iTalanoa ni Nona Bula

E Vukei au o Jiova Meu Kunei Koya

TALANOATAKA O FLORENCE CLARK

Au taura toka na liga i watiqu e tauvimate bibi koto. Niu lotu Jaji, au masuta na Kalou me bula vinaka tale o watiqu, au qai yalataka kevaka ena sega ni mate au na vakasaqara na Kalou me yacova niu sa kunei koya. Au na qai qaravi koya.

NA YACAQU o Florence Chulung ena gauna au sucu kina ena 18 Sepiteba, 1937, ena nodra itikotiko na Aborigine e Oombulgurri ena vanua ribayawa na Kimberley Plateau ena Ra kei Ositerelia.

E guiguilecavi dredre na gauna au tubucake tiko kina. Au vulica ena itikotiko ni lotu e so na ka me baleta na Kalou kei na iVolatabu, ia a vakavulici au o tinaqu ena ivakavuvuli vakarisito. E dau wili iVolatabu vei au, mani vakavuna meu taleitaka na veika vakayalo niu se gone. Au dau qoroya tale ga e dua na noqu nei, e daukaulotu ena nona lotu. Sa lomaqu kina meu na daukaulotu.

Na vanua keitou vakaitikotiko kina a dau kilai tu me Forrest River Mission, e tiko na kena koronivuli mai na kalasi dua me yacova na kalasi lima. Au dau lai vuli me rua ga na aua e veimataka. Kena ibalebale ni a vakaiyalayala toka na noqu vuli, e dua na tikina a kauaitaka vakalevu o tamaqu. E vinakata o tamaqu me keitou vuli vinaka na luvena, a mani vakatulewataka me keitou biuti Oombulgurri, keitou qai toki vakavuvale ina tauni o Wyndham. E rarawataki dina vei au na siga keitou toki kina, ia e Wyndham, e rawa vei au meu lai vuli ena siga taucoko me va na yabaki, mai na 1949 me yacova na 1952. Au vakavinavinaka vakalevu ni saga o tamaqu meu vuli vinaka.

A cakacaka o Nana vua e dua na vuniwai e kea, niu qai biu vuli niu sa yabaki 15, a solia vei au e dua na cakacaka na vuniwai oqo meu nasi ena valenibula e Wyndham. Au ciqoma ena marau, me vaka ni dredre na cakacaka ena gauna oya.

Ena vica na yabaki e muri keirau sota kei Alec, e dua na turaga ni valagi e cakacaka ena vanua ni susu manumanu. Keirau vakamau ena 1964 e Derby, au dau lako tiko ina lotu Jaji ena tauni oqo. Dua na siga erau veisiko mai e rua na iVakadinadina i Jiova. Au kaya niu sega sara ga ni taleitaka na nodrau itukutuku, au qai tukuna me rau kua tale ni sikovi au mai. Ia, dua na ka erau kaya e tarai au​​—oya ni Kalou e tiko na yacana, o Jiova.

“Sega ni Rawa ni O Masu Ga?”

Sa tekivu me dredre na bula ena 1965. E tolu na vakacalaka bibi a sotava o watiqu​​—a lutu vakarua ena nona ose, qai coqa nona motoka. Kalougata ni a bula vinaka mai, qai lesu tale i cakacaka. Ia sega ni dede, a vakacalaka tale ena nona ose. Gauna oqo e mavoa sara kina vakaca na uluna. Niu yaco yani i valenibula, e kaya vei au na vuniwai ni na mate o watiqu. Dua na ka na noqu lomaleqa. A kerea e dua na nasi me mai raici au e dua na bete e kea, qai kaya na bete: “Au na qai lako yani ni mataka!”

Au vinakata me tiko e tikiqu na bete me keirau masu vata, au mani tukuna oqo vua e dua na sisita ni lotu, e qai sauma: “Na cava e manati iko? Sega ni rawa ni o masu ga?” Au mani masuta sara na ivakatakarakara ni lotu mera vukei au​​—ia e matewale. Kena irairai ni na mate o watiqu. Au vakasamataka, ‘Ke mate o watiqu, na cava au na cakava?’ Au leqataki iratou tale ga na gone​​—o Christine, Nanette, kei Geoffrey. Na mataqali bula vakacava eratou na sotava ke yali o tamadratou? Ka ni marau ni vakilai koya tale o watiqu ni oti e tolu na siga, mani suka ena 6 Tiseba, 1966.

Dina ga ni a bula vinaka tale o watiqu, ia a mavoa na nona mona. Sa guiguileca, e voravora qai veiveisau tale ga na ivakarau ni yalona. Dau dredre vua me tiko kei ratou na gone, qai kaukaua sara na nona itovo ke ratou sega ni vakarorogo me vakataki ira na qase. Dredre dina na noqu qaravi koya. Voleka ni ka kece ga au cakava vua. Au vakavulici koya tale ena wilivola kei na volavola. Na tarabi ni noqu qaravi koya e lai vakaleqa na noqu bula, lako vata kei na noqu qaravi ratou na gone. Ni oti e vitu na yabaki na nona vakacalaka o watiqu, keirau mani vakadonuya me keirau sa veibiu mada vakalekaleka, me solia na gauna meu vakabulabula kina.

Au toki kei ratou na gone ina ceva ena korolevu o Perth. Ni se bera neitou toki, a sa tekivu vuli iVolatabu tiko o taciqu kei ira na iVakadinadina i Jiova mai Kununurra, oya e dua na tauni lailai ena Ra kei Ositerelia. A vakaraitaka vei au o taciqu e dua na iyaloyalo ena ivola Na Ka Dina sa Basika ki na Bula Tawamudu,a na iyaloyalo oqo e vakaraitaka na vosa ni yalayala ena iVolatabu me baleta na parataisi e vuravura. E vakaraitaka tale ga vei au mai na ivola oqo ni yaca ni Kalou o Jiova, na tikina oqo e tarai au sara ga. A se sega ni bau tukuni vei au na veika oqo ena noqu lotu, au mani nanuma meu na qiriti ira na iVakadinadina i Jiova ena gauna au sa na tiko kina e Perth.

Ia, au a via lomalomarua na veitaratara kei ira. Ena dua na bogi, a taqiri na lali e katuba. A lako na luvequ tagane me lai raica, a vakusakusa lesu mai qai kaya, “Nau, o kaya ni o na talevoni vei ira na iVakadinadina, e rua sa tu oqo.” Ena levu ni noqu kidacala au kaya, “Tukuna vei rau niu sega ni tiko!” Ia e sauma o luvequ, “Nau, o kila vinaka ni sega ni dodonu meu lasu.” E dodonu vinaka na ka e tukuna, au mani lai rai sara e katuba. Niu kidavaki rau na vulagi au raica ni vaka erau veilecayaki. Erau mai sikova e dua a tiko e ke e liu. Au sureti rau i vale qai vakatarogi rau, au lomavakacegu ena nodrau saumitaro mai na iVolatabu.

Ena macawa tarava, sa tekivu meu vuli iVolatabu wasoma kei ira na iVakadinadina, keitou vakayagataka na ivola Na Ka Dina sa Basika ki na Bula Tawamudu. Na vuli oqo e vakabulabulataka tale na noqu taleitaka na veika vakayalo. Ni oti e rua na macawa au lako ena iVakananumi ni mate i Karisito Jisu. Au tekivu lako ena soqoni ena veisigatabu, sega ni dede au sa tekivu lako tale ga ena soqoni ena loma ni macawa. Tekivu tale ga meu tukuna vei ira tale e so na veika au sa vulica. Au raica ni noqu vukei ira e so mera vulica na ka dina ena iVolatabu e vakavinakataka na noqu vakasama kei na lomaqu. Ni oti tale e ono na vula au sa papitaiso ena dua na soqo ni tikina e Perth.

Ena noqu toso vakayalo, au sa mai kila kina na rai i Jiova me baleta na rokovi ni bula vakawati, vaka kina na ivakavuvuli vakaivolatabu e kune ena 1 Korinica 7:​13, e kaya: “Kevaka sa loma ni tagane tawa lotu me rau tiko vata kei na watina, me kakua ni drotaki koya na yalewa.” E uqeti au na tikinivolatabu oqo meu lesu vei Alec.

Lesu i Derby

Au lesu i Derby ena 21 June, 1979, ni oti e lima na yabaki na neirau veibiu tu. Ia, au a lomalomarua niu sega ni kila ena ciqomi au o Alec se sega. Au kurabui ni marautaka noqu lesu yani, ia a rarawataka vakalailai niu sa iVakadinadina i Jiova. Totolo sara nona vakatura meu lako ina nona lotu, oqo na lotu au a lewena niu bera ni toki i Perth. Au vakamacalataka niu sega ni rawa ni cakava oya. Au saga meu rokova nona itutu vakaulunivuvale au qai vakayacora tale ga vakavinaka na noqu itavi me vaka e dua na yalewa vakawati lotu Vakarisito. Au a tukuna vua na veika baleti Jiova kei na Nona vosa ni yalayala totoka me baleta na veigauna sa bera mai, ia a sega ni taleitaka.

Ni toso na gauna, a sega wale ga ni ciqoma o Alec na ivakarau vou ni noqu bula, ia e vukei au tale ga vakailavo me rawa niu lakova na soqo ni tikina kei na soqo ni tabacakacaka, vaka kina na soqoni ena veimacawa. Au vakavinavinaka vakalevu ena nona volia e dua na motoka​​—ni yaga sara vakalevu ena vanua ribayawa vaka oqo e Ositerelia​​—meu vakayagataka ena cakacaka vakavunau. O ira na mataveitacini, okati kina na ivakatawa ni tabacakacaka, era dau mai vakaicili e vale me vica na bogi. Oqo a rawa kina vei Alec me kila e so na iVakadinadina, qai kena irairai ni a taleitaka tale ga na veimaliwai kei ira.

Au Tautauvata kei Isikeli

Au marautaka nodra dau veisiko na mataveitacini, ia e dua na ka ni bolebole au sotava tiko. O yau ga na iVakadinadina e tiko ena tauni o Derby. Na ivavakoso voleka duadua e tiko sara ena tauni o Broome, oya e 220 na kilomita na kena yawa. Au mani nanuma meu cakava na ka au rawata meu vakatetea kina na itukutuku vinaka. Ena veivuke i Jiova, au tuvana na ka meu cakava qai tekivu vunau e veivale. Au kila ni cakacaka dredre toka, ia au vakasamataka tiko ga na veika e tukuna na yapositolo o Paula: “Au sa rawata na ka kecega e na vuku i . . . koya sa vakaukauwataki au.”​​—Filipai 4:​13.

A sega ni marautaka na bete e kea na noqu cakacaka, vakauasivi niu vunau tiko vei ira na kai noqu, na Aborigine. Era saga na bete mera vakarerei au, mera tarova tale ga noqu cakacaka vakavunau. Ia na nodra veitusaqati e vakaukauataki au meu vunau tiko ga, au qai masu wasoma vei Jiova me vukei au. Au dau nanuma na vosa veivakauqeti a tau vei Isikeli: “Raica, au sa cakava na matamu me qaqa ki na matadra, kei na yadremu me qaqa ki na yadredra. Ia me vaka na taiamodi e qaqa ka malumalumu na qiwa, ka’u sa cakava na yadremu me vakakina: kakua ni ko rerevaki ira, se taqayataka na matadra.”​​—Isikeli 3:​8, 9.

E vakavica nodrau vosa vei au e rua na turaga erau lewe ni dua na matalotu ena gauna au volivoli tiko kina. Rau vakalialiai au ena domoilevu me rawa nira kauai mai kina o ira era volivoli tiko. Ia au sega ni kauaitaki rau. Dua na gauna niu lai sikova e dua na marama a tataleitaki, a lako mai e dua na italatala ni lotu e kea qai beitaki au niu sega ni vakabauti Jisu. E kovea mai ligaqu na iVolatabu, vakalevelevea e mataqu, qai ciqimaka tale e ligaqu. Au raici koya sara ga vakadodonu qai cavuta vakamalua vua na Joni 3:​16, meu vakadeitaka vua niu vakabauti Jisu. E kurabui sara ga ena sala au vosa kina vua, a mani lako galugalu yani.

Au marautaka na vunau vei ira na Aborigine ena yasayasa o Derby. E dua na bete e kea a saga me tarova noqu vunau ena dua na itikotiko, ia a mani lesi ina dua tale na vanua. Rawa gona kina meu vunautaka vei ira ena itikotiko oya na itukutuku ni iVolatabu. Au dau vinakata tu meu dua na daukaulotu me vakataki noqu nei, ia oqo au sa cakava sara tiko ga na cakacaka vakaulotu ena noqu vukea tale e so mera vulica na Vosa ni Kalou. Levu vei ira na Aborigine era taleitaka na itukutuku vinaka, au mani tekivutaka kina e vica na vuli iVolatabu.

Kauaitaka na Noqu Veika Vakayalo

Ena loma ni lima na yabaki, o yau ga na iVakadinadina i Jiova e Derby. Au raica ni dredre meu kaukaua tiko ga vakayalo ni sega na sosoqoni vata kei ira na noqu itokani ena vakabauta mera veivakayaloqaqataki. Dua na gauna, ena levu ni noqu yalolailai au draiva sara tu vakabalavu. Niu lesu mai ena yakavi oya, sa wawa toka e vale e dua na taciqu lotu Vakarisito kei ratou na vitu na luvena. Eratou kauta mai na ivola kei na ivoladraudrau mai na ivavakoso e Broome, e vica vata na kilomita na kena yawa. Tekivu mai na gauna oya, sa dau tuvanaka na tacida oqo, o Betty Butterfield, me gole mai i Derby vakadua ena veivula qai mai tiko e vale ena muanimacawa. Keirau lako vata ena cakacaka vakavunau, qai vulica vata Na Vale ni Vakatawa e vale. Au sa qai dau lako tale ga i Broome vakadua ena veivula.

Era veivuke vakalevu na mataveitacini e Broome, qai so na gauna era lakova mai na ilakolako balavu i Derby mera tomani au ena cakacaka vakavunau. Era uqeti ira na mataveitacini mai na so tale na tauni era gade mai i Derby mera mai sikovi au, mera tomani au tale ga ena cakacaka vakavunau. O ira na gade mai oqo era kauta tale ga mai na tepi ni vunau soqovi levu. E so era tomani au ena vulici ni Vale ni Vakatawa. Na veisiko leleka vaka oqo e vakaukauataki au.

So Tale na Veivuke

Ena loma ni vica na yabaki, erau veivuke sara vakalevu e dua na veiwatini o Arthur kei Mary Willis mai na ceva ni Ra kei Ositerelia. Erau sa vakacegu mai na nodrau cakacaka, rau dau qai vukei au me tolu na vula ena vulaililiwa. E dau liutaka na soqoni o Brother Willis, vaka kina na cakacaka vakavunau. Keitou dau lakova na vanua ribayawa era tu ena Kimberley Plateau, keitou sikova na itikotiko ni susu bulumakau era tu e kea. Ena veigauna erau dau biubiu kina o Brother kei Sister Willis, au vakila ni yali e dua na ka ena noqu bula.

Kena itinitini, ni cava na 1983, au ciqoma na itukutuku rogo vinaka. Ratou sa na toki tiko mai Derby e dua na vuvale, o Danny kei Denise Sturgeon kei na va na luvedrau tagane. Nodratou toki mai oqo e rawa kina me vakayacori e veimacawa na soqoni kei na cakacaka vakavunau. A tauyavutaki e dua na ivavakoso e kea ena 2001. Nikua, sa tiko e Derby e dua na ivavakoso gugumatua era le 24 na dau kacivaka na Matanitu ni Kalou. Eratou qarava tiko na bula vakayalo ni ivavakoso oqo e rua na qase kei na dua na dauveiqaravi ni ivavakoso. So na gauna era tiko sara ena soqoni e lewe 30.

Niu rai lesu, au marau dina niu vakila na nona vukei au o Jiova meu qaravi koya. Dina ga ni se sega ni duavata kei au ena vakabauta o watiqu, ia e dau tokoni au tiko ga. Ratou sa iVakadinadina i Jiova e lima na wekaqu voleka​​—rua na luvequ yalewa, rua na makubuqu, kei na dua na vugoqu. Kena ikuri, so tale na wekaqu era sa vuli iVolatabu tiko kei ira na tamata i Jiova.

Au vakavinavinaka vakalevu vei Jiova ena nona vukei au meu kunei koya. Sa noqu inaki meu na qaravi koya tiko ga me tawamudu.​​—Same 65:2.

[iVakamacala e ra]

[Mape/iYaloyalo ena tabana e 15]

(Raica tale na ivola)

OSITERELIA

Wyndham

Kimberley Plateau

Derby

Broome

Perth

[Credit Line]

Kangaroo and lyrebird: Lydekker; koala: Meyers

[iYaloyalo ena tabana e 14]

Noqu nasi voli ena valenibula e Wyndham, 1953

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Na ivavakoso o Derby, 2005