“Ko ni na Reki Vakaidina”

“Mo ni ia . . . na so levu vei Jiova na nomuni Kalou . . . ko ni na reki vakaidina.”​—VAKARUA 16:15.

1. (a) Na cava na rua na ile e vakavurea o Setani? (b) Na cava e parofisaitaka o Jiova ni rau sa veivorati o Atama kei Ivi?

RUA na ile bibi e vakavurea o Setani ni sa rawai Atama kei Ivi me rau vorati koya e buli rau. Kena imatai, e bolea na dina kei na dodonu ni nona veiliutaki o Jiova. Kena ikarua, e vakaibalebaletaka o Setani ni sega ni vinaka na inaki era qarava kina na Kalou na tamata. Qai matata vinaka na ikarua ni ile oqo ena gauna i Jope. (Vakatekivu 3:​1-6; Jope 1:​9, 10; 2:​4, 5) Ia, a yavala totolo o Jiova me walia na ituvaki oya. E tukuna rawa o koya na ivalavala ena sauma kina na ile sa votu ni rau se bera mada ga ni biuti Iteni o Atama kei Ivi. E parofisaitaka ni na basika na “kawa,” ena vakamavoataki mada e liu na bukubukuniyavana, ia e muri, e sa na qai vakarusai Setani ena nona butuqaqia na uluna.​—Vakatekivu 3:​15.

2. Na cava e vakatakila mai vakalalai o Jiova me baleta na parofisai e volai ena Vakatekivu 3:​15?

² E vakadeitaka o Jiova na dina ni parofisai oya ena nona vakatakila tiko mai vakalalai ena veitabagauna. Kena ivakaraitaki, a kaya vei Eparama na Kalou ni na cadra mai na nona iyatukawa na “kawa” yalataki. (Vakatekivu 22:​15-​18) Mai tamadra na yavusa e 12 o Jekope, na makubui Eparama. Ni sa tuvanaki me dua na matanitu na 12 na yavusa ena 1513 B.S.K., e vakarautaka o Jiova e so na ituvatuva ni lawa e wili kina e vica na solevu vakayabaki. A kaya na yapositolo o Paula ni solevu kece oya “nai vakatakarakara ni veika vinaka me na muri mai.” (Kolosa 2:​16, 17; Iperiu 10:1) E vakavotui kina na sala ena vakayacora kina nona inaki o Jiova me baleta na Kawa. Dau vakavureki e Isireli na soqo lelevu oya. Eda sa na qai vakabauta deivaki ga na yalayala i Jiova ke da dikeva vakalekaleka.

Basika na Kawa

3. O cei na Kawa yalataki, e qaqi vakacava na bukubukuniyavana?

³ O Jisu na Kawa yalataki, a qai basika ni sa sivi e 4,000 vakacaca na yabaki mai na gauna e cavuta kina o Jiova na imatai ni parofisai. (Kalatia 3:​16) Ni tamata vinaka vakaoti, e yalodina tu ga o Jisu me yacova na mate qai vakadinadinataka ni lasu na veibeitaki i Setani. Yaga sara tale ga nona mate vakaisoro ni sega nona ivalavala ca. Nona mate gona e rawa kina nira sereki mai na ivalavala ca kei na mate na kawa i Atama era yalodina. Na mate i Jisu ena kaunirarawa e vakayacori kina na parofisai me baleta na kena ‘qaqi na bukubukuniyava’ i koya na Kawa yalataki.​—Iperiu 9:​11-​14.

4. Na isoro cava e vakatayaloyalotaka na isoro i Jisu?

⁴ A mate o Jisu ena ika14 Naisani, 33 S.K.a Vei ira na Isireli, na ika14 Naisani e dau siga rekitaki vei ira mera soqova kina na kanavata ni Lakosivia. Ena siga oya ena veiyabaki, era dau vakayagataka vata na vuvale yadua e dua na lami e sega ni ca. Nodra cakava oya, era vakananuma kina na yaga ni dra ni lami ena nodra vakabulai na nodra ulumatua na Isireli ni sa vakamatea nodra ulumatua na Ijipita ena ika14 Naisani, 1513 B.S.K. na agilosi dau veivakarusai. (Lako Yani 12:​1-​14) Na lami ni Lakosivia e dusi Jisu, a kaya me baleti koya o Paula: “Sa vakamatei oti e na vukuda na noda lako-sivia, io na Karisito.” (1 Korinica 5:7) Na dra i Jisu e vakabula e levu, me vaka ga na dra ni lami ni Lakosivia.​—Joni 3:​16, 36.

‘Kedra iSevu na Mate’

5, 6. (a) A vakaturi ni naica o Jisu, e vakatayaloyalotaki vakacava oya ena Lawa? (b) Nona vakaturi mai na mate o Jisu e vakayacori vakacava kina na parofisai ena Vakatekivu 3:​15?

⁵ A vakaturi o Jisu ena ikatolu ni siga, ia e muri a lai cabora vei Tamana na nona isoro. (Iperiu 9:​24) Na nona vakaturi mai na mate a vakatayaloyalotaki ena dua tale na solevu. Oti ga na ika14 Naisani, sa tekivu sara ena ika15 ni siga na soqo e vakatokai na Solevu ni Madrai Sega ni Vakaleveni. Ena siga e tarava, na ika16 Naisani, era kauta yani na Isireli na isevu ni nodra parile e tamusuki. Era solia oqori vua na bete me yalovaka ena mata i Jiova. (Vunau ni Soro 23:​6-​14) Sa bau veiganiti dina baleta ena siga sara ga oya, ena yabaki 33 S.K., e vakaseva kina o Jiova na inaki i Setani me vagaluya vakadua nona “i vakadinadina dina ka yalodina”! Ena ika16 Naisani, 33 S.K., e vakaturi Jisu o Jiova ina bula vakayalo tawamate rawa.​—Vakatakila 3:​14, VV; 1 Pita 3:​18.

⁶ Sa mai “kena i sevu kina vei ira na sa mate” o Jisu. (1 Korinica 15:​20, VV) A sega ni qai mate tale o koya me vakataki ira na vakaturi e liu. Ni vakaturi ga, sa lako sara i lomalagi me lai wawa ena liga i matau i Jiova, me waraka nona vakatikori me Tui ena Matanitu vakalomalagi i Tamana. (Same 110:1; Cakacaka 2:​32, 33; Iperiu 10:​12, 13) Ni sa vakatikori vakatui, sa qai tu oqo o Jisu ena itutu me na butuqaqia kina vakadua na ulu ni meca levu o Setani, me vakarusa tale ga nona kawa.​—Vakatakila 11:​15, 18; 20:​1-3, 10.

So Tale Era Mai Wili Vata kei na Kawa i Eparama

7. Na cava na Solevu ni Veiwiki?

⁷ Na Kawa a yalataki mai Iteni o Jisu, ena vakayagataki koya o Jiova “me vaqeavutaka na cakacaka ni tevoro.” (1 Joni 3:8) Ia na vosa i Jiova vei Eparama e dusia ni “kawa” i Eparama ena sivia na dua. Era na “vaka na kalokalo ni lomalagi, kei na nuku mai matasawa.” (Vakatekivu 22:17) Nodra basika e so tale era tiki ni “kawa” oya e vakatayaloyalotaki ena dua tale na soqo rekitaki. Oti e 50 na siga mai na ika16 Naisani, era dau soqova na Isireli na Solevu ni Veiwiki. E kaya na kena Lawa: “Me yacova na mataka ni sa oti na siga ni vakacecegu e vitu, dou wilika e limasagavulu na bogi; dou na qai cabora nai madrali laukana e na sila vou vei Jiova. Mo dou kauta mai na nomudou veivale e rua nai buli madrai sa caka e na omeri e rua, me yalovaki: me madrai droka vinaka; me vavi kei na leveni; me kenai sevu vei Jiova.”b​—Vunau ni Soro 23:​16, 17, 20.

8. Na cava na ka vakairogorogo e yaco ena Penitiko 33 S.K.?

⁸ Ni se bula e vuravura o Jisu, dau kilai tu na Solevu ni Veiwiki me Penitiko (e vosa vaKirisi, kena ibalebale na “ikalimasagavulu”). A sovaraka na yalo tabu ena Penitiko 33 S.K. na Bete Levu cake o Jisu Karisito, vei ira e dua na ilawalawa tisaipeli era le 120 era soqo voli e Jerusalemi. Era lumuti kina o ira na tisaipeli oqori mera luve ni Kalou, mera taci Jisu Karisito tale ga. (Roma 8:​15-​17) Era sa mai vakabau mera dua na matanitu vou, mera “Isireli ni Kalou.” (Kalatia 6:​16) Na matanitu lailai e tauyavu oya ena lai yacova sara na 144,000 na lewena.​—Vakatakila 7:​1-4.

9, 10. Na cava e caka ena Penitiko e vakatayaloyalotaka na ivavakoso lotu Vakarisito lumuti?

⁹ Na rua na madrai e dau yalovaki ena mata i Jiova ena Penitiko kece, e vakatayaloyalotaka na ivavakoso lotu Vakarisito lumuti. Ni vakaleveni na madrai, e dusia oya ni na se tiko ga nodra ivalavala ca na lotu Vakarisito lumuti. Ia e se rawa ga vei ira mera torovi Jiova ena yavu ni isoro i Jisu. (Roma 5:​1, 2) Na cava me rua kina na madrai? De vakaibalebaletaka ni na yaco na gauna era na kumuni na lumuti era luve ni Kalou mai na rua na iwasewase​—taumada o ira na Jiu vakayago, oti o ira na kai Matanitu Tani.​—Kalatia 3:​26-​29; Efeso 2:​13-​18.

¹⁰ Na rua na ibuli madrai e cabori ena Penitiko e buli mai na isevu ni witi e tamusuki. Oqori na vuna era vakatokai kina na lotu Vakarisito era vakatuburi ena yalo tabu mera “vaka nai sevu ni veika sa bulia ko koya.” (Jemesa 1:​18) Era isevu ni tamata e vosoti nodra ivalavala ca ena dra talei i Jisu, rawa kina ni soli vei ira na bula tawamate rawa i lomalagi mera lai veiliutaki kina kei Jisu ena nona Matanitu. (1 Korinica 15:53; Filipai 3:​20, 21; Vakatakila 20:6) Ena nodra itutu oya, sa voleka sara ga oqo mera na ‘lewai na veimatanitu ena ititoko kaukamea’ ra qai vakadeitaka ni na ‘butuqaqi o Setani e ruku ni yavadra.’ (Vakatakila 2:​26, 27; Roma 16:​20, VV) E kaya na yapositolo o Joni: “O ira oqo era sa muria na Lami e na veiyasana sa lako kina ko koya. O ira oqo era sa vakabulai maivei ira na tamata, me rai sevu vua na Kalou kei na Lami.”​—Vakatakila 14:4.

Na Siga e Vakabibitaki Kina na Veivakabulai

11, 12. (a) Na cava e yaco ena Siga ni Veibuluti? (b) E yaga vakacava vei ira na Isireli na cabori vakaisoro ni bulumakau kei na me?

¹¹ Ena ikatini ni siga ni vula o Ethanim (kilai e muri me o Tishri),c era soqova kina na Isireli na solevu e vakavotuya na sala ena qai yaga kina ina kawatamata na isoro i Jisu. Era soqo mai na lewe ni matanitu kece ena siga oya, na Siga ni Veibuluti me cabori kina ena vukudra na isoro me ibulu ni nodra ivalavala ca.​—Vunau ni Soro 16:​29, 30.

¹² E vakamatea e dua na bulumakau gone na bete levu ena Siga ni Veibuluti, sa qai kauta yani na kena dra ina Loqi Tabu Sara me kureitaka vakavitu ena mata ni iubi ni kato ni veiyalayalati. Nona cakava oqo e vaka ga ni sa cabora tiko vei Jiova na dra. A cabo na isoro oya me baleta na ivalavala ca i koya na bete levu kei “na nona lewe-ni-vale,” na bete lalai, kei ira na Livai. Oti sa qai kauta e rua na me na bete levu, dua e vakamatea me isoro ni nodra ivalavala ca “na tamata.” E so tale na kena dra e lai kureitaki ena mata ni iubi ni kato ni veiyalayalati ena Loqi Tabu Sara. Ia na ikarua ni me, e tabaka na uluna na bete levu, qai vakatusa kina na nodra ivalavala ca na luve i Isireli. Oti, sa qai kauta yani na me oqori qai sereka me lako yani ina vanualiwa, me kauta tani nodra ivalavala ca na matanitu ena sala e vakaivakatakarakara.​—Vunau ni Soro 16:​3-​16, 21, 22.

13. Na veika e vakayacori ena Siga ni Veibuluti e vakatayaloyalotaka vakacava na ka ena qai cakava o Jisu?

¹³ Na veika e caka oya e vakatayaloyalotaka na ivalavala ena taurivaka kina nona dra na bete levu cake o Jisu me vosoti kina na ivalavala ca. E yaga taumada nona dra ina “vale vakayalo” era lewena na 144,000 na lotu Vakarisito lumuti, rawa kina nira vakatokai mera yalododonu ra qai okati mera savasava ena mata i Jiova. (1 Pita 2:5; 1 Korinica 6:​11) Oqo e vakatayaloyalotaka na isoro bulumakau. Dolavi kina vei ira na sala mera lai taura nodra icovi mai lomalagi. Kena ikarua, na dra i Jisu e yaga tale ga ena vukudra na milioni vakamilioni tale era vakabauti Karisito, me vaka e raici ena me e cabori. O ira na milioni vakamilioni oqori era na marautaka na bula tawamudu ena vuravura, na isolisoli talei e kau tani vei rau o Atama kei Ivi. (Same 37:​10, 11) Ena vuku ni nona dra, e kauta tani o Jisu na ivalavala ca ni kawatamata, me vaka ga ni a kauta tani na me ina vanualiwa na nodra ivalavala ca na Isireli.​—Aisea 53:​4, 5.

Reki ena Mata i Jiova

14, 15. Na cava e yaco ena Solevu ni Valetabanikau, na cava era na sega ni guilecava rawa na Isireli?

¹⁴ Oti na Siga ni Veibuluti, era soqova na Solevu ni Valetabanikau na Isireli, oqo na soqo rekitaki duadua vei ira. (Vunau ni Soro 23:​34-43) Dau caka tiko na soqo oya mai na ika15 ina ika21 ni siga ni vula o Ethanim, ra qai vakacavara ena dua na soqo bibi ena ika22 ni siga. Sa mai tini e keri na kumuni mai ni ka e tamusuki, qai gauna me ia kina na vakavinavinaka vua na Kalou ni sa rui vinaka. Oya na vuna e kaya kina o Jiova vei ira na Isireli: “Ni na vakalougatataki kemuni ko Jiova na nomuni Kalou e na nomuni vuata kecega, kei na cakacaka kecega ni ligamuni; o koya ko ni na reki vakaidina kina.” (Vakarua 16:15) Sa na bau gauna marautaki dina oya!

¹⁵ Ena soqo oya, era vakaitikotiko siga vitu na Isireli ena vale e tara ena tabanikau. Era cakava oqo mera kua kina ni guilecava nira a bula voli ena valetabanikau ena loma ni vanualiwa. Gauna vinaka tale ga vei ira oya mera vakananuma kina na veikaroni vakatama i Jiova. (Vakarua 8:​15, 16) Nira vakaitikotiko kece ga ena valetabanikau ena gauna ni soqo, era kila kina na Isireli nira tautauvata kece ga, se ra mani dravudravua se vutuniyau.​—Niemaia 8:​14-​16.

16. Na Solevu ni Valetabanikau e vakatayaloyalotaka na cava?

¹⁶ Na Solevu ni Valetabanikau e soqo ni tatamusuki, e gauna rekitaki ni kumukumuni, qai vakatayaloyalotaka na nodra na kumuni o ira na vakabauti Jisu Karisito. A tekivu ena Penitiko 33 S.K. na kumukumuni oqo, nira sa lumuti na le 120 na tisaipeli i Jisu mera lewe ni “matabete yalosavasava.” Nodra tiko siga vica na Isireli ena valetabanikau, e dusia ni o ira na lumuti era tiko “vulagi” ga ena vuravura tawavakalou oqo. E nodra inuinui na bula i lomalagi. (1 Pita 2:​5, 11) Ena vakacavari nodra soqoni na lotu Vakarisito lumuti ena “iotioti ni veisiga” oqo, nira sa vakumuni na vo ni 144,000.​—2 Timoci 3:​1, NW.

17, 18. (a) Eda kila vakacava ni so tale e yaga vei ira na isoro i Karisito, sega ni o ira ga na lumuti? (b) Sa yaga tiko vei cei nikua na Solevu ni Valetabanikau vakaivakatakarakara, ia ni naica ena yacova kina na kena icavacava na solevu rekitaki oqo?

¹⁷ E dau cabori e 70 na bulumakau ena soqo makawa oqo. (Tiko Voli mai na Lekutu 29:​12-​34) Na naba 70 na isoqoni ni 7 e vakalevutaki vaka10, ia ena iVolatabu, o rau na naba oqo e rau dusia na taucoko vakalomalagi kei na taucoko vakavuravura. Koya gona, na isoro i Jisu ena yaga vei ira na tamata yalodina kece era basika mai na 70 na vuvale era cadra mai vei Noa. (Vakatekivu 10:​1-​29) Salavata kei na tikina oqori, sa tosoi yani na kumukumuni me vauci ira tale ga na lewenivanua mai na veimatanitu kece kei vuravura era vakabauti Jisu, qai nodra inuinui mera bula ena parataisi e vuravura.

¹⁸ A raivotutaka o Joni na kumukumuni e caka ena gauna oqo. E rogoca taumada nodra dregati na le vica sa vo me vakaoti kina na iwiliwili ni 144,000. Oti sa qai raica “nai soqosoqo levu sara, e sega e dua na tamata e wilika rawa,” nira duri tu ena mata i Jiova kei Jisu, “ka taura nai viu e na ligadra.” O ira oqo era “lako mai na veivakararawataki levu” ra qai bula yani ina vuravura vou. O ira tale ga era tiko vakavulagi ena vuravura makawa oqo, ra qai rai vakanamata ina gauna me ‘vakani ira kina na Lami, qai tuberi ira ina ivurevure ni wai bula.’ Ena gauna oya, “ena tavoya kecega na Kalou na wai ni mata mai na matadra.” (Vakatakila 7:​1-​10, 14-​17) Sa na qai yacova na kena icavacava na Solevu ni Valetabanikau vakaivakatakarakara ni sa tini na duanaudolu na yabaki e veiliutaki kina o Karisito. Ena gauna oya, era na vakaicovitaki ena bula tawamudu na isoqosoqo levu kei ira tale ga na vakaturi mai era tamata yalodina.​—Vakatakila 20:5.

19. E yaga vakacava vei keda noda dikeva nodra solevu na Isireli?

¹⁹ O keda tale ga eda na “reki vakaidina” nida vakasamataka na ibalebale ni nodra solevu makawa na Jiu. Vakavuqoroqoro noda raica oqo ni a vakatakila mai o Jiova na sala ena vakayacori kina na nona parofisai a se cavuti mai Iteni, oti da qai raica na kena vakayacori tiko vakalalai me yacova mai edaidai. Eda sa mai kila nikua ni sa basika na Kawa, ni sa butuqaqi tale ga na bukubukuniyavana. Ena gauna oqo sa dabe vakatui tiko mai lomalagi. Eda sa raica tale ga ni dua na iwase levu ni 144,000 era sa yalodina me yacova na mate. Na cava e se vo me caka? Gauna cava ena qai vakacavari kina na parofisai? Ena qai veivosakitaki oqori ena ulutaga e tarava.

[iVakamacala e ra]

Vakamacalataka Mada

• Na Lami a dau vakayagataki ena kana ni Lakosivia e vakatayaloyalotaka na cava?

• Na Solevu ni Penitiko e vakatayaloyalotaka na nodra kumuni na cava?

• Na cava e vakayacori ena Siga ni Veibuluti e dusia na ivalavala ena taurivaki kina na isoro i Jisu?

• E vakatayaloyalotaki vakacava ena Solevu ni Valetabanikau na nodra kumuni na lotu Vakarisito?

[Chart ena tabana e 22, 23]

(Raica tale na ivola)

Na Ka e Yaco: Na Ka e Vakatayaloyalotaka:

Solevu ni Madrai Sega ni Vakaleveni (Nisan 15-21)

50 na siga

↓

[iYaloyalo ena tabana e 21]

Na dra i Jisu e vakabula e levu me vaka ga na dra ni lami ni Lakosivia

[iYaloyalo ena tabana e 22]

Na isevu parile e cabori ena ika16 Naisani e vakatayaloyalotaka na vakaturi i Jisu

[iYaloyalo ena tabana e 23]

Na rua na ibuli madrai e cabori ena Penitiko e vakatayaloyalotaka na ivavakoso lotu Vakarisito era lumuti

[iYaloyalo ena tabana e 24]

Na Solevu ni Valetabanikau e vakatayaloyalotaka nodra kumuni mai na veimatanitu na lumuti kei “nai soqosoqo levu”