Wase Tinikarua

Na iNaki ni Nomu Papitaiso

1. Na cava e bibi kina vei keda yadua na papitaiso?

A PAPITAISO o Jisu ena yabaki 29 S.K. ni tabadromuci koya ena Joritani o Joni na Dauveipapitaiso. A raica sara tiko ga o Jiova na ka oya qai cavuta kina na nona veivakadonui. (Maciu 3:16, 17) A vakaraitaka gona o Jisu na ka mera na cakava na nona tisaipeli kece. Oti tale e tolu veimama na yabaki, sa qai cavuta o Jisu na ivakaro oqo vei ira na nona tisaipeli: “Sa soli mai vei au na lewa kece ga mai lomalagi kei vuravura. Dou lako yani ka qisi ira me ra noqu tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga, ka papitaisotaki ira e na yaca ni Tamamudou kei na Luvena kei na Yalo Tabu.” (Maciu 28:18, 19, VV) O sa papitaisotaki beka me vaka na ivakaro i Jisu? Ke sega, o sa vakavakarau tiko kina?

2. Na taro cava soti e bibi me tarogi me baleta na papitaiso?

² Se o sa papitaiso se o vakanamata tiko kina, e bibi ga me matata na inaki ni papitaiso vei ira kece na via qaravi Jiova ra qai via bula yani ina nona vuravura vou. E so na taro e bibi me vakasamataki oqo: Erau tautauvata beka na inaki e papitaiso kina e dua na lotu Vakarisito nikua kei na inaki a papitaiso kina o Jisu? Na cava na ibalebale ni nona papitaiso e dua ena “yaca ni Tamamudou kei na Luvena kei na Yalo Tabu”? Na cava soti ena cakava e dua me dina tiko ga kina ina inaki ni nona papitaiso?

iNaki ni Veipapitaisotaki i Joni

3. O cei wale ga era lai papitaiso vei Joni?

³ Ni se vo e ono beka na vula me qai papitaiso o Jisu, a vunautaka voli o Joni na Dauveipapitaiso na itukutuku oqo ena vanualiwa kei Jutia: “Dou veivutuni! ni sa voleka na matanitu vakalomalagi.” (Maciu 3:1, 2) Era rogoca na vosa i Joni na lewenivanua ra vakabauta sara. Era vakatusa na nodra ivalavala ca, ra veivutuni, ra qai torovi Joni yani mera papitaiso ena Joritani. Na papitaiso oya a caka wale ga vei ira na Jiu.​—Luke 1:13-​16; Cakacaka 13:23, 24.

4. Na cava e rui bibi kina vei ira na Jiu ena imatai ni senitiuri mera veivutuni totolo?

⁴ E bibi dina mera veivutuni totolo o ira na Jiu oya. Era a veidinadinati se veiyalayalati vakamatanitu na tukadra kei na Kalou o Jiova mai na Ulunivanua o Saineai ena yabaki 1513 B.S.K. Ia era sega ni yalodina ina veiyalayalati oya ni rui ca na nodra ivalavala, mani sega ni vakadonui ira tale kina na Kalou. A tu ena ituvaki leqataki sara na nodra bula ena gauna a basika kina e vuravura o Jisu. Sa voleka ni yacovi ira na “siga i Jiova e levu ka rerevaki” sa tukuna oti tu mai o Malakai. E qai yaco na “siga” oya ena yabaki 70 S.K., nira sa tadu na mataivalu ni Roma ra qai vakarusai Jerusalemi, na kena valenisoro, kei na sivia na duanamilioni na Jiu. Ni dau tutaka na sokalou dina o Joni na Dauveipapitaiso, a talai rawa kina e liu, ni se bera na veivakarusai oya, me “vakarautaka na tamata me ra qai nona na Turaga.” Ena vinakati mera veivutunitaka na nodra ivalavala ca ina Veiyalayalati ni Lawa i Mosese, mera vakarau tale tu ga ni ciqomi Jisu, na Luve ni Kalou, ena tala tiko yani vei ira o Jiova.​—Malakai 4:4-6; Luke 1:17; Cakacaka 19:4.

5. (a) Na cava e tu vakasuka kina o Joni ni sa lako yani vua o Jisu me papitaiso? (b) Na papitaiso i Jisu e vakatakarakarataka na cava?

⁵ Bau maliwai ira tu yani na lai papitaiso vei Joni o Jisu. Na cava na vuna? Ni kila vinaka ni sega na ivalavala ca i Jisu, a kaya kina vua o Joni: “O i au ga e ganita me’u papitaisotaki mai vei kemuni, ia oqo ko ni sa qai lako tale li mai vei au?” Ia na papitaiso i Jisu ena vakatakarakarataka e dua tani tale na ka. Tukuna lesu kina vua o Jisu: “Tei vosota mada me caka vaka kina e na gauna oqo, ni daru na vakayacora kina na ka kece e vinakata na Kalou.” (Maciu 3:13-​15, VV) Na papitaiso i Jisu a sega ni vakatakarakarataka na veivutunitaki ni ivalavala ca baleta ni sega na nona ivalavala ca; a sega tale ga ni gadrevi vua me yalataki koya vua na Kalou baleta ni sa lewe rawa tu ni matanitu sa veiyalayalati oti kei Jiova. E duatani duadua na inaki ni nona papitaiso ni sa yabaki 30, baleta ni vakatakarakarataka na nona soli koya me vakayacora e so tale na ka sa lewa oti tu vua na Tamana vakalomalagi me cakava.

6. A raica vakacava o Jisu na veika sa lewa oti tu vua na Kalou me na vakayacora?

⁶ Dua vei ira na ka sa lewa oti na Kalou me na vakayacora o Karisito Jisu e vauca na Matanitu ni Kalou. (Luke 8:1) Ena vinakati tale ga me cabora na nona bula uasivi vakatamata me ivoli, me yavu tale ga ni dua na veiyalayalati vou. (Maciu 20:28; 26:26-​28; Iperiu 10:5-​10) A taura vakabibi o Jisu na inaki ni nona papitaiso ena wai. E qarauna me dei tiko ga ena inaki oya. A vakayacora ena yalodina na loma ni Kalou me yacova sara na icavacava ni nona bula e vuravura, qai cakacaka duadua ga e vakaliuca na vunautaki ni Matanitu ni Kalou.​—Joni 4:34.

Nodra Papitaiso na Tisaipeli i Karisito

7. Me tekivu mai na siga ni Penitiko 33 S.K., na cava sa vakaroti vei ira na lotu Vakarisito me baleta na papitaiso?

⁷ A papitaisotaki ira na imatai ni tisaipeli i Jisu o Joni, oti, ra qai vakamuai vei Jisu me rawa kina nira vakaivotavota ena Matanitu ni Kalou mai lomalagi. (Joni 3:25-​30) A dusimaki ira na tisaipeli oqo o Jisu mera veipapitaisotaki ena inaki vata ga a veipapitaisotaki kina o Joni. (Joni 4:1, 2) Ia, tekivu ena siga ni Penitiko 33 S.K., era sa vakayacora kina na ilesilesi mera veipapitaisotaki “e na yaca ni Tamamudou kei na Luvena, kei na Yalo Tabu.” (Maciu 28:19, VV) Ena yaga ke o dikeva mada na kena ibalebale.

8. Na cava na ibalebale ni papitaiso “e na yaca ni Tamamudou”?

⁸ Na cava na ibalebale ni papitaiso “e na yaca ni Tamamudou”? Kena ibalebale nida na ciqoma na yacana, nona itutu, lewa, inaki, kei na nona lawa. Vakasamataka mada oqo na ka e vauci kina. (1) E kaya na Same 83:18 me baleta na yacana: “Sai kemuni na yacamuni ga ko Jiova, sa Cecere sara duaduaga e vuravura taucoko.” (2) Oqo na ka e kaya na 2 Tui 19:15 me baleta na nona itutu: “Kemuni Jiova . . . , koi kemuni vakai kemuni ga sa Kalou.” (3) E tukuni ena Vakatakila 4:11 na lewa e tu vua: “Kemuni na neitou Turaga kei na neitou Kalou, sa dodonu me ia vei kemuni na vakarokoroko kei na veidokadokai, kei na kaukauwa: ni sai kemuni ka bulia na ka kecega, era sa buli ga ka tu dei talega e na nomuni lewa.” (4) E dodonu tale ga meda vakadinata ni o Jiova na Vunibula, qai nona inaki me vakabulai keda mai na ivalavala ca kei na mate: “Sa vu maivei Jiova na veivakabulai.” (Same 3:8; 36:9) (5) E dodonu meda ciqoma ni o Jiova duadua ga na Vunilawa Levu: “Ko Jiova sa noda turaga-ni-lewa, ko Jiova sa noda vu ni lawa, ko Jiova sa noda tui.” (Aisea 33:22) Ni nei Jiova na itutu kece oqori, oya na vuna eda uqeti kina vaka oqo: “Mo lomani Jiova na nomu Kalou e na lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega.”​—Maciu 22:37.

9. Na cava na kena ibalebale ni tukuni meda papitaiso “e na yaca ni . . . Luvena”?

⁹ Na cava na ibalebale ni papitaiso “e na yaca ni . . . Luvena”? Kena ibalebale nida na doka na yaca i Jisu Karisito, na nona itutu, kei na nona lewa. Na ibalebale ni yaca i Jisu “O Jiova e Veivakabulai.” E nona na lewa baleta ni o koya na Luve ni Kalou e duabau ga sa vakatuburi, na imatai ni ibulibuli ni Kalou. (Maciu 16:16; Kolosa 1:15, 16) Oqo na ka e tukuni me baleta na Luvena ena Joni 3:16: “Sa lomani ira na kai vuravura [era rawa ni vakabulai] . . . na Kalou, me solia kina na Luvena e dua bauga sa vakatubura, me kakua ni rusa ko ira yadua era sa vakabauti koya, me ra rawata ga na bula tawa mudu.” A yalodina tu ga o Jisu me yacova na mate, oya na vuna e vakaturi koya kina na Kalou qai vakuria na nona lewa. E kaya na yapositolo o Paula ni ‘vakacerecerei Jisu na Kalou,’ sa mai taravi Jiova kina o Jisu ena nona itutu ena lomalagi taucoko kei vuravura. Oya na vuna “me ra na tekiduru kina na veika bula kece . . . ka ra vakatusa kece ga ni sa Turaga ko Jisu Karisito me vakalagilagi kina na Kalou na Tamada.” (Filipai 2:9-​11, VV) Kena ibalebale nida na talairawarawa ina ivakaro i Jisu, na ivakaro era vu sara tiko ga mai vei Jiova.​—Joni 15:10.

10. Na cava na ibalebale ni noda papitaiso “e na yaca ni . . . Yalo Tabu”?

¹⁰ Vakacava ga na papitaiso “e na yaca ni  . . Yalo Tabu”? E kena ibalebale nida vakadinata ni tiko na inaki kei na itavi e vakayagataki kina na yalo tabu. Ia na cava sara mada na yalo tabu? Oqo na igu yavavala i Jiova, e dau taurivaka me vakayacori kina na nona inaki. A kaya o Jisu vei ira na nona imuri: “Au na qai masuti Tamaqu, me na solia vei kemudou e dua tale na Dauveivuke, me tiko vata kei kemudou ka tawa mudu. Sa i koya na Yalo ka mai vakaraitaka na veika dina.” (Joni 14:16, 17, VV) Na cava era na vakayacora rawa kina? Kaya tale vei ira o Jisu: “Dou na rawata na kaukauwa, ni sa lako mai vei kemudou na Yalo Tabu; dou na qai dautukuni au mai Jerusalemi, kei Jutia taucoko, kei Samaria, ka yacova nai yalayala kei vuravura.” (Cakacaka 1:8) A vakayagataka tale ga na yalo tabu o Jiova ena kena volai na iVolatabu: “Sa sega ni vu na parofisai e na gauna eliu [e] na lewa ni tamata: sa vosa ga na tamata yalosavasava ni Kalou me vaka sa vakauti ira na Yalo Tabu.” (2 Pita 1:21) Nida vulica gona na iVolatabu, eda vakadinata e keri na itavi ni yalo tabu ena kena volai. Dua tale na sala eda vakadinata kina na yalo tabu oya na noda kerei Jiova me vukei keda meda vuataka “na vua ni Yalo Tabu na loloma, na reki, na vakacegu, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalololoma, na vakabauta, na yalomalumalumu, nai valavala malua.”​—Kalatia 5:22, 23.

11. (a) Na cava na inaki dina ni papitaiso ena noda gauna? (b) Na cava e vakatauvatani kina na papitaiso ina nona mate kei na nona vakaturi tale e dua?

¹¹ Na imatai mera papitaiso me vaka na ivakaro i Jisu o ira na Jiu kei ira na tavuki ina lotu vakajiu, tekivu sara ga ena yabaki 33 S.K. Sega ni dede, ra sa sureti tale ga na kai Samaria mera ciqoma na itavi lagilagi mera tisaipeli i Karisito. Ia ena 36 S.K., sa rogo yani na kaci vei ira sara na Kai Matanitu Tani tawacili. Ni se bera ni papitaiso e dua na kai Samaria se Kai Matanitu Tani, ena vinakati mada e liu me yalataki koya vakatabakidua vei Jiova, me tisaipeli i koya na Luvena. Se inaki tiko ga ni papitaiso vakarisito oqori me yacova mai nikua. Na nomu tabadromuci e wai e ivakatakarakara vinaka ni nomu sa yalataki iko, baleta ni papitaiso e vaka tiko na nomu sa buluti. Nomu dromu yani e wai ni o sa papitaiso e vakatakarakarataka na nomu sa mate kaya na ivakarau ni nomu bula makawa. Ni o sa vakaturi mai wai, oqori e vakatakarakarataka na nomu sa vakabulai mai mo vakayacora na loma ni Kalou. Na “dua bauga na papitaiso” oqo e vauci ira kece na lotu Vakarisito dina. Nira sa papitaiso, era sa wili e keri mera iVakadinadina i Jiova lotu Vakarisito, mera italatala ni Kalou.​—Efeso 4:5, VV; 2 Korinica 6:3, 4.

12. Na nona papitaiso e wai e dua na lotu Vakarisito e vakatakarakarataka na cava? Ena sala cava?

¹² E veivakabulai na papitaiso vaka oya baleta ni okata na Kalou me ka talei e matana. Me kena ivakaraitaki, ni sa cavuti Noa oti kei na nona taya na waqa me ratou na bula kina vakavuvale ena Waluvu Levu, sa qai vola oqo na yapositolo o Pita: “Oqori ga nai vakatakarakara ni sa vakabulai keda vakakina e na gauna oqo na papitaiso e segai ni sa biu walega na dukadukali ni yago, ka ni sa tukuni rawa ga ni sa vinaka vua na Kalou na noda lewa-eloma, e na vuku ni sa tu cake tale mai na mate ko Jisu Karisito.” (1 Pita 3:21, neitou na matanivola kala.) Na waqa a taya o Noa e vakadinadinataka vinaka ni a vakayacora o koya ena yalodina na ilesilesi ni Kalou. Ni sa ta oti na waqa, sa qai ‘vakarusai na vuravura sa tu e na gauna oya ena waluvu.’ (2 Pita 3:6, VV) Ia o Noa kei iratou na nona vuvale, “era lewe walu wale ga, era a vakabulai mai na wai.”​—1 Pita 3:20, VV.

13. E vakabulai mai na cava na lotu Vakarisito ni sa papitaiso e wai?

¹³ O ira na yalataki ira nikua vei Jiova ena yavu ni nodra vakabauti Karisito, era papitaiso me ivakatakarakara ni nodra yalayala. Era vakayacora sara na loma ni Kalou me baleta na noda gauna ra qai vakabulai kina mai na vuravura ca e tu edaidai. (Kalatia 1:3, 4) Sa ra sega tale ni qai wili vata kei na ivakarau ni veika ca oqo ena vakarusai vakadua. Era sa vakabulai mai kina qai vakalougatataki ira na Kalou me vinaka na nodra lewaeloma. E via vakadeitaka na tikina oqo na yapositolo o Joni vei ira na tamata ni Kalou: “Ko vuravura sa lako tani yani, kei na kena gagadre talega; ia ko koya sa cakava na ka sa vinakata na Kalou, sa tu dei ga ka sega ni mudu.”​—1 Joni 2:17.

Yalodina Tiko ga ina Noda Yalayala

14. Na cava e sega ni ivakadei kina ni nona vakabulai e dua na nona papitaiso wale ga?

¹⁴ Ena cala kevaka eda nanuma ni nona papitaiso wale ga e dua e sa ivakadei ni nona vakabulai. Ena yaga wale ga nona papitaiso kevaka e yalataki koya dina vei Jiova ena vuku i Jisu Karisito, oti oya qai vakayacora tiko ga ena yalodina na loma ni Kalou. “Ko koya ena vosota me yacova nai vakataotioti, ena vakabulai.”​—Maciu 24:13.

15. (a) Na cava e loma ni Kalou edaidai vei ira na lotu Vakarisito papitaiso? (b) Nida lotu Vakarisito, me vakaevei na bibi ni noda itavi vakatisaipeli ena noda bula?

¹⁵ E okati ena veika sa nakita oti tu na Kalou vei Jisu na ivalavala ena vakayagataka kina o koya na nona bula vakatamata. Ena gadrevi me mate me cabori kina vakaisoro na bula oya. Ia vei keda, ena vinakati meda cabora vua na Kalou na yagoda da qai solia vakatabakidua vua na noda bula meda vakayacora na lomana. (Roma 12:1, 2) Eda na sega sara ga ni vakayacora na loma ni Kalou ke so na gauna eda nakita meda vakavuravura tu mada se da vakaliuca na veika e baleti keda da qai cakava ga me rawa na noda sokalou. (1 Pita 4:1-3; 1 Joni 2:15, 16) A tarogi Jisu e dua na Jiu se cava me cakava me rawata kina na bula tawamudu, mani dusia vua o Jisu ni bibi me vinaka qai rakorako na nona ivalavala. Ia a dusia tale ga e dua na ka e bibi cake sara: me na dua o koya na tisaipeli lotu Vakarisito, me imuri i Jisu. Me bibi duadua ena nona bula na tikina oqo. Me kua ni ka e biliga tu mada vakatikitiki me vakaogai koya kina ena veika vakayago.​—Maciu 19:16-21.

16. (a) Na cava na nodra itavi na lotu Vakarisito kece me baleta na Matanitu ni Kalou? (b) Me vaka e vakaraitaki ena taqana e 116 kei na 117, na cava e so na sala yaga meda vunautaka kina na Matanitu ni Kalou? (c) Na cava e vakadinadinataka na noda soli keda mai vu ni lomada ena cakacaka vakavunau?

¹⁶ Dua na tikina me vakabibitaki tale, oya ni a inaki tale ga ni Kalou vei Jisu me cakava na cakacaka bibi me baleta na Matanitu ni Kalou. O Jisu mada ga a lumuti me Tui. Ia ni se bula voli e vuravura, bau gumatuataka dina na nona vunautaka na Matanitu ni Kalou. Na cakacaka vata tale ga oqori eda cakava tiko edaidai, qai tu na vuna vinaka meda soli keda kina mai vu ni lomada. Nida cakava vaka kina, eda vakaraitaka votu nida doka na veiliutaki cecere i Jiova da qai lomani ira na tamata kece ga. (Maciu 22:36-​40) Eda vakaraitaka tale ga nida duavata kei ira na tacida vakayalo e veiyasa i vuravura kece era vunautaka tiko na Matanitu ni Kalou me vakataki keda ga. Eda toso ena yalovata e vuravura taucoko meda sasagataka meda rawata na bula tawamudu ena vuravura ena liutaka na Matanitu ni Kalou.

Railesuvi

• Tukuna na ka e tautauvata kina kei na ka e duidui kina na papitaiso i Jisu kei na papitaiso ena wai edaidai?

• Na cava na ibalebale ni papitaiso “e na yaca ni Tamamudou, kei na Luvena, kei na Yalo Tabu”?

• Na cava soti meda cakava meda yalodina tiko ga kina ina inaki ni noda papitaiso meda lotu Vakarisito?

[iYaloyalo ena tabana e 116, 117]

SO NA SALA MEDA VUNAUTAKA KINA NA MATANITU NI KALOU

E veivale

Vei ira na wekada

Vei ira eda cakacaka vata

Vei ira eda vuli vata

E gaunisala

Noda lesuvi ira na tataleitaki

Vei ira eda vuli iVolatabu vata