Vakalagilagia na Kalou ena Ulunivanua Mai na Yatu Filipaini
O dina kevaka o nanuma ni okati me yanuyanu na matanitu na Yatu Filipaini. E totoka tale ga na kena veiulunivanua. Vei ira na iVakadinadina i Jiova, e rawarawa qai vuavuaivinaka na nodra vunau ena veikorolelevu kei na veibuca. Ia, e dredre ga ena veiulunivanua.
E TOTOKA vakaoti na veiulunivanua, na baravi nukuvula, na cakau, nodra koro na gonedau, na korolelevu kei na vanua bucabuca. Ia, e bau dredre toka na vunautaki ni “[i]tukutuku-vinaka” ni Matanitu ni Kalou ena veiulunivanua.—Maciu 24:14.
E dabe toka na Yatu Filipaini ena vanua erau coqa kina e rua na isema se iwase lelevu ni vuravura. Na yavavala oya e basika kina e so na ulunivanua cecere sara ena veiyanuyanu lelevu. E sivia e 7,100 taucoko na yanuyanu ena Yatu Filipaini, e koto ena ra ni Pacific Ring of Fire. Na Pacific Ring of Fire na iyala ni vanua e botonisauloa e cici muria na tutu ni wasa Pasifika e dromu tu kina e sivia ni veimama na ulunivanua kece ni vuravura qai bula tu kina na volcano. E levu gona na volcano ena veiulunivanua ena Yatu Filipaini qai vanua sukusukura tale ga. Na levu ni veiulunivanua e dredre kina na nodra veitaratara na vakaitikotiko ena colo kei ira ena vanua buca. E dredre tale ga nira sikovi ni sega ni levu na gaunisala ni lori.
Dina ga ni vanua dredre, ia era kila na iVakadinadina i Jiova ni dodonu mera tarai na “tamata kecega.” (1 Timoci 2:4) Era muria kina na iVakadinadina i Jiova mai na Yatu Filipaini na ka e kaya na Aisea 42:11, 12: “Ko ira sa tiko e na uluvatu, me ra ia na sere; me ra kaikaila mai na dela ni veiulu-ni-vanua: me ra ia na vakavinavinaka vei Jiova, ka vakacaucautaki koya ko ira mai na veiyanuyanu.”
A tekivu ena 50 na yabaki sa oti na kena sagai vagumatua me vunautaki na itukutuku vinaka vei ira na itaukei ena veiulunivanua. Era veivuke na daukaulotu ni oti ga na iKarua ni iValu Levu ena kena cuqeni na cakacaka oqo. Levu na itaukei era ciqoma na ka dina mai na iVolatabu ra qai vakatetea yani ena veikoro era tu e lomanivanua. E vakilai vakalevu sara na kena yaga. Me kena ivakaraitaki ni sivia e 6,000 na dautukutuku era vakaitikotiko ena ulunivanua na Cordillera Central ena vualiku kei Luzon. E levu vei ira era itaukei, okati kina o ira na Ibaloi, Ifugao kei na Kalinga.
E dredre me lakovi e so tale na itikotiko ena veiulunivanua. Ia, era sega ni guilecavi. Era na tarai vakacava qai cava e kune kina?
Sosomitaka na iValavala Vakavanua na Vakabauta Dina
E Luzon ena vualiku, ena colo ni yasana o Abra era vakaitikotiko kina na Tinggian. Na yaca oqo e rairai vu mai na vosa makawa vaka Malay na tinggi e kena ibalebale na “ulunivanua.” E yaca veiganiti dina! Era dau kaya na itaukei nira kai Itneg era vosataka tale ga na vosa vaka Itneg. Era vakabauta ni kalou o Kabunian qai lewa nodra bula e veisiga na rere vakalialia. Me kena ivakaraitaki, e vakabauti ni na sotava na leqa e dua kevaka e suru ni bera ni gole ina dua na ilakolako. Ena wawa tale mada ena vica na aua me oti na kaukaua ni suru oya.
O ira na kai Sipeni era kauta yani na lotu Katolika vei ira na Tinggian ena 1572, era sega ga ni vakavulici ira ena ivakavuvuli dina vakarisito. Ia, o ira na tavuki ina lotu Katolika era sega ni muduka nodra vakabauti Kabunian ra qai muria tiko ga na nodra ivalavala vakavanua. E yacovi ira yani na kilaka dina ni iVolatabu ena 1930 nira vakatetea yani na iVakadinadina i Jiova na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ina veiulunivanua. Era sa vakacaucautaki Jiova e levu vei ira na Tinggian yalodina “mai na dela ni veiulu-ni-vanua.”
Me kena ivakaraitaki o Lingbaoan, e dua a iliuliu tu ni yavusa qai turaga dokai tale ga ena nona itikotiko. E dau oga vakalevu ena cakacaka ni vanua. “Au yalodina ni muria na ivakarau ni bula vaka Tinggian. Ni dua e mate, keimami meke ni oti na veibulu qai tuki dramu tale ga. E dau vakacabori na manumanu. Keimami vakabauti Kabunian, niu se sega ni kila kina na Kalou ni iVolatabu.” A vakayacora tiko ga o koya na ivalavala oqo dina ga ni sa tavuki ina lotu Katolika.
Era lai vunau ena vanua oya e so na italatala ni iVakadinadina i Jiova. Era sotavi Lingbaoan ra qai uqeti koya me wilika na iVolatabu. A nanuma lesu: “Na iVolatabu ga e vakadeitaka vei au ni o Jiova ga e Kalou dina.” A vuli iVolatabu kei na dua na iVakadinadina, a qai vakatulewataka o Lingbaoan me qarava na Kalou dina. A biuta na veika e dau cakava tu e liu wili kina na nona itutu vakailiuliu ni yavusa, na ka oqo e vakacudrui ira kina na bete ni vanua kei ira na nona ilala e liu. E vakadeitaka sara ga o Lingbaoan me muria na ka dina e vulica mai na iVolatabu. Ena gauna oqo sa dua tiko na qase ni ivavakoso.
Vitu na Siga Qai Ono na Bogi
Dina ga ni so na yasana e Abra era rogoca wasoma na itukutuku vinaka, ia e tiko tale e so e dau dredre me lakovi qai vakavudua nodra rogoca na itukutuku vinaka. A tovolei ena dua na gauna lekaleka sa oti me tarai na vanua vaka oya. Mani lewe 35 na iVakadinadina era lai vunau ena yalava e dau tarai vakavudua e Abra, ena koro o Tineg, a sega tu ni tarai ni rauta e 27 na yabaki.
E rauta ni vitu na siga na nodra taubale nira vunau voli. Vakasamataka mada na takosovi ni wavulili, na uciwai titobu, qai taubale ena vica na aua ena loma ni ulunivanua qai colata tu na nomu ikaukau ena vuku ni kena vunautaki ga na itukutuku vinaka vei ira era dau rogoca vakavudua! Ena ono na bogi ni siga ni taubale, e va na bogi era moce kina e tautuba.
Dina ga nira momoqaqa vinaka na iVakadinadina, era kauta tu e so na kakana, ia e sega ni rawa nira kauta kece na kakana era gadreva ena nodra ilakolako. E sega ni leqataki oqori nira marau na itaukei mera soli kakana me isosomi ni ivola vakaivolatabu era kauta yani na iVakadinadina. Era solia na kakana me vaka na ika kei na lewenimanumanu. Dina ga nira sotava na dredre na ilawalawa era a lako oya, era kaya ga: “Na marau levu keimami mai vakadinadinataka e sega ni keimami vakila kina na dredre e sotavi.”
Ena loma ni vitu ga na siga era vunau kina na iVakadinadina oqo, era sikova rawa e tini na koro, 60 na ivola e soli, 186 na ivoladraudrau, 50 na brochure kei na levu na ivolacebaceba. Era vakatovotovotaka vei ira e le 74 na ilawalawa na kena vulici na iVolatabu. Ena korolailai o Tineg, era kerea na vakailesilesi vakamatanitu kei na so na vakaitutu me caka na soqoni, e 78 era tiko rawa kina. E levu vei ira na tiko kina era qasenivuli kei na ovisa. E nuitaki ni na so tale na kai Tinggian era “na sere” ni vakacaucau vei Jiova ena veiulunivanua.
Vinaka Cake Mai na Koula
Ena ceva ni Yatu Filipaini, e toka kina e so na yanuyanu era kunea kina na kai Sipeni na koula. E vu mai kina na yaca Mindoro, vakalekaleka ni vosa vakasipeni na mina de oro, se “qara ni koula.” Ia, oqo sa kune ena veiyanuyanu oya na ka e vinaka cake mai na koula—o ira na via qarava na Kalou dina o Jiova.
Rauta ni 125,000 na itaukei era vakatokai na Mangyan era vakaitikotiko ena colo kei Mindoro. E rawarawa na nodra bula ra qai dau tu ga vakataki ira, e tiko tale ga na nodra vosa. Era vakabauta ni levu na kalou kei na ka kece e tiko na yalodra, era vakabauta tale ga na tevoro.
Vuqa na gauna ni dau lailai na kakana se veika tale e so, era dau gole sobu na Mangyan ina bucabuca mera lai vaqara cakacaka. A yaco na ka oqo vei Pailing, e lako mai ena yavusa lailai na Batangan, e dua na kedra iwase na Mangyan. E susu vata kei ira na wekana ena veiulunivanua, e duavata ena vakabauta vaka Batangan kei na kena ivalavala. Era dau vakaisulu ga ena malo. E nodra ivakarau na Batangan mera vakamatea na toa qai gauna ni nodra masu era na turuma na kena dra ina wai me bulabula kina na nodra itei.
Sa sega ni qai muria tale na ivakarau oqo o Pailing. Na cava na vuna? A dau cakacaka vei ira na vuvale ni iVakadinadina i Jiova. A vakayagataka na ituvaki oqori e dua vei ira na vuvale oya me vunautaka kina vei Pailing na ka dina mai na iVolatabu. E ciqoma qai vakadeitaka na inaki bibi i Jiova me baleta na tamata kei na vuravura. Eratou sa qai veivosakitaka me lai vuli ina koronivuli ni paraimari, me qai vuli iVolatabu tale ga. A papitaiso me dua na iVakadinadina i Jiova o Pailing ni sa yabaki 24. Ni sa yabaki 30, e sa ikarua ni nona yabaki ena koronivuli ni sekeneri qai nona yalava tale ga ni vunau. Era vakayacani koya me Rolando (na yaca ena bucabuca).
Kevaka o sotavi Rolando o na raica e dua na italatala isulusulu vinaka qai matadredredre, e cakacaka vakatabakidua qai dua tale ga na dauveiqaravi vakaitalatala ena dua na ivavakoso e Mindoro. A gole ena dua na gauna wale tiko ga oqo o Rolando ina veiulunivanua, e sega ni lai duavata kei ira na Batangan ena nodra ivakarau ia e lai wasea ga vei ira na ka dina mai na iVolatabu.
Sagai me Dua na Kingdom Hall
Na yasana o Bukidnon—kena ibalebale “O Ira Mai na Veiulunivanua” ena vosa vaka Cebuano—e tiko ena yanuyanu o Mindanao, ena ceva ni Yatu Filipaini. Era kune kina na veiulunivanua, veiqakilo, veiuciwai, kei na veitokaitua. E vanua bulabula tale ga nira tei tu kina na painapiu, sila, kofi, raisi kei na jaina. Era vakaitikotiko kina na itaukei na Talaandig kei na Higaonon. E dodonu tale ga vei ira mera vulici Jiova. A yaco oya ena dua na gauna wale tiko ga oqo ena koro o Talakag ena sala veivakurabuitaki.
Dina ni vanua batabata, ia e veivakatakatai na nodra veikidavaki na itaukei. Era kaya nira vakabauta na Kalou levu, na Tamada, ia era sega ga ni kila na yacana. Nira tu e veikau ena nodra bula taucoko, oqo e se qai imatai gona ni gauna mera sotavi ira kina na iVakadinadina i Jiova. E vakamacalataki vei ira na yaca ni Kalou kei na nona inaki me baleta na Matanitu ni Kalou. Era marautaka, sa qai navuci kina mera sikovi wasoma.
Era sikovi vakaveitaravi. Yaco kina mera solia na itaukei e dua na tikiniqele me tara kina na nodra “vale” na iVakadinadina i Jiova. Era ciqoma ena marau na isolisoli oqo na iVakadinadina. E toka ena dua na dela ni ulunivanua qai cici e rukuna na gaunisala. E tara na vale oqo ena kau, na bitu kei na drauniniu. E tara oti ena tolu na vula, tini na siga. E laurai levu ena matanivale na ivakatakilakila “Kingdom Hall ni iVakadinadina i Jiova.” Vakasamataka mada na tara ni Kingdom Hall ena vanua e se bera mada ga ni tauyavu kina e dua na ivavakoso!
Ni oti oya, erau toki yani e dua na qase ni ivavakoso e cakacaka vakaitalatala vakatabakidua kei na dua na dauveiqaravi vakaitalatala. Era veitauriligataka vata kei ira na iVakadinadina era tiko ena vanua oya na kena sasagataki me tauyavu na ivavakoso. A qai vakavatukanataki ena Okosita ni yabaki 1998. E dua na ivavakoso lailai era sa vakayagataka vinaka tiko na Kingdom Hall, ena nodra vukei o ira na vakaitikotiko ena veiulunivanua mera vulica na ka dina mai na iVolatabu.
E vakayagataki ira na nona dauveiqaravi yalodina ena Yatu Filipaini o Jiova, mera wasea na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ena veiulunivanua e dredre me lakovi. Eda nanuma kina na ka e kaya na Aisea 52:7: “Na kena lagilagi e na ulu-ni-vanua na yava i koya sa kauta mai nai rogorogo vinaka.”
[Mape ena tabana e 11]
(Raica tale na ivola)
ABRA
MINDORO
BUKIDNON
[Credit Line]
Globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[iYaloyalo ena tabana e 10]
Na vunau ena veiulunivanua e okati kina na taubale balavu ena vanua sukusukura
[iYaloyalo ena tabana e 10]
Papitaiso ena dua na batiniwai mai na ulunivanua