Bifiè bité bi name José. Akal a mbe ntôô moan Raquel nge ki Rachel, é minenga Jacob a mb’é bira dzing, a nga wu a too naa a mbe éé byèñ Benjamin. Aval ésaa, José, a nga likh naa a simane édzing a mbe a bele akal Raquel nge ki Rachel. Ngeng ézing, élat té da tugha ve naa José ba Benjamin be bira nyeghane.​—Atarga 35:18-20 ; 44:20.

Juda a dzaa José naa a ta’a ñong Benjamin ane nkôm. A dzô fe nye naa, ng’a ne lighi évang dzèñ. A sughlane dzô naa : « Me ne bulane ébe tare yè, kaa naa mong a ne ye ma ? Maa ye ki zôme naa ma yen abé déé biane tare ! » (Atarga 44:18-34) Da tugha yene abong di, éé se ki fe é môr aa mbe. A lere naa aa dzôbane, ye fe naa a wokh mintéñ é môr mboo kaa yane dzam ayat.

José éé se fe zôme. É se ki fe chale é dzam a wôrane. Niène a nga mane tsirane bebo-bisèñ bèñ besese, an’a nga tobe naa a yi ôyap-ôyô, é bôr be mbe é nda Faraón béé wokh an’aa yi. Éd’a nga dzô be, é môr a ne : « Me ne José, moanyang wônan. » A ke wubane bobenyang, ye mbemba n’nem wèñ été, a djii be akal é mam mesese be nga bo nye. (Atarga 45:1-15) A vu é fulu Jehôva da ve naa a djii ye n’nem ôsese. (Bya 86:5) Ye biè fe, bi ne nye vu ?

(Atarga 44:33, 34) Édeeng, éngôngol aa é masa wom, me booghe nkôm wiè évang moan, naa ny’a bulane ye bobenyang. ³⁴ Me ne bulane yè ébe tare kaa moan ? Maa ye ki zôme naa ma yen abé déé biane tare ! »

(Atarga 45:4, 5) Éde José a nga dzô be naa : « Zaane me bebéñ éngôngol. » Ane be nga yir nye bebéñ. Éde a nga dzô be naa : « Me ne José, é moanyang wônan mi nga kuane akal Egipto. ⁵ V’abong di, mi ne t’a ko-wong, ye kee mina-bebiéñ bidzô akal mi nga kuane ma, amu naa Nzame ény’a nga lôm me va, ye zu mina ôsu naa a nii boan be-bôt.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 44:13) Ane be nga ñap bitô bieba, kada môt y’ébe be a bera mane dèè biôm édzakas dèñ ayô, ye bulane a kisoan été.

it-2 813

A ñap bitop

Be Judíos nge ki be Juif be mbe béé bo de naa ba lere mintéñ mieba, ane bôr be ye Oriente nge ki Orient, dang-dang éyong ba wokh naa é môr ba yem a wuang. Biyong bizing, be mbe béé ñap étô ôsu, kaa mane lere nkuk asese, aval é ne naa wéé se fe de bera boat.

Éyong ôsua ba tare lang dzam té a Bible été, ane éyong Ruben ntôô moan Jacob a nga bulane étam kaa kuane José, éd’a nga ñap étô dzèñ ye dzô naa : « Moan a dzeng-hang ! Éde ma​—ma ye ke vé ? » Akal a mbe ntôô moan, Ruben ény’a nga yiène tugha baghlé é moanyang aa mbe nye ô mvus. Éyong be nga dzô ésaa wôba Jacob naa é moan wèñ a wuang, a nga ñap étô aa mbe a baghe, ye boat nkura, naa a lere naa a ne meyep été (Atar. 37:29, 30, 34), éde, Egipto fe, éyong be nga dzô naa Benjamin a nto n’wuwup, bobenyang José be nga lere mintéñ mieba, béé ñap bitô bieba.​—Atar. 44:13.

(Atarga 45:5-8) V’abong di, mine ta’a ko-wong ye kee mina bebién bidzô akal mine nga kuane ma, amu naa Nzame ény’a nga lôm me va, ye zu mina ôsu naa a nii boan be-bôt. ⁶ A ne mbu bèè ye môra zèñ y’é si nyi, mimbu mitan mia yiène bera lôt, kaa naa ba bèñ ng’a sap dzôm ézing. ⁷ Ve, Nzame a nga lôm me va naa a kôre miè aval baa be ki tare yen, naa menda me-bôt menan me ta’a mane dzang. ⁸ Éde, se ki mina mi nga lôm me va, ve a ne nya Nzame. A nga tele ma ane é môr ôsua aa ve Faraón melepgha, ane nti y’é nda dzèñ, y’ane ndjiè y’Egipto ngura.

w04 8/15 15 étun 15

« Ba vini be kaa ntiè »

¹⁵ Dz’é ne bia vole naa bi ta’a bele zing akal é bôr ba vini bia kaa ntiè ? Bia yiène simane naa minzizing miè ôsua, mi ne Satan ye mbia mi’nsimsim miéñ. (Beéphésien 6:12) Ng’é ne été naa abim boan be-bôt b’ézing be wula bia tsibele akal ba kômô de, môra nsama y’é bôr be tele ayong Nzame é ngam ayat baa yem ki é dzam ba bo, nge ki faa naa bôr befe ébe ba tsini be. (Daniel 6:4-16 ; 1 Timothée 1:12, 13) Jehôva a kômô naa « bôr meval mese » be bele ma’a naa « be ne tobe nkôrane ye bele nya n’yeman ye bebela. » (1 Timothée 2:4) É wula bo naa, bôr b’ézing be mbe be tele bia é ngam ayat melu mvus, be nto bobedzang ému, akal naa be nga yen é mbemba abo dulu dèè. (1 Pierre 2:12) Ye fe naa, bi ne ñong ayeghle y’éfônan José, ndôma Jacob. José a nga bira dzukh étom bobenyang, ve, éé dzi ki baghle zing asu deba. Amu dzé ? Amu naa a nga yen é wo Jehôva minzukh mièñ été, naa ény’a mbe éé wulu mam naa a dzale nkômane wèñ. (Atarga 45:4-8) Jehôva a ne ve naa éyôla dzèñ é bo duma ye minzukh misese bi ne tubane mie.​—1 Pierre 4:16.

Nlanghan ya Bible

(Atarga 45:1-15) Éde José nge ki Joseph éé mbe fe bera biñ é mighi mèñ ayap asu be-bo bisèñ bèñ. A dzô be naa : « mina bese maneghane kuiñ ! » Éyong a nga lighi étam ye bobenyang, an’a nga dzô be é môr a mbe. ² Éd’a nga tobe naa a yi édeda ôyap ôyô, be Egipcios béé wokh an’a mbe éé yi, bôr be y’é nda bôr Faraón baa fe. ³ A sughlane y’été, José a dzô bobenyang naa : « Me ne José. Ye tare a ngen a tèè ? » Ve, bobenyang béé mbe ki be bele ngu’u y’a yalane nye, akal be mbe be vôô. ⁴ José a dzôô be naa : « Zaane me bebéñ, éngôngol. » Ane be nga yire nye bebéñ. Éde a nga dzô be naa : « Me ne José, é moanyang wônan mine nga kuane akal Égypte. ⁵ V’abong di, mine ta’a ko-wong, ye kee mina-bebiéñ bidzô akal mi nga kuane ma, amu naa Nzame ény’a nga lôm me va, ye zu mina ôsu naa a nii boan be-bôt. ⁶ Ane mbu bèè ye môra zèñ y’é si nyi, mimbu mitan mia yiène bera lôt, kaa naa ba bèñ nga sap dzôm ézing. ⁷ Ve, Nzame a nga lôm me va naa aa kôre miè aval baa be ki tare yen, naa menda me-bôt menan me ta’a mane dzang. ⁸ Éde, se ki mina mi nga lôm me va, ve a ne nya Nzame. A nga tele ma ane é môr ôsua a ve Faraón melepgha, ane nti y’é nda dzèñ y’ane ndjiè y’Egipto ngura. ⁹ « Bulghane avôô ébe tare ye dzô nye naa : “É dzam di éde é moan wiè José a dzô : ‘Nzame a va tele ma ane nti Egipto ngura. Za é vôm me ne. Ô ta’a bo ôtong. ¹⁰ Wa ye tobe a Goshen nge ki Goshén​—bebéñ é vôm me too​—wa, bendôma bwiè, bendèñ bwiè ye fe boan mintôma ye bura biyem bwiè, y’é biôm bise bwiè. ¹¹ Éyong té ma ye wô ve bidzi, akal naa mimbu mitan mi zèñ mi ngen. Nge se de, wa ye tobe agèñ, wa, y’é nda bôr dwiè, éde é biôm bise bwiè bia ye mane dzang. ”’ ¹² Mina y’é moadzang wom, Benjamin, mine tèè y’é mis menan naa, ma, ma kobe ya mina. ¹³ Mina yiène kanghle tare é duma dzam ése abeng-si Egipto, y’é dzam se mine va yen. Boghane avôô naa mine zuu nye va. » ¹⁴ An’a nga ke wubane moanyang Benjamin ye tobe naa a yi, éde Benjamin a nga yi é mo mèñ été. ¹⁵ Éd’a nga k’a ñang bobenyang bese memang, ye yi é mo meba été. A kôre ye vèè, bobenyang be nga kobe ye nye.

8-14 YE NGOAN SAMANE

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 46-47

« Avole, é tam môra zèñ »

(Atarga 47:13) Bidzi bii mbe ki si ése, akal naa zèñ éé mbe édeda ngu’u. Étom zèñ, abeng-si y’Egipto y’abeng-si y’a Canaan é nga mane véé.

w87 5/1 15 étun 2

A baghlé bining é tam môra zèñ

² Mimbu zambwè bidzi bi nga bo abuiñ mi lôre, ye naa aval Jehôva a nga dzô​—môra zèñ é nga sum, se ki fave Égypte nge ki Egipto, ve « mevôm mesese me y’a si. » Éyong meyong me y’Égypte, béé wokh zèñ ye sili mimfem, be nga tobe naa ba yôn asu Faraón, an’a nga dzô be naa : « Kenghane ébe Joseph. Mina yiène bo é dzam sese a ye mina dzô. » Joseph a nga kuane be Égyptien mefes yakekuiñ éyong é mono wôba a nga mane. A kôre ye vèè, be nga yebe naa ba kus mefes ye biyem bieba. A sughlane y’été, be zu kuane Joseph ye dzô nye naa : « Sômeghe biè, ye fe bifus-bisi biè akal mimfem, éde biè ye bo, bia bebiéñ ye bifus-bisi biè minkôm Faraón. » Ane Joseph a nga kus bifus-bisi bisese be Égyptien akal Faraón.​—Atarga 41:53-57 ; 47:13-20.

(Atarga 47:16) Joseph a nga yalane be naa : « Nge mine bele ki fe mono, keeghane ma biyem bienan éde ma ye mina kee bidzi. »

(Atarga 47:19, 20) Ye biè, ye bifus-bisi biè, bia yiène mane wu é mis mwiè ? Kusghe biè ye bifus-bisi biè évang bidzi, éde biè, ye bifus-bisi biè, bia ye bo minkôm Faraón, bifus-bisi biè, bia ye tobe akal dèñ. Vaa biè mefes, naa bi ning, kaa mane wu, ye naa bifus-bisi biè bi ta’a lighi kaa môr été. » ²⁰ Éde Joseph a nga kus bifus-bisi bise be Égyptien akal Faraón, akal naa kada Égyptien a nga kuane abeng-si dèñ akal naa zèñ é mbe édeda ngu’u. Éde si sese ngura é nga bo akal Faraón.

(Atarga 47:23-25) Ane Joseph a nga dzô bôr be ye si té naa : « Bèèghane ! Ému akal me va kus mina ye bifus-bisi bienan akal Faraón, ma ve mina mefes. Mina yiène béñ bidzi. ²⁴ Éyong bidzi bia ye fèè, mina ye kee Faraón ngap étan, ve mengap menii ma ye lighi, ma ye bo akal denan, mina ye belane me naa mine béñ bidzi ye dzi, mina, é boan benan y’é bôr ba tobe ye mina. » ²⁵ Ane be nga dzô naa : « Ô kôreyang bining biè, aa nti wèè. Éngôngol, yebeghe naa bi bo minkôm Faraón. »

kr 234-235 bitun 11-12

Édjiè da ye dzale nkômane Nzame a si va

¹¹ Abuiñ bidzi. Émo da dzukh ye zèñ nfa y’a nsisim. Bible a nga dzô naa : « “Daghane ! Môs ma zu,” dzam té éde Nti a dang benti Jehôva aa dzô, ‘éyong ma ye ve naa zèñ é so a si, se ki zèñ akal mfem, y’évéé, se ki évéé mendzim, ve évéé y’a wokh nkobe Jehôva.’ » (Amos 8:11) Ye dzam té da name fe bôr be y’Édjiè Nzame ? Jehôva a nga dzô naa nkane wa ye bo ézang ayong dèñ ye minzizing mièñ : « Bebo-bisèñ bam ba ye dzi, ve mina mia ye wu zèñ. Daghane ! « Bebo-bisèñ bam ba ye ñu, ve mina, mia ye wu évéé. Daghane ! « Bebo-bisèñ bam ba ye vakh, ve mina, mia ye wokh ôsoan. » (Esaie 65:13) Ye mine va bili ane bifiè bité bi va dzalbane ?

¹² Abim bidzi bi y’a nsisim ba yame akal dèè, bi n’ane ôchiñ ô ne fave a vem. Mebakh mèè ma larane Bible​—é mam bi ne bèè ye bingengeng, bisulan biè ye bura bisesang, ye f’é mam mevoo ma kuiñ é nden wèè​—me n’ane é dzôm da chii, kaa sim ézizang émo da wu zèñ nfa y’a nsisim. (Ézéch. 47:1-12 ; Joël 3:18) Ye mina vakh ki éyong mina yen mengiagh Jehôva, nfa ye abuiñ bidzi bi y’a nsisim bia dzalban ? Ye mina yem ngu’u naa mine dzi éyong sese é tebele Jehôva ?

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 46:4) Ma mièn ma ye sighi ye wa Égypte, ye naa, ma fe, ma ye bulane wa é vôm wa so. Éde Joseph nge ki José aa ye bere é wo wèñ é mis mwiè ayô. »

it-1 220 étun 1

Mefulu y’aval môr aa fônghane

A bere wo é mis é môr a wuang. Éyong Jehôva a nga dzô Jacob naa : « Joseph aa ye bere é wo wèñ é mis mwiè ayô » (Atar. 46:4), aa mbe éé dzô nye naa Joseph a ye dzip é mis mèñ éyong a ye wu, a ne ésèñ ntôô a nga yiène bo. A ne bo naa Jehôva a mbe éé lere Jacob vèè naa, éto ntôô moan dé nga yiène ke ébe Joseph.​—1 Mila. 5:2.

(Atarga 46:26, 27) Éde abim mvong bôr Jacob é nga nyî Égypte, kaa lang é binenga é boan Jacob, be mbe 66. ²⁷ É boan Joseph be nga byale Égypte be mbe bebèñ. Éde, é bôr besese y’é nda Jacob be nga nyî Égypte be mbe be 70.

nwtsty ôbaghle akal ayeghle ébe Bisèñ m. 7:14

Bôr bese be mbe 75 : A ne bo naa Étienne nge ki Esteban aa tu ki éfus ézing mintsili be Hébreu nge ki Hebréos éyong a ve tang ésese y’é mvong Jacob ane 75. Nomo té, éé se ki éfus Masorético nge ki Massorétique ye mintsili be Hébreu nge ki Hebréos. Atar. 46:26 aa dzô naa : « Éde, abim mvong bôr Jacob é nga nyî Égypte nge ki Egipto, kaa lang é binenga é boan Jacob, be mbe 66. » Éfus 27 da tsini déé dzô naa : « É bôr besese be y’é nda Jacob be nga nyî Égypte be mbe 70. » E va, ba lang bôr meval mebèñ, nlanghane ôsua, ba lang mvong bôr ye mekî mevoo, nlanghane bèè ba kat bia é bôr besese be nga mane nyî Égypte. Abim bôr be y’é mvong bôr Jacob, ba tu fe be nten Akô. 1:5 y’a Deut. 10:22, é vôm ba kat bia nomo « 70 ». Étienne nge ki Esteban a bera ve é nomo lal da koghle é mvong bôr Jacob. Abim bôt ba dzô naa aa lang a tare boan, ya bedèñ Joseph, Manassé ya Éphraïm nge ki José, Manasés, ya Efraín éba ba tu a Septante été nge ki Septuaginta, ye nkônghlane Atar. 46:20. Bevoo ba dzô naa, nsama bôr « 75 » ôté, ba yiène fe lang é binenga é boan Jacob, aval é ne ndzôane Atar. 46:26. Ane bo naa nsama bôr « 75 » ôté, ô mbe bo nsama ngura. Nomo té a ne bele tsin mintsili mia so mintsili be Hébreu nge ki Hebréos be mbe béé belane mio mintet mimbu ôsua. Tang abuiñ mimbu, betsili be nga yem naa « 75 » aa mbe é dzam da so Atar. 46:27 ye Akô. 1:5 a Septante Grec nge ki Septuaginta Griego. Be ne bera dzô naa, mintet mimbu 20 ôsua, bitun be rouleau bebèñ be y’a Mer morte nge ki be rollo be ya Mar Muerto ye nten Akô. 1:5 be nga tobe n’yenan, be nga kuane fe nomo « 75 » té été. É nomo Étienne a belane de, éé mbe fe so éfus daa ye mintsili mi y’ôkua. Afang bo ôsiman ô ne bebela, é nomo Étienne da lere mendzang abuiñ aval be ne lang abim bôr be mbe é mvong bôr Jacob.

Nlanghan ya Bible

(Atarga 47:1-17) Joseph nge ki José a nga ke dzô Faraón naa : « Tare ye bobedzang be sohang abeng si y’a Canaan, ye fe é boan mintôma ye bura biyem bieba ye f’é biôm bise bieba. Be ne a Goshen nge ki Gosén. » ² Éd’a nga ñong bobenyang betan ye ke be lere Faraón. ³ Faraón a sili bobenyang naa : « Mina bo za ésèñ ? » Ane be nga yalane nye naa : « Be-bo bisèñ bwiè be ne be baghlé mintôma, ane mimvemvam miè. » ⁴ Be nga bera dzô Faraón naa : « Bi va zu tobe ane beyeng é si nyi, akal naa zèñ é ne nzukh abeng-si y’a Canaan, ye naa kaa fe mevôm boan biyem biè bi ne dzi. Éngôngol, a nti, yebeghe naa bi tobe a Goshen. » ⁵ Ane Faraón a nga dzô José naa : « Ésua ye bobenyong be va zu kuane wa e va. ⁶ Égypte é ne é mo mwiè. Va naa ésua ye bobenyong be tobe é vôm wa dang mbeng. Be tobeghe a Goshen nge ki Gosén. Nge wa yem naa nsama wôba été, é bôr be ne akeng be ne été, keeghe be biyem biam, naa be baghlé bie. » ⁷ Ane José a nga ve naa Jacob, ésaa a so naa a ke nye lere Faraón. Éde Jacob a nga borane Faraón. ⁸ Faraón a nga sili Jacob naa : « Ô bele mimbu tang yè ? » ⁹ Jacob a nga yalane nye naa : « É ntoo mimbu 130 a ve me ning ane é môr a tobe ki vôm mboo. Mimbu mi y’éning miam mi mbe avitsang y’abuiñ minzukh. Mii dzi ki kuiñ abim mimbu mimvemvam miam be mbe be bele, baa fe be nga ning ane é bôr baa tobe ki vôm mboo. » ¹⁰ Éde Jacob a nga borane Faraón ye kuiñ. ¹¹ Joseph a nga ke tuè ésaa ye bobenyang abeng-si Égypte. A nga kee be étun da dang mbeng y’abeng-si, é si Ramsès nge ki Ramesés, aval Faraón a nga dzô. ¹² Éde José a nga bo éé ke kee ésaa, bobenyang, y’é nda bôr ésaa bidzi abim da yiène é tang boan be mbe. ¹³ Bidzi bii mbe ki si ése, akal naa zèñ éé mbe édeda ngu’u. Étom zèñ, abeng-si y’Egipto y’abeng-si y’a Canaan é nga mane véé. ¹⁴ José a nga mane kuane mono sese y’Egipto ye Canaan bôr be mbe béé kee, éyong be mbe béé kus mefes. A mbe éé furu mono té é vôm ba baghlé akum Faraón. ¹⁵ A sughlane y’été, mono sese y’Egipto ye Canaan ô nga mane. Ane be Égipcios be nga zu kuane José béé dzô nye naa : « Va biè bidzi ! Ye bia yiène mane wu é mis mwiè akal bii bele ki fe mono ? » ¹⁶ José a nga yalane be naa : « Nge mine bele ki fe mono, keeghane ma biyem bienan, éde ma ye mina kee bidzi. » ¹⁷ Ane be nga tobe naa ba kee nye biyem bieba. Éde José a nga kee be bidzi évang bikamelo bieba, boan biyem, bura biyem ye bidzakas bieba. A nga kee be bidzi évang biyem bieba bise mbu té ôse.

15-21 YE NGOAN SAMANE

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 48-50

« Min’nôm mi ne bia yeghle abuiñ mam »

(Atarga 48:21, 22) Éde Israël a nga dzô José nge ki Joseph naa : « Daghe, me kuna wu, ve, Nzame a ye tobe ye mina, ye naa, a ye ve naa mi bulane é si mimvemvam mienan. ²² Édi da daghe ma, ma ye wô kee ngap daa ye si, a dang bobenyong, é ngap me nga ñong é mo be Amorreos nge ki be Amorites ye mpuara wom ô bele zep ébèñ ye mban wom. »

it-1 1246 étun 8

Jacob

Ôyôm éyong kaa naa wu, Jacob a nga borane bendèñ bèñ, é boan José ngalane nsisim Nzame, a tele Efraín nge ki Éphraïm, mesughlane ôsu évang Manasés nge ki Manassé, ntôô. Éd’a nga dzô José naa a ye bele ngap ébèñ y’élikh da ye ke ébe ntôô moan : « Ma ye wô kee ngap dèè ye si, a dang bobenyong, é ngap me nga ñong é mo be Amorreos nge ki be Amorites ye mpuara wom ô bele zep ébèñ ye mban wom. » (Atar. 48:1-22 ; 1 Mila. 5:1) Akal Jacob a nga kus éfus-si é mbe bebéñ Siquem nge ki Shekèm é mo bendôma Hamor a mvoa été (Atar. 33:19, 20), a ne bo naa é ngiagh a nga bo José é mbe déé lere mebun Jacob, a mbe éé kobe adzô y’é si Canaan té, édi mvong dzèñ da ye ñong, an’é dzam é dzalbaneyang ngalane mpuara ô bele zep ébèñ ye mban wèñ. (Daghane AMORREO nge ki AMORITE.) É ngap ébèñ y’é si be nga ye ñong, é nga yiène ke ébe José, éé mbe mengap mebèñ be nga kee ayong Efraín nge ki Éphraïm, y’édi Manasés nge ki Manassé.

(Atarga 49:1) Ane Jacob a nga luè é boan bèñ ye dzô be naa : « Manane kuane, naa me kat mina é mam ma ye mina bo melu me y’asughlane.

it-2 206 étun 1

Melu me y’asughlane

Minkulane medzô Jacob kaa naa awu. Éyong Jacob a nga dzô é boan bèñ naa : « Manane kuane, naa me kat mina é mam ma ye mina bo melu me y’asughlane » nge ki « melu ma zu » (AT), a nga kobe mam me ye melu ma zu, étam bifiè a nga dzô, bia ye sum naa bia dzalban. (Atar. 49:1) A lôt mintet mimbu mibèñ ô mvus, Jehôva a nga dzô Abram (Abraham), é mvam Jacob naa é mvong bôr dzèñ da ye yen bitsibelé tang mimbu 400. (Atar. 15:13) Édeeng, ng’é ne nèè, é tam Jacob a luè naa « melu me y’asughlane » é nga yiène sum fave amanegha ye mimbu 400 mi nga ye bo nzukh. (Nge wa kômô yem mam mefe ma daghe Atarga 49, keng daghe minlô medzô ma tsiè é mam ma daghe bendôma Jacob étun é baghe éyôla kada môr y’ébe be.) Be mbe fe yen ndzalban nkulane adzô ôfe, abong di, nfa y’a nsisim, déé daghe « Israël Nzame ».​—Begal. 6:16 ; Berom. 9:6.

(Atarga 50:24, 25) Asughlan y’été José a nga dzô bobenyang naa : « Me nkuna wu, é ne bebela naa Nzame a ye mina vole, a ye ve naa mine kuiñ é si nyi ye bulane é si a nga kane bindang asu Abraham, Isaac, ya Jacob. » ²⁵ Ane a nga ve naa boan be y’Israel be kane bindang ye dzô be naa : « É ne bebela naa Nzame a ye mina baghlé. Mina yiène ke ye bives biam. »

w07 6/1 28 étun 10

Min’nôm mi ne​—aborane akal bitong bi-bôt

¹⁰ Bekristen be ne min’nôm be ne bo mbemba bifônan akal bekristen bevoo nfa ya nsisim. José, é moan Jacob, a nga bo é dzam da lere mebun a too naa abong té a ntoo n’nôm, ve dzam té é nga bira name bizukh bebo-bisèñ Nzame be nga ning a kuane naa a wuang. José a mbe a bele mimbu 110 « éyong a nga sili dzam nfa ye bivès bièñ, » naa be Israelitas nge ki be Israélite ba yiène ke ye bives bièñ éyong ba ye kôre Egipto nge ki Egypte. (Behébreu 11:22 ; Atarga 50:25) Dzam te é nga bera ve be Israelite ndzi n’nem, mimbu misese be mbe minkôm a kuane naa José a wuang. É mbe déé ve be ndzi n’nem naa akôre deba da ye zu.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 49:19) « Édi da daghe Gad, minwuwup mia ye zu lumane nye, ny’a ye lumane be, éé so b’a mvus.

w04 6/1 15 bitun 4-5

Biborane ébe é bôr ba ve Nzame duma

⁴ Kaa naa Israel a nyî é si ngiagh, bôr be y’ayong Gad be nga sili naa ba kômô lighi be too abeng-si da yiène akal a baghle biyem, abeng-si éé mbe nfa Este nge ki Est y’ô Jordan nge ki Jourdain. (Nlang 32:1-5) Nté be nga ni-ning vôm té, be nga tubane abuiñ minzukh. Meyong me nga ye tobe nfa Oeste nge ki Ouest, afan minkôô ye Jordan nge ki Jourdain, éé mbe an’ônghôô ô nga ye kame be asu meyong me nga ye mane zu dzèñ é si deba. (Josué 3:13-17) Ve, édi da daghe mebeng me si me ne nfa Este nge ki Est y’ô Jordan nge ki Jourdain, abakh George Adam Smith, Geografía histórica de la Tierra Santa nge ki Géographie historique de la Terre sainte (angl.), da dzô naa : « [Me] mbe méé ke kuiñ é môra meseta arábiga nge ki plateau y’Arabie kaa mbia dzam. Édeeng, éyong sese éde é bôr be ne kaa tobe vôm mboo, be mbe béé mane dzèñ si té nsama té été, bevoo be mbe béé mane zu dzèñ naa ba ve biyem bieba bidzi, kada mbu. »

⁵ Aval avé ayong Gad éé mbe déé ning ye nzukh dzam té ? Mintet mimbu ô mvus, émvemvam wèñ, Jacob a nga dzô énong awu dèn ayô naa : « Édi da daghe Gad, minwuwup mia ye zu lumane nye, ny’a ye lumane be éé so b’a mvus. » (Atarga 49:19) Ôsusua, bifiè bité bi ne yene abé. Bebela naa bifiè bité bii mbe bii dzô be Gaditas nge ki Gadite naa baa fe ba yiène yirane. Jacob a nga dzô be naa nge be boo do, é bôr é ngam ayat ba ye tup y’ôson sese, be Gaditas ba ye dzirane bo.

(Atarga 49:27) « Benjamin a ye dzi é tsit a ye biñ tam ése ane mvu y’afan. Kikiri, a ye dzi é tsit a va biñ, ngoghe ki, a ye kap akum a va biñ aa mo. »

it-1 289 étun 2

Benjamin

Akeng nfa y’aluman, ayong Benjamin é nga tobe nlerane nkulane adzô Jacob a nga bo énong awu dèñ ayô ; édi da daghe é moan wèñ a mbe éé bira nyeghe, a nga dzô naa : « Benjamin a ye dzi é tsit a ye biñ tam ése ane mvu y’afan. Kikiri, a ye dzi é tsit a va biñ, ngoghe ki, a ye kap akum a va biñ aa mo. » (Atar. 49:27) Be mbe béé yem be Benjamitas nge ki be Benjamite ane é bôr be ne akeng nfa ye a belane mba ndama é tam alumane ; be mbe béé yem lum a tare y’é wo meyôm, y’é wo meyèè, naa be name nzizing wôba « kaa naa ba vus. » (Bekô. 20:16 ; 1 Mila. 12:2) Nkikh minsang Ehúd nge ki Éhoud a mbe é bo mam ye wo meyèè, é nya a nga wiñ Ndjiè Eglón a mbe nget, a mbe môr y’ayong Benjamin. (Bekô. 3:15-21) Bia yiène fe baghle naa a ne « kikiri » y’édjiè Israel éde ayong Benjamin, afang bo « ayong da dang avitsang », a nga kulu ndjiè ôsua y’Israel, Saúl nge ki Saül, ndôma Quis nge ki Qish, é môr a nga sughlane bo nzizing n’nen be Filisteos nge ki be Philistin. (1 Sam. 9:15-17, 21) Aval dèè fe, « Ngoghe ase » édi déé mbe déé daghe ayong Israel, é mvong Benjamin dé nga kulu kéza Esther ye é Ministro nge ki Ministre ôsua Mardoqueo nge ki Mordekaï, be nga belane be naa be kôre be Israelitas nge ki be Israëlites be nga ye mane dzèè édjiè be Persa nge ki be Perse asi.​—Est. 2:5-7.

Nlanghan ya Bible

(Atarga 49:8-26) « Wa, Juda, wa ye ñong ôlughu bobenyong. É wo wiè wa ye berebe é king minzizing mwiè. É boan ésua ba ye kure mebong asu dwiè. ⁹ Juda a ne étong mbwébwém. Wa, é moan wom, wa ye bet niène wa ye mane dzi é dzôm ô va biñ, a é moan wom. A limbeyang, a dzogbeyang ane mbwébwém. Za a ne dzeng naa a véé mbwébwém ? ¹⁰ Ntum édjiè wa ye ki kôre ébe Juda, ye naa ntum édjiè wa ye lighi mebo mèñ y’akekuiñ éyong Siló nge ki Shilo a ye so. Meyong mese ma yiène nye bo mewokh. ¹¹ Aa ye tsini édzakas dèñ élé vino, é moan édzakas dèñ élé vino é ne mbeng. A ye sôp bitô bièñ a vino été, étô dèñ mendzim ma so bibuma bi y’élé vino été. ¹² Vino a ve naa mis me bo bivele, meñang maa ma ve mesong minfum. ¹³ « Zabulón nge ki Zabulon a ye tobe nsaa-mang, bebéñ é vôm be biè ba zu yagbe. Niè y’é si dzèñ da ye ke kuiñ a Sidón. ¹⁴ « Isacar nge ki Issachar a ne édzakas bives bi ne alet, a dzogbe ézizang minfak mimbèñ aa baghe. ¹⁵ A ye yen naa é vôm ba waghane ô ne mbeng, naa si é ne mvèñ. A ye lui étuu dèñ naa a baghe mbaghe ye yebe ésèñ nkôm. ¹⁶ « Dan, ane ayong daa y’Israël, a ye kikh ayong dèñ minsang. ¹⁷ Dan a tobeghe ane nyô y’ô zen, é féñ é bele minlakh ô zen, da lô bitsindzi ékamelo naa é môr a too d’ayô a ku a mvus. ¹⁸ Ma ye yane naa ô kôre biè, a Jehôva ! ¹⁹ « Gad, mimwuwup mia ye lumane nye, ve ny’a ye lumane é mvus deba. ²⁰ « Aser a ye bele abuiñ mimfem, a ye ve mimfem bekéza ba yiène wô. ²¹ « Neftali nge ki Nephtali a ne ôpông ô ne mbeng. A kobe y’avuèñ. ²² « José nge ki Joseph a ne ntongbe y’élé é baghe bibuma, élé é tele bebéñ ôchiñ, éwi mekèñ ma lôt mfine ayô. ²³ Ve, belum mimbane ba ye nye tsoghle, be nga lume nye mekong, be mbe béé baghle zing akal dèñ. ²⁴ Ny’a mbe éé baghlé nfak mekong mèñ ye ngu’u, é mo mèñ me nga lighe ngu’u ye kèè. Déé mbe déé so é ngu’u mo Jacob, mbaghlé mintôma, akok y’Israël. ²⁵ A so ébe é Nzame ésua, éde Nzame a ye wô vole. A ne y’é Nzame a bele Mengu’u mese, éde Nzame a ye borane wa, éé ve wa biborane bia so édzôô y’ébi bia kuiñ asi été, ye fe biborane mebéñ y’éma me y’abum. ²⁶ Biborane ésua bia ye dang minkôô mi ne mbèmbèè, y’é biôm ba kômô ye minkôô mi ne mban. Mia ye lighi nlô José ayô, ékukuèñ nlô é môr a nga tobe nkanane ye bobenyang.

22-28 YE NGOAN SAMANE

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 1-3

« Ma ye tobe ye wa nté sese wa ye kobe »

(Akôre 3:13) Ve Moises a dzô nya Nzame naa : « Bi tam simane naa ma ke yen be Israelitas nge ki be Israélite ye dzô be naa : ‘É Nzame mimvemvam mienan a va lôm ma ébe mia.’ Nge be sili me naa : ‘Ô n’éyôla yè ?’, ma yiène be ve z’éyalane ? »

w13 3/15 25 étun 4

Kanghe é môra éyôla Nzame

⁴ Langhane Akôre 3:10-15. Éyong Moises a mbe a bele mimbu 80, Nzame a nga ve nye ayem ézing é too nzukh : « Kuleghe ayong dam, boan be Israel, é si Egipto. » A ne Moises a nga sili nye nsili ézing, ye ngang ése. Nsili té ô mbe ô bele ayilgha é n’édokh. Bebela a ne naa Moises a mb’é sili nye naa : ‘Ô n’éyôla yè ?’ Bii yem naa éé mbe aayap ave bôr be yem éyôla Nzame, za dzam a mbe é kômô sili ? Bia yen vèè naa a mbe é kômô yem abuiñ mam ma tsinan é môr a baghe éyôla té​—a mbe é kômô bele é mam ma ye ve naa bobenyang be yebe naa Nzame a ye faa be kôrô. Bia yem wokh amu dzé a mbe é yep a n’nem : Be Israélite nge ki be Israelitas, a too naa be tobeyang mimkôm ayap, be mbe béé yiène sili, ng’é Nzame mimvemvam miaba a ye faa bele ngu’u y’akôre be. A too fe naa, abim ye été be nga sum naa ba kang benzame be Egipcios !​—Ézéch. 20:7, 8.

(Akôre 3:14) Éde Nzame a nga dzô Moises naa : « Ma ye bo é dzam ma top naa ma bo. » A bera dzô naa : « É dzam di, éde wa ye dzô be Israelitas : ‘Ma ye bo’, a va lôm ma ébe mina.’»

kr 43, nkaalé

AYILGHA Y’ÉYÔLA NZAME

Éyôla Jehôva da so éfiè Hébreu da yili naa « a bo ». Betsili b’ézing ba simane naa éfiè té da lere é dzam a ne bo, nge ki é dzam a ne ve naa bôr nge ki dzôm ézing be bo. « A bo é dzam a top naa a bo. » Ndzôane té wa wulu nsama ya ayem Jehôva a bele naa a ne Mvele. Ény’a nga vele éning ngura ya boan be-bôt bese, a ngen f’a tsini naa a dzale nkômane wèñ ye mengiagh mèñ.

Aval avé bia yiène wokh é dzam Jehôva a nga yalane Moises é ne ntsilane nten Akôre 3:13, 14 ? Moises a nga sili nye naa : « Bi tam simane naa ma ke yen be Israelitas nge ki be Israélite ye dzô be naa : ‘É Nzame mimvemvam mienan a va lôm ma ébe mia.’ Nge be sili me naa : ‘Ô n’éyôla yè ?’, ma yiène be ve z’éyalane ? » Jehôva a nga yalane naa : « Ma ye bo é dzam ma top naa ma bo »

Bia baghle naa Moises é dzi ki sili Jehôva naa a dzô nye éyôla dèñ. Énye ye boan be Israelite be mbe béé yem mbeng-mbeng éyôla Nzame. É dzam Moises a mbe é kômô, é mbe naa Jehôva a dzô nye mam mefe méé lere aval Nzame a ne, é mam me ne yemle mebun bobenyang bèñ, ye wulu nsama y’ayilgha y’éyôla dèñ. Édeeng, éyong a nga yalane naa : « Ma ye bo é dzam ma top naa ma bo », Jehôva a mbe é lere vèè ngura nfa ye ndzang môr a ne : É dzam ésese é ne bo, aa ye bo é dzam ésese é n’éban, naa a dzale nkômane wèñ. Éfônan, akal Moises ye boan be Israelite, a nga bo Nkôre, Mvee metsing, Nlere zen​—a tobe fe abuiñ mam mefe. Éde, Jehôva a nga top naa a bo é dzam ésese é mbe éban naa a dzale é mam mesese a nga kiagh ayong dèñ. Ve, éyôla dèñ, é fiang bele ayilgha té, daa sughu ki fave ye naa a top naa a bo é dzam a kômô. É bele fe ayilgha naa, a ne belane é mam mesese a nga vele naa a dzale nkômane wèñ.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 2:10) Éyong a nga bo naa a vemang ôyôm abim, an’a nga ke nye kee é ngoan Faraón. An’a nga ñong nye ane é moan wèñ ; an’a nga yôô nye naa Moises ye dzô naa : « Amu naa me nga vèè nye mendzim. »

g04 4/8 6 étun 5

Moises​—bebela nge ki ngane ?

Y’é n’aval ézing naa be yebe naa ngoan keza y’Égypte nge ki Egipcia, é nga yebe naa da ñong moan té an’é wèñ ? Kaa, akal naa n’yebe b’Égyptien nge ki Egipcios, ô mbe wéé yeghle naa, a bo mbemba mimboan é mbe éban naa môr a ke édzôô. Éyong ki môr a ñong é za moan a ne éé wèñ, moan archéologue nge ki arqueólogo Joyce Tyldesley a dzô naa : « Binenga be Égyptien be nga ñong be nté boo nge ki aval dèè ane befam. Binenga be Égyptien be mbe be bele mebuane mevoo-mevoo ye befam, nfa ye metsing ngoman ye nfa mono, ye naa [. . .] be mbe fe ñong é moan môr nfe ane éé wôba. » Papyrus antique nge ki antiguo Papiro aa lere naa ngoan Égyptien a mbe éé ñong é bôr be ne minkôm ane é boan bèñ. Éyong be nga top é minenga a ye baghlé Moises, daghane é dzam Dictionnaire Biblique nge ki Diccionario Biblico a dzô : « Be nga yiène yaane nyè Moises naa a ñiè nye, [. . .] bia yen de ntsilane be kalare nfa adoption nge ki adopción be Mésopotamien nge ki mesopotámico. »

(Akôre 3:1) Ane Moises a nga bo mbaghlé : aa mbe éé baghlé é moan nsama biyem nkiè, Jéthro nge ki Jetró, prêtre nge ki sacerdote y’a Madian. Nté a mbe é ke ye nsama biyem nfa ouest nge ki oeste y’éyang, an’a nga kuiñ nkôô nya Nzame, a Horeb.

w04 3/15 24 étun 4

É mam ma dang éban abakh akôre été

3:1​—Jetró aa mbe z’aval sacerdote nge ki prêtre ? Metam be patriarche nge ki be patriarcas, ndjiè y’a nda-bôt a mbe prêtre nge ki sacerdote akal é nda-bôt dzèñ. Jetró a mbe patriarche nge ki patriarca y’ayong ézing y’a Madian. Be Madianite nge ki Madianitas be mbe bôr be y’é mvông Abraham ngalane Qetoura nge ki Queturá, ngeng ézing a mbe é yem ékang da tsinane Jehôva.​—Atarga 25:1, 2.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 2:11-25) Éyong a nga bo naa a ntoo nyamôrô, môs ézing Moises a kéñ ébe bobenyang ye yen nzukh ésèñ be nga yiène bo. A nga yen moan Egipcio éé yite moan Hébreu, é moanyang mboo wéñ. ¹² A nga ke a daghe minfeng, niène a nga yen naa môr éé mbe ki éé yen nye, an’a nga wiñ moan Egipcio té, ye chale nye nselghe été. ¹³ É môs ô nga berane, a kui ye kuane be Hébreu bebèñ béé yirane. A dzô ényi a mbe éé ku naa : « Amu dzé wa yite moanyong ? » ¹⁴ Ve, môt té a yalane naa : « Za a va tele wa ane kéza ye nkikh minsang wèè ? Ye wa kômô me wiñ ane ô va wiñ moan Egipcio ? » Ane Moises a nga ko-wong ye dzô émién naa : « Be nga yemang dzam té ! » ¹⁵ Éyong Faraón a yemang é dzam é nga bobane, an’a nga dzeng naa a wiñ Moises. Ve, Moises a nga tup ôyap ya Faraón ye ke abeng-si Madian naa a ke tobe wéñ. Niène a nga kuiñ, ane a nga tobe bebéñ étam mendzim. ¹⁶ Prêtre nge ki Sacerdote y’a Madian a mb’a bele bengoan zambwè. Be nga zu lap mendzim, ye dzale é vôm biyem bia nyu, naa be ve é boan biyem ésaa mendzim. ¹⁷ Ve, ane é wôla tare bobane, be baghlé mintôma be zu tsirane be. Ane Moises a nga tebe, a zu vole binenga, ye ve é boan biyem bieba mendzim. ¹⁸ Éyong be nga bulane ébe ésaa wôba, Réouel nge ki Reuel, a sili b’avôô naa : « Dzé va bo naa mine dzigha nyî a nda ému ? » ¹⁹ Be nga yalane nye naa : « Moan Egipcio a va kame biè asu be baghlé mintôma. A va lap fe mendzim akal dèè, ye ve boan biyem mendzim. » ²⁰ An’a nga dzô bengoan bèñ naa : « Môr té a ne vé ? Amu dzé mine va likh nye wéñ ? Kenghane nye dzeng, naa a zu dzi ye biè. » ²¹ A kôre ye vèè, Moises a nga yebe naa a ke tobe ébe Réouel. Éde môr té a nga kee nye é ngoan dzèñ Séphora nge ki Ziporá ane ngal. ²² Ôsu vèè, ane a nga byè moan fam, éde Moises a nga luè nye naa Guershom nge ki Guersom, akal aa ndzôghe naa : « Me va tobe n’neng é si déé se ki éé dam ». ²³Niène tam é nga lôt abuiñ, ane kéza y’Egipto a nga wu. Ve, be Israélite be nga tsini naa ba tate ye yôn étom ésèn nkôm, ye naa min’yôn mieba mi nga bet yakekuiñ ébe nya Nzame. ²⁴ A sughlane y’été, ane Nzame a nga bèè mintat mieba ye simane élat a nga bo y’Abraham, Isaac ye Jacob. ²⁵ Ane Nzame a nga bèè mintat be Israélite ye yen étéñ dzeba.

29 YE NGOAN SAMANE–5 YE NGOAN ZAMBWÈ

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 4-5

« Ma ye tobe ye wa nté sese wa ye kobe »

(Akôre 4:10) Éde Moises a nga dzô Jehôva naa : « Djiighe ma, a Jehôva, ve, me ne nzukh a kobe, a bo a téé ye melu mvus, y’a téé y’éyong ô nga sum naa wa kobe ma, mbo ésèñ wiè. Ma kobe éndeng, ôyem ô ne m’adzit. »

(Akôre 4:13) Ve, a dzô naa : « Djiighe ma, a Jehôva, éngôngol, lômeghe é môr nfe wa kômô. »

w10 10/15 13-14

Mimba​—Nzame a yen mi yè ?

« Maa bunu ki naa me ne de bo. » Tam ézing, ô ne tem naa wéé bele ki mefulu ma yiène akal é môr aa kar mbemba mefuèñ. Ve, waa yiène ki sili mo ôsi, bebo-bisèñ Nzame be ye melu mvus, baa be nga bunu fe naa béé se ki dzale ésèñ deba. Bi ntamane ñong éfônan Moises. Éyong Nzame a nga ve ny’ayem, a nga yalane nye naa : « Djiighe ma, a Jehôva, ve, me ne nzukh a kobe, a bo a téé ye melu mvus, y’a téé y’éyong ô nga sum naa wa kobe ma, mbo ésèñ wiè. Ma kobe éndeng, ôyem ô ne m’adzit. » A bene Jehôva a nga dzô nye naa a ye nye vole, Moises a nga dzaa nye naa a lôm môr nfe : « Djiighe ma, a Jehôva, éngôngol, lômeghe é môr nfe wa kômô. » (Akô. 4:10-13) Nzame a nga ñong de yè ?

(Akôre 4:11, 12) Jéhovah a yalane nye naa : « Za a nga ve moan môr anu, nge ki naa, za a ve be mvukh, ndoakh, naa môr a yen, nge ki naa a bo dzim ? Ye se ma, Jehôva ? ¹² Abong di, keng. Ma ye tobe ye wa nté sese wa ye kobe, éde ma ye wô yeghe é dzam wa yiène dzô. »

w14 4/15 9 bitun 5-6

Ye wa yen « é môr béé se ki yen »

⁵ Kaa naa Moises a dughane Égypte nge ki Egipto, Nzame a nga lere nye tsin atsing, é tsin atsing Moises a nga sughlane furu abakh Job : « Wong akal Jehôva​—éde é ne n’yeman. » (Job 28:28) Nfa ye naa a vole nye naa a bele wong té, ya top mbemba minkighan, Jehôva a nga lere nye é môra nkane ô ne nfa ye boan be-bôt y’é Nzame a bele Mengu’u mese. An’a nga sili nye naa : « Za a nga ve moan môr anu, nge ki naa, za a ve be mvukh, ndoakh, naa môr a yen, nge ki naa a bo dzim ? Ye se ma, Jehôva ? »​—Akô. 4:11.

⁶ Z’ayeghle bia ñong ? Moises éé nga yiène ki ko-wong, Jehôva ény’a nga lôm nye, aa mbe fe naa aa kee nye dzôm asese nfa ye naa a kar fuèñ, a too fe naa, Faraón éé mbe ki Jehôva rival. Déé mbe ki éyong ôsua, naa bebo-bisèñ Nzame ba tebe mbia étéñ ébe édjiè be Égyptien nge ki Egipcios. É ne bo naa, Moises a nga binane aval Jehôva a nga kame Abraham, Joseph nge ki José, y’émién éyong aa mbe a too édjiè Faraón metam ô mvus. (Atar. 12:17-19 ; 41:14, 39-41 ; Akô. 1:22–2:10) A mb’a bele mebun ébe Jehôva « É môr béé se ki yen, » y’ayokh sese, a nga ke ébe Faraón, ye kobe é mam mesese aa mbe a bele naa a dzô nye.

(Akôre 4:14, 15) Ane Jehôva a nga wokh ôlun ye dzô Moises naa : « Ke Aaron, moan Lévite a n’é moanyang wiè nga ? Ma yem naa a yem kobe. Énye f’alé a zu tubane wa. Éyong a ye wô yen, n’nem wèñ wa ye tobe mevakh. ¹⁵ Wa yiène kobe ye nye ye dzô nye é dzam a yiène dzô. Ma ye tobe ye wa ye nye éyong mina ye kobe, éde ma ye mina yeghe é dzam mina yiène bo.

w10 10/15 14

Mimba​—Nzame a yen mi yè ?

Jehôva éé dzi ki vèè Moises ayem a nga ve nye. Ve, a nga top Aaron naa a ke nye vole. (Akô. 4:14-17) Éde fe, abim mimbu misese mi nga tsini, éé dzi ki nye likh, a nga kee nye é dzôm sese aa mbe éé kômô, nfa ye naa a dzale ayem dèñ. Melu mèè, Jehôva a ne ve naa é bobedzang bèè be n’éwôlô, be vole bia nfa y’ésèñ minkanghle. É dzam da bera dang éban, é ne naa, aa kiagh bia, é kalare wèñ été, naa a ye bia ve mefulu bia yiène bele nfa ye naa bi dzale ésèñ aa ve bia.​—2 Becor. 3:5 ; daghe nkaalé « Los años más felices de mi vida nge ki Les années les plus heureuses de ma vie. »

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 4:24-26) Éyong a nga bo naa a ntoo a zen, naa aa ke é vôm a ye lôt alu, ane Jehôva a nga tubane nye, an’a nga dzeng naa a wiñ nye. ²⁵ Asughlane y’été, ane Séphora nge ki Ziporá a nga toa akok é ne akap ye kele é moan wèñ, éde a nga likh naa ékôp é name mebo mèñ. Ane a nga dzô naa : « É dzam di, é ne amu naa ô ne me n’nôm a mekî. » ²⁶ Ane Nzame a nga likh nye naa a ke. Tam té, éd’a nga dzô naa « n’nôm a mekî, » amu nkelane.

w04 3/15 28 étun 4

Minsili belang

Éfiè Séphora nge ki Ziporá a nga belane de, éyong a nga dzô naa « ô ne n’nôm a mekî », da yene aval ézing. Ve, bifiè bité bia lere naa aa mbe z’aval môt ? Éyong a nga dzale atsing y’élat akal nkelane, Séphora a nga lere vèè naa a yem élat y’atsing ye Jehôva. Élat y’atsing a nga sughlane bo ye boan b’Israélites, éé mbe déé lere naa, éyong ô ne élat été, Jehôva ane tobe n’ñonghane ane n’nôm, é ngam évoo ki, ane ngal. (Jérémie 31:32) Édeeng, éyong a mbe éé kobe ye Jehôva (ngalane angele wèñ), ane « n’nôm a mekî », Séphora a mbe éé yiène kômô lere vèè, é ngang sese a mb’a bele akal élat y’atsing. É mb’ane aa yebe éto ngal, nfa élat akal nkelane, Jehôva Nzame ny’a too n’nôm. Aval sese éé mbe bo, akal naa a nga bo atsing Jehôva mewokh, éning é moan wèñ é nga tobe nkôrane.

(Akôre 5:2) Ve, Faraón a yalane naa : « Za ane Jehôva, ényi ma yiène bo mewokh, méé likh naa Israël a ke ? Maa vaghele ki yem Jehôva. Éde ma ye ki likh naa Israël a ke. »

it-2 12 étun 5

Jehôva

Éd’é ne naa, « a yem, » daa yili ki fave naa wa yem abim mam m’ézing ébe môt nge ki ébe dzôm ézing. Nabal, é môr a mbe kaa éyii, a nga yem éyôla David, ve, a nga sili naa « za a ne David ? » A ne ane a nga dzô naa « a ne z’éban ? » (1 Sam. 25:9-11 ; a vaghane ye 2 Sam. 8:13.) Aval té fe Faraón a nga dzô Moises naa : « Za a ne Jehôva, ényi ma yiène bo mewokh méé likh naa Israël a ke ? Maa vaghele ki yem Jehôva. Éde ma ye ki likh naa Israël a ke. » (Akô. 5:1, 2) Ye bifiè bité, Faraón a nga dzô naa a yem ki Jehôva naa a ne é Nzame a ne bebela, ye naa éé bele ki édjiè ébe késa y’Égypte nge Egypto, nge ki faa naa, é bele ki ngu’u naa a ne dzale nkômane wèñ a nga dzô ngalane Moises y’Aaron. Ve, Faraón y’Égypte asese, ya fe be Israélite ba ye yem nya ayilgha y’éyôla té, y’é môr a ne. Aval Jehôva a nga dzô de Moises, aa ye yem ayilgha té éyong a ye yen Nzame a dzale nkômane wèñ wéé tsinane be Israélite : a kôrô ayong dèñ, ye kee be é si a nga kiagh be, aval té éde aa ye dzale élat a nga bo ye mimvemvam mièñ. Ya dzam té, ane Nzame a nga dzô naa : « Bebela a ne naa, mina, mia ye yem naa me ne Jehôva é Nzame wônan. »​—Akô. 6:4-8 ; Daghe MENGU’U MESE.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 4:1-17) Ve, Moises a nga yalane naa : « Ve nge be boo kaa me bunu ye wokh é dzam ma dzô, akal ba ye dzô naa : « Jéhôva é dzi ki lerebane asu dwiè.’ » ² Ane Jehôva a nga sili nye naa : « Ô bele dzé a wo été ? », an’a nga yalane nye naa : « Ntum. » ³ Nzame a nga bera dzô naa : « wuèghe wô ôsi. » Éyong a wuèyang wô ôsi, a ne ntum ô nga venghane nyô. Éde Moises a nga tsini w’ôyap, avôô. ⁴ Ve, Jehôva a nga dzô Moises naa : « Same wo, ye biñ nye étun ô ngiem. » Éd’a nga same wo ye biñ wô, an’ô nga bera venghane ntum é wo wèñ été. ⁵ Éde Nzame a nga dzô naa : « A n’akal naa be bunu naa Jehôva é Nzame mimvemvam mieba, é Nzame Abraham, é Nzame Isaac y’é Nzame Jacob, a va lerebane asu dwiè. » ⁶ Jéhôva a nga bera nye dzô naa : « Furghe é wo wiè, engôngol, énigha y’étô dwiè. » an’a nga furu é wo wèñ énigha y’étô dèñ. Éyong a nga kulu wô, daghe, éé wo wèñ ô mbe ô bele lêpre nge ki lepra : éé mbe nfume ane neige nge ki nieve ! ⁷ An’a nga dzô naa : « beregha furu é wo wiè énigha y’étô dwiè. » A bera furu é wo wèñ énigha y’étô dèñ. Éyong a nga kulu wô, daghe, é nga bera bo mvoa aval é ñuu se déñ ! ⁸ Nzame a dzô naa : « Nge be boo kaa bunu, nge ki naa, be boo kaa yebe akengha ôsua, ba ye yebe akengha bèè. ⁹ Ve, nge be boo kaa yebe mekengha mebèñ meté, ye naa kaa kômô wô bèè, wa ye ñong mendzim me y’ô Nil éde wa ye me chii ôsi. Éde, mendzim ô va ñong ô Nil, ma ye venghane mekî ôsi. » ¹⁰ Éde Moises a nga dzô Jehôva naa : « Djiighe ma, a Jehôva, ve, me ne nzukh a kobe, a bo a téé ye melu mvus, y’a téé y’éyong ô nga sum naa wa kobe ma, mbo ésèñ wiè. Ma kobe éndeng, ôyem ô ne m’adzit. » ¹¹ Jéhovah a yalane nye naa : « Za a nga ve moan môr anu, nge ki naa, za aa ve be mvukh, ndoakh, naa a yen, nge ki naa a bo dzim ? Ye se ma, Jehôva ? ¹² Abong di, keng. Ma ye tobe ye wa nté sese wa ye kobe, éde ma ye wô yeghe é dzam wa yiène dzô. » ¹³ Ve, a dzô naa : « Djiighe ma, a Jehôva, éngôngol, lômeghe é môr nfe wa kômô. » ¹⁴ Ane Jehôva a nga wokh ôlun ye dzô Moises naa : « Ke Aaron, moan Lévite, a ne é moanyang wiè nga ? Ma yem naa a yem kobe. Énye f’alé a zu tubane wa. Éyong a ye wô yen, n’nem wèñ wa ye tobe mevakh. ¹⁵ Wa yiène kobe ye nye ye dzô nye é dzam a yiène dzô. Ma ye tobe ye wa ye nye éyong mina ye kobe, éde ma ye mina yeghe é dzam mina yiène bo. ¹⁶ A ye kobe ye bôr akal dwiè : a ye tobe nkalane medzô wiè, éde wa, wa ye tobe Nzame akal dèñ. ¹⁷ Wa ye toa ntum wi é wo wiè été, éde wa ye belane wô naa ô bo mekengha. »