Vakasaqarai Jiova ni se Bera na Nona Siga i Cudru

“Vakasaqarai Jiova . . . qara mada na yalododonu, vakasaqara na yalomalumalumu:dou na vuni beka kina e na siga ni cudru i Jiova.”​—SEFANAIA 2:3.

1. A vakacava tu na ituvaki vakayalo kei Juta ni sa tekivutaka o Sefanaia na nona itavi vakaparofisai?

A TEKIVUTAKA o Sefanaia na nona itavi vakaparofisai ena dua na gauna dredre ena itukutuku ni veigauna kei Juta. E tu sara tu i ra na ituvaki vakayalo ni matanitu. Era sega ni nuitaki Jiova na lewenivanua, ra kere ivakasala ga vei ira na bete ni lotu butobuto kei na dauraikalokalo. Dua na ka na bula ni sokalou vei Peali kei na sokaloutaki ni igu ni vakatubukawa. O ira na iliuliu vakamatanitu​—na ravouvou, turaga, kei na turaganilewa​—era vakasaurarataki ira tale tiko na lewenivanua e dodonu mera taqomaki ira. (Sefanaia 1:9; 3:3) Sa rauta me sa lewa o Jiova me na ‘dodoka na ligana’ vei Juta kei Jerusalemi me vakarusai rau!​—Sefanaia 1:4.

2. Na cava e rawa nira nuitaka na tamata yalodina ni Kalou e Juta?

² Dina ni ca vakalevu na ka e yaco tiko, ia e rawa ni nuitaki me vinaka. Sa veiliutaki na luve i Amoni, o Josaia. A se gone ga o koya, ia e lomani Jiova. Ke rawata na tui vou oqo me vakataudeitaka tale e Juta na sokalou savasava, dua na igu levu ena solia oya vei ira na le vica era se qarava tiko ga na Kalou ena yalodina! De ra na uqeti e so tale mera veitomani, mera vakabulai tale ga kina ena siga ni cudru i Jiova.

Yavu me Rawa Kina na Bula

3, 4. Na cava na tolu na yavu me na qai bula rawa kina e dua ena “siga ni cudru i Jiova”?

³ Ena rawa beka nira vakabulai e so ena siga ni cudru i Jiova? Io, vakavo ga ke ra cakava na tolu na ka e vakaroti tiko ena Sefanaia 2:​2, 3. Nida wilika na rua na tikina oqo, meda dikeva se cava sara mada na yavu oqori me rawa kina na bula. E vola o Sefanaia: “Ni sa bera ni yaco dina na ka sa lesi; ni sa bera ni oti yani na siga me vaka na qa ni sila; ka ni sa bera ni yacovi kemudou na cudru waqawaqa i Jiova, ni sa bera ni yacovi kemudou na siga ni cudru i Jiova. Dou vakasaqarai Jiova, oi kemudou kece sa yalomalumalumu e na vanua, oi kemudou sa cakava na nona lewa; dou qara mada na yalododonu, vakasaqara na yalomalumalumu: dou na vuni beka kina e na siga ni cudru i Jiova.”

⁴ Kevaka e via bula e dua, e dodonu me (1) vakasaqarai Jiova, (2) qara na yalododonu, (3) vakasaqara na yalomalumalumu. Bibi vei keda nikua meda kauai vakalevu ena tolu na yavu oqo. Baleta? E dua na siga ni veisausaumi rau a sotava o Juta kei Jerusalemi ena ikavitu ni senitiuri B.S.K., ia o lotu ni Veivanua Vakarisito​—se o ira na tamata ca kece​—era sa naulu tale tiko ga oqo ina siga ni “veivakararawataki levu” mera na sota kina kei na Kalou o Jiova. (Maciu 24:​21, NW) O koya e via bula ena gauna oya me se cakava rawa sara ga oqo e dua na ka. Na cava oya? Me vakasaqarai Jiova, me qara na yalododonu, kei na yalomalumalumu ni se soli tiko na kena gauna!

5. Na cava e vauci ena noda “vakasaqarai Jiova” nikua?

⁵ O na kaya beka: ‘O yau sa dua na iVakadinadina i Jiova yalayala papitaiso. Sega li niu sa sauva na yavu oya?’ Ia e so tale na ka e vauci ena noda yalataki keda vei Jiova. O ira na Isireli era matanitu yalataki, ia ena gauna i Sefanaia, era sega ni dei tiko na lewe i Juta ina nodra vosa ni yalayala. Mani biu tani kina vakadua na matanitu. Noda “vakasaqarai Jiova” nikua e vauci kina noda sasagataka meda veiwekani voleka kei koya nida kabita dei na nona isoqosoqo e vuravura. Kena ibalebale nida na saga meda kila se dau raica vakacava na ka na Kalou, da qai kauai tale ga ina ka e lomana. Eda vakasaqarai Jiova ena noda vulica vagumatua na nona Vosa, vakasamataka vakatitobu, da qai muria sara ena noda bula na kena ivakasala. Nida qara tale ga na veidusimaki i Jiova ena noda masu mai vu ni lomada da qai muria na veidusimaki ni yalona tabu, ena qai qaqaco cake ga na noda veiwekani kei koya, eda na via qaravi koya tale ga mai ‘vu ni lomada, yaloda, kei na noda kaukaua taucoko.’​—Vakarua 6:5; Kalatia 5:​22-​25; Filipai 4:​6, 7; Vakatakila 4:​11.

6. E caka vakacava na noda ‘qara na yalododonu,’ na cava e sega ni dredre kina oqori ena vuravura sara mada ga oqo?

⁶ Na ikarua ni yavu me rawa kina na bula e cavuti ena Sefanaia 2:​3, oya me ‘qarai na yalododonu.’ Levu vei keda eda cakava e so na veisau lelevu meda vakadonui kina meda lotu Vakarisito papitaiso, ia e bibi meda muria dei tiko ga na ivakatagedegede dodonu ni Kalou ena noda bula taucoko. E so era tekivu vinaka ena ilakolako oqo era sa lai vakadukadukalitaki ira tale ena veika vakavuravura. E sega ni rawarawa me qarai na yalododonu nida bula vata tu kei ira era okata me sega ni dua na ka na veidauci, na lasu, kei na ivalavala ca tale e so. Ia ke gu na lomada meda vakamarautaki Jiova, eda na rawa ni valuta na gagadre ni via vakalomavinakataki vuravura. A sega ni vakadonuya na matanitu o Juta na Kalou baleta ni sa lai vakamurimuria tiko na nodra ivalavala na veimatanitu lotu butobuto. Meda kua ni vakatotomuri vuravura, ia meda “vakadamurimuria na Kalou,” da teivaka na itovo ni “tamata vou, o koya sa caka me vaka na Kalou e na yalododonu kei na yalosavasava ni dina.”​—Efeso 4:​24; 5:1.

7. Ena sala cava eda ‘qara kina na yalomalumalumu’?

⁷ Na ikatolu ni tikina e vakabibitaki ena Sefanaia 2:3 oya meda “vakasaqara na yalomalumalumu” ke lomada meda vunitaki ena siga ni cudru i Jiova. E veisiga eda bula vata kei ira na tagane, yalewa, kei na itabagone e sega sega sara ni kune vei ira na yalomalumalumu. Era okata na yalomalumalumu me ivakaraitaki ni dadatuvu. E ka beci vei ira na dau vakamalumalumu. Era vinakata me yaco ga na lomadra, era nanumi ira ga, era nanuma ni dodonu ga nodra rai, qai dau lomadra me vakabau ga na nodra “dodonu” kei na ka era vinakata veitalia ga na cava. Sa na dua na ka vakaloloma kevaka me mai kune tale tu ga vei keda e so na itovo vaka oya! Oqo na gauna me ‘qarai kina na yalomalumalumu.’ Ena sala cava? Ena noda vakamalumalumutaki keda vua na Kalou, da ciqoma nona veivakadodonutaki ena yalomalumalumu da qai veisautaki keda me vaka na lomana.

Cava e ‘Vakabekataki’ Kina Noda Vuni?

8. Na cavuti ni “beka” ena Sefanaia 2:3 e dusia na cava?

⁸ Nanuma tiko ni kaya na Sefanaia 2:3: “Dou na vuni beka kina e na siga ni cudru i Jiova.” Ena vosa e tau oqo vei ira “sa yalomalumalumu e na vanua,” na cava e cavuti kina na “beka”? O ira na yalomalumalumu oya era sa cakava na ka e kilikili, ia a sega ni dua na vuna mera nuidei kina vakasivia. Ni nodra yalodina e dodonu me yacova sara na mate. O cei e kila, de dua era na bale koso e so ena ivalavala ca. E dina tale ga oqori vei keda. A kaya o Jisu: “Ko koya ena vosota me yacova nai vakataotioti, ena vakabulai.” (Maciu 24:13) Io, na noda vakabulai ena siga ni cudru i Jiova ena vakatau ena noda cakava tiko ga na ka e dodonu e matana. Vakaevei, sa lomamu beka oqori?

9. Na ka dodonu cava soti e vakayacora na tui gone o Josaia?

⁹ Kena irairai ni vosa i Sefanaia a uqeti Tui Josaia me “vakasaqarai Jiova.” E kaya na iVolatabu: “A sa vakatekivu ko koya [o Josaia] me vakasaqara na Kalou i Tevita na tamana, e nai kawalu ni yabaki ni nona lewa, ni sa gone tiko [rauta ni yabaki 16].” (2 Veigauna 34:3) Eda wilika ni o Josaia a ‘qara tale ga na yalododonu’: “E na kenai katinikarua ni yabaki [ni sa yabaki 20 beka o Josaia], sa vakatekivu me vakasavasavataki Juta kei Jerusalemi mai na veiyasana cecere, kei na kalouyalewa ni veikau, kei na matakau ceuceu, kei na matakau sa vakawaicalataki. A ra sa basuraka sobu e matana na nodrai cabocabo-ni-soro na Peali.” (2 Veigauna 34:​3, 4) A qara tale ga “na yalomalumalumu” o Josaia, ena nona saga ena dela ni yalomalumalumu me vakamarautaki Jiova, ena nona vakasavasavataka na vanua ena qaravi matakau kei na ivalavala tale e so ni lotu lasu. Sa na wacava na nodra marau na vo ni tamata yalomalumalumu ena veika e vakayacori oya!

10. Na cava e yaco e Juta ena 607 B.S.K., ia o cei era vakabulai?

¹⁰ Levu na Jiu era suka tale vei Jiova ena gauna e veiliutaki kina o Josaia. Ia ni sa mate na tui oqo, era lesuva e levu na nodra sala makawa​—na veika e sega sara ga ni vakadonuya na Kalou. Me vaka sa lewa oti o Jiova, era kabai Juta na kai Papiloni ra qai vakarusa na kena koroturaga, o Jerusalemi ena 607 B.S.K. Ia e so era drobula. Era a vuni ena siga oya ni cudru i Jiova na parofita o Jeremaia, na kai Iciopea o Epetimeleki, o ira na kawa i Jionatapi, kei na so tale era yalodina vua na Kalou.​—Jeremaia 35:​18, 19; 39:​11, 12, 15-​18.

Ni Qarauni Kemuni na Meca ni Kalou!

11. Na cava ena sega ni rawarawa kina na yalodina tiko ga vua na Kalou edaidai, ia na cava e vinaka mera vakasamataka na kedra meca na tamata i Jiova?

¹¹ Nida waraka tiko na siga me tauca kina o Jiova na nona cudru ina ivakarau ni veika ca oqo, eda na “sota kaya na veimataqali veivakatovolei e vuqa.” (Jemesa 1:​2, VV) Ena vica na vanua e sakitaki kina ni soli vua na tamata yadua na galala ni sokalou, era vakacuruvosa na italatala dau veivakamuai cala vei ira na iliuliu vakamatanitu mera vakatotogani ira na tamata ni Kalou. Era vosa vakacacataki ira na iVakadinadina i Jiova na tamata ivakarau ca, ra kaya nira “matalotu rerevaki.” E raica vinaka tu na Kalou na ka era cakava​—ena qai saumi ira vinaka. De vinaka mera vakasamataka na kena meca na ka e yacovi ira na kai Filisitia, na kedra meca e liu na tamata ni Kalou. E kaya na parofisai: “Ia ko Kesa, ena biu laivi; ko Asikiloni talega, ena rusa: ko Asitoti, era na vakasava tani e na siga levu; ena cavuivuvu talega ko Ekironi.” Eratou na vakarusai na koro kei Filisitia o Kesa, Asikiloni, Asitoti, kei Ekironi.​—Sefanaia 2:​4-7.

12. Na cava e yacovi Filisitia, Moapi, kei Amoni?

¹² E tomana na parofisai: “Au a rogoca na nodra veivakalialiai ko ira na Moapi, kei na nodra vosa vakacaca na Amoni, era vakalialiai ira kina na noqu tamata, ka vakalevulevui ira ki na nodrai yalayala.” (Sefanaia 2:8) E dina ni o rau o Ijipita kei Iciopea erau a buturaki vei ira na kai Papiloni. Ia vakaevei na lewa ni Kalou vei Moapi kei Amoni, na matanitu erau kawa mai vei Loti na vugo i Eparama. E parofisaitaka o Jiova: “Ena yaco dina kina ko Moapi, me tautauvata kei Sotoma: ka na yaco ko ira na Amoni, me ra tautauvata kei Komora.” O rau na luveyalewa i Loti, era kawa mai kina na kai Moapi kei na kai Amoni, erau a bula ni vakarusai o Sotoma kei Komora, ia na matanitu dokadoka e rua o Moapi kei Amoni erau na sega ni vunitaki mai na lewa ni Kalou. (Sefanaia 2:​9-​12; Vakatekivu 19:​16, 23-​26, 36-​38) Sa e vei nikua o Filisitia kei na kena veikoro? Vakacava o rau na matanitu dokadoka o Moapi kei Amoni? O na sega ni kunei iratou se o mani vaqaqara vakacava.

13. Na cava e kune ena vakekeli mai Ninive?

¹³ A tu sara tu ga ena kena iyacoyaco duadua e cake na kaukaua ni matanitu o Asiria ena gauna i Sefanaia. E vola oqo na dauvakekeli o Austen Layard ni vakamacalataka e dua na iwase ni vale vakatui e kelia ena koroturaga kei Asiria, o Ninive: “Na dokanivale rabaraba . . . era wasewasei vakasukuea, e droinitaki kina na senikau, se manumanu. E so na iwasewase era bonoti ena tabua, qai ukutaki vakamaqosa na tutudra. Na kau ni dokanivale kei na lalaganivale e bonoti ena koula kei na siliva; qai vakayagataki na kau dredre, me vaka na sitari, me kaunivale.” Ia me vaka sa tukuni oti tu mai ena parofisai i Sefanaia, ena vakarusai o Asiria, ena yaco me “vanua lala” na kena koroturaga o Ninive.​—Sefanaia 2:​13.

14. E vakayacori vakacava vei Ninive na parofisai i Sefanaia?

¹⁴ Oti ga e 15 na yabaki mai na nona cavuta o Sefanaia na parofisai oya, e vakarusai sara na koro qaqa o Ninive, lai tini me ibinibini vatu wale na kena vale vakatui. Io, a talaraki ina qele na koro dokadoka oya. Na levu ni veivakarusai a tukuni vakamatata ena veivosa oqo: “Na pelikani kei na belo ena mai ro ki na domodomo ni kena duru: e dua na domo ena tagi mai na katuba; ena rusa nai lago ni katuba.” (Sefanaia 2:​14, 15) Na veivale vakaturaga kei Ninive sa na nodra ivakavakaruru na pelikani kei na belo. Sa na sega ni rogo tale ena kena veitolonisala na veivoli, nodra kaci na tamata qaqa, kei na domo ni nodra sere na bete. Ena veitolonisala era dau osooso sara e liu, sa na rogo ga kina na domo e tagi toka mai na dua na katubaleka, de dua na domo ni dua na manumanu e tagi vakararawa toka mai, se na kalu ni cagi. Ena vakatale ga oya na kedra itinitini na meca kece ni Kalou!

15. Na cava e vulici rawa mai na veika e yacovi Filisitia, Moapi, Amoni, kei Asiria?

¹⁵ Na cava eda vulica mai na ka e yacovi Filisitia, Moapi, Amoni, kei Asiria? Oqo: Nida tamata i Jiova, meda kua ni rerevaki ira na keda meca. E raica vinaka na Kalou na ka era cakava o ira na dau saqati ira nona tamata. A vakarusai ira na kena meca ena veigauna sa oti o Jiova, ena sega tale ga ni daro na tau ni nona lewa ena gauna oqo vei ira na lewe i vuravura taucoko. Ia, era na vakabulai e so​—‘na isoqosoqo levu mai na veivanua kece.’ (Vakatakila 7:9) O na wili mo dua vei ira oya kevaka wale ga o vakasaqarai Jiova tiko ga, qara na nona yalododonu, kei na yalomalumalumu.

Era na Ca o Ira na Dau Cakaca Qaciqacia!

16. Na cava e tukuni ena parofisai i Sefanaia me baleti ira na ravouvou kei na iliuliu vakalotu kei Juta, na cava e sota vinaka kina na vosa oqori kei na ituvaki kei lotu ni Veivanua Vakarisito?

¹⁶ Se baci vakamuai oqo vei Juta kei Jerusalemi na parofisai i Sefanaia. E kaya na Sefanaia 3:​1, 2: “Ena ca ko koya sa yalobese ka yalodukadukali, na koro ni valavala vakaukauwa! Sa sega ni vakarorogo ki na domona, sa bese ni vakavulici; sa sega ni vakararavi vei Jiova; sa sega ni toro vua na nona Kalou.” E vakaloloma dina nira vakawalena na lewenivanua na sasaga i Jiova me vakadodonutaki ira! Na nodra dau veivakasaurarataki na ravouvou, turaga, kei na turaganilewa e rui torosobu. E vakacala o Sefanaia na nodra ivalavala vakamadua na iliuliu ni lotu, e kaya: “O ira na nona parofita era sa yalodauveidokadokai, era sa tamata dauveivakaisini: ko ira na nona bete era sa vakacataka na ka e tabu, era sa kauta vakatani na vunau.” (Sefanaia 3:​3, 4) Sota vinaka dina na vosa oqori kei na kedra ituvaki na parofita kei na italatala ni lotu ni Veivanua Vakarisito edaidai! Ena dela ni qaciqacia, era sa kauta laivi na yaca ni Kalou mai na nodra vakadewa ni iVolatabu, qai cala na nodra ivakavuvuli me baleti koya era kaya tiko nira sokaloutaka.

17. Se ra vakarorogo se sega na tamata, na cava me kacivaki tiko ga kina na itukutuku vinaka?

¹⁷ Ena nona veinanumi, e vakasalataki ira kina nona tamata o Jiova ena ka ena qai cakava. E talai ira na nona parofita, wili kina o Sefanaia kei Jeremaia, mera lai uqeti ira na lewenivanua mera veivutuni. Io, “Ko Jiova . . . sa sega ni cakava na ka e sega ni dodonu ko koya; e na mataka kecega sa vakarairaitaka na nona lewa dodonu, sa sega ni wele mai ko koya.” Ia na cava era cakava kina na lewenivanua? “Sa sega ni kila na madua ko koya sa sega ni dodonu,” e kaya o Sefanaia. (Sefanaia 3:5) Na ivakaro vata ga oya e vakarogoi tiko ena gauna oqo. O sa vakaitavi tiko ena veivakaroti oqo ke o dua o iko na dautukutuku ni itukutuku vinaka. Kacivaka tiko ga na itukutuku vinaka! Se ra vakarorogo se sega na tamata, mai na rai ni Kalou, sa vuavuaivinaka tiko na nomu cakacaka vakaitalatala, ni o vakayacora tiko ga oqori ena yalodina; mo kua ni madua ni o cakava tiko na cakacaka ni Kalou ena yalogu.

18. Ena vakayacori vakacava na Sefanaia 3:6?

¹⁸ Ena sega wale ga ni rusa o lotu ni Veivanua Vakarisito ena siga e tauca kina nona lewa na Kalou. Na cudru i Jiova e kovuti ira na veimatanitu kece: “Au sa muduka laivi na veimatanitu: sa vakacacani na nodra veivale ni valu; au a vakalalataka na sala ni nodra koro, me sega e dua e lakova: sa rusa na nodra veikoro.” (Sefanaia 3:6) E vosa tiko e ke o Jiova me vaka sara ga ni sa yaco oti na veivakarusai, me vakaraitaka ga na dei ni ka e tukuna. Na cava e yaco ina veikoro kei Filisitia, Moapi, kei Amoni? Vakacava o Ninive, na koroturaga kei Asiria? Na nodra vakarusai e ivakaraitaki vei ira na matanitu nikua mera qaqarauni kina. Na Kalou ena sega ni vakalialiai.

Vakasaqarai Jiova Tiko Ga

19. Na taro vakavure vakasama cava soti meda tei tarogi keda mada kina?

¹⁹ Ena gauna i Sefanaia a tau na cudru ni Kalou vei ira na tamata ca “era sa cakava kecega na nodra cakacaka me ca.” (Sefanaia 3:7) Na ka vata ga oqori ena yaco ena noda gauna. O sa raica beka na ivakadinadina ni sa voleka na siga ni cudru i Jiova? O “vakasaqarai Jiova” tiko ga ena nomu wilika wasoma e veisiga na nona Vosa? O qara beka “na yalododonu” ena nomu qarauna na nomu itovo me salavata kei na ivakatagedegede uasivi ni Kalou? O ‘qara tale ga na yalomalumalumu’ ena nomu dau vakamalumalumutaki iko vua na Kalou kei na nona ituvatuva mo vakabulai kina?

20. Na taro cava soti ena dikevi ena iotioti ni ulutaga ni tolu na ulutaga veitaravi oqo me baleta na parofisai i Sefanaia?

²⁰ Nida vakasaqarai Jiova tiko ga ena yalodina, qara nona yalododonu, kei na yalomalumalumu, eda na qai rawa ni marautaka na veivakalougatataki levu ena gauna sara ga oqo​—io, ena “iotioti ni veisiga” oqo e vakatovolei kina vakalevu na noda vakabauta. (2 Timoci 3:​1-5, NW; Vosa Vakaibalebale 10:22) De dua eda na via taroga, ‘Ena sala cava soti eda vakalougatataki tiko kina o keda na tamata i Jiova ena gauna oqo, ia na veivakalougatataki cava e yalataki tu ena parofisai i Sefanaia me baleti ira era na vunitaki ena siga ni cudru i Jiova sa toro totolo sara tiko mai?’

O na Sauma Vakacava?

• Eda na “vakasaqarai Jiova” vakacava?

• Na cava e vauci ena ‘qarai ni yalododonu’?

• Eda na qara vakacava “na yalomalumalumu”?

• Na cava meda vakasaqarai Jiova tiko ga kina, meda qara na nona yalododonu, kei na yalomalumalumu?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

O vakasaqarai Jiova tiko ena nomu vulica na iVolatabu kei na nomu masu vagumatua?

[iYaloyalo ena tabana e 21]

Era na bula ena siga ni cudru i Jiova na isoqosoqo levu nira vakasaqarai Jiova tiko ga