Wase Ruasagavulukawalu

Sa Parataisi Tale!

Aisea 35:1-10

1. Na cava era vakanuinuitaka kina na bula ena parataisi e levu na lotu?

E KAYA na ivolavakamacala ni lotu na Encyclopedia of Religion: “Na parataisi e dua vei ira na ka e dau diva vakalevu na tamata. De dau divi vakalevu duadua sara ga. Se mani vakacava na nona vakabauta vakalotu e dua, ena tiko ga na mataqali parataisi e diva.” Sa rauta meda vaka oqo, baleta na iVolatabu e kaya ni a tekivu ga na bula mai Parataisi​—e dua na were totoka e sega kina na tauvimate kei na mate. (Vakatekivu 2:8-15) E sega ni kurabuitaki kina ni levu na lotu e vuravura e tiko na mataqali parataisi era vakanuinuitaka.

2. Eda na kunea e vei na inuinui dina me baleta na Parataisi se bera mai?

² E levu na vanua ena iVolatabu e rawa nida wilika kina na inuinui dina me baleta na Parataisi se bera mai. (Aisea 51:3) Me kena ivakaraitaki, e dua na tiki ni parofisai i Aisea e volatukutukutaki ena Ais wase 35 e vakamacalataka na vukici ni lekutu me dua na veisenikau totoka ni gade kei na were e vuavuai vinaka na kena itei. Era rai na mataboko, ra vosa na galu, era rogo na didivara. Ena Parataisi e yalataki oqo, e sega kina na rarawa kei na tagi, kena ibalebale ni sa na sega mada ga na mate. Sa dua na vosa ni yalayala totoka! Na cava na ibalebale ni veivosa oqo? Ena tarai keda beka nikua na veika e yalataka? Eda na sauma na rua na taro oqo ena noda dikeva na wase ni ivola oqo i Aisea.

Reki na Vanua Dravuisiga

3. Me vaka e parofisaitaka o Aisea, na veisau cava ena yaco ena vanua?

³ Na parofisai me baleta na Parataisi e vakavuna na Kalou me volai e tekivu ena veivosa oqo: “Ena reki e na vuku ni ka oqo na lekutu kei na vanua dravuisiga; ia na vanua liwa lala ena marau, ka se me vaka na rose, Ena se ka beta, ena reki talega, ka na marau ka ia na sere: ena soli kina nai ukuuku vaka-Lepanoni, ka na lagilagi vakataki Kameli ka vakataki Seroni: era na raica nai ukuuku i Jiova, kei na kena vinaka sara ni noda Kalou.”​—Aisea 35:1, 2.

4. Ena gauna cava kei na sala cava e vaka kina na lekutu na nodra vanua na Jiu?

⁴ A vola na veivosa oqo o Aisea rauta na yabaki 732 B.S.K. Ni oti tale e 125 na yabaki era mai vakarusai Jerusalemi kina na kai Papiloni, ra kauti ira vakavesu tale ga na lewe i Juta. E sega tale ni dua e qai vo ena nodra vanua, e laladidi na koro. (2 Tui 25:8-11, 21-26) Sa mai vakayacori e ke na vosa ni yalayala i Jiova vei ira na Isireli a kaya kina nira na kau vakavesu na Isireli ke ra sega ni yalodina. (Vakarua 28:15, 36, 37; 1 Tui 9:6-8) Nira sa lai vesu i vanua tani na Isireli me 70 na yabaki, sa sega ni qai qaravi na nodra iteitei e dau vakadrodroi vakamaqosa kina na wai, kei na nodra kau vuata, sa vuki me lekutu na nodra vanua.​—Aisea 64:10; Jeremaia 4:23-27; 9:10-12.

5. (a) E qai vakalesui mai vakacava ena vanua na ituvaki e vaka na parataisi? (b) Ena sala cava era raica kina “nai ukuuku i Jiova” na lewenivanua?

⁵ Ia, e yalataki ena parofisai i Aisea ni na sega ni lala tu na koro me tawamudu. Ena qai vakalesui tale me dua na parataisi dina. Ena soli vua “nai ukuuku vaka-Lepanoni, ka na lagilagi vakataki Kameli ka vakataki Seroni.”a Ena sala cava? Nira suka na Jiu ena nodra tu vakavesu, sa ra lai teivaka tale na nodra vanua, vakadrodroi tale na wai ena nodra were, mai vuavuaivinaka tale na nodra itei me vaka ga e liu. Oqo ena vakacaucautaki ga kina o Jiova. Na inaki ga ni Kalou, nona veitokoni kei na nona veivakalougatataki era mai marautaka tale kina na Jiu na ituvaki e vaka na parataisi. Sa ra raica na lewenivanua “nai ukuuku i Jiova, kei na kena vinaka sara ni [nodra] Kalou” nira vakadinadinataka na liga i Jiova ena kena veisautaki vakacakamana na nodra vanua.

6. Na sala bibi cake cava e vakavatukana kina na veivosa i Aisea?

⁶ Ia, e dua tale na sala bibi cake ena vakavatukana kina na veivosa i Aisea me baleta na nodra vanua na Isireli era sa tawana tale. Ena vakasama vakayalo, e sa vica vata na yabaki na nona vaka tu na vanualiwa lala o Isireli. A vakadredretaki sara na vakayacori ni sokalou savasava ena gauna ni tu vakavesu e Papiloni. E sega na valenisoro, sega na icabocabonisoro, a sega tale ga ni vakayacori taucoko tiko na veiqaravi vakabete. Vakatabui tu na vakacaboisoro e veisiga. Sa mai parofisaitaka oqo o Aisea ni na veisau. Ena nodra veiliutaki o ira me vakataki Serupapeli, Esera, kei Niemaia, era suka kina i Jerusalemi na mata mai na 12 na yavusa e Isireli mera lai tara tale na valenisoro, mera lai qaravi Jiova tale ena galala. (Esera 2:1, 2) Oqo dina na parataisi vakayalo!

Bulabula Vinaka Vakayalo

7, 8. Na cava e vinakati kina mera nuidei na Jiu era tu vakavesu, e qai vakayaloqaqataki ira vakacava na vosa i Aisea?

⁷ E lewe tiko ni Aisea wase 35 na itukutuku ni marau. E kacivaka tiko na parofita na gauna vinaka me na sotava na matanitu veivutuni oqo. E vosa ena nuidei o koya, e yalodei. Oti tale e rua na senitiuri sa ra qai yacova na Jiu na kena gauna mera vakasukai kina ina nodra vanua. E gadrevi tale ga vei ira na nuidei kei na yalodei a vakaraitaka o Aisea. Sa qai vakadewa o Jiova ena gusu i Aisea na nona parofisai me vakaukauataki ira. “Dou vakaukauwataka na ligadra era malumalumu, ka vakataudeitaka na durudra sa tuninini. Dou kaya vei ira era yalolailai, Dou kaukauwa, dou kakua ni rere: raica na nomudou Kalou; ena yaco mai na veisausaumi, na veisausaumi sa ia na Kalou; ena lako mai ko koya ka vakabulai kemudou.”​—Aisea 35:3, 4.

⁸ Ni sa mai cava na gauna balavu era vesu tu kina na Isireli, sa kena gauna mera yavala. E sa kacivaka na tui kei Perisia o Sairusi​—o koya e vakayagataka o Jiova me tauca na itotogi kei Papiloni​—me na mai vakayacori tale e Jerusalemi na sokalou vei Jiova. (2 Veigauna 36:22, 23) Ena vinakati vei ira e vica vata na udolu na vuvale ni Isireli mera vakarautaki ira vinaka ni bera nira biuti Papiloni mera lesu i Jerusalemi, baleta oqo e dua na ilakolako rerevaki sara. Nira yaco yani, era na tara mada na veivale mera tiko kina, oti era sa na qai vakarautaki ira ena cakacaka levu sa tu e matadra, oya mera taravaka tale na valenisoro kei na nodra vakaduria tale na nodra korolevu. E so na Jiu e Papiloni era na kaya ni oqo e dua na itavi e sa rui dredre. Ia, oya e sega ni gauna ni datuvu se rere. E dodonu mera veivakayaloqaqataki na Jiu, mera nuitaki Jiova tale ga. E yalataka vei ira o Jiova nira na vakabulai.

9. Na vosa ni yalayala cava e cavuti me baleti ira na Jiu era suka ina nodra vanua?

⁹ E dodonu mera marau o ira era sere mai Papiloni mera suka i Jerusalemi, baleta ni sa waraki ira tu mai e dua na gauna vinaka sara. E parofisaitaka o Aisea: “Ena qai rai na matadra na mataboko, ka rogo na daligadra na didivara. Ena qai ladelade na lokiloki me vaka na me kila, ka sere na yamedra na galu.”​—Aisea 35:5, 6a.

10, 11. Vei ira na Jiu era sa suka, na cava eda kaya kina ni vakaibalebale vakayalo na vosa i Aisea, ia na cava na kena ibalebale?

¹⁰ Sega ni vakabekataki ni vakasamataka tiko o Jiova na kedra ituvaki vakayalo na nona tamata. Sa ra totogitaki mera kau vakavesu me 70 na yabaki ena vuku ni nodra a vukitani. Ia, ni vakavulici ira tiko o Jiova, a sega ni vakamatabokotaki ira nona tamata, vakadidivarataki ira, vakalokilokitaki ira, se vagalui ira. O koya gona, na vakalesui tale ni matanitu o Isireli e sega ni gadrevi kina na veivakabulai mai na so na leqa vakayago vaka oya. E vakalesuya o Jiova na ka a vakayali, oya na bulabula vinaka vakayalo.

¹¹ Era vakabulai na Jiu veivutuni ena nodra bulabula tale vakayalo​—mai makare tale na nodra rai vakayalo, matata na nodra rogoca, nodra muria, kei na nodra vosataka na vosa i Jiova. Sa ra vakila tale na kena bibi mera volekati Jiova tiko ga. Ena nodra ivalavala vinaka, era “sere” kina ena nodra vakacaucautaka na nodra Kalou. O koya a “lokiloki” tu e sa curumi koya na kaukaua kei na yalogu ena nona qaravi Jiova. E vaka ga e ‘lade me vaka na me kila.’

Vakabulabulataki Ira na Nona Tamata o Jiova

12. Ena vakacava na rabailevu ni nona vakalougatataka na vanua ena wai o Jiova?

¹² E sega ni rawa ni dua na parataisi e sega kina na wai. Dua na ka na levu ni wai ena Parataisi taumada mai Iteni. (Vakatekivu 2:10-14) Na vanua e soli vei ira na Isireli e “vanua vakauciwai, ka vakamata-ni-wai kei na wai levu sa tovure.” (Vakarua 8:7) E veiganiti kina na vosa ni yalayala veivakabulabulataki oqo i Aisea: “Ni na vure cake mai na wai e na lekutu kei na uciwai e na vanua dravuisiga. Ia na nuku kata ena yaco me drano, kei na qele mamaca mei vurevure ni wai: na nodra tikina na wolifa, era daukoto kina, ena vanua veigasau ka veikuta.” (Aisea 35:6b, 7) Nira sa na mai qarava tale na Isireli na nodra vanua, sa na tubu bulabula tale na veikau vuata ena vanua a sa dravuisiga qai nodra igadigadi tu na wolifa. Na nuku kata mamaca e sa na yaco me “drano,” mera sa na mai tubu bulabula tale kina na veimataqali kuta.​—Jope 8:11.

13. Na wai vakayalo cava ena sega ni taqei rawa ena matanitu sa na vakalesui tale mai oqo?

¹³ Ia, sa qai uasivi sara ni o ira na Jiu era suka tale oqo era na sega ni taqea rawa na levu ni wai vakayalo ni ka dina ena vakarautaki vei ira. Ena vakarautaka o Jiova ena nona Vosa na ka mera vakavulici kina, ka mera vakayaloqaqataki kina, kei na ka mera vakacegui kina. Kena ikuri ni o ira na qase yalodina kei ira na ravouvou era na “vaka na uciwai e na vanua dravuisiga.” (Aisea 32:1, 2) O ira era a tutaka na sokalou dina me vakataki Esera, Akeai, Jesua, Niemaia, Sakaraia, kei Serupapeli, era ivakadinadina bula ni kena vakayacori na parofisai i Aisea.​—Esera 5:1, 2; 7:6, 10; Niemaia 12:47.

“Na Sala Tabu”

14. Vakamacalataka na gaunisala mai Papiloni i Jerusalemi.

¹⁴ Ia, me rawa nira qai vakila na Jiu na ituvaki vaka na parataisi oya​—vakayago, vakayalo tale ga​—ena vinakati mada mera lesu i Jerusalemi, ia oqo e dua na ilakolako dredre. Ke ra muria na sala takoso mai Papiloni i Jerusalemi, era na lakova kina e 800 na kilomita na vanua mamaca sara, kei na levu na vanua vakarerevaki. Ena via rawarawa cake ke ra muria na sala balavu, ia era na lakova e 1,600 na kilomita. Ia, se mani sala cava era muria, era na sotava ga ena loma ni vica vata na vula e so na draki dredre sara, vaka kina na nodra sotava e so na manumanu kila, kei na so na tamata e vaka na manumanu kila na nodra ivakarau. Ia, era sega ni lomaleqa vakasivia o ira era vakabauta na parofisai i Aisea. Ena vuku ni cava?

15, 16. (a) Ena taqomaki ira vakacava na Jiu yalodina era suka tiko i nodra vanua o Jiova? (b) Ena vakasama cava tale e vakarautaka kina o Jiova e dua na sala taqomaki vei ira na Jiu?

¹⁵ E yalataka o Jiova ena gusu i Aisea: “Ena dua kina na sala cecere, kei na salatu: ka sa na vakatokai Na sala tabu; ena sega ni lakova e dua sa sega ni savasava; ena lako vata ko Koya kei ira era sa muria na sala, ia ko ira na tamata sesewa era na sega ni lako sese kina. Ena sega kina e dua na laioni, se dua na manumanu daukata me cabeta, se me kune kina: ko ira ga era sa vakabulai era na lako tu kina.” (Aisea 35:8, 9) Sa na vakalesui ira tale na nona tamata o Jiova! Oqo o ira “era sa vakabulai,” qai vakadeitaka o Jiova ni na taqomaki ira ena nodra ilakolako lesu i nodra vanua. E tu beka e dua na gaunisala cecere qai vakabai e cici mai Papiloni me yaco sara i Jerusalemi? Sega, ia na dei ni veitaqomaki i Jiova vei ira ena vaka sara ga nira lako voli ena dua na sala taqomaki vaka oya.​—Vakatauvatana Same 91:1-16.

¹⁶ Era na taqomaki tale ga na Jiu mai na veika e rawa ni vakaleqai ira vakayalo. Na salatu vakaivakatakarakara era na muria e vakatokai “na sala tabu.” O ira era vakawaletaka na ka tabu se ra sega ni savasava vakayalo ena sega ni vakatarai mera muria na sala oya. E sega ni dua na nodra tikina ena vanua sa vakavoutaki. Era vakadonui ga mera suka o ira e vinaka na nodra inaki. Era sega ni suka i Juta kei Jerusalemi mera lai vakarogoya na nodra vanua, se mera lai qara ga kina na ka me nodra. Era kila na Jiu matua vakayalo ni inaki levu ni nodra suka mera lai tauyavutaka tale na sokalou savasava vei Jiova ena vanua oya.​—Esera 1:1-3.

Era Marau na Tamata i Jiova

17. E vakacegui ira vakacava na Jiu yalodina ena gauna balavu era vesu tu kina na parofisai i Aisea?

¹⁷ E tini ena dua na itinitini marautaki na parofisai ena wase 35 ni ivola i Aisea: “Ko ira sa vakabula ko Jiova era na lesu mai, ka tadu mai ki Saioni ka sere lako ia ena sa nodra tiko na reki tawa mudu: era na taukena na reki kei na marau, ia na rarawa kei na tagi ena dro tani yani.” (Aisea 35:10) Sega ni vakabekataki nira kune vakacegu na Jiu era vesu tu nira vakananuma na parofisai oqo, ia de dua era veinanuyaka tale tu ga se na vakayacori vakacava e so na basogana matailalai. E vakabauti ni sega ni matata taucoko vei ira e levu na ka e vauca na parofisai. Ia, na ka ga e matata vei ira oya nira na “lesu mai, ka tadu mai ki Saioni.”

18. Ena sala cava e sosomitaki kina na rarawa kei na tagi e Papiloni ena reki kei na marau ena vanua e sa mai tawani tale?

¹⁸ O koya gona, ena yabaki 537 B.S.K., sa ra suka kina i Jerusalemi ena ilakolako lesu vula va e rauta ni le 50,000 na tagane (wili kina e sivia ni 7,000 na bobula), na yalewa, kei na gone. Era vakanuinui vakatabakidua vei Jiova o ira oqo. (Esera 2:64, 65) Oti ga e vica na vula sa tara oti tale na icabocabonisoro i Jiova, oqo e ikalawa levu sara ga ena kena taravaki tale na valenisoro. Sa vakayacori na ka a parofisaitaka mai o Aisea ena 200 na yabaki sa oti. Na nodra rarawa kei na tagi na Jiu nira se tu mai Papiloni e sa mai sosomitaka na reki kei na marau ena vanua era sa tawana tale oqo. Sa vakayacora o Jiova na nona yalayala. Sa vakalesui mai na Parataisi​—vakayago, vaka kina na parataisi vakayalo!

Sucu e Dua na Matanitu Vou

19. Na cava eda kaya kina ni vakaiyalayala ga na vakayacori ni parofisai i Aisea ena ikaono ni senitiuri B.S.K.?

¹⁹ Ia, eda kila ni a vakaiyalayala ga na vakayacori ni Aisea wase 35 ena ikaono ni senitiuri B.S.K. A sega ni tudei na ituvaki vaka na parataisi era a vakila na Jiu era a suka tale. Toso na gauna sa mai vakacacana tale na sokalou savasava na ivakavuvuli lasu vakalotu kei na yalo ni boletaki vanua. Vakayalo, era se baci vakila na Jiu na rarawa kei na tagi. Yaco na gauna me sa qai sega tale ni wiliki ira o Jiova mera nona tamata. (Maciu 21:43) Ni sa mai yaco mera talaidredre, sa sega ni tudei na nodra marau. Na veika kece oqo e dusia ni se vo me vakayacori na Aisea wase 35 ena dua na kena ivakatagedegede levu cake.

20. Na Isireli vou cava a basika mai ena imatai ni senitiuri S.K.?

²⁰ Ena gauna lokuci i Jiova, e basika mai kina e dua tale na Isireli, na Isireli vakayalo. (Kalatia 6:16) E vakavuna sara ga o Jisu na tauyavu ni Isireli vakayalo oqo ena gauna e cakacaka vakaitalatala voli kina e vuravura. E vakalesuya mai o koya na sokalou savasava, ena vuku tale ga ni nona ivakavuvuli, e tekivu drodro tale kina na wai ni ka dina. E vakabulai ira na tauvimate, vakayago vakayalo tale ga. E kuruseta yani na vanua na marau ni sa teteva yani na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. Oti e vitu na macawa mai na nona mate kei na nona vakaturi, e tauyavutaka kina o Jisu na ivavakoso vakarisito​—o Isireli vakayalo​—era lewena na Jiu kei na so tale era voli ena dra vakadavei i Jisu, era sa vakatuburi mera luve vakayalo ni Kalou, mera taci Jisu, sa ra lumuti tale ga ena yalo tabu.​—Cakacaka 2:1-4; Roma 8:16, 17; 1 Pita 1:18, 19.

21. Me baleta na ivavakoso vakarisito ena imatai ni senitiuri, na cava e so na ka e yaco e rawa nida kaya ni vakayacori kina e so na tiki ni parofisai i Aisea?

²¹ Ena nona volavola tiko vei ira na lewe i Isireli vakayalo, a vakaibalebaletaka tiko na yapositolo o Paula na veika e volai ena Aisea 35:3 ena nona kaya: “O koya oqo mo dou qai vakaukauwataka na liga sa wadamele, kei na duru sa malumalumu.” (Iperiu 12:12) E macala gona ni a vakayacori tale ga na veivosa ena Aisea wase 35 ena imatai ni senitiuri S.K. A vakavuna o Jisu kei iratou na nona tisaipeli mera rai vakacakamana na mataboko, ra rogo na didivara. Ratou vakavuna mera lako “na lokiloki,” era vosa na galu. (Maciu 9:32; 11:5; Luke 10:9) Kena e uasivi duadua na nodra dro tani mai na lotu lasu na tamata yalomalumalumu, ra mai marautaka sara na parataisi vakayalo ena loma ni ivavakoso vakarisito. (Aisea 52:11; 2 Korinica 6:17) Era mai vakila o ira oqo​—me vakataki ira ga na Jiu era a lesu mai Papiloni​—ni bibi mera yalodei, mera yaloqaqa.​—Roma 12:11.

22. Era mai vesu vakacava e Papiloni na lotu vaKarisito dau qara na ka dina ena noda itabagauna oqo?

²² Vakacava ena noda gauna oqo? E vakayacori tale beka ga ena noda gauna na parofisai i Aisea, me okati vakalevu kina na ivavakoso vakarisito ena gauna oqo? Io. Ni ratou sa mate kece na yapositolo, a lutu sara vakalevu na kedra iwiliwili na lotu vaKarisito lumuti, ra mai buroro yani e vuravura na lotu vaKarisito lasu, se “sila ca.” (Maciu 13:36-43; Cakacaka 20:30; 2 Pita 2:1-3) Ena ika19 mada ga ni senitiuri nira sa biuti lotu ni Veivanua vaKarisito mai na tamata yalomalumalumu mera qara na sokalou dina, se takavi duka voli ga na nodra sokalou ena so na ivakavuvuli sega ni vakaivolatabu. Ena 1914, a vakatikori kina o Jisu me Tui Mesaia, ia sega ni dede, sa vaka me sega ni vinaka tale na ituvaki vei ira na qara voli na ka dina. Me vaka a parofisaitaki, era ‘valuti ra qai rawai’ mai vei ira na veimatanitu, e dreve gona na nodra sasaga na lotu vaKarisito oqo mera vunautaka yani na itukutuku vinaka. Me cava tale, sa vesuki ira o Papiloni.​—Vakatakila 11:7, 8.

23, 24. Ena sala cava sa vakayacori kina vei ira na tamata ni Kalou me tekivu mai na 1919, na veivosa i Aisea?

²³ Ia, e qai vuki na uto ena 1919. E sereki ira na nona tamata o Jiova mai na nodra tu vakavesu. Ra tekivu biuta laivi sara na nona tamata na ivakavuvuli lasu a vakaduka voli na nodra sokalou. Oqo e kauta mai na bula vei ira. Sa ra mai tu ena parataisi vakayalo, na parataisi e se tete tiko ga yani ina veiyasa i vuravura ena gauna oqo. Ena vakasama vakayalo, sa ra rai tiko na mataboko, ra rogo na didivara​—sa ra mai vakila na cakayaco ni yalo tabu ni Kalou, ra kila tale ga na kena bibi mera volekati Jiova tiko ga. (1 Cesalonaika 5:6; 2 Timoci 4:5) Sa ra sega ni qai galu tiko na lotu vaKarisito dina, era gu mera vakatetea na ka dina mai na iVolatabu ni sa “sere na yamedra.” (Roma 1:15) O ira era a malumalumu tu vakayalo, se ra “lokiloki,” e sa mai laurai vei ira na yalogu kei na yalomarau. Me vaka ga a yalataka o Aisea, na nodra kaukaua ena vaka na ‘me kila e ladelade.’

²⁴ O ira na lotu vaKarisito sa ra sereki tale mai oqo era muria “na sala tabu.” Na “sala” oqo e dola vei ira kece na dau qaravi kalou era savasava vakayalo, qai lako tani mai vei Papiloni na Ka Levu me basika yani ina parataisi vakayalo. (1 Pita 1:13-16) O ira oqo era nuitaka na veitaqomaki i Jiova, era nuidei tale ga ni na sega ni rawai ira o Setani ena nona sasaga voravora me vakawabokotaka na sokalou savasava. (1 Pita 5:8) Ena sega ni vakatarai e dua na tamata talaidredre se dua e vaka na manumanu kila na nona ivalavala me vakacacani ira na muria tiko na sala tabu ni Kalou. (1 Korinica 5:11) Ena vanua taqomaki oqo, era mai marautaka voli kina na lumuti kei ira na ‘so tani tale na sipi,’ na nodra veiqaravi vua na Kalou dina duadua ga.​—Joni 10:16.

25. Ena vakayacori beka vakayago na veika e parofisaitaki ena Aisea wase 35? Vakamacalataka.

²⁵ Vakacava na gauna se bera mai? Ena vakayacori dina beka vakayago na veika a parofisaitaka o Aisea? Io. Na veivakabulai vakacakamana i Jisu kei ira nona yapositolo ena imatai ni senitiuri e vakaraitaka na nona vinakata o Jiova me na vakayacora na veivakabulai vaka oqo ena kena ivakatagedegede e cake sara, ena dua na gauna e tu oqo e liu. E uqeta na Kalou me volai ena Same na bula tawamudu ena sala vata mai kei na bula vakacegu e vuravura. (Same 37:9, 11, 29) A yalataka o Jisu na bula ena Parataisi. (Luke 23:43) Mai na imatai ni ivola ni iVolatabu me yacova na kena iotioti, e vakarautaka kina na iVolatabu na inuinui me baleta e dua na parataisi vakayago. Ena gauna oya, era na vakabulai kina me tawamudu na mataboko, na didivara, kei na galu. Sa na sega na rarawa kei na tagi. Sa na sega ni vakaiyalayala na marau, ena tawamudu.​—Vakatakila 7:9, 16, 17; 21:3, 4.

26. E vakaukauataki ira vakacava na lotu vaKarisito ena gauna oqo na veivosa i Aisea?

²⁶ Era waraka tu na lotu vaKarisito na vakalesui mai ni Parataisi vakayago e vuravura, ia ena gauna oqo, sa ra vakila rawa tiko na veivakalougatataki ni parataisi vakayalo. Era vakatovolei, era vakacacani tale ga, ia era nuidei tu ga. E sega ni yavala na nodra nuitaki Jiova, era veivakayaloqaqataki me vaka ga era vakadreti kina: “Dou vakaukauwataka na ligadra era malumalumu, ka vakataudeitaka na durudra sa tuninini. Dou kaya vei ira era yalolailai, Dou kaukauwa, dou kakua ni rere.” Era nuitaka vakatabakidua na veivakadeitaki ni parofisai: “Raica na nomudou Kalou; ena yaco mai na veisausaumi, na veisausaumi sa ia na Kalou; ena lako mai ko koya ka vakabulai kemudou.”​—Aisea 35:3, 4.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 370]

[iYaloyalo ena tabana e 375]

Ena yaco na qele mamaca me ivurevure ni wai mera bula kina na gasau kei na kuta

[iYaloyalo ena tabana e 378]

O Jisu e vakabulai ira na tauvimate​—vakayalo, vakayago tale ga