Rawa ni Vinaka na Bula Vakawati Nikua

“Me liu e na ka kecega oqo na dauloloma, o koya sai vau vinaka sara.”​—Kolosa 3:14.

1, 2. (a) Na cava na ituvaki veivakauqeti e laurai ena ivavakoso vakarisito? (b) Na cava na bula vakawati e vinaka?

ENA loma ni ivavakoso vakarisito, e veivakauqeti meda raica ni levu na veiwatini sa 10, 20, 30 na yabaki, se sivia na dede ni nodra yalodina tiko ga vei kedra isa. Era kabita tiko ga na kedra isa dina ga nira sotava e levu na ituvaki dredre.​​—⁠Vakatekivu 2:​24.

² E levu vei ira era kaya nira dau sotava na dredre ena nodra bula vakawati. E vola e dua na dauvakadidike: “Na bula vakawati e vinaka e dau sotavi tale ga kina na leqa. E tiko na gauna vinaka kei na gauna ca . . . Ia e laurai . . . ni o ira na veiwatini oqo era dei tiko ga ena nodra vakawati dina ga ni tatadredre na bula.” Era vulica na veiwatini e vinaka nodra bula vakawati na ka mera cakava mera vorata kina na leqa kei na dredre ni bula nikua, vakauasivi ke ra vakaluveni. Na veika era sotava e vakavulici ira na veiwatini vaka oqo mera dau veilomani baleta na loloma dina ena “sega ni mudu.”​​—⁠1 Korinica 13:⁠8.

3. Na cava e kaya na itukutuku e tauri rawa me baleta na vakawati kei na veisere? Na taro cava e basika kina?

³ Kena veibasai, e levu na vakawati era tini botoilevu. E kaya e dua na itukutuku: “Veimama vei ira era vakawati e Mereke nikua e namaki nira na veisere. E veimama tale ga vei ira na [veisere] oqori ena yaco ena imatai ni 7.8 na yabaki ni vakamau . . . Vei ira na 75 na pasede era vakawati tale, e 60 na pasede era na baci veisere.” Ena veivanua mada ga e lailai kina na veisere, e sa tubu na kedra iwiliwili. Kena ivakaraitaki, sa voleka ni vakaruataki na iwiliwili ni veisere mai Japani ena veiyabaki wale tiko ga oqo. Na cava e so na ka e vakavuna me yaco na ituvaki oqo, e dau laurai tale ga ena ivavakoso vakarisito? Na cava e gadrevi me vinaka kina na bula vakawati, e dina ni saga o Setani me vakaleqa?

Na Leqa me Levei

4. Na cava e so na ka e rawa ni vakaleqa na bula vakawati?

⁴ Na Vosa ni Kalou e vukei keda meda kila na veika e rawa ni vakaleqa na bula vakawati. Raica mada, me kena ivakaraitaki, na ka e kaya na yapositolo o Paula me baleta na veika ena yaco ena iotioti ni veisiga oqo: “Mo kila talega na ka oqo, ni na yaco eso na gauna ni veivakararawataki e na veisiga maimuri: ni ra na daulomani ira walega na tamata, era na dauvinakata nai lavo, era na daubole, era na viavialevu, era na dauvosavakacaca, era na talaidredre kivei ira na nodra qase, era na sega ni vakavinavinaka, era na sega ni yalosavasava, era na caca veiwekani, era na dauyalayala ka lasu tale, era na dauveibeitaki vakailasu, era na sega ni daurawa na yalodra, era na daucudrucudru, era na daucati ira na tamata vinaka, era na dauveisoliyaki me mate, era na qaqa sodrosodro, era na yalolevu, era na lomana vakalevu na marau a ra na lomani koya na Kalou vakalailai; sa nodra ga na lotu vakarairai, ka sega vei ira na kena dina: ia mo lako tani maivei ira era sa vakaoqo.”​​—⁠2 Timoci 3:​1-5.

5. Na cava na vuna e rawa ni vakaleqa kina na bula vakawati na yalo ni ‘dui lomani koya ga’? Na ivakasala cava e kaya na iVolatabu me baleta na tikina oqo?

⁵ Nida vakadikeva na vosa i Paula, eda raica ni cavuta o koya e levu na ka e rawa ni vakavuna na leqa ni bula vakawati. Kena ivakaraitaki, o ira era “daulomani ira walega” era nanuma ga na veika me baleti ira ra qai sega ni kauaitaki ira tale e so. Na veiwatini e cakava oqo erau na dui dre ga na nodrau mua. Erau na yalodredre, qai sega ni rawa ni rau veisau. Ena vinaka beka na bula vakawati ke tiko na itovo ni rai vaka oqori? Sega sara. E vakasalataki ira na lotu Vakarisito na yapositolo o Paula, okati kina o ira na veiwatini: “Me kakua ni caka e dua na ka e na veileti se na veidokadokai walega; mo dou yalomalumalumu ka dui vakasama ni sa uasivi cake vua ko koya kadua. Mo dou kakua ni nanuma na nomudou ka ga koi kemudou yadua, ia mo dou dui nanuma talega na nodra ka na tamata tani.”​​—⁠Filipai 2:​3, 4.

6. E rawa vakacava ni vakaleqa na bula vakawati na dau lomana na ilavo?

⁶ E rawa tale ga ni tawasei rau na veiwatini na kena vinakati na ilavo. E veivakasalataki kina o Paula: “Ko ira era sa gadreva me ra vutuniyau, era sa bale ki na dauvere kei nai cori, kei na gagadre ca e vuqa, ka lialia, ka dauveivakacacani, oqori sa luluvuraki ira na tamata e na mate kei na rusa. Ni sa vu ni ka ca kecega na daulomana nai lavo: era sa daukocova eso, a ra sa vakacalai kina e na vakabauta, a ra sa cokai ira sara vakai ira e na yaluma vakavuqa.” (1 Timoci 6:​9, 10) E ka ni rarawa, ni sa vakayacori tiko na veika e kaya o Paula ena levu na bula vakawati nikua. Ena nodra vinakata mera vutuniyau, e levu na veiwatini era vakawaletaka kina na veika e gadreva na kedra isa, oya mera dau lomani ra qai kauaitaki vakalevu.

7. Na itovo cava e dau vakavuna na nodra sega ni yalosavasava na veiwatini?

⁷ E kaya tale ga o Paula ni so ena iotioti ni veisiga oqo “era na sega ni yalosavasava, era na caca veiwekani, era na dauyalayala ka lasu tale.” Na vosa ni bubului ena gauna ni vakamau e vosa ni yalayala bibi e dodonu me vauci rau na veiwatini me tawamudu, me kua ni tini ena veivakaisini. (Malakai 2:​14-​16) Ia, e so era lai domona tale na tagane se yalewa e sega ni watidra. E kaya e dua na yalewa vakawati sa yabaki 30 vakacaca, erau sa veibiu kei watina, ni dau volekati ira qai taleitaki ira e so tale na yalewa o watina ena gauna mada ga erau se bera ni veibiu kina. E sega ni siqema rawa o tagane ni ka e cakava tiko e sega ni dodonu me cakava e dua na tagane vakawati. E mositi yalewa na veika e cakava voli o watina qai saga vakayalomatua me dusia vua na sala rerevaki sa muria tiko. Ia a mani veibutakoci o tagane. E dina ni vakasalataki vakayalololoma, a sega ga ni via rogoca. A cakava ga na lomana.​​—⁠Vosa Vakaibalebale 6:​27-​29.

8. E yaco vakacava me dua e veibutakoci?

⁸ E vakarota vakamatata na iVolatabu me kua na veibutakoci! “Ko koya sa ia na dauyalewa [“veibutakoci,” NW], sa yali na nona vuku: ko koya sa kitaka sa vakarusa na yalona.” (Vosa Vakaibalebale 6:​32) Na veibutakoci e sega ni dau yaco vakasauri. E kaya na dauvolaivolatabu o Jemesa, ni ivalavala ca me vaka na veibutakoci e dau yaco ga ni vakasamataki qai vakabulabulataki. (Jemesa 1:​14, 15) Na tagane vakawati se yalewa vakawati e cakava oqo ena sega ni yalosavasava vua na kena isa erau bubuluitaka me tawamudu na kedrau ivau. E kaya o Jisu: “Dou sa rogoca sa kainaki vei ira eliu, mo kakua ni dauyalewa [“veibutakoci,” NW]: ia koi au, ka’u sa kaya vei kemudou, o koya yadua ena raica na yalewa me dodomo kina, sa dauyalewa [“veibutakoci”] oti kaya e lomana.”​​—⁠Maciu 5:​27, 28.

9. Na ivakasala yaga cava e kune ena Vosa Vakaibalebale 5:​18-​20?

⁹ Na ivakasala yaga qai dodonu e tiko ena Vosa Vakaibalebale: “Me kalougata na nomui vurevure; ia mo marautaki koya sa watimu ni ko sa cauravou. Me sa vaka na teira dauloloma ko koya, kei na me yalewa kila sa matavinaka; mo mamau ga e na sucuna e na veigauna kecega; mo marau tikoga e na nona loloma. Na luvequ a cava ko via marautaka kina na yalewa tani, mo mokota kina na lomaserena na tani?”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 5:​18-​20.

Kua ni Kusava na Vakawati

10. Na cava e bibi kina me rau veikilai vinaka mada o rau na nakinaki tiko me rau vakawati?

¹⁰ E dau basika na leqa ena bula vakawati ni vakusakusataki na vakamau. De dua erau se gone na veiwatini qai sega ni rau yalomatua. A sega beka na gauna me rau veikilai vinaka kina, me rau kila na veika erau taleitaka kei na veika erau cata, nodrau isausau, kei na veika me baleta nodrau dui vuvale. E bibi me rau wawa vakalailai, me rawa ni rau veikilai vinaka kina. Vakasamataki Jekope na luve i Aisake. A gadrevi me cakacaka vei vugona me vitu na yabaki ni bera ni qai vakatarai me vakamautaki Rejeli. A bolea me cakava oya baleta ni tiko vua na loloma dina, sega ni nona taleitaka wale ga na kena irairai o Rejeli.​​—⁠Vakatekivu 29:​20-​30.

11. (a) Na cava e vauci vata ena bula vakawati? (b) Na cava e bibi kina me dau tauci vakamatau na vosa ena bula vakawati?

¹¹ Na vakawati e sega wale ga ni veidomoni. Na vakawati erau vauci vata kina e rua e duidui nodrau isususu, nodrau itovo, ivakarau ni yalo, e duidui tale ga nodrau ivakatagedegede vakavuli. Ena so na gauna erau vauci vata kina e rua na itovo vakavanua, se rua na vosa. Se mani cava e yaco, sa macala tu ga ni na duidui na nodrau nanuma na le rua oqo me baleta na ituvaki kece ga. Na rua na nanuma oqo erau tiki sara ga ni bula vakawati. E rawa ni rau veivakalewai rau qai vosakudrukudru, se rawa ni rau veivakayaloqaqataki se veivukei. Io, na vosa eda tauca e rawa ni vakamavoataka se vakabula na keda isa. Na vosa vakalialia e rawa ni vakadredretaka na bula vakawati.​​—⁠Vosa Vakaibalebale 12:18; 15:​1, 2; 16:24; 21:9; 31:⁠26.

12, 13. Na rai dodonu cava me tiko me baleta na bula vakawati?

¹² O koya gona, e ka vukutaki mo veikilai mada kei koya o via vakawatitaka. E kaya e dua na tacida yalewa matua e vakawati: “Ni o qara e dua mo vakawatitaka, vakasamataka mada e tini na veika yaga o na via raica vua. Ke o raica ga e vitu, tarogi iko, ‘Me sa vakalaivi beka ga na vo ni tolu? E rawa beka niu vosota tiko e veisiga e tolu na ka e lekati tiko oya?’ Ke o vakatitiqa, tu vakadua mada qai vakasama tale.” Mo kua ni namaka vakasivia na ka. Ke o via vakawati, nanuma ni o na sega ni kunea e dua na kemu isa e uasivi. Ena vakatale ga oya vua o vakawatitaka, ena sega ni kunea o koya na kena isa e uasivi!​​—⁠Luke 6:​41.

¹³ Na vakawati e gadrevi kina na yalo ni vakuai koya. A vakabibitaka oqo o Paula ni a kaya: “Ka’u sa vinakata mo dou kakua ni lomaocaoca. Na tagane sa sega ni vakawati sa daunanuma ga na veika ni Turaga, se me vinaka vakaevei vua na Turaga: ia na tagane sa vakawati sa daunanuma ki na veika ni vuravura oqo, me vakayalovinakataki koya vakaevei na watina. Sa dua tani na goneyalewa kei na yalewa sa vakawati. A yalewa sa sega ni vakawati sa daunanuma ki na veika ni Turaga, me savasava tiko na yagona kei na yalona talega: ia na yalewa sa vakawati sa daunanuma ki na veika ni vuravura, se na vinakati koya vakaevei na watina.”​​—⁠1 Korinica 7:​32-​34.

Vuna e Leqa Kina e So na Vakawati

14, 15. Na cava e rawa ni vakaluluqataka na ivau ni vakawati?

¹⁴ Ena dua na gauna wale tiko ga oqo, e vakila e dua na yalewa lotu Vakarisito na ca ni nona biuti koya o watina ni oti e 12 na yabaki ni nodrau veiwatini me lai lasa tale kei na dua na yalewa. A siqema beka e so na ivakatakilakila vei watina ni bera ni rau veitawasei? E vakamacalataka: “Sa lai yacova e dua na ivakatagedegede e sa sega kina ni dau masu. E dau soli iulubale lokiloki me calata kina na soqoni vakarisito kei na cakacaka vakavunau. E dau kaya ni sa rui osooso se oca vakalevu me keirau tiko vata. E sega ni dau vosa vei au. Keirau sa sega ni dau veivosakitaka na veika vakayalo. Dua na ka noqu rarawa ni sa veisau na nona itovo. Sa sega ni vaka na tagane keirau vakamau.”

¹⁵ E so e vakatale ga oya na ivakatakilakila era raica, okati kina na kena weletaki na vuli iVolatabu vakataki ira, masu, se na lakovi ni soqoni vakarisito. Ena dua tale na yasana, levu vei ira era qai biuti watidra era vakalaiva me luluqa nodra veiwekani kei Jiova. Oya na vuna era malumu kina vakayalo. Era guilecava ni bula tiko na Kalou o Jiova. Sa sega ni dina vei ira na vosa ni yalayala me baleta na vuravura vou ni yalododonu. Ena so na ituvaki, o ira era sega ni yalodina oqo e laurai nira sa tekivu malumu vakayalo ni bera nira kunea e dua ena taudaku ni vakawati.​​—⁠Iperiu 10:​38, 39; 11:6; 2 Pita 3:​13, 14.

16. Na cava ena vaqaqacotaka na bula vakawati?

¹⁶ Kena veibasai, erau kaya e dua na veiwatini ni vinaka na nodrau bula vakawati ni kaukaua na kedrau ivau vakayalo. Erau dau masu vata rau qai vuli vata tale ga. E kaya o tagane: “Keirau dau wilika vata na iVolatabu. Keirau lako vata ena cakacaka vakavunau. Keirau marau me keirau dau cakacaka vata.” E matata na ka e vulici e ke: Na kena vinaka tiko ga na veiwekani kei Jiova ena vaqaqacotaka na bula vakawati.

Kua ni Namaka Vakasivia na Ka, Dau Veivosaki

17. (a) Na cava e rua na ka e vakavinakataka na bula vakawati? (b) E vakamacalataka vakacava o Paula na loloma vakarisito?

¹⁷ E rua tale na ka e vakavinakataka na bula vakawati: na loloma vakarisito kei na veivosaki. Ni rau veidomoni e rua, e rawa ni rau raibaleta na nodrau dui malumalumu. De na levu na ka erau namaka ni rau sa vakawati, e rairai yavutaki beka ena veika erau wilika ena ivola ni talanoa ni veidomoni se veika erau sarava ena iyaloyalo yavala. E gadrevi me rau vakasamataka na veiwatini na veika erau na sotava dina. Kevaka e sega, na cala lalai se itovo e votivoti e rawa ni yaco me leqa levu. Ke yaco oya, e dodonu me laurai vei ira na lotu Vakarisito na vua ni yalo tabu, e dua vei ira na loloma. (Kalatia 5:​22, 23) E kaukaua dina na loloma. Oqo na loloma vakarisito, e sega ni loloma ni veidomoni. E vakamacalataka o Paula na loloma vakarisito vaka oqo: “Sa dauvosota vakadede na loloma, sa yalovinaka; . . . sa sega ni qara na ka me nona ga, sa sega ni cudrucudru, sa sega ni daulomaca; . . . sa ubia na ka kecega, sa vakabauta na ka kecega, sa vakanuinuitaka na ka kecega, sa vosota na ka kecega.” (1 Korinica 13:​4-7) Macala gona ni loloma dina e dau ubia na malumalumu lalai e so e basika. E sega ni namaka ni na uasivi na veika kece.​​—⁠Vosa Vakaibalebale 10:⁠12.

18. E rawa vakacava ni vakavinakataka na ivau ni veiwatini na veivosaki?

¹⁸ E bibi tale ga na veivosaki. Se mani vakacava na dede ni nodrau bula vata na veiwatini, e se dodonu tiko ga me rau dau veivosaki rau qai veirogorogoci. E kaya e dua na tagane vakawati: “Keirau dau talaucaka ena yalo ni veinanumi na ka keirau nanuma.” Ni toso tiko nodrau bula vata, erau na vulica na veiwatini me rau rogoca na veika e tukuna kei na veika e sega mada ga ni cavuta o kena isa. Se ni toso na gauna, erau na vulica na veiwatini mamarau me rau siqema na vakasama e sega ni cavuti se ivalavala e sega ni vakamacalataki. E so na yalewa vakawati era kaya nira sega ni dau rogoci ira o watidra. E so na tagane vakawati era kudruvaka ni dau cala na gauna era via veivosaki kina na watidra. Na veivosaki e vinakati kina na veilomani kei na veinanumi. Ena yaga vakalevu vei rau na veiwatini kevaka erau dau veivosaki vakavinaka.​​—⁠Jemesa 1:​19.

19. (a) Na cava e dredre kina na kere veivosoti? (b) Na cava ena uqeti keda meda kere veivosoti?

¹⁹ Ena so na gauna na veivosaki e vauci tale ga kina na kere veivosoti. E dau dredre toka oqo. E gadrevi na yalomalumalumu me qai dua e tusanaka ni cala. Ia, ena veivuke vakalevu sara oqo me qaqaco kina na bula vakawati! Na kere veivosoti dina ena kauta laivi na veika e rawa ni qai vakavuna na veileti, e vakarawarawataka na veivosovosoti kei na kena wali na leqa. E kaya o Paula: “Dou veivosoti vakai kemudou, ka kakua ni veicudruvi, kevaka sa dua na ka sa rarawa kina e dua: me vaka sa sega ni cudruvi kemudou na Karisito, mo dou vaka talega kina. Ia me liu e na ka kecega oqo na dauloloma, o koya sai vau vinaka sara.”​​—⁠Kolosa 3:​13, 14.

20. Ena vakacava nodrau veimaliwai na veiwatini lotu Vakarisito ni rau tiko taurua ga se nira tiko e so tale?

²⁰ E bibi tale ga ena bula vakawati na nodrau veitokoni na veiwatini. E dodonu me rau veinuitaki na veiwatini lotu Vakarisito, me rau veivukei. Me rau kua ni dau veivakayalolailaitaki se veivakamaduataki. Meda vakacaucautaki ira na keda isa; meda kua ni vakalewai ira vakaca. (Vosa Vakaibalebale 31:28b) Eda na sega sara ga ni vakamaduataki ira na keda isa ena noda veiwalitaki ira. (Kolosa 4:⁠6) Ena tomani tiko ga na veitokoni vaka oqo ke dau vakavotui na veilomani. E rawa ni o taura na ligana se tauca na vosa vakayalololoma vaka oqo: “Au se domoni iko tiko. Au marau ni daru veiwatini.” Oqo e so na ka e rawa ni vakavinakataka na bula vakawati nikua. Na ulutaga e tarava ena qai vakamacalataki kina na ikuri ni ivakasala vakaivolatabu ena vinaka kina na bula vakawati.a

[iVakamacala e ra]

O Rawa ni Vakamacalataka?

• Na cava e so na ka e rawa ni vakaleqa na bula vakawati?

• Na cava e sega ni ka vakavuku kina me vakusai na vakawati?

• E cakayaco vakacava na ituvaki vakayalo ena bula vakawati?

• Na cava ena vaqaqacotaka na bula vakawati?

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Na vakawati e sega ni vauci wale ga kina na veidomoni

[iYaloyalo ena tabana e 14]

Ena vinaka na nodrau bula na veiwatini ke qaqaco vinaka tiko nodrau veiwekani kei Jiova