Wase Ruasagavulukava

Vakacaucautaka na Yacana o Jiova

Aisea 63:1-14

1, 2. (a) Na cava era kauaitaka kina vakalevu na lotu Vakarisito na ‘siga i Jiova’ sa roro tiko mai? (b) Na vuna levu cava ena yaco mai kina na siga i Jiova?

SA VOLEKA ni ruanaudolu na yabaki na nodra “waraka tiko ka vakusakusataka tiko na yaco mai ni Siga ni Kalou [o Jiova]” na lotu Vakarisito. (2 Pita 3:12, VV; Taito 2:13) Sa rauta mera vakusakusataka tiko na kena yaco mai na siga oya. Ni na tekivu vakilai kina na kena takali na rarawa e vu mai na ivalavala ca. (Roma 8:22) Ena tini tale ga kina na dredre ni bula era sotava tiko ena “gauna lewalewai dredre” oqo.​—2 Timoci 3:1, NW.

² Era na vakacegui na tamata yalododonu ena siga i Jiova, ia o “ira era bese ni kila na Kalou kei ira era sega ni vakabauta nai Tukutuku Vinaka ni noda Turaga ko Jisu” era na vakarusai. (2 Cesalonaika 1:7, 8, VV) Meda kua ni guilecava na tikina oqori. Ia e kena ibalebale beka oqo ni vuna duadua ga ena vakarusai ira kina na tamata ivalavala ca na Kalou baleta me vakabulai ira na nona tamata mai na veika rarawa? Sega, e vakaraitaka na ika63 ni wase ni ivola i Aisea ni tiko e dua na vuna e bibi cake. Oya me vakacerecerei kina na yaca ni Kalou.

Tayabe na Qaqa

3, 4. (a) Na ituvaki cava era sotava tiko na Jiu ni cavuti na parofisai ena Aisea wase 63? (b) O cei e raica o Aisea ni vakadodonu tiko i Jerusalemi? O cei na qaqa oqo me vaka era tukuna na dauvakadidike?

³ Eda wilika oti ena Aisea wase 62 na nodra sereki na Jiu mai na nodra tiko vakabobula e Papiloni kei na nodra vakalesui tale ena nodra vanua. Eda na rairai taroga: Era na rerevaki ira tiko beka ga na matanitu meca na vo ni Jiu era suka ina nodra vanua de ra vakacacani? E vakacegui ira na veika e raica o Aisea ena raivotu. E kaya na parofisai: “Ko cei oqo sa lako tiko mai Itomi? ka sa vakaisulu damudamu tu mai Posira? o koya sa vakaiukuuku na nonai sulu, ka sa lako tiko vakaturaga mai e na nona kaukauwa levu?”​—Aisea 63:1a.

⁴ E raica o Aisea e dua na qaqa ni sa vakadodonu tiko i Jerusalemi. E kilai ena nona isulusulu ni vakaitutu levu o koya. E muria na gaunisala mai na koro rogo kei Itomi o Posira, e kena irairai ni a qaqa ena nona valuti ira na meca ena vanua oya. O cei beka na qaqa oqo? Era kaya e so na dauvakadidike ena iVolatabu ni oqo o Jisu Karisito. E so tale era vakabauta ni oqo na nodra turaganivalu na Jiu, o Judas Maccabaeus. Ia e vakatakilai koya ga vakataki koya na qaqa ni kaya: “Koi au ka vosa dodonu, ka kaukauwa me’u ia na veivakabulai.”​—Aisea 63:1b.

5. O cei na qaqa e raica o Aisea, na cava o sauma kina vaka oqori?

⁵ E sega tale ni vakabekataki ni o koya na qaqa oqo na Kalou sara ga o Jiova. E dau vakamacalataki tale ga me “sa levu na nona kaukaua” kei koya “sa tukuna na ka dodonu.” (Aisea 40:26; 45:19, 23) Ni totoka nona iukuuku, eda lai nanuma kina na ka e kaya na daunisame: “I Jiova na noqu Kalou, o ni sa levu vakaidina; O ni sa vakaisulu e na vakarokoroko kei na ka vakaturaga.” (Same 104:1) E Kalou dau loloma o Jiova, ia e vakaraitaka na iVolatabu ni rawa ni veisautaki koya me dua na qaqa dauvala ke gadrevi.​—Aisea 34:2; 1 Joni 4:16.

6. Na cava e tukuni kina ni lesu mai na ivalu e Itomi o Jiova?

⁶ Na cava e tukuni kina ni lesu mai na ivalu e Itomi o Jiova? O ira na kai Itomi era meca tu mai vakadede ni tamata ni Kalou, e tekivu sara na veicati oqo vei tukadra o Iso. (Vakatekivu 25:24-34; Tiko Voli Mai na Lekutu 20:14-21) E laurai votu na nona cati Juta o Itomi ena gauna e vakarusai kina o Jerusalemi, nira marautaka na ka e cakava na mataivalu ni Papiloni. (Same 137:7) E raica o Jiova na veicati oqori me vaka sara ga e caka tiko vua. Sa rauta me vakayagataka na nona iseleiwau ni cudru vei Itomi!​—Aisea 34:5-15; Jeremaia 49:7-22.

7. (a) E vakayacori vakacava na parofisai me baleti Itomi ena gauna makawa? (b) E vakatakarakarataki cei o Itomi?

⁷ E veivakayaloqaqataki dina vei ira na Jiu era suka i Jerusalemi na raivotu i Aisea. E vakadeitaka nira na tiko ena vakacegu ena nodra itikotiko vou. Ni qai donuya na gauna i Malakai na parofita, sa cakava o Jiova na ulunivanua i Iso se Itomi “me lala sara, kei na nonai votavota me nodra na koli kila ni veikau.” (Malakai 1:3) E kena ibalebale beka oqo ni sa vakayacori taucoko na parofisai i Aisea me baleti Itomi ena gauna i Malakai? Sega, dina ga ni a vakarusai qai lala na vanua, e lomadra na lewenivanua mera tara tale na nodra koro, e vakatokai Itomi tiko ga kina o Malakai me “vanua dauca, kei na mataqali sa na cudruva tikoga ko Jiova ka sega ni mudu.”a (Malakai 1:4, 5) Ia, ena parofisai, o Itomi e sega nira okati wale ga kina na luve i Iso. E vakatakarakarataki ira kece na matanitu era veimecaki kei ira na dauveiqaravi i Jiova. Vakauasivi o ira na matanitu ena Veivanua Vakarisito. Na cava ena yaco vei Itomi ni gauna oqo?

Na iKeli ni Waini

8, 9. (a) Na cava e cakava voli na qaqa ni bera ni raici koya o Aisea? (b) E sikaraki ena gauna cava na ikeli ni waini vakatakarakara? E sikaraki vakacava?

⁸ E tarogi koya na qaqa o Aisea: “A cava sa damudamu kina na nomui sulu, ka vakaevei na nomui tutuvi, ni sa vaka na nona sa sikaraka nai keli-ni-waini?” E sauma o Jiova: “Nai keli-ni-waini ka’u sa sikaraka vakataki au ga, ia vei ira na veimataqali sa sega e dua me keirau lewe rua kaya: ia ka’u na sikaraka ga e na noqu cudru, ka butuka e na noqu cudru katakata; ia na kedra dra sa kureitaki mai ki na noqui sulu, na noqui tutuvi talega ka’u a lomoca sara kina.”​—Aisea 63:2, 3.

⁹ Na veivosa oqo e vakaraitaka e dua na vakadavedra levu. E bau damudamu tale ga kina na nona isulu totoka na Kalou, me vaka na damudamu ni nona isulu o koya e sikaraka na ikeli ni waini! Na ikeli ni waini e vakatakarakarataka vinaka na vanua era sa tao tu kina na meca ni Kalou o Jiova ni bera ni vakarusai ira. Ena sikaraki e naica na ikeli ni waini vakatakarakara oqo? Rau cavuta tale ga na parofisai i Joeli kei na yapositolo o Joni na ikeli ni waini vakatakarakara. Ena sikaraki na ikeli ni waini ena veiparofisai oqori ena gauna e vakarusai ira kina na kena meca o Jiova ena veivakarusai ena Amaketoni. (Joeli 3:13; Vakatakila 14:18-20; 16:16) Na ikeli ni waini ena parofisai i Aisea e dusia tale ga na gauna oya.

10. Na cava e kaya kina o Jiova ni sikaraka vakataki koya na ikeli ni waini?

¹⁰ Na cava e kaya kina o Jiova ni sikaraka ga vakataki koya na ikeli ni waini, ni sega ni dua mai na veimatanitu me rau lewe rua kaya? Ena sega beka ni liutaka o Jisu Karisito, o koya e matataka na Kalou, na sikaraki ni ikeli ni waini? (Vakatakila 19:11-16) Io, ena liutaka dina ga na cakacaka oqori o Jisu. Ia, e vakaibalebaletaki ira tiko na tamata o Jiova, sega ni ibulibuli vakayalo. E vakaraitaka tiko na Kalou ni sega ni rawa vua e dua na tamata me vakarusai ira na imuri i Setani e vuravura. (Aisea 59:15, 16) Ena sikaraki ira tiko ena nona cudru na Kalou Kaukaua Duadua, me yacova nira sa qeavu.

11. (a) Na cava e nakita kina o Jiova me dua na “siga ni veisausaumi”? (b) O cei era ‘vakabulai’ ena gauna makawa? O cei era ‘vakabulai’ ena gauna oqo?

¹¹ E kuria o Jiova na vuna e cakava duadua ga kina na cakacaka oya, ena nona kaya: “Ni’u sa nakita na siga ni veisausaumi, ia sa qai yaco na nodra yabaki na tamata, ka’u sa vakabula.” (Isaiah 63:4)b E tu ga vei Jiova na dodonu me veisausaumi, me cudruvi ira na vakacacani ira na nona tamata. (Vakarua 32:35) Ena gauna makawa o ira na ‘vakabulai’ oya era Jiu era bobula tu vei ira na kai Papiloni. (Aisea 35:10; 43:1; 48:20) Ena gauna oqo e vakaibalebaletaki vei ira na vo ni lumuti. (Vakatakila 12:17) Me vakataki ira ena gauna makawa era vakabulai tale ga o ira oqo mai na veivakabobulataki vakalotu. Era tusaqati ra qai vakacacani tale ga na lumuti kei na nodra itokani ‘so tani tale na sipi’ me vaka e caka vei ira na Jiu. (Joni 10:16) Na parofisai gona i Aisea e vakadeitaka vei ira na lotu Vakarisito ena gauna oqo ni na vakabulai ira na Kalou ena gauna e lokuca.

12, 13. (a) Na cava e tukuni kina ni “sa sega e dua nai vukevuke” vei Jiova? (b) E veivakabulai vakacava na liga i Jiova? E tokoni koya vakacava na nona cudru?

¹² E kuria o Jiova: “Ia ka’u a vakararai voli ka sa sega e dua nai vukevuke; ia ka’u a kurabui ni sa sega e dua sa tokona mai; sa qai ia na veivakabulai na ligaqu dina, e na vukuqu, ia sa tokoni au na noqu cudru katakata. Ia ka’u sa butuki ira na veimataqali e na noqu cudru, ka’u sa vakamatenitaki ira e na noqu cudru katakata, ka’u sa vakadavea ki na qele na kedra dra.”​—Aisea 63:5, 6.

¹³ E sega ni kaya rawa e dua na tamata ni vukei Jiova ena siga ni nona veisausaumi. E sega tale ga ni gadreva na veivuke ni tamata o Jiova ena nona vakayacora na lomana.c E rawa ga ni cakava na cakacaka oya na ligana kaukaua. (Same 44:3; 98:1; Jeremaia 27:5) E tokoni koya tale ga na nona cudru katakata. E tokoni koya vakacava? Ni dau lewa vakamatau na nona cudru. Ni dau yavutaki na veika e cakava o Jiova ena ivakavuvuli dodonu, e mani uqeti koya nona cudru me “vakadavea ki na qele na kedra dra” na kena meca, nira vakadrukai vakaloloma.​—Same 75:8; Aisea 25:10; 26:5.

Yalololoma Levu ni Kalou

14. Na cava e tukuna o Aisea me nanumi?

¹⁴ Ena gauna makawa era dau guilecava totolo na Jiu na veika e cakava o Jiova ena vukudra. Sa rauta me uqeti ira kina o Aisea mera nanuma tiko na vuna e cakava kina o Jiova na veika e cakava. E kaya o Aisea: “Au na tukuna na yalololoma levu i Jiova, ka’u na vakacaucautaki Jiova, me vaka na ka kecega sa vakayacora vei keimami ko Jiova; kei na nona loloma levu sa vakayacora vei ira na mataqali i Isireli; me vaka na nona daulomani ira, ka vaka na kena levu ni nona yalololoma. Ni sa kaya ko koya, E dina ga era sa noqu tamata, era sa luvequ era na sega ni lasu: ka sa yaco ko koya me nodrai Vakabula: e na nodra rarawa kecega sa rarawa kina ko koya, ia na agilose sa tiko e matana sa dauvakabulai ira: ni sa yalololoma ko koya, ka daulomani ira, sa dauvakabulai ira kina ko koya: ka sa keveti ira, ka kauti ira e na veisiga kece eliu.”​—Aisea 63:7-9.

15. Na cava e lomani ira kina na kawa i Eparama era tu mai Ijipita o Jiova? E vakaraitaka vakacava vei ira na nona yalololoma?

¹⁵ E ivakaraitaki uasivi o Jiova ena nona dau yalololoma, se nona vakaraitaka na loloma e dei tu ga! (Same 36:7; 62:12) E vakaraitaka vei Eparama o Jiova na nona yalololoma. (Maika 7:20) E yalataka vua na peteriaki oya nira na vakalougatataki na veimatanitu kece ga ena vuku ni nona kawa. (Vakatekivu 22:17, 18) E dei o Jiova ina nona yalayala, e vakaraitaka kina na nona vinaka ina mataqali o Isireli. E kilai tani vei ira na veika e cakava o Jiova ena nona sereki ira na kawa i Eparama mai na nodra vakabobulataki tu e Ijipita.​—Lako Yani 14:30.

16. (a) E vakacava na rai nei Jiova ni veiyalayalati kei Isireli? (b) E dau vakacava na rai ni Kalou me baleti ira na nona tamata?

¹⁶ Nira biuti Ijipita mai e kauti ira na Isireli o Jiova ina ulunivanua o Saineai qai yalataka vei ira: “Kevaka dou na vakarorogo vakaidina ki na domoqu, ka vakabauta na noqu vosa ni yalayala, dou na qai noqui yau talei . . . dou na matanitu bete vei au, kei na vanua tabu.” (Lako Yani 19:5, 6) A veicavilaki beka o Jiova ena veika e yalataka oya? Sega, baleta e vakaraitaka o Aisea ni a kaya o Jiova: ‘E dina era sa noqu tamata, era sa luvequ era sega ni lasu.’ E kaya e dua na vuku: “Na vosa ‘e dina’ e sega ni kena ibalebale ni vakasaurarataki ira mera nona tamata: ia ena dela ni nona loloma e nuitaki ira qai vakabauta deivaki nira nona tamata.” Io, ni veiyalayalati kei ira nona tamata o Jiova, e dei na yalona nira na yalodina vua mera vinaka tiko ga kina. E nuitaki ira tu ga, e dina nira dau valavala ca. E totoka dina nida qarava na Kalou e nuitaki ira vaka oya na qaravi koya! Nira veinuitaki tale ga vaka kina na qase ni ivavakoso, era vakayaloqaqataki kina na tamata ni Kalou era vakatawana tiko.​—2 Cesalonaika 3:4; Iperiu 6:9, 10.

17. (a) E vakadinadinataka vakacava o Jiova na nona lomani ira na Isireli? (b) Na noda kila na cava eda rawa ni nuidei kina nikua?

¹⁷ Ia e kaya na daunisame me baleti ira na Isireli: “Ra guilecava na Kalou na nodrai vakabula, o koya ka kitaka na ka levu mai Ijipita.” (Same 106:21) Era sotava vakalevu na bula dredre baleta nira dau talaidredre ra qai domoqa. (Vakarua 9:6) Sa sega beka kina ni lomani ira o Jiova? E kena veibasai ga, ni kaya o Aisea me baleti Jiova “e na nodra rarawa kecega sa rarawa kina ko koya.” E veinanumi dina o Jiova! Ni vaka na tama dauloloma, e mositi Jiova ni raica nira rarawa na luvena, dina nira vakavuna ga na nodra rarawa. Me vaka e parofisaitaki, me ivakaraitaki tale ga ni nona dauloloma, e tala mai na nona ‘agilosi,’ rairai o Jisu ni bera ni mai bula vakatamata e vuravura, me liutaki ira ina Vanua Yalataki. (Lako Yani 23:20) E vaka e keveta na matanitu o Jiova “me vaka sa keveta na luvena na tamata.” (Vakarua 1:31; Same 106:10) Meda lomavakacegu tale ga ena noda kila ni raica tiko mai o Jiova na veika rarawa eda sotava tiko, e vakila na kena mosi. Eda nuidei meda ‘biuta vei koya na noda lomaocaoca kece ga ni dau nanumi keda o koya.’​—1 Pita 5:7.

Vuki na Kalou me Meca

18. E yaco vakacava o Jiova me kedra meca na nona tamata?

¹⁸ Meda kua ni vakawaletaka na yalololoma ni Kalou. E tomana o Aisea: “Ia ko ira, era talaidredre ga, ka vakararawataka na nona Yalo Tabu; ka sa vuki kina ko koya me nodra meca; ka sa veivala kei ira ko koya.” (Aisea 63:10) E veivakasalataki o Jiova ni dina ga e Kalou yalololoma qai daulomasoli, “ia sa sega ga ni vakadonui ira na cala.” (Lako Yani 34:6, 7) Era vakavuna ga na Isireli mera totogitaki baleta nira dau talaidredre. “Kakua ni guilecava, ni ko a dauvakacudrui Jiova na nomuni Kalou mai na vanua liwa,” e kaya o Mosese. “Mai na siga ko ni a lako tani mai na vanua ko Ijipita, ka yacova na siga kemuni a yaco kina ki na yasana oqo, ko ni sa talaidredre ga vei Jiova.” (Vakarua 9:7) Era vakararawataka na yalo tabu ni Kalou nira sega ni muria na kena veidusimaki. (Efeso 4:30) Era vakavuna ga me kedra meca o Jiova.​—Vunau ni Soro 26:17; Vakarua 28:63.

19, 20. Na cava so era nanuma lesu na Jiu, ena vuku ni cava?

¹⁹ Nira sa sotava tiko na rarawa, era raica lesu e so na Jiu na veika sa yaco oti. E kaya o Aisea: “A ra sa qai nanuma na veisiga eliu, na gauna i Mosese kei ira na nona tamata, a ra kaya, Sa evei ko koya ka kauti ira cake mai na waitui, kei ira nai vakatawa ni nona sipi? Sa evei ko koya ka solia ki na lomadra na nona Yalo Tabu? ka kauti ira e na liga i matau i Mosese, e na ligana vakaturaga; ka wasea na wai e matadra me rogo kina na yacana ka sega ni mudu? Ka tuberi ira yani e na wasa titobu, me vaka na ose mai na veikau, me ra sega ni tavutu? Me vaka na manumanu sa lako sobu ki na buca, sa vakacegui ira vakakina na Yalo i Jiova.”​—Aisea 63:11-​14a.

²⁰ Io, nira sotava na Jiu na rarawa e vu mai na nodra talaidredre, era nanuma lesu na gauna e dau vakabulai ira kina o Jiova, na gauna era se sega kina ni kena meca. Era nanuma lesu na nodra ‘ivakatawa ni sipi,’ o Mosese kei Eroni, ni rau liutaki ira nira kosova na Wasa Damudamu. (Same 77:20; Aisea 51:10) Era nanuma lesu na gauna era sega ni vakararawataka kina na yalo ni Kalou, ni se dau liutaki ira ena vuku i Mosese kei ira na qase e lesi ira na yalo tabu oya. (Tiko Voli Mai na Lekutu 11:16, 17) Era nanuma tale ga na nodra raica na ‘liga vakaturaga’ se kaukaua i Jiova ni vakayagataka o Mosese ena vukudra! E qai kauti ira tani na Kalou mai na vanualiwa rerevaki me solia vei ira na vanua e dave kina na sucu kei na oni, na vanua ni vakacegu. (Vakarua 1:19; Josua 5:6; 22:4) Ia, ena gauna i Aisea era sa mai rarawa tu na Isireli baleta nira sa sega ni veiwekani vinaka kei na Kalou.

‘Vakacaucautaka na Yacana’

21. (a) Na itavi bibi cava me baleta na yaca ni Kalou e rawa me nodra na Isireli? (b) Na cava na inaki levu ni nona sereki ira na kawa i Eparama mai Ijipita na Kalou?

²¹ Ia, e lailai sara na ka era vakayalia vakayago na Isireli ni vakatauvatani kei na nodra sa vakayalia na itavi bibi ni nodra vakalagilagia na yaca ni Kalou. A yalataka o Mosese vei ira na Isireli: “Ena vakataudeitaki kemuni ko Jiova mo ni nona matanitu tabu, me vaka ka bubului kina vei kemuni ko koya, kevaka ko ni na vakabauta na vunau i Jiova na nomuni Kalou, ka lako e na nona sala. A ra na raica na matanitu kecega e vuravura ni sa vakatokai vei kemuni na yaca i Jiova; a ra na rerevaki kemuni.” (Vakarua 28:9, 10) E totaki ira na kawa i Eparama o Jiova ena nona sereki ira mai na nodra bobula tu e Ijipita, e sega ni cakava oqori me rawa ga kina mera marautaka na bula galala. Ia e sereki ira ga ena vuku ni yacana. Io, e vinakata o koya me ‘kuruvaki na yacana e vuravura taucoko.’ (Lako Yani 9:15, 16) Nira talaidredre vua na Kalou na Isireli ena vanua liwa, e sega ni vosoti ira ena vuku ni  nona lomani ira ga. E kaya o Jiova: “Ka’u a cakacaka ga e na vuku ni yacaqu, me kakua ni vakacacani e matadra na veimatanitu.”​—Isikeli 20:8-10.

22. (a) Na cava ena valataki ira kina na nona tamata na Kalou ena gauna mai muri? (b) E tara vakacava na veika eda cakava na noda lomana na yaca ni Kalou?

²² E tinia na parofisai oqo o Aisea ena dua na vosa e veivakauqeti! E kaya: “Sa vakakina na nomuni tuberi ira na nomuni tamata, mo ni cakava kina na yacamuni me vakacaucautaki.” (Aisea 63:14b) Sa qai matata oqo na vuna e dau valataki ira kina vakaukaua na nona tamata o Jiova. Oya me vakacaucautaki kina na yacana. E vakaraitaka tale vei keda na parofisai i Aisea na totoka kei na bibi ni noda kauta voli na yaca i Jiova. O ira na lotu Vakarisito dina nikua era lomana vakalevu cake na yaca i Jiova mai na nodra kauaitaka na nodra bula. (Aisea 56:6; Iperiu 6:10) Era qarauna de ra cakava e dua na ka e rawa ni vakacacana na yaca tabu oya. Era dolea na loloma ni Kalou ena nodra yalodina tiko ga vua. Nira taleitaka na yaca totoka i Jiova, era sa vakanamata tu ina siga ena sikaraki ira kina na kena meca o Jiova ena nona ikeli ni waini ni cudru. Oqo e sega ni baleta wale ga ni na yaga vei ira, ia era kila ni na vakalagilagi tale ga kina na yaca ni Kalou era lomana.​—Maciu 6:9.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 359]

E nuitaki ira vakalevu na nona tamata o Jiova