iDusidusi ni iVola ni Soqoni ni Bula vaKarisito kei na Cakacaka Vakaitalatala
NOVEBA 5-11
IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | JONI 20-21
nwtsty ivakamacala ni vosa ena Jn 21:15, 17
e qai kaya o Jisu vei Saimoni Pita: Rau veivosaki tiko qo o Jisu kei Pita ni oti vakalailai nona cakitaki Jisu vakatolu o Pita. E taroga kina o Jisu e tolu na taro vakavure vakasama me dikeva kina o Pita nona rai me baleti koya, e “rarawa sara ga na loma i Pita.” (Jn 21:17) E vakayagataki e rua na vu vaKirisi ena Jn 21:15-17: a·ga·paʹo, e vakadewataki me lomana, kei na phi·leʹo, e vakadewataki me lomani. E tarogi Pita vakarua o Jisu: “O lomani au?” E tukuna kina o Pita ni “lomani” Jisu. E taroga tale o Jisu: “O lomani au?” E kaya tale o Pita ni lomani koya. E tukuna vakatolu o Pita ni lomani Jisu, vakatolu tale ga nona vakabibitaka o Jisu me vakaraitaka o Pita na loloma qori ni vakania qai “vakatawani” ira vakayalo na tisaipeli i Jisu, era cavuti eke mera lami, se “sipi lalai.” (Jn 21:16, 17; 1Pi 5:1-3) E vinakata o Jisu me vakaraitaka vakatolu o Pita ni lomani koya, oti e lesia vua na itavi me karoni ira na sipi. Qori ena sega ni vakatitiqa kina o Pita ni sa vosoti koya o Jisu ena nona cakitaki koya vakatolu.
o cei o lomana, o yau se na ka era tu qo?: E duidui na ka e nanumi me baleta na matavosa qo. Eso na dauvakadidike era duavata me tukuni va qo “o lomani au se o iratou na vo ni tisaipeli?” se “o lomani au vakalevu ni vakatauvatani kei ratou na vo ni tisaipeli?” Ia ena veiganiti me tukuni “o cei o lomana, o yau se na ka era tu qo?” e vakaibalebaletaka tiko na ika, se na ka e vauci ena bisinisi ni qoli. Na ka ga e vakabibitaka tiko o Jisu: ‘O lomani au se na rawaka vakayago? Ke o lomani au, vakani ira noqu lami.’ Ena vakaibalebale na taro qori ni vakasamataki na bula nei Pita. E tisaipeli i Jisu ia (Jn 1:35-42) a sega ni muri koya vakatabakidua. E lesuva tale na qoli. Oti toka e vica na vula, e tukuna vua o Jisu me biuta na bisinisi levu ni qoli me sa ‘gonedau ni tamata.’ (Mac 4:18-20; Lu 5:1-11) Ni oti toka ga vakalailai nona mate o Jisu, e kaya o Pita ni na lako i qoli, ratou tomani koya na vo ni yapositolo. (Jn 21:2, 3) Kena irairai gona ni vakabibitaka tiko vua o Jisu me vakatulewa vakayalomatua: Ena vakaliuca na ika era tu qori e matana, e dusia na bisinisi ni qoli, se na vakaliuca na nodra vakani vakayalo na lami nei Jisu, ya o ira nona imuri?—Jn 21:4-8.
ena ikatolu ni gauna: A cakitaki Jisu vakatolu o Pita, ia qo e solia vua o Jisu na gauna me vakaraitaka vakatolu na vakarau ni lomana. E tukuna vakatolu o Pita ni lomani koya, e kaya o Jisu me vakaraitaka na loloma qori ni vakaliuca nona veiqaravi tabu qai muri na ka kece. Me tomani ratou na vo ni tacina ena nodra vakani, vakaukauataki, nodra vakatawani tale ga na qelenisipi i Jisu era lewena nona imuri yalodina. Era lumuti, ia e vinakati tale ga mera vakani vakayalo.—Lu 22:32.
iYau Mai na Vosa ni Kalou
nwtsty study ivakamacala ni vosa ena Jn 20:17
Kua ni tarai au tiko: Na vu vaKirisi haʹpto·mai e rawa ni kena ibalebale me “tarai” se “me kubeta; me lilica.” E tukuni va qo ena so na vakadewa: “Kua ni tarai au.” Ia e sega ni tukuna tiko o Jisu me kua ni tarai koya o Meri Makitala. Era “tara” mada ga “na yavana” eso na yalewa era raici koya ni vakaturi oti, ia a sega ni tarovi ira. (Mac 28:9) Kena irairai ni leqataka o Meri Makitala ni sa vakarau lako i lomalagi o Jisu. E vinakata sara ga me tiko vata kei na nona Turaga, e mani lilici Jisu me kua ni lako. E vakadeitaka vua o Jisu ni se bera ni kena gauna me lako kina, me kua gona ni lilici koya, me lako ga vei ratou na tisaipeli qai tukuna ni sa vakaturi.
nwtsty study ivakamacala ni vosa ena Jn 20:28
Noqu Turaga noqu Kalou!: vaKirisi, “Na Turaga e noqu kei na Kalou [ho the·osʹ] e noqu!” Era vakabauta eso na vuku ni cavuti qori vei Jisu ena kidroa kei na qoroqoro ia e vakaibalebaletaki tiko vua na Kalou o Tamana. Eso tale era vakabauta ni kilai ena kena vosa vaKirisi ni vakaibalebaletaki tiko vei Jisu. E rawa ni dina, ia ena matata na ibalebale ni matavosa “noqu Turaga noqu Kalou” ni dikevi na ikotokoto ni ivola uqeti vakalou qo ena iVolatabu. E volatukutukutaki ni a talatala o Jisu me vakasavui vei ratou nona tisaipeli na itukutuku qo, “Au sa lako cake vei Tamaqu, na Tamamudou tale ga, vua na noqu Kalou, na nomudou Kalou tale ga.” E sega gona ni dua na yavu vinaka me tukuni ni nanuma o Tomasi ni o Jisu sara ga na Kalou kaukaua duadua. (Raica na ivakamacala ni vosa ena Jn 20:17.) E rogoca mada ga o Tomasi ni masuti ‘Tamana’ o Jisu qai vakatokai koya “Kalou dina duadua ga.” (Jn 17:1-3) Qo e vica na vuna e rairai cavuta kina o Tomasi vei Jisu “noqu Kalou”: E kila ni dua na kalou o Jisu, e sega ga ni Kalou kaukaua duadua. (Raica na ivakamacala ni vosa ena Jn 1:1.) Se a rairai vakatotomuria na ka era dau tukuna na dauveiqaravi ni Kalou ena gauna makawa nira vosa vei ira na agilosi i Jiova, me vaka e volatukutukutaki ena iVolatabu vakaIperiu. Ena rairai kila vinaka o Tomasi na kedra ivolatukutuku eso era vosa se vakamacalataki ira na agilosi dau vakasavu itukutuku me vaka ga era vosa tiko vei Jiova. So na gauna o ira sara ga na vola na iVolatabu era tukuna qori. (Vakatauvatana Vte 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Dvl 6:11-15; 13:20-22.) Koya gona, a rairai kacivi Jisu o Tomasi me “noqu Kalou” ni matataka tiko na Kalou dina, e dau vakasavuya tale ga nona itukutuku.
Eso era tukuna ni vosa vaKirisi e vakayagataki (definite article) ni bera na vosa “turaga” kei na “kalou” e vakaibalebaletaka tiko na Kalou kaukaua duadua. Ia e matata ena ikotokoto qo ni vakayagataki ga qori ni muri na lawa ni vosa vaKirisi. Ia eso na tikinivolatabu e vakadewataki ga vakadodonu ni vakayagataki kina na icavuti vaKirisi e dusia vakamatata o koya e tukuni tiko, vaka e laurai ena Lu 12:32 (vaKirisi, “na qelenisipi lailai”) kei na Kol 3:18–4:1 (vaKirisi, “na yalewa vakawati,” “na tagane vakawati,” “na gone,” “na tama,” “na bobula,” kei “na iliuliu.”) Ke vakadewataki tale ga vakadodonu na 1Pi 3:7, ena tukuni: “Na tagane vakawati.” Koya gona, na lawa ni vosa vaKirisi e muri ena ikotokoto qo e rairai sega ni yavu me kilai kina na ka e vakaibalebaletaka tiko o Tomasi.
NOVEBA 12-18
Vakekeli ena Vosa ni Kalou
it-2 61 ¶1
Jisu Karisito
“iLiuliu Levu ni bula.” Na nona cabora o Jisu na yagona uasivi, e ivakaraitaki ni loloma soli wale i Tamana. E rawa nira lai duavata kina kei Jisu na nona imuri digitaki mera veiliutaki kei koya i lomalagi, mera bula tale ga e vuravura o ira na vakarurugi ena nona veiliutaki ena Matanitu ni Kalou. (Mac 6:10; Jn 3:16; Efe 1:7; Ipe 2:5; raica na RANSOM) E lesi gona o Jisu me “iLiuliu Levu [“Ravouvou,” KJ; JB] ni bula” vua na kawatamata. (Cak 3:15) Na vosa vaKirisi e vakayagataki eke e kena ibalebale “iliuliu levu,” e volekata na vosa e vakatokai kina o Mosese (Cak 7:27, 35) ni “iliuliu” e Isireli.
NOVEBA 19-25
IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | CAKACAKA 4-5
it-1 128 ¶3
Yapositolo
Cakacaka ena iVavakoso vaKarisito. Eratou vakayaloqaqataki dina na yapositolo ni sobuti ratou na yalo tabu ni Kalou ena Penitiko. E volatukutukutaki ena imatai ni lima na wase ni Nodra Cakacaka na Yapositolo na nodratou vesu, moku qai vakarerei vei ira na veiliutaki ni ratou na vakamatei, ia eratou yaloqaqa, ratou doudou tale ga ni vunautaka na itukutuku vinaka kei na nona vakaturi o Jisu. Ni oti na Penitiko, ratou gumatua na yapositolo ni liutaka na cakacaka ena kaukaua ni yalo tabu, e tubu sara ga kina na ivavakoso vaKarisito. (Cak 2:41; 4:4) E tekivu nodratou cakacaka vakaitalatala e Jerusalemi, sa qai tete yani i Samaria kei na veivanua yawa kei vuravura.—Cak 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.
Vakekeli ena Vosa ni Kalou
it-1 514 ¶4
iVakadei ni Tutunivale
E tukuni ena Same 118:22 ni na “ulu ni tutunivale” (Ipe., roʼsh pin·nahʹ) na vatu era cata na matai. E cavuqaqataka o Jisu na parofisai qo qai tukuna ni o koya na “ivakadei ni tutunivale” (vaKirisi, ke·pha·leʹ go·niʹas, ulu ni tutunivale). (Mac 21:42; Mar 12:10, 11; Lu 20:17) E dau laurai levu na vatu e toka sara e cake ena dua na vale, o Jisu tale ga e vatu ni ivakadei ni ivavakoso vaKarisito, e vakatauvatani ina valenisoro vakayalo. E vakaraitaka o Pita ni ka e volai ena Same 118:22 e dusi Jisu, na “vatu” era cata na tamata, ia e digitaka na Kalou me ulu ni tutunivale.—Cak 4:8-12; raica tale ga 1Pi 2:4-7.