E Vakavuna na Veilecayaki o Mate

“VAKAMATEI KOYA GA NA GONE YABAKI ONO.” Oqori na ulutaga a tabaka e dua na niusipepa me vakamacalataka na itukutuku veivakarikoutaki ni nona mate vakaloloma na goneyalewa lailai o Jackie. Se qai takali wale toka ga o tinana ni a tauvi koya e dua na mate levu. Ni bera ni lai rika o Jackie ena mata ni sitimanivanua e cici tiko, a kaya rawa vei ratou na tacina ni vinakata ‘me agilosi me rawa ni rau lai tiko vata kei tinadratou.’

Na gonetagane o Ian, e se yabaki 18 ena gauna e vakamamasu kina vua na bete me vakamacalataka se cava e mate kina o tamana ena kenisa. E tukuna vei Ian na bete ni vinakata na Kalou me kauti tamana i lomalagi ni sa rui turaga vinaka. Ni rogoca o Ian na ivakamacala oya, e oti vakadua na nona via kila na Kalou e vaka tu oqori na nona veivakalolomataki. Kena irairai ni sega ni vakainaki na bula, mani nakita o Ian me sa na vakaliuca ga ena nona bula na qarai ni marau. E lai tini sara kina ina gunu vakasivia, vakayagataki wainimate gaga, vaka kina na itovo vakasisila. Sa sega ni qai lewai koya rawa ni sa bobula sara tu ga ena veika oqori.

“Ra sa Kila ko Ira sa Bula ni Ra na Mate”

E laurai ena rua na ituvaki rarawataki e cavuti oqo ni vakavuna na veilecayaki vei ira na bula na kena yaco na mate, vakauasivi ke matedole o koya e takali. Macala nida kila kece na dina ni itukutuku oqo ena iVolatabu: “Ra sa kila ko ira sa bula ni ra na mate.” (Dauvunau 9:⁠5) Ia, e levu era sega ni via vakasamataka ni dua na siga era na mate. Vakacava o iko? De dua, na bula osooso e kania vakalevu na noda gauna qai vakaocai keda, e lai wele kina na nomu vakasama mo nanuma kina ni se yawa sara o mate.

“E levu na tamata era sega wale ga ni rerevaka na mate, era sega tale ga ni via vakasamataka,” e kaya na ivola na World Book Encyclopedia. Rairai era na qai vakasamataka ga ke yacovi ira e dua na mavoa vakacalaka, tauvimate bibi, se na nona takali e dua na nodra itokani se wekadra. Ni yaco na veituvaki oqori, ena rawa ni kauta mai vakavoleka na vakasama ni sega ni dua ena drovaka na mate, ra ciqoma kina ena voraki ni oqo na noda itinitini kece na tamata.

Ia, ena so na matanitu, e dau rogo na vosa oqo ena kedra maliwa na somate, “Me toso ga na bula.” Io, e dau toso dina na bula. Vakavuqa, ena rairai totolo wale ga na tasiri ni gauna da qai kidacala, sa tarai keda na bula vaqase e salavata mai kei na kena veileqa. Ni yaco mai na gauna oya, e vaka me sa sega ni yawa sara o mate. Qai kuria, na levu ni veibulu me lakovi kei na kena tovolei me vosoti na lolosi ni nodra takali tiko yani vakamalua e levu na itokani makawa. Vei ira gona na sa qase, e macala ni na leweniketedra tu na taro, “Siga cava beka au sa na mate kina?”

Kilakilai Dredre

E sega ni dua e vakacala nida na mate, ia na ka ga e dredre me kilai vakamatata, oya na kedra ituvaki na sa mate. Ni baya vakalevu na ivakamacala e soli, e rawa gona ni nanuma e dua e dau vakatitiqa ni tawayaga na veivosakitaka na veika me baleta na kedra ituvaki na mate. Se, ena rairai nanuma gona e dua e vakabauta ni sega tale ni dua na bula, sa o koya ga oqo, ni dodonu meda vakayagataka vinaka sara.

Ena yasana kadua, e so era vakabauta dei ni o mate e dolava na katuba ina dua tale na bula. Ia, era sega ga ni vakadeitaka rawa se mataqali bula vakacava oya. So vei ira oqo era nanuma ni na lai tomani na bula ena dua na vanua ni marau tawamudu. So tale era nanuma nira na qai bula tale ena dua na gauna mai muri, e rairai era na veisau me duatani tale na tamata.

Vei ira era lolositaka voli na takali ni wekadra, vakalevu era na lomatarotarotaka se “Ra sa tu e vei na mate?” Ena vica na yabaki sa oti, era a vodo basi e dua na mataveicaqe ena nodra ilakolako ena qito. Vakasauri ga a coqa yani na basi e dua na lori. Na kaukaua ni coqa oya e sausauvesu tani sara ga kina mai gaunisala na basi. Ratou mate e lima na lewenitimi. E dua gona vei ira na marama a mate na luvena, e vakila ni tekivu mai na siga a yaco kina na vakacalaka oya e vaka ni sa oti vakadua na kamikamica ni nona bula. Dua na ka na nona lomaleqataka voli se sa tu e vei na luvena. E vakavuna gona me dau sikova wasoma na nona ibulubulu qai vosa vua vakadomoilevu me vica tu na aua. “E dredre dina meu vakabauta ni mate na tamata sa yala ga e kea,” e osivaka, “ia au sega ga ni vakadeitaka.”

Macala gona, ni veika eda kila me baleta na mate e dau cakayaco sara ga ena noda bula. Ena vuku ni nodra rai na tamata me baleta na mate, e votu kina e so na taro. Dikeva mada na sala o na saumi ira kina. Meda guilecavi ira beka na mate da qai kauaitaka ga na noda bula? Meda vakalaiva beka me vakacaraka na noda bula na noda rerevaka na mate? E sa dodonu beka ga mera na lomatarotarotaka voli na weka ni mate na vanua e sa tu kina na wekadra lomani sa takali? E dodonu beka me kilakilai dredre na veika me baleti ira na sa mate?