Qaravi Jiova Vakatabakidua

E tekivu sara na iKarua ni Valu Levu ena yabaki 1942. Qori e donuya na ikalima ni yabaki ni noqu vuli ena univesiti, sa vo ga e vica na vula meu taura na koroi ni idinia. Au lai tiko ena dua na vale kei na rua na noqu itokani. Dua na siga, e tukuna e dua vei rau meu lai veitalanoa kei na turaga e dau mai “sikovi iratou na cauravou ena tabavale e ra.” Au sotavi Johnny Brehmer, e iVakadinadina i Jiova. Au kurabuitaka na nona sauma vakaivolatabu na taro kece au taroga. Au tekivu vulica wasoma na iVolatabu kei Johnny, au tomani koya tale ga ena cakacaka vakaitalatala ena gauna au galala kina.

A mai iVakadinadina i Jiova na tamai Johnny, o Otto, ni a peresitedi voli ni dua na baqe mai Walnut, Iowa. Ia a vakasuka o Otto na itutu ya me rawa ni vakaitavi ena cakacaka vakaitalatala vakatabakidua. Nodratou ivakaraitaki vinaka na vuvale qo e uqeti au sara ga meu vakayacora e dua na vakatulewa bibi.

GAUNA NI VAKATULEWA

E tukuna na iliuliu ni univesiti au vuli kina niu na sega ni vakoroi ni sega ni vinaka na noqu maka ni vuli. Au nanuma lesu noqu masu vagumatua meu kerei Jiova me dusimaki au. Sega ni dede, a kerei au noqu parofesa ni idinia me keirau veitalanoa. E tukuna o koya ni a vakau mai vua e dua na telekaramu ni vinakati e dua na idinia, mani sauma lesu niu na ciqoma na itutu ya. Au vakavinavinakataka na parofesa, ia au vakamacalataka vua niu vinakata meu qaravi Jiova vakatabakidua. Au mani papitaiso ena 17 June, 1942. Sega ni dede au sa painia, qori era dau kacivi kina na iVakadinadina i Jiova era cakacaka vakaitalatala vakatabakidua.

Ena yabaki vata ga ya, au vakaroti meu curu ena mataivalu. Au mani lai vakamacalataka ina kena matabose na noqu sega ni vakaitavi ena ivalu ena vuku ni noqu vakabauta. Au vakaraitaka sara na nodra ivola ni veitokoni na noqu parofesa ni koronivuli kei na so tale na ivola ni vakadinadina e vakamacalataka na noqu itovo vinaka kei na noqu taledi ena veika vakaidinia. Ia au se totogitaki ga meu sauma e $10,000 qai bala ena valeniveivesu mai Leavenworth, Kansas me lima na yabaki.

NOQU BULA E VALENIVEIVESU

E rauta ni le 230 na iVakadinadina itabagone era totogitaki mera lai cakacaka ena iteitei e taukena na valeniveivesu e Leavenworth. Dau lesi na ka me keimami cakava, e tu tale ga na yadra era vakatawai keimami. E vinaka ni so vei ira na yadra qori era sa kila tu na neimami tawaveitovaki, era duavata tale ga kei na rai ya.

Era dau veitokoni eso na yadra me keimami tomana tiko ga na neimami dau veivosakitaka na iVolatabu. Era vakadonuya tale ga me kau mai na ivola vakaivolatabu e valeniveivesu. O koya sara mada ga na iliuliu ni valeniveivesu a vakaikere ena mekesini na Consolation (sa Yadra! nikua).

SEREKI KEI NA CAKACAKA VAKAULOTU

A lima na yabaki na kequ itotogi, ia au sere ni oti ga e tolu na yabaki, ena 16 Feperueri, 1946, ni oti ga vakalailai na iKarua ni Valu Levu. Au mani painia tale. E noqu ilesilesi vou meu lesu i Leavenworth e Kansas. Au lomalomaruataka na ilesilesi qori ni kaukaua tu e kea na nodra vakaduiduitaki na iVakadinadina i Jiova. Ena dredre dina meu kunea e dua na cakacaka se na vale meu tiko kina.

Au nanuma sara e dua na siga au cakacaka vakavunau voli e veivale qai cemuri au e dua na ovisa ni valeniveivesu e kilai au, e kailavaka mai, “Lako tani!” E totolo wale ga noqu biubiu niu raica ni taura tu e dua na kau ni kirikiti. Ena dua tale na vale, au sotava e dua na marama, e tukuna vei au, “Rawa ni o wawa toka mada,” a sogota sara na katuba. Au mani wawa tu, oti ga vakalailai, e sovaraki mai e katubaleka e cake na wai duka ni sava iyaya, au lupetu sara ga. Ia se levu ga na veivakalougatataki au sotava ena noqu cakacaka vakaitalatala. Emuri au qai rogoca ni levu vei ira na ciqoma na ivola vakaivolatabu era sa iVakadinadina i Jiova tale ga.

E tauyavu mai Niu Yoka ena 1943 e dua na nodra koronivuli vou na daukaulotu. Au sureti sara ena ikatini ni kalasi, qai oti na vuli qori ena 8 Feperueri, 1948. E qai kilai emuri na koronivuli ya me Watchtower Bible School of Gilead. Ni oti na vuli, au lesi sara ina Gold Coast, sa kilai nikua me o Ghana.

Au vunau vei ira na vakailesilesi vakamatanitu kei ira na kai Urope. Ena muanimacawa, au veitomani ena cakacaka vakavunau kei na dua na ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova. Au sikovi ira na iVakadinadina era tu yawa meu vukei ira ena cakacaka vakavunau. Qai noqu itavi tale ga meu ivakatawa dauveilakoyaki, oya na noqu sikova na ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova ena Ivory Coast, sa kilai tu nikua me Côte d’Ivoire.

Niu veiqaravi voli ena vanua ya, au vulica meu vakataki ira na itaukei kei Aferika​—au moce ena vale qele, vakayagataka na ligaqu niu kana, au valelailai tale ga e tuba me vakataki ira na Isireli ena vanua liwa. (Vakarua 23:​12-14) Niu cakava qori kei ira na noqu itokani daukaulotu, era ciqomi keimami kina na lewenivanua. Era vulica sara na iVolatabu na watidra na vakailesilesi vakamatanitu. Nira saga gona eso me caka e dua na ivakaro me keimami vakatalai tani, era cikevi watidra na vulivolatabu me veisautaki na nodra vakatulewa!

Me vakataki ira na vo ni daukaulotu e Aferika, e tauvi au tale ga na malaria. E veilecayaki na yagoqu au sega kina ni vosa se vakasama vakavinaka. Ena so mada ga na gauna, au na taura tu na galegalequ ena levu ni noqu sautaninini. Ia au marau tiko ga qai lomavakacegu ena noqu veiqaravi.

Ena imatai ni va na yabaki ni noqu tu e Aferika, keirau veivolavolai tiko kei Eva Hallquist keirau a sota mai Merika. Au sa qai kila kina ni a lewena na ika21 ni kalasi ni Koronivuli o Kiliati, era na tuvaitutu ena 19 Julai, 1953, ena soqo ni veimatanitu e caka ena rara ni qito na Yankee Stadium mai Niu Yoka. Au mani kerea e dua na kavetani ni waqa meu cakacaka ena nona waqa me noqu ivodovodo i Merika.

Ni oti e 22 na siga, so na gauna e draki ca sara, au yaco yani meu lai sotavi Eva ena itikotiko liu ni iVakadinadina i Jiova e Brooklyn. Ni keirau duri tu ena tabavale e cake qai sarava tu yani na toba kei Niu Yoka, au mani vosaki Eva me vakamautaki au. E vakaio qai mai tomani au me keirau veiqaravi ena Gold Coast.

ITAVI ENA VUVALE

Ni oti e vica na yabaki neirau veiqaravi tiko e Aferika, e volavola mai o tinaqu qai tukuna ni davo bibi tu o tamaqu, e tauvi kenisa. Keirau mani lesu i Merika ni sa vakadonui me keirau cegu vakalekaleka mai na neirau ilesilesi. E totolo ga na kakana ni mate qo ni rawai koya sara ga.

Ni oti ga e va na yabaki neirau tiko mai Ghana, sa tukuni tale yani ni sa tautauvimate o tinaqu. Era tukuna eso na neirau itokani me keirau lesu me keirau lai qaravi koya. E dredre dina na vakatulewa ya ni sa oti e 15 na yabaki noqu veiqaravi vakaulotu, 11 na yabaki na neirau veiqaravi vakaveiwatini. Ia keirau mani lesu tale i Merika.

Keirau qaravi tinaqu voli ena vica na yabaki, keirau kauti koya tale ga ena soqoni ena gauna e rawa kina. Ia ena 17 Janueri, 1976, mani takali o tinaqu ni yabaki 86. Ni oti tale e ciwa na yabaki au sotava e dua na ka e mosimosi sara, a tauvi Eva na kenisa. E dreve kece na veiqaravi keirau qara ni a qai rawai koya na mate qo ena 4 June, 1985 ni sa yabaki 70.

VEISAU ENA NOQU CAKACAKA

Au sureti ena 1988 ena vakatabui ni valenivolavola ni tabana e vakalevutaki mai Ghana. E soqo guilecavi dredre dina! Niu yaco yani e kea ena 40 na yabaki sa oti, e vica ga na drau na iVakadinadina. Ena 1988, sa sivia e 34,000, ia qo sa voleka nira le 114,000!

Ni oti ga e rua na yabaki niu lesu mai Ghana, keirau vakamau kei na itokani voleka i Eva, o Betty Miller ena 6 Okosita, 1990. Keirau tomana vakaveiwatini na neirau cakacaka vei Jiova. Keirau vakanuinui tu ni dua na gauna me keirau na sotavi tubuqu, tukaqu, na neirau itubutubu kei Eva niratou vakaturi ena vuravura Parataisi.​—Cakacaka 24:15.

Au luluvu dina niu vakasamataka na noqu itavi dokai ni vakayagataki au o Jiova ena loma ni 70 na yabaki meu cakava na lomana. Au sega ni cegu ni vakavinavinakataki koya ni a dusimaki au meu qaravi koya vakatabakidua. Au sa yabaki 90 vakacaca ena gauna qo, ia se solia tiko ga na kaukaua kei na yaloqaqa na idinia cecere duadua o Jiova, meu tomana tiko ga na noqu qaravi koya.