Tukuna ena Doudou na Vosa ni Kalou

“Mo la’ki parofisai vei ira na noqu tamata.”​—EMOSI 7:​15.

1, 2. O cei o Emosi, na cava e vakaraitaka na iVolatabu me baleti koya?

NI CAKACAKA vakavunau voli e dua na ivakadinadina i Jiova, e takosovi koya sara e dua na bete qai tukuna vua: ‘Kua tale ni tosoya nomu vunau! Lako tani vakatotolo!’ Na cava e cakava na ivakadinadina oya? Sa vakasuka sara ga e kea, se kacivaka tiko ga ena doudou na vosa ni Kalou? E rawa meda kila baleta ni vola na ivakadinadina oya na veika e sotava ena ivola e vakayacani vua, na ivola i Emosi ena iVolatabu. Ni bera nida qai raica na ka e yaco ena kedrau maliwa o Emosi kei na bete, meda dikeva mada e so na itukutuku kei Emosi.

² O cei o Emosi? A vakaitikotiko e vei? A bula e naica? Eda kunea na isaunitaro oqo ena Emosi 1:​1, eda wilika kina: “A vosa i Emosi, e dua vei ira nai vakatawa ni sipi mai Tikoa, . . . e na gauna i Usaia na tui Juta, kei na gauna i Jeropoami na luve i Joasi na tui Isireli.” E tiko e Juta o Emosi. E nona koro o Tikoa, rauta ni 16 na kilomita ena ceva kei Jerusalemi. A bula o koya donuya na icavacava ni ikaciwa ni senitiuri B.S.K. ni liutaki Juta tiko o Tui Usaia qai liutaka tiko na tini na yavusa o Isireli o Tui Jeropoami II. E dau susu sipi o Emosi. E tukuni ena Emosi 7:​14 ni o koya e sega wale ga ni ‘vakatawa sipi,’ e “dausamaki lolo” tale ga. Dua na iwase ni yabaki e dau vakaitavi ena tatamusuki. E dau cula vua ni lolo. E caka qori me vakatotolotaka na kena dreu. E cakacaka dredre qai veivakaocai.

“Mo La’ki Parofisai”

3. Kevaka eda nanuma ni sega ni ganiti keda meda dauvunau, ena vukei keda vakacava na noda vulici Emosi?

³ A kaya vakadodonu o Emosi: ‘Au sega ni parofita, au sega tale ga ni luve ni parofita.’ (Emosi 7:​14) E sega ni luve ni parofita o Emosi se me tuberi me dua na parofita. Ia vei ira kece na lewe i Juta, a digitaki Emosi ga o Jiova me cakava na Nona cakacaka. A sega ni digia o Jiova e dua na tui qaqa, se dua na bete yalomatua, se turaga vutuniyau. Oqo e vakayaloqaqataki keda. Eda na sega beka ni vakaitutu lelevu se vuli vinaka. Ia e kena ibalebale beka oqori ni sega ni ganiti keda meda vunautaka na vosa ni Kalou? Sega! Se mani dredre vakacava na yalava, ena vakarautaki keda o Jiova meda kacivaka na nona itukutuku. Ni a vakayacora oqori o Jiova vei Emosi, ena yaga kina vei keda kece eda gadreva meda tukuna ena doudou na vosa ni Kalou meda dikeva na nona ivakaraitaki.

4. Na cava e ka ni bolebole kina vei Emosi na nona parofisai e Isireli?

⁴ A vakaroti Emosi o Jiova: “Mo la’ki parofisai vei ira na noqu tamata na Isireli.” (Emosi 7:​15) A sega ni rawarawa na itavi oya. E vakila tu na bula vakacegu, sautu, kei na vutuniyau na matanitu yavusa e tini o Isireli. Levu vei ira na lewenivanua e tiko nodra “vale ni vula i liliwa, kei na vale ni vula i katakata” e tara ena “veivatu e ta” qai saulevu, sega ni biriki ga e buli ena qele. E so era taukena na iyayanivale e ukutaki ena tabua e ceuti vakamatau, ra qai gunuva na waini e caka ena “veiwere-ni-vaini domoni.” (Emosi 3:15; 5:11) E levu gona era lomavakacegu ra qai wele tu. E kena ibalebale ni yalava a lesi me cakacaka kina o Emosi e via tautauvata kei na vanua era vunau kina e so vei keda nikua.

5. Na cava e so na veika tawadodonu era cakava tiko e so na Isireli?

⁵ E sega ni cala na nodra taukena na Isireli na iyau vakayago. Ia e so ga vei ira na Isireli era rawata tiko vakailawaki na nodra iyau. O ira na vutuniyau era “dauvakasaurarataki ira na dravudravua” ra qai ‘butuqaqi ira sara ga na luveniyali.’ (Emosi 4:1) Era bosea vata na dauveivoli, dauveilewai, kei ira na bete mera butakoci ira na dravudravua. Meda lesu mada ina gauna i Emosi, meda dikeva kina na ka era cakava tiko.

Beci na Lawa ni Kalou

6. Era veivakaisini vakacava na Isireli dauvolivolitaki?

⁶ Meda gole mada e liu ina vanua ni veivoli. E keri era dau ‘vakalailaitaka kina na efa’ ra qai “vakalevutaka na sikeli” o ira na dauveivoli lawaki ca. Era volitaka tale ga “na qa ni witi” me witi. (Emosi 8:​5, 6) Era veidabuitaki ira na dauvolivoli o ira na dauveivoli se dauvolivolitaki nira vakalailaitaka na ka era volitaka ra qai saulevutaka, e tu tale ga e ra na ivakatagedegede ni ka era volitaka. Nira vakaisini ira na dravudravua era qai tini volitaki ira ga na dravudravua mera bobula. Era qai dau voli ira na bobula na dauvolivolitaki ena isau ni ‘rua na ivava.’ (Emosi 8:6) Vakasamataka mada! O ira na dauvolivolitaki domodomoiyau oya era okati ira na kai nodra na Isireli mera vaka ga na isau ni ivava! Sa dua dina na veivakalolomataki levu, qai beci dina kina na Lawa ni Kalou! Ia, o ira na dauvolivolitaki oqo era vakatatabutaka tale ga “na siga tabu.” (Emosi 8:5) Io, era lotu vakarairai ga.

7. Na cava e vakarawarawataka vei ira na Isireli dauvolivolitaki mera beca na Lawa ni Kalou?

⁷ Na cava era sega ni totogitaki kina na dauvolivolitaki era beca na Lawa ni Kalou e kaya: “Mo lomani koya ga na kai nomu me vaka ko sa lomani iko”? (Vunau ni Soro 19:18) Baleta ni o ira e dodonu mera tutaka na Lawa, o ira na dauveilewai, era veitauriliga tiko ena basulawa. Era dau ‘taura na ilavo ni veivaqumi’ ena matamatanikoro, na vanua e rogoci kina na kisi kece ni veilewai, ra ‘qai dau vakatalai ira tani na dravudravua.’ Era sega ni taqomaki ira na dravudravua na dauveilewai, era veidabuitaki ira ga nira ciqoma na veivaqumi. (Emosi 5:​10, 12) Era beca tale ga na Lawa ni Kalou na dauveilewai.

8. Na itovo cava era sega ni bau kauaitaka na bete ivalavala ca?

⁸ Ia, ena gauna oqori, na cava era cakava tiko na bete ni Isireli? Me kilai oqori, ena vinakati meda rai ina dua tale na vanua. Raica mada na ivalavala ca era vakatara tiko na bete “e na vale ni nodra kalou”! E kaya na Kalou ena gusu i Emosi: “Na veitamani talega erau sa curu ruarua vua e dua bau na goneyalewa, ka sa vakacacani kina na yacaqu tabu.” (Emosi 2:​7, 8) Vakasamataka mada oya! E dua na Isireli kei luvena erau dauca vata e dua na yalewa dautagane ni valenisoro. Ia era sega ni bau kauaitaka na itovo vakasisila oya na bete ivalavala ca.​—Vunau ni Soro 19:29; Vakarua 5:​18; 23:17.

9, 10. Na lawa cava ni Kalou era voroka na Isireli, e vakatauvatani vakacava kei na noda gauna?

⁹ Ni tukuna e dua tale na itovo vakasisila, e kaya o Jiova: “Era sa la’ki davo talega e nai tutuvi sai vakadinadina ni ka sa kerei ka voleka ki nai cabocabo-ni-soro kecega, ia na waini ni tamata era sa totogi era gunuva e na vale ni nodra kalou.” (Emosi 2:8) Io, o ira na bete kei ira na lewenivanua era beca na lawa e volai ena Lako Yani 22:​26, 27, e kaya ni isulu e tauri me ivakadinadina, e dodonu me vakasukai vua na kena itaukei ni bera ni dromu na matanisiga. Ia. era vakayagataka ga na isulu oqori mera dabeca nira kana ra qai gunu tiko ena matadra na kalou lasu. Era vakayagataka na ilavo ni totogi era taura mai vei ira na dravudravua mera volia kina na waini era gunuva ena soqo ni lotu lasu. Era sa yawaka dina na sokalou savasava!

¹⁰ Era sega ni bau maduataka na Isireli na nodra voroka na rua na ivakaro levu duadua ni Lawa, oya mera lomani Jiova kei na nodra lomani ira na kai nodra. E qai talai Emosi na Kalou me lai vunauci ira baleta nira tawayalodina. Na ituvaki ca vata ga e laurai e Isireli makawa sa kune tale ga nikua vei ira na vanua era kaya nira lotu Vakarisito kei na vo ni veivanua e vuravura. Dina ni so era vutuniyau, ia e levu ga era vakadravudravuataki ra qai vakaleqai ena nodra veivakaisini na iliuliu ni bisinisi lelevu, politiki, kei na lotu lasu. Ia o Jiova e kauaitaki ira na rarawa voli qai gu na yalodra mera vakasaqarai koya. Oya na vuna e lesi ira kina nona tamata ena gauna oqo mera vakayacora na cakacaka a cakava o Emosi, mera vunautaka na Nona vosa ena doudou.

11. Na cava eda vulica ena ivakaraitaki i Emosi?

¹¹ Ena yaga vei keda meda dikeva na ivakaraitaki i Emosi ni via tautauvata na nona cakacaka kei na noda. Io, e vakaraitaka sara ga vei keda o Emosi (1) na itukutuku meda vunautaka, (2) na ivalavala ni noda vunautaka, kei na (3) na vuna era sega ni tarova rawa kina na noda cakacaka vakavunau o ira na dauveitusaqati. Meda raica yadudua mada na veitikina oqo.

Eda Vakatotomuri Emosi Vakacava

12, 13. E vakaraitaka vakacava o Jiova nona cudruvi ira na Isireli, ia na cava era cakava?

¹² O keda na iVakadinadina i Jiova eda vakaliuca na vunautaki ni Matanitu ni Kalou kei na cakacaka ni veivakatisaipelitaki. (Maciu 28:​19, 20, VV; Marika 13:10) Ia eda vunautaka tale ga na ivakasala ni Kalou, me vaka ga nona vunautaka o Emosi na lewa i Jiova vei ira na tamata ca. Me kena ivakaraitaki, e tukuna na Emosi 4:​6-​11 ni a cudruvi ira wasoma na Isireli o Jiova. E vakavuna mera “viakana” na lewenivanua, ‘bureitaka vei ira na uca,’ yaviti ira ena “cagi todra kei na bokata,” qai tala vei ira na “mate dauveiveitauvi.” Era veivutuni beka na Isireli ena vuku ni veika e yaco oya? E kaya na Kalou: “Dou a sega ni lesu vei au.” Io, e wasoma na nodra beci Jiova na Isireli.

¹³ E totogitaki ira na Isireli era sega ni veivutuni o Jiova. Ia, e dau vakasalataki ira taumada o Jiova. Oya na vuna e tukuna kina na Kalou: “Ena sega ni vakayacora e dua na ka na Turaga ko Jiova, ena vakaraitaka mada ga na nona vosa vuni vei ira na nonai talatala na parofita.” (Emosi 3:7) A vakatakila vei Noa o Jiova na yaco ni Waluvu qai tukuna vua me veivakasalataki. A vakaroti Emosi tale ga o Jiova me solia na iotioti ni vakasala. Ia e ka ni rarawa ni a sega ni kauaitaka o Isireli na ivakasala oya, ni a sega ni via cakava na ka e dodonu.

14. E tautauvata vakacava na gauna i Emosi kei na noda gauna?

¹⁴ Eda rawa ni vakadinadinataka ni so na ka e tautauvata kina na gauna i Emosi kei na noda gauna oqo. Sa parofisaitaka tu mai o Jisu Karisito ni na yaco e levu na ka rarawa ena gauna ni ivakataotioti oqo. E parofisaitaka tale ga na kena vakayacori na cakacaka vakavunau ena veiyasa i vuravura. (Maciu 24:​3-​14) Ia me vaka ga ena gauna i Emosi, e levu era vakalecalecava na ivakatakilakila ni veigauna kei na itukutuku e baleta na Matanitu ni Kalou. O ira oqori era na sotava na ka vata ga era sotava na Isireli era sega ni veivutuni. A vakasalataki ira o Jiova: “Mo vakarau mo veitavaki kei na nomu Kalou.” (Emosi 4:​12) Era veitavaki kei na Kalou na Isireli nira sotava nona cudru ena ligadra na mataivalu ni Asiria. Na vuravura tawavakalou nikua ena ‘veitavaki kei na Kalou’ ena Amaketoni. (Vakatakila 16:​14, 16) Ia ni se vosovoso tiko o Jiova, eda na uqeti ira tiko vakalevu na tamata mera, ‘golevi Jiova, mera bula.’​—Emosi 5:6.

Sotava na Veitusaqati me Vakataki Emosi

15-17. (a) O cei o Amasaia, na cava e cakava ni vosa vakadoudou o Emosi? (b) A beitaki Emosi vakacava o Amasaia?

¹⁵ E sega wale ga nida vakatotomuri Emosi ena veika meda vunautaka, ia e vaka kina ena ivalavala ni noda vunau. Na tikina oqori e laurai ena wase 7, e vakamacalataki kina na bete a se cavuti ena itekivu ni ulutaga. Oqo o “Amasaia na bete mai Peceli.” (Emosi 7:​10) Na koro o Peceli e itikotiko liu ni lotu vukitani kei Isireli, e sokaloutaki kina na luve ni bulumakau. O koya gona, e bete ni lotu ni vanua o Amasaia. Na cava e cakava ni vosa ena doudou o Emosi?

¹⁶ A kaya vei Emosi o Amasaia: ‘O iko na rairai, mo dro ina nomu vanua o Juta, mo kana madrai mai kea, mo ia tale ga kina na parofisai. Ia mo kakua ni parofisai tale e Peceli, ni sa nona koro tabu na tui, kei na vale vakaturaga ni nona matanitu.’ (Emosi 7:​12, 13) Vaka e kaya tiko o Amasaia: ‘Lesu tale ina nomu vanua! Sa tiko na neimami lotu.’ E tovolea tale ga me vakatabuya na matanitu na cakacaka i Emosi, ni kaya vei Tui Jeropoami ll: “Sa bukia na kemu vere ko Emosi e na kedra maliwa na mataqali i Isireli.” (Emosi 7:​10) A beitaki Emosi o Amasaia ni via vakatoboicutaka na matanitu! E kaya vua na tui: “Sa kaya vakaoqo ko Emosi, Ena mate e nai seleiwau ko Jeropoami, ia ko ira na Isireli era na kau tani sara vakabobula mai na nodra vanua.”​—Emosi 7:​11.

¹⁷ Ena dua ga na iyatuvosa oqori, e cavuta kina o Amasaia e tolu na itukutuku lasu. E kaya: “Sa kaya vakaoqo ko Emosi.” Ia a sega vakadua ni tukuna o Emosi ni a vakavuna na parofisai. Ia e dau tukuna tu ga: “Sa kaya vakaoqo ko Jiova.” (Emosi 1:3) A beitaki tale ga o Emosi ni a tukuna: “Ena mate e nai seleiwau ko Jeropoami.” Ia e volai ena Emosi 7:9 na ka ga e parofisaitaka o Emosi: “Ka’u [o Jiova] na tu cake me’u vala kei na mataqali i Jeropoami e nai seleiwau.” A parofisaitaka na Kalou na veika oqori vei ira na “mataqali” se kawa i Jeropoami. Kuria oqori, e beitaki Emosi o Amasaia ni a kaya: “Ko ira na Isireli era na kau tani sara vakabobula.” Ia e parofisaitaka tale ga o Emosi nira na vakalougatataki na Isireli era na lesuvi Jiova tale. E macala ni a vakayagataka na itukutuku e dina ga vakatikina o Amasaia me rawa kina ni vakatabui vakalawa na cakacaka vakavunau i Emosi.

18. E tautauvata vakacava na ka e cakava o Amasaia kei na ka era cakava na italatala ni lotu nikua?

¹⁸ O sa raica na tautauvata ni ka e cakava o Amasaia kei na ka era cakava tale ga na dautusaqati ira na tamata i Jiova nikua? Me vaka ga na nona via vagalui Emosi o Amasaia, era saga tale tiko ga na bete kei na italatala ena noda gauna mera tarova na nodra cakacaka vakaitalatala na tamata i Jiova. O Amasaia e beitaki Emosi ni via vakatoboicutaka na matanitu. Nikua, e so tale ga na italatala era beitaki ira vakailasu na iVakadinadina i Jiova nira dau via vakaleqa na matanitu. O Amasaia a kerei koya na tui me totogitaki Emosi. O ira tale ga na italatala ni lotu era dau kerei ira na nodra itokani vakapolitiki mera vakacacani ira na iVakadinadina i Jiova.

Vodi Nodra Tarova na Dauveitusaqati Noda Vunau

19, 20. Na cava e cakava o Emosi ni tusaqati koya o Amasaia?

¹⁹ Na cava e vakayacora o Emosi ni tusaqati koya o Amasaia? E taroga na bete o Emosi: “Ko sa kaya, Kakua ni ko parofisaitaka na ca vei ira na Isireli.” E sega tale ni bera na nona tukuna ena doudou na parofita ni Kalou na vosa e cata me rogoca o Amasaia. (Emosi 7:​16, 17) E sega ni rere o Emosi. Oqo e ivakaraitaki vinaka vei keda! Eda na sega ni talaidredre vua na noda Kalou, ena noda datuvu ni tukuna na vosa ni Kalou ena vanua mada ga era bukana tiko kina na veivakacacani na tamata era vakataki Amasaia. Me vakataki Emosi, eda kacivaka tiko ga: “Oqo na ka e kaya ko Jiova.” Ena vodi nodra tarova na dauveitusaqati noda vunau, baleta ni tu vata kei keda na “liga ni Turaga [o Jiova].”​—Cakacaka 11:​19-​21.

²⁰ E dodonu me kila o Amasaia ni na tawayaga nona veivakarerei. Sa tukuna oti o Emosi na vuna ena sega ni tarovi koya rawa kina e dua me vosa. Oqori tale ga na ikatolu ni ka ena veivosakitaki. Ena Emosi 3:​3-8, e taroga kina e vica na taro kei na ivakatautauvata me vakaraitaka ni vakainaki na kena yaco na ka. E kaya: “Sa tagi na laioni, ko cei me na sega ni rere? sa vosa na Turaga ko Jiova, o cei me na sega ni parofisai?” E kaya tiko o Emosi vei ira na vakarogoci koya: ‘Me vaka ga oni rere ni oni rogoca ni tagi ni laioni, au na vunautaka ga na Vosa ni Kalou baleta niu rogoca ni vakaroti au kina o Jiova.’ E vosa ena doudou o Emosi baleta ni rerevaki Jiova dina.

21. Na cava eda na cakava ena nona vakaroti keda na Kalou meda vunautaka na itukutuku vinaka?

²¹ Eda sa rogoca tale ga nona vakaroti keda o Jiova meda vunau. Na cava eda na cakava? Me vakataki Emosi kei ira na imuri taumada i Jisu, eda na tukuna tale ga ena doudou na vosa i Jiova ni vukei keda o koya. (Cakacaka 4:​23-​31) Me vaka nona lomakatakata o Emosi, era na lomakatakata tale ga vaka kina na iVakadinadina i Jiova e veiyasa i vuravura nira kacivaka tiko na itukutuku vinaka ena doudou. E noda itavi meda vakasalataki ira na tamata me baleta na siga ni lewa i Jiova sa toro voleka mai. Na cava e vauci ena veilewai oqori? Ena saumi na taro oqori ena ulutaga e tarava.

O na Sauma Vakacava?

• Na cava e sotava o Emosi ni cakava na cakacaka a lesia vua na Kalou?

• Me vakataki Emosi, na cava meda vunautaka tale ga?

• Meda cakava vakacava na noda cakacaka vakavunau?

• Na cava era na sega ni tarova rawa kina na dauveitusaqati na noda cakacaka vakavunau?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Na Kalou e digitaki Emosi, na dausamaki lolo, me cakava Nona cakacaka

[iYaloyalo ena tabana e 13]

Me vakataki Emosi, o sa kacivaka tiko ena doudou na itukutuku i Jiova?