Sa iTinitini Beka ga ni Bula na Mate?

“KEVAKA sa ciba na tamata, ena bula tale ko koya?” e taroga na peteriaki o Jope rauta na 3,500 na yabaki sa oti. (Jope 14:14) Dau tarogi vakalevu oqo ena veitabaudolu na yabaki sa sivi. Dau wewenigusudra na leweniveivanua ena veitabagauna kece, qai levu sara na kena vakasama.

Era vakabauti lomalagi kei eli e levu era kaya nira lotu Vakarisito. Ena yasana adua, era vakabauta na lotu Idu na bula vakaidewadewa (reincarnation). O Emir Muawiyah, na ivukevuke ena dua na koronivuli ni lotu ni lotu Musilimi, e kaya oqo me baleta na rai ni nona lotu: “Keimami vakabauta ni na dua na siga ni veilewai ni o sa mate, o na lai tu ena mata ni Kalou o Allah. Oqo e vaka ga ni o curu yani ina dua na valeniveilewai.” Era vakabauta na lotu Musilimi ni na dikeva o Allah na ivakarau ni nona bula e dua qai tau vua e dua vei rau na lewa oqo, na bula i parataisi se na kama i eli.

Era dau dolava nodra katubaleka kei na katuba na lotu Buddha kei na lotu Katolika mai Sri Lanka ni sa mate e dua ena nodra vuvale. Ena waqa na cinadabe qai biu na kisinimate me qara i katuba na yava i koya sa mate. Era nanuma ni kena caka oya ena vakarawarawataka na lako tani ni yalo i koya sa mate.

E kaya o Ronald M.  Berndt mai na University of Western Australia (Univesiti ni Ra kei Ositerelia) nira vakabauta na itaukei kei Ositerelia ni “sega ni mate rawa na yalo ni tamata.” E so na itaukei mai Aferika era vakabauta nira dau vuki na tauvanua era sa mate mera yalovelavela, ia ke turaga ni vanua o koya e mate, ena vuki na yalona me vu, e dodonu me dokai me vakaliuci tale ga me iliuliu tawarairai ni vanua.

Ena so na vanua, sa mai veiwaki tu kina na rai vakavanua kei na nodra rai era kaya voli nira lotu Vakarisito me baleta na kedra ituvaki na mate. Me kena ivakaraitaki, dau kena ivalavala vei ira e levu na lotu Katolika kei na lotu Vakarisito tale e so mera ubia na iloilo ke sa mate e dua, baleta me kua ni raici ena iloilo na yalo i koya sa mate.

Duidui sara na veika e vakamacalataki me baleta na taro oqo, ‘Na cava e yacovi keda nida sa mate?’ Ia e vaka me dua ga na vakasama e votu kina: E sega ni dau mate e dua na ka e tiko ena loma ni tamata, ena bula tu ga ni sa mate o koya. Era vakabauta e so ni “dua na ka” oya na yalo. Me kena ivakaraitaki, ena so na yasa i Aferika kei Esia, vaka kina ena veiyanuyanu ni wasa Pasivika, e vakabauti kina vakalevu ni sega ni mate rawa na yalo.

Vakaevei, e tiko dina vua na tamata e bula tiko e dua na yalo? Ni sa mate na tamata, erau dau veikalikali beka na yagona kei na yalona? Ke vaka kina, sa qai dau tini i vei na yalo? Na cava tale ga na nodra inuinui na mate? Me kua ni vakawaleni na taro kece oqo. Se o mani cavutu mai vei, se lotu cava o lewena, o na sega ni drotaka rawa na mate. Na taro era vakavotui tiko e ke e vauci iko vakabibi. Vakaevei mo tei vaqaqa mada.