Wase 6

Jisu Karisito—E Tala Mai na Kalou?

1, 2. (a) Na cava na i vakadinadina e tu ni a tamata dina o Jisu Karisito? (b) Na taro cava so e tarogi baleti Jisu?

VOLEKA ni ra sa rogoci Jisu Karisito oti na tamata kece ena gauna oqo. Na vakayacoka ni bula i Jisu ena itukutuku ni gauna e sega e yacova rawa. E yavutaki na ivolanivula sa taurivaki levu tu e veiyasa i vuravura ena yabaki e nanumi ni a sucu kina. Me vaka e kaya na The World Book Encyclopedia: “Na veitikinisiga ni bera na yabaki o ya e volai me B.S.K., se bera sucu Karisito. Na veitikinisiga ni oti na yabaki o ya e volai me S.K. (A.D., anno Domini, ena yabaki ni noda Turaga) se sucu Karisito.”

² O Jisu gona e sega ni tamata e vakasamataki wale ga. E tamata dina e a bula e vuravura. “O ira mada ga na meca ni Lotu Vakarisito e liu era a sega ni cakitaka ni [a bula dina] o Jisu,” e vola na Encyclopædia Britannica. O cei gona o Jisu? A tala dina mai na Kalou? Na cava e rui kilai levu kina?

A BULA OTI E LIU

3. (a) Me vaka na vosa ni agilosi, ena vakasucuma na luve i cei o Meri? (b) E rawa vakacava vua na goneyalewa o Meri me vakasucumi Jisu?

³ E sega na tamata e bau vaka o ya, ni vakasucumi Jisu e dua e se goneyalewa. E yacana o Meri. E kaya na agilosi me baleti luvena: “Ena levu ko koya, ka na vakatokai na Luve i Koya sa cecere sara.” (Luke 1:28-33; Maciu 1:20-25) E vakaluveni rawa vakacava e dua na yalewa e se sega ni veiyacovi kei na tagane? Oqo ena vuku ni yalo tabu ni Kalou. A tokia o Jiova na nona bula na Luvena kaukauwa vakayalo mai lomalagi ki na katonigone i Meri na goneyalewa. O ya na cakamana! Ke sa rawa vei Koya e bulia na i matai ni yalewa me vakatubukawa, e rawa tale ga ni vakavuna vua e dua na goneyalewa me vakasucuma e dua na gone ke sega na tamata e tamana. E vakamacalataka na iVolatabu: “Ni sa yaco dina sara na kena gauna, sa qai tala yani na Luvena na Kalou, o koya sa sucu mai na yalewa.”—Kalatia 4:4.

4. (a) Na bula vakacava a bula tu kina o Jisu ni bera ni mai sucu me dua na gone? (b) Na cava a kaya o Jisu me vakaraitaka ni a bula tu mada mai lomalagi?

⁴ Ni bera ni mai sucu me tamata e vuravura o Jisu, a bula e liu mai lomalagi ni se dua na i bulibuli kaukauwa vakayalo. E kabula vakayalo tawarairai o koya, me vaka na Kalou. (Joni 4:24) Sa wasoma ni tukuna o Jisu na nona i tutu cecere mai lomalagi. A masu o koya ena dua na gauna: “Ia oqo, Tamaqu, ni vakarokorokotaki au me daru tiko vata, e na vakarokoroko sa tu vei au ni daru a tiko vata ni sa sega ni caka ko vuravura.” (Joni 17:5) A kaya tale ga vei ira na vakarorogo: “Dou sa lako mai ra; au sa lako mai cake.” “Ena vakabekaevei kevaka dou na raica na Luve ni tamata ni sa lako cake ki na tikina ka tiko kina eliu.” “Ni sa bera ni sucu ko Eparaama, au sa bula.”—Joni 8:23; 6:62; 8:58; 3:13; 6:51.

5. (a) Na cava e vakatokai kina o Jisu me “Vosa,” “Ulumatua” ka “dua bauga sa vakatubura”? (b) Na cakacaka cava rau a cakava vata o Jisu kei na Kalou?

⁵ A vakatokai o Jisu me Vosa ni Kalou ni bera ni lako mai vuravura. Na i cavuti oqo e tukuna ni a dau vosa ena vukuna na Kalou mai lomalagi. E vakatokai tale ga me “Ulumatua” ni Kalou, me Luvena “e dua bauga sa vakatubura.” (Joni 1:14; 3:16; Iperiu 1:6) E kena i balebale ni a buli e liu o koya ka muri na luve vakayalo ni Kalou tale e so, ni a vakaitavi taudua na Kalou ena nona a buli. E tukuna na iVolatabu ni Luvena “ulumatua” oqo erau a bulia vata kei Jiova na veika kece ga. (Kolosa 1:15, 16) Ni kaya gona na Kalou, “Me daru bulia na tamata me ucui kedaru,” a vosa tiko vei na Luvena. Io, o koya a qai lako mai vuravura qai mai sucu vua e dua na yalewa, a vakaitavi ena kedra buli na ka kece ga! A bula e liu o koya kei Tamana mai lomalagi ena veiyabaki e tawakilai!—Vakatekivu 1:26, NW; Vosa Vakaibalebale 8:22, 30; Joni 1:3.

NONA BULA E VURAVURA

6. (a) Na cava na ka e yaco ni se bera ni sucu o Jisu, kei na nona sa sucu? (b) A sucu mai vei o Jisu ia a qai laki susugi e vei?

⁶ A sa musuki o Meri me wati Josefa. Ia ni sa kila o Josefa na bukete i Meri, a vakabauta ni a veiyacovi kaya e dua na tagane, sa mani sega ni via vakamautaki koya. Ni sa qai tukuna vua o Jiova ni a vakavuna na yalona tabu na kunekunetaki ni gone, sa tauri Meri sara o Josefa me watina. (Maciu 1:18-20, 24, 25) Ena nodrau a tiko voli mai na koro o Peceliema, sa qai sucu o Jisu. (Luke 2:1-7; Maika 5:2) Ni se gone lailai o Jisu, a saga o Tui Eroti me vakamatea. Ia, a vakasalataki Josefa o Jiova, mani dro kina kei rau na nona veitinani ki Ijipita. Ni sa mate o Tui Eroti, eratou lesu ki Nasareci mai Kalili o Josefa, o Meri, kei Jisu. A susugi e ke o koya.—Maciu 2:13-15, 19-23.

7. (a) Na cava e yaco ni sa yabaki 12 o Jisu? (b) Na cakacaka cava a vulica o Jisu ni sa tubu cake tiko?

⁷ Ni sa yabaki 12 o Jisu ratou qai lako vakavuvale ki Jerusalemi, me ratou laki tikova na solevu bibi ni Lakosivia. Ena nona tiko e kea, a laki sigatolu voli ena valenisoro ena nona vakarogoci ira kei na nona vakatarogi ira na i vakavuvuli. Era kurabui kece na rogoci koya ena levu ni ka e kila. (Luke 2:41-52) Ni tubu voli o Jisu mai Nasareci, a vulica na cakacaka vakamatai. E macala ni a vakavulici koya ena cakacaka oqo o Josefa na tamana vakacabecabe, ni matai o koya.—Marika 6:3; Maciu 13:55.

8. Na cava e yaco ni sa yabaki 30 o Jisu?

⁸ Ni sa yabaki 30 o Jisu, sa yaco e dua na veisau levu ena nona bula. A lako yani vei Joni na Dauveipapitaiso qai kerea me sa papitaiso, me tabadromuci ena uciwai na Joritani. E kaya na iVolatabu: “Ia ko Jisu, ni sa papitaisotaki oti, sa cabe sara mai na wai: ka raica, sa qai wase rua vua na lomalagi, a sa raica ko koya na Yalo ni Kalou ni sa lako sobu mai me vaka na ruve, ka sa mai ro toka vua: ka raica, sa dua na domo mai lomalagi, sa kaya, O koya oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu.” (Maciu 3:16, 17) Sa na sega tale ni qai vakatitiqa o Joni ni a talai Jisu mai na Kalou.

9. (a) Ena gauna cava a yaco kina o Jisu me Karisito, ia na cava me qai tekivu kina e kea? (b) Ena nona sa papitaiso oti, na cava sa soli koya yani kina o Jisu me cakava?

⁹ Ena nona sovaraka o Jiova na yalona tabu vei Jisu, sa lumuti koya kina se sa digitaki koya, me na tui ni Nona matanitu ena qai yaco mai. Ni lumuti gona vaka oqo o Jisu ena yalo, sa yaco kina me “Mesaia” se “Karisito.” O rau na vosa oqo, e kedrau i balebale ena vosa Vakaiperiu kei na vosa Vakirisi na “Lumuti.” Sa qai yaco kina o koya me o Jisu Karisito, se me o Jisu na Lumuti. A kaya gona o Pita ni sa “lumuti Jisu na kai Nasareci na Kalou e na Yalo Tabu kei na kaukauwa.” (Cakacaka 10:38, VV) Na papitaiso tale ga o ya i Jisu ena wai e vakaraitaka ni sa soli koya vua na Kalou me vakayacora na cakacaka a talai me mai cakava e vuravura. Na cakacaka bibi cava oqori?

NA VUNA E LAKO MAI KINA E VURAVURA

10. Na ka dina cava soti a mai vakatakila e vuravura o Jisu?

¹⁰ Ni tukuna na vuna e lako mai kina e vuravura o Jisu, a kaya vei Ponitio Pailato na kovana ni Roma: “A ka oqo ka’u sa sucu mai kina, ia na ka oqo [na vuna] ka’u sa lako mai kina ki vuravura oqo, me’u dautukuna na ka dina.” (Joni 18:37) Na ka dina cava soti a talai me mai vakatakila o Jisu? Na i matai, na ka dina me baleti Tamana vakalomalagi. A vakavulici ira nona i muri me ra masuta me vakarokorokotaki na yaca i Tamana. (Maciu 6:9) A masu vaka oqo: “Au sa vakatakila na yacamuni vei ira na tamata ko ni sa solia mai vei au.” (Joni 17:6) A kaya tale ga: “Sa dodonu me’u lako me’u tukuna naitukutuku-vinaka ni matanitu ni Kalou, . . . ni sa ka oqo ka’u sa talai mai kina.”—Luke 4:43.

11. (a) Ena vuku ni cava e raica kina o Jisu ni rui ka bibi nona cakacaka? (b) Na cava e sega ni tuvakasuka me vakatakila o Jisu? Ia, na cava e dodonu me da muria?

¹¹ A bibi vakacava vei Jisu na cakacaka ni kena vakatakilai na yaca kei na matanitu nei Tamana? A kaya vei ira nona tisaipeli: “A qau kakana me’u kitaka na loma i koya sa talai au mai; ka me’u vakaotia na nona cakacaka.” (Joni 4:34) Na cava e bibi kina me vaka na kakana vei Jisu na cakacaka ni Kalou? Na vuna ni na taurivaka na Matanitu na Kalou me vakayacora na nona i naki talei me baleti ira na kawatamata. Na matanitu ni Kalou sara ga oqo ena vakarusa na i vakarau ca kece, qai vakarogovinakataka na yaca i Jiova ena kena sa beci tu. (Taniela 2:44; Vakatakila 21:3, 4) A sega ni tuvakasuka vakalailai kina o Jisu me vakatakila na yaca ni Kalou kei na nona matanitu. (Maciu 4:17; Luke 8:1; Joni 17:26; Iperiu 2:12) E veigauna a dau tukuna o koya na ka dina, se vinakati se cati. E kotora kina o koya na i vakaraitaki dodonu me da muria ke da via vakamarautaka na Kalou.—1 Pita 2:21.

12. Na cava tale na vuna bibi a lako mai kina ki vuravura o Jisu?

¹² Ia, me da rawa ni bula tawamudu ena ruku ni veiliutaki ni matanitu ni Kalou, a gadrevi vei Jisu me mate, me sovaraka na nona dra e vakatau kina nona bula. Me vaka erau kaya na i apositolo i Jisu: “Ni da sa qai vakadonui e na vuku ni nona dra.” “Sa vakasavasavataki keda mai na ca kecega na dra i Jisu Karisito na Luvena.” (Roma 5:9; 1 Joni 1:7) E dua gona na vuna bibi a lako mai kina o Jisu e vuravura me mai mate ena vukuda. A kaya: “Sa sega ni lako mai na Luve ni tamata me qaravi, ka me dauveiqaravi ga, ka me solia na nona bula me kedrai voli e lewe vuqa.” (Maciu 20:28) Ia, na cava e kena i balebale nona mai solia o Karisito na nona bula me i “voli”? Ena vuku ni cava e gadrevi kina vua me sovaraka na nona dra e vakatau kina nona bula, me da vakabulai kina?

SOLIA NONA BULA ME IVOLI

13. (a) Na cava na ivoli? (b) Na cava na ivoli a sereki keda kina o Jisu mai na ivalavala ca kei na mate?

¹³ Na vosa “i voli” e dau taurivaki ke vesu vakaukauwa e dua. Ni vesuka oti e dua o la na dauveivesu, ena qai kaya beka me sereka na tamata o ya ke sa saumi vua e dua na ilavo me kena ivoli. Na ivoli gona na ka ena sere rawa kina o koya e vesu tu. O ya e dua na ka me saumi yani me kakua ni mate kina. Na bula e taucoko nei Jisu a solia yani o koya me sereka na kawatamata sa bobula tu ena ivalavala ca kei na mate. (1 Pita 1:18, 19; Efeso 1:7) Na cava e gadrevi kina na veisereki vaka o ya?

14. Ena vuku ni cava e gadrevi kina na ivoli a vakarautaka o Jisu?

¹⁴ Na vuna ni a vorata na Kalou o Atama na tamada kece ga. Ena nona talaidredre sa ivalavala ca kina, ni kaya na iVolatabu ni “ivalavala ca na talaidredre.” (1 Joni 3:4, VV; 5:17) Sa mani sega ni ganiti koya na i solisoli ni Kalou na bula tawamudu. (Roma 6:23) Sa qai cawadru tani vei Atama na bula e taucoko ena vuravura parataisi. Sa vakayalia tale ga o koya na ka talei oqo me ra na qai rawata na luvena. O na taroga beka, ‘Na cava na vuna me ra mate kece kina na luve i Atama, ni a valavala ca ga o koya?’

15. Me vaka ni a valavala ca ga o Atama, ena vuku ni cava era laki rarawa ka mate sara kina na luvena?

¹⁵ E baleta ni a vakatakava na ivalavala ca kei na mate o Atama vei ira na luvena kei ira na tamata kece ga edaidai ena nona sa valavala ca. (Jope 14:4; Roma 5:12) “Ni sai valavala ca ko ira kecega na tamata, ka ra sega ni yacova na ka e vakarokorokotaki kina na Kalou.” (Roma 3:23; 1 Tui 8:46) A kaya tale ga na tamata yalododonu o Tevita: “Ka’u a sucu vata kei na ca; Ka sa kunekunetaki au ko tinaqu e nai valavala ca.” (Same 51:5) Era mate na tamata ni sa takavi ira na ivalavala ca nei Atama. Ena rawa gona vakacava me ra sereki na tamata kece mai na ivau ni ivalavala ca kei na mate ena kena a cabori na bula i Jisu?

16. (a) Ena nona vakarautaka na ivoli na Kalou, a vakaraitaka vakacava ni kauwaitaka nona lawa ni ‘bula me i sau ni bula’? (b) Ena vuku ni cava a rawa duadua ga kina vua na tamata o Jisu me sauma na ivoli?

¹⁶ E vauci e ke e dua na yavu vakalawa ni Kalou ena matanitu o Isireli. E kainaki tiko kina ‘me isau ni bula na bula.’ (Lako Yani 21:23; Vakarua 19:21) Ena nona talaidredre, a vakayalia kina na bula e taucoko ena vuravura parataisi na tamata e taucoko o Atama ena vukuna kei ira tale ga na luvena. A qai solia o Jisu Karisito nona bula e taucoko me volia lesu na ka a vakayalia o Atama. Io, o Jisu a “soli koya me kedra ivoli veirauti na tamata kece ga.” (1 Timoci 2:5, 6, NW) Ni a tamata e taucoko o Jisu me vakataki Atama ga, e vakatokai kina me “i otioti ni Atama.” (1 Korinica 15:45, VV) E sega ni dua tale na tamata, vakavo ga o Jisu e rawa ni solia na ivoli. Ni o Jisu duadua ga e tautauvata kei Atama ena nona a mai bula me vaka e dua na luve ni Kalou vakayago e taucoko.—Same 49:7; Luke 1:32; 3:38.

17. A saumi vua na Kalou na ivoli ena gauna cava?

¹⁷ A mate o Jisu ni sa yabaki 33¹/2. Ia a vakaturi me bula ena i katolu ni siga ni nona mate. Ni oti e vasagavulu na siga, sa lesu tale ki lomalagi. (Cakacaka 1:3, 9-11) E kea, sa laki kabula vakayalo tale, sa laki “rairai . . . e na mata ni Kalou e na vukuda,” ena nona kauta yani na yaga ni nona isoro, na isoro ni veivoli. (Iperiu 9:12, 24) Sa laki sauma ena gauna oqori vua na Kalou mai lomalagi na ivoli. Sa rawa kina ni vakabulai na kawatamata. Ia ena vakilai ena gauna cava na kena yaga?

18. (a) Ena rawa ni yaga vakacava vei keda na ivoli ena gauna oqo? (b) Na cava ena rawati ena vuku ni ivoli ena veisiga se bera mai?

¹⁸ Sa rawa ni yaga sara ga ena gauna oqo vei keda na isoro ni veivoli i Jisu. Ena sala cava? Ena noda mai vakabauta, sa na vakadonui keda kina na Kalou. Ena karoni keda tale ga vakayalololoma. (Vakatakila 7:9, 10, 13-15) E vuqa vei keda eda a valavala ca levu beka ni bera ni da mai kila na Kalou. Eda se cala tiko ga ena gauna oqo, so na gauna ena cala bibi sara. Ia e rawa ni da kerea na veivosoti ni Kalou ena yavu ni ivoli, ni da nuidei tu ni na rogoci keda. (1 Joni 2:1, 2; 1 Korinica 6:9-11) Ena veisiga tale ga e se bera mai, eda na qai rawata kina na i solisoli ni Kalou na bula e tawamudu ena nona i tuvaki vou dodonu ena vuku ni ivoli. (2 Pita 3:13) Era na qai sereki vakadua mai na i vau ni ivalavala ca kei na mate ena gauna oqori o ira kece era vakabauta tiko na ivoli. Era na rawa ni vakanamata ki na bula e taucoko tawamudu!

19. (a) E tarai iko vakacava na i solisoli ni ivoli? (b) E tukuna vakacava na i apositolo o Paula na ka e dodonu me da cakava me i vakaraitaki ni noda vakavinavinakataka na ivoli?

¹⁹ Na cava o nanuma ni o sa kila oqo na ivoli? O sega li ni marautaki Jiova ni kauwaitaki iko vakalevu ena nona solia na Luvena lomani ena vukumu? (Joni 3:16; 1 Joni 4:9, 10) Ia, nanuma tale ga na loloma i Karisito. A soli koya me mai mate e vuravura ena vukuda. E sega li ni dodonu me da vakavinavinakataka? E tukuna na i apositolo o Paula na ka me da cakava me i vakaraitaki ni noda vakavinavinaka: “Sa mate ko koya e na vuku ni tamata kecega, me ra kakua ni bula tiko me yaga vei ira ga, ko ira era sa bula, me ra yaga ga vua sa mate e na vukudra ka tu cake tale.” (2 Korinica 5:14, 15) O na vakaraitaka li nomu vakavinavinaka ena nomu vakayagataka nomu bula mo qarava na Kalou kei na Luvena vakalomalagi o Jisu Karisito?

NA VUNA E CAKAMANA KINA O JISU

20. Na cava eda kila me baleti Jisu ena nona a vakabula na vukavuka?

²⁰ E kilai levu o Jisu ena cakamana e dau cakava. E dau nanumi ira vakabibi na tamata era vakaleqai, qai dau gu me vukei ira ena nona kaukauwa soli Vakalou. Me kena i vakaraitaki, e lako mai e dua e tauvi koya na mate ca na vukavuka, e mai kainaka vua: “Kevaka ko ni sa vinakata, ko ni sa vakasavasavataki au rawa. A sa yalololoma ko Jisu, ka dodoka na ligana, ka tarai koya, ka kaya vua, Au sa vinakata; mo savasava mai.” Sa bula sara na tauvimate!—Marika 1:40-42.

21. E vukei ira vakacava na lewe vuqa o Jisu?

²¹ Vakasamataka mada e dua tale na ka e yaco ena iVolatabu, qai vakananuma na yalololoma i Jisu vei ira era vakamacalataki kina: “Sa lewe vuqa sara sa lako mai vua, era sa kauta mai na lokiloki, na mataboko, na galu, na gera, ka lewe vuqa tale; a ra sa kotori ira sobu ki na yava i Jisu; a sa vakabulai ira ko koya: a ra sa kurabui kina ko ira na lewe vuqa, ni ra sa raica sa vosa rawa na galu, sa bula na gera, sa lako rawa na lokiloki, a sa rai rawa na mataboko: a ra sa vakacaucautaka na Kalou i Isireli.”—Maciu 15:30, 31.

22. Na cava e vakaraitaka ni o Jisu e dau nanumi ira dina na tamata e vukei ira?

²² Na kauwai dina nei Jisu ni via vukei ira na kune rarawa e raici ena ka e kaya vei ira nona i muri. E kaya: “Au sa lomani ira na lewe vuqa, sa qai bogi tolu era sa tiko ga vei au, a sa sega na ka me ra kania: ia ka’u sa sega ni via vakatalai ira yani ni ra sa sega ni kana, de ra malumalumu e gaunisala.” Oti sa qai cakamana o Jisu me vakani ira ena vitu na i buli madrai kei na rua na ika lalai, e “lewe va na udolu na tagane, ia ko ira na yalewa kei na gone era sa sega ni wili.”—Maciu 15:32-38.

23. Na cava a vakavuna vei Jisu me vakatura kina na luvena tagane na yada?

²³ Dua tale na gauna a sotava o Jisu nodra cavu tu mai Neini e dua na i lakolako ni veibulu. E vakamacalataka na iVolatabu: “Sa dua na mate sa colati ki nai bili, a luve i tinana e dua bauga, a sa yada ko koya. . . . Ia ni sa raici koya na Turaga, sa lomana.” E vakila sara ga o Jisu na rarawa ni yalewa. Sa qai vakarota na mate o Jisu: “Cauravou, au sa kaya vei iko, Tu cake.” Me cava tale! “Sa duri cake na mate, ka vakatekivu me vosa. A sa solia ko koya vei tinana.” Vakasamataka mada na ivalavala ni loma i tinana! Vakaevei o iko? E robota na vanua na i rogorogo veivakurabuitaki oqo. Sa rauta bagi me kilai levu o Jisu.—Luke 7:11-17..

24. Na cava e vakaraitaka na cakamana i Jisu me baleta na veigauna se bera mai?

²⁴ Ia a yaga vakaiyalayala ga na cakamana i Jisu. E levu tale na leqa era sotava na vakabulai. Era mate tale o ira na vakaturi. Ia sa vakadeitaka koto na cakamana nei Jisu ni o koya e tala mai na Kalou, e Luvena dina. Oqori era i vakadinadina ni rawa ni walia na leqa kece ni kawatamata na kaukauwa ni Kalou. Io, era i vakaraitaki lailai ga ni veika ena qai caka e vuravura ni sa veiliutaki na matanitu ni Kalou. Ena gauna oqori era sa na vakani kina na viakana, vakabulai na tauvimate, era bau vakaturi tale ga na mate! Sa na sega vakadua na tauvimate se na ciba se na leqa tani tale me ra vakavu rarawa. Sa tu tu na veivakalougatataki!—Vakatakila 21:3, 4; Maciu 11:4, 5.

DAUVEILIUTAKI NI MATANITU NI KALOU

25. Ena rawa ni vidai tolu vakacava na bula i Jisu?

²⁵ E vidai vakatolu na nona bula na Luve ni Kalou. Na i matai, na yabaki tawakilai ni nona tiko voli kei Tamana mai lomalagi ni bera nona mai tamata. Tarava, na 33-1/2 na yabaki ni nona a bula e vuravura. Sa qai tiko na nona sa laki bula tale vakayalo mai lomalagi. Na cava sa nona i tutu mai lomalagi ni sa vakaturi oti?

26. Ena nona yalodina e vuravura o Jisu, na cava e vakadinadinataka ni sa ganiti koya?

²⁶ E macala sara tu ga ni na tui o Jisu. Na agilosi sara mada ga e kaya vei Meri: “E na tui . . . e na sega tale ga ni mudu na nona matanitu.” (Luke 1:33, VV) Ena nona cakacaka vakaitalatala e vuravura, a dau kacivaka na matanitu ni Kalou. A vakavulici ira nona i muri me ra masuta: “Me yaco mai na nomuni matanitu, me caka na lomamuni e vuravura, me vaka sa caka tiko mai lomalagi.” A veiuqeti o koya me ra “vakasaqara taumada ga na matanitu.” (Maciu 6:10, 33, VV) Ena nona yalodina e vuravura, e vakadinadinataka o Jisu ni ganiti koya me tui ni matanitu ni Kalou. E vakacava, a laki veiliutaki sara vakatui ena nona lesu o ya ki lomalagi?

27. (a) Na cava sa qai cakava o Jisu ena nona lesu tale ki lomalagi? (b) Na cava na i matai ni ka e cakava o Jisu ni sa tui ni matanitu ni Kalou?

²⁷ Sega. E cavuta o Paula na Same 110:1 ena nona vakamacalataka: “Ia ko koya oqo [o Jisu], ni sa vakacabora oti vakadua naisoro e dua ga e na vuku nivalavala ca, sa qai tiko sobu e na liga i matau ni Kalou; a sa qai waraka tiko me vakayacori ko ira na nona meca mei tutu-ni-yavana.” (Iperiu 10:12, 13) A waraka tiko o Jisu me vakarota mai o Jiova: “Mo ni lewa e na kedra maliwa na nomuni meca.” (Same 110:2) Ni sa yaco na kena gauna a vakasavasavataki sara na lomalagi ena nona biu tani o Setani kei ira nona agilosi. E vaka oqo na i tinitini ni i valu o ya mai lomalagi: “Sa qai yaco na bula, kei na kaukauwa kei na matanitu ni noda Kalou, kei na kaukauwa ni nona Karisito: ni sa biu sobu ko koya sa daubeitaki ira na wekada, o koya oqo sa beitaki ira tikoga e na mata ni Kalou e na siga kei na bogi.” (Vakatakila 12:10) Me vaka sa raici oti ena dua na wase e liu ni i vola oqo, na i valu o ya mai lomalagi sa yaco oti. Sa tekivu veiliutaki sara tiko oqo o Jisu Karisito ena kedra maliwa na nona meca.

28. (a) Na cava sa vakarau cakava o Karisito? (b) Na cava me da cakava me taqomaki keda kina o koya?

²⁸ Sa vakarau yavala na Karisito kei ira nona agilosi vakalomalagi me ra mai vakarusai na matanitu vakavuravura era tu oqo. (Taniela 2:44; Vakatakila 17:14) E kaya na iVolatabu ni tiko vua “e dua nai seleiwau gata, me yaviti ira kina na veimatanitu ko koya: ia ena lewai ira e nai titoko kaukamea.” (Vakatakila 19:11-16) Ia me da taqomaki ni sa na yaco na veivakarusai, e dodonu me da cakacakataka tiko noda vakabauti Jisu Karisito. (Joni 3:36) E dodonu me da sa nona tisaipeli da qai vakamalumalumutaki keda vei koya na noda tui vakalomalagi. O na cakava li o ya?

[iYaloyalo ena tabana e 58]

A biuta nona cakacaka vakamatai o Jisu me papitaiso me lumuti kina nei Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 63]

Rau tautauvata o Jisu kei Atama na tamata e taucoko

[iYaloyalo ena tabana e 64]

A uqeti Jisu nona yalololoma me vukei ira na tauvimate kei na viakana

[iYaloyalo ena tabana e 67]

Ena nona vakatura na mate, a vakaraitaka kina o Jisu na veika ena qai cakava vakalevu sara ni sa na veiliutaki na matanitu ni Kalou