Cabora na iSoro e Vakadonuya na Kalou

“ERA vakabauta na Aztec ni bula e vu mai na mate, sa ra qai dau cabora na isoro tamata ena ivakatagedegede e sega ni vakatauvatani rawa e Mesoamerica,” e kaya na ivola The Mighty Aztecs. “Ni sa kaukaua tiko na nodra matanitu,” e tomana na ivola, “sa qai dave ga vakalevu na dra me rawa ni dei kina.” E kaya e dua tale na ivola, ni iwiliwili ni tamata era cabora na Aztec e dau yacova na 20,000 e veiyabaki.

Ena veitabagauna sa sivi, ena vuku ni rere kei na lomaleqa, se ena rarawa ni lomadra kei na mosimosi ni yalodra, era uqeti kina na tamata mera cabora na veimataqali isoro vei ira na nodra kalou. Ena yasana adua, e vakaraitaka na iVolatabu ni so na vakacaboisoro a tauyavutaka sara ga na Kalou kaukaua duadua, o Jiova. E veiganiti gona meda taroga: Na isoro vakacava e vakadonuya na Kalou? E tiki tale beka ga ni sokalou nikua na vakacaboisoro?

Na iMadrali kei na iSoro ena Sokalou Dina

Ni tauyavu na matanitu o Isireli, a vakarota vakamatata o Jiova na sala mera sokaloutaki koya kina, e okati e ke na cabori ni isoro kei na imadrali. (Tiko Voli mai na Lekutu, wase 28 kei na 29) So na imadrali era vuaniqele; so tale e okati kina na cabori ni manumanu me vaka na bulumakau, sipi, me, ruve, kei na soqe. (Vunau ni Soro 1:​3, 5, 10, 14; 23:​10-​18; Tiko Voli mai na Lekutu 15:​1-7; 28:7) E tiko na isoro kama me na vakamai. (Lako Yani 29:​38-​42) E tiko tale ga na imadrali ni veivinakati, o ira na vakacabora era vakayagataka tale ga na ka e cabori vua na Kalou.​—Vunau ni Soro 19:​5-8.

Na imadrali kece e cabori vua na Kalou ena Lawa a soli vei Mosese e dua tiko na sala me qaravi kina na Kalou, qai vakaraitaka ni Turaga Cecere ni lomalagi kei vuravura o koya. Era vakaraitaka na Isireli ena nodra vakacaboisoro nira vakavinavinakataki Jiova ena nona veivakalougatataki, veitaqomaki kei na nona veivosoti. Kevaka era muria tiko ga ena yalodina na ivakatagedegede i Jiova me baleta na sokalou, era na vakalougatataki sara vakalevu.​—Vosa Vakaibalebale 3:​9, 10.

Na ka e bibi duadua vei Jiova oya na ivakarau ni yalodra na vakacaboisoro. E kaya o Jiova ena gusu i Osea na nona parofita: “Na yalololoma ga ka’u sa vinakata, ka segai nai madrali; kei na kila na Kalou, ka segai nai soro kama.” (Osea 6:6) O koya gona, nira vukitani na Isireli mai na sokalou dina, ra cakava na itovo lolovira, ra qai vakadavea na nodra dra na tawacala, sa na tawayaga na isoro era cabora ena icabocabonisoro i Jiova. Oya na vuna, ena gusu i Aisea, a tukuna kina o Jiova ina matanitu o Isireli: “A cava na kena yaga vei au na nomudoui soro e vuqa? . . . Sa rui levu vei au na sipi tagane mei soro kama, kei na uro ni manumanu sa vakani vinaka; ia na dra ni pulumokau, kei na dra ni lami, kei na dra ni me tagane ka’u sa sega ni vinakata.”​—Aisea 1:​11.

“Na Ka Ka’u a Sega ni Vakarota”

E duidui sara vakalevu o ira na Isireli ni o ira na lewe i Kenani era dau cabora na luvedra me isoro vei ira na nodra kalou, okati kina o Moloke na nodra kalou na kai Amoni, e kilai tale ga me o Milikomi se Moleke. (1 Tui 11:​5, 7, 33; Cakacaka 7:​43, VV) E kaya na Halley’s Bible Handbook: “Era sokalou na kai Kenani ena nodra veiyacovi vakasisila, na ivalavala vakalotu era cakava ena vanua era tiko kina na nodra kalou; ra vakamatea na nodra ulumatua me isoro vei ira na kalou vata ga oqori.”

E vakadonuya beka na Kalou o Jiova na ivalavala vaka oqo? Sega. Nira sa vakarau tadu yani ina vanua o Kenani na Isireli, a solia o Jiova na ivakaro e volai koto ena Vunau ni Soro 20:​2, 3: “Mo kaya tale vei ira na Isireli, A tamata yadua vei ira na Isireli, se vei ira na kai tani sa tiko vulagi kei ira na Isireli, sa solia e dua na luvena vei Moloke; ena vakamatei vakaidina ko koya: me ra vakaviriki koya e na vatu ko ira na lewe ni vanua. Ia ka’u na cudruva na tamata ko ya, ka muduka tani vei ira na kai nona; ni sa solia e dua na luvena vei Moloke, me vakadukadukalitaka na noqu vale tabu, ka vakacacana na yacaqu tabu.”

Eda na kurabuitaka beka ni so vei ira na Isireli era a vakanadakuya na sokalou dina era lai vakaitavi sara ena ivalavala vakatevoro oqo ena nodra cabora na luvedra vei ira na kalou lasu. E kaya kina na Same 106:​35-​38: “[E]ra sa la’ki tiko vata kei ira na lewe ni vanua, ka vulica na nodrai valavala. A ra sa qarava na nodra matakau: ka ra sa coriti kina. Io, era a vakacabora na luvedra tagane kei na luvedra yalewa ki na tevoro, ka liviraka na dra sa sega ni cala, io na kedra dra na luvedra tagane kei na luvedra yalewa, ni ra vakacabori ira ki na matakau ni Kenani: ka sa vakasisila kina na vanua e na vuku ni dra.”

E cata na ivalavala oqo o Jiova, a mani kaya kina ena gusu i Jeremaia na parofita me baleti ira na Juta: “Era sa vakaduria na nodra ka vakasisila e na vale sa vakatokai e na yacaqu, me vakadukadukalitaka; ka ra sa tara na veitikina cecere mai Tofeci, mai na buca ni luve i Inomi, me ra vakama na luvedra tagane kei na luvedra yalewa e na bukawaqa; na ka ka’u a sega ni vakarota, ka sa sega ni tubu e lomaqu.”​—Jeremaia 7:​30, 31.

Ni vakaitavi na matanitu o Isireli ena ivalavala vakasisila vaka oqo, a sega ni qai vakadonui ira na Isireli na Kalou. A mani vakarusai o Jerusalemi na kena koroturaga, ra qai kau vakavesu na lewena i Papiloni. (Jeremaia 7:​32-​34) E matata vakasigalevu ni sega ni vakadonuya na Kalou dina na nodra cabori vakaisoro na tamata, e sega tale ga ni tiki ni sokalou savasava. E okati me vakatevoro na ivalavala cava ga ni nodra cabori vakaisoro na tamata, o ira gona na dauveiqaravi dina ni Kalou era cata na veika e vauca na ivalavala oqo.

Na iSoro ni Veivoli i Karisito Jisu

Ia, e so era na rairai taroga, ‘Na cava e okati kina ena Lawa i Jiova vei ira na Isireli na cabori vakaisoro ni manumanu?’ A dikeva sara ga na taro oqo na yapositolo o Paula qai sauma: “Sa qai mei cavai beka na vunau? Sa vakaikuritaki oqo e na vuku ni talaidredre, me yaco mada na kawa sa vosa kina na yalayala. . . . Sa qai yaco kina na vunau mei vakavuvuli me tuberi keda vei Karisito.” (Kalatia 3:​19-​24) Na isoro manumanu ena Lawa i Mosese e vakatakarakarataka e dua na isoro uasivi sara ena vakarautaka na Kalou o Jiova ena vukuda na kawatamata​—oya na Luvena, o Jisu Karisito. E kaya o Jisu me baleta na ivakaraitaki ni loloma oqo: “Sa lomani ira na kai vuravura vakaoqo na Kalou, me solia kina na Luvena e dua bauga sa vakatubura, me kakua ni rusa ko ira yadua era sa vakabauti koya, me ra rawata ga na bula tawa mudu.”​—Joni 3:​16.

Ena nona lomana na Kalou kei na kawatamata, a tu vakarau kina o Jisu me solia nona bula uasivi vakatamata me voli keda na kawa i Atama. (Roma 5:​12, 15) E kaya o Jisu: “Sa sega ni lako mai na Luve ni tamata me qaravi, ka me dauveiqaravi ga, ka me solia na nona bula me kedrai voli e lewe vuqa.” (Maciu 20:28) Sega tale ni dua e vuravura e rawa ni voli keda na tamata mai na ivesu ni ivalavala ca kei na mate ni a volitaki keda kina o Atama. (Same 49:​7, 8) A tukuna gona o Paula me baleti Jisu: ‘Ni sega tale ena dra ni me kei na luve ni bulumakau, ena nona dra ga sa curu vakadua ina loqi tabu sara, ni sa rawata me solia na bula tawamudu.’ (Iperiu 9:​12) Ni ciqoma na Kalou na dra i Jisu, a rawa vua me “qusia nai vola liga ni veivakaro sa beitaki keda.” Oya ena nona biuta vakatikitiki o Jiova na veiyalayalati ni Lawa, okati kina na soli imadrali kei na vakacaboisoro, sa qai rawa gona me ‘solia na isolisoli ni bula tawamudu.’​—Kolosa 2:​14; Roma 6:​23.

iSoro Vakayalo

Ni sa sega ni tiki ni sokalou dina na isoro manumanu kei na imadrali, e se gadrevi tiko beka ga meda cabora e dua na mataqali isoro nikua? Io, e vaka kina. O Jisu Karisito a vakuai koya ena levu na ka me baleta nona veiqaravi vua na Kalou, e muri sa qai cabora nona bula ena vukuda. A mani cavuta kina: “Kevaka e dua sa via muri au, me kakua ni muria na lomana, ia me colata na nona kauveilatai [“kaunirarawa,” NW], ka muri au.” (Maciu 16:24) Kena ibalebale oqo ni dua e vinakata me imuri i Karisito ena gadrevi me vakuai koya ena so na ka. Na cava soti oya?

Ena gadrevi vei koya e vinakata me imuri dina i Karisito me kua ni bula ena vukuna ga, ia me cakava ga na loma ni Kalou. Sa na vakaliuca na loma ni Kalou ena nona bula qai muri na ka e baleti koya. Dikeva na ka e tukuna na yapositolo o Paula: “Au sa vakamamasu vei kemudou, na veiwekani, e na vuku ni loloma vakavuqa ni Kalou, mo dou solia na yagomudou mei madrali bula, me savasava, me vinaka vua na Kalou, me nomudoui soro vakayalo. Ia dou kakua ni vakatauvatani kemudou kei ira era sa vakavuravura: ia dou mataliataki ga ni sa vakavoui na yalomudou, mo dou kila rawa kina na loma ni Kalou, sa yaga, ka vinaka, ka dodonu sara.”​—Roma 12:​1, 2.

Kena ikuri, e dusia na iVolatabu ni noda vakavinavinaka e vaka na vakacaboisoro vei Jiova. E vakayagataka na parofita o Osea na matavosa “keitou na qai cabora nai madrali ni tebenigusu i keitou,” e vakaraitaka oqo ni Kalou e raica ni noda vakayagataka na gusuda meda vakalagilagi koya kina e dua na isoro vinaka duadua. (Osea 14:2) A uqeti ira na lotu Vakarisito Iperiu o Paula: “Me da qai vakacabora tikoga nai madrali ni vakavinavinaka vua na Kalou . . . oqori na vua ni tebenigusuda, ni da tusanaka na yacana.” (Iperiu 13:15) Nikua, era oga na iVakadinadina i Jiova ena nodra kacivaka na itukutuku vinaka kei na nodra vakatisaipelitaki na lewe ni veivanua kece ga. (Maciu 24:14; 28:​19, 20, VV) Era cabora na isoro ni vakavinavinaka vua na Kalou ena siga kei na bogi e veiyasa i vuravura.​—Vakatakila 7:​15.

Me salavata kei na cakacaka vakavunau, na nodra vukei o ira tale na so e okati me isoro e vinakata na Kalou. E vakadreta o Paula: “Kakua talega ni guilecava na caka vinaka kei na dausoli ka: ni sa vinakata sara na Kalou nai madrali vakaoqo.” (Iperiu 13:16) Me rawa ni vakadonuya na Kalou na noda isoro ni vakavinavinaka, e gadrevi me salavata kei na itovo kilikili. E uqeti keda o Paula: “Mo dou ia ga nai valavala sa kilikili kei nai tukutuku-vinaka kei Karisito.”​—Filipai 1:​27; Aisea 52:11.

E laurai ena veigauna sa oti, ni isoro kece e cabori e vauca na sokalou dina a kune kina na marau levu kei na veivakalougatataki i Jiova. O koya gona, meda solia noda vinaka duadua meda cabora na isoro e vakadonuya na Kalou!

[iYaloyalo ena tabana e 18]

“Na luvedra tagane kei na luvedra yalewa . . . [e]ra vakacabori ira ki na matakau ni Kenani”

[iYaloyalo ena tabana e 20]

Nira kacivaka na lotu Vakarisito dina na itukutuku vinaka kei na nodra veivuke ena so tale na sala, era sa cabora tiko kina na isoro e vakadonuya na Kalou