“Na iSolisoli Uasivi” Vei Poladi
ENA 6 Julai, 1525, e kacivaka na Ravouvou kei Prussia, o Albrecht, me lotu ni vanua oya na lotu Lutheran. A yaco gona na yasana o Ducal Prussia, ena gauna oya e vakarurugi tu vei Poladi, me imatai ni yasana e Urope me ciqoma na ivakavuvuli nei Martin Luther.
A vinakata o Albrecht me nodra isotasota na lotu Tawase na korolevu o Königsberg, na koroturaga kei East Prussia. A tauyavutaka e dua na univesiti ena korolevu oqo, e vakailavotaka tale ga na kena tabaki na veika e vola o Luther ena vica na vosa. Ena 1544 e vakarota na ravouvou vei ira na kai Poladi ena nona vanua mera rogoca e so na iwase ni iVolatabu e wiliki ena nodra vosa. Ia, se sega na iVolatabu ena vosa vakaPoladi.
Na iVakadewa ena “Vosa ni Veisiga”
Me wali na leqa oqo, a tekivu vaqara o Albrecht e dua e rawa ni vakadewataka na iVolatabu vaKirisi Vakarisito ina vosa vakaPoladi. Donuya na yabaki 1550, e lai cakacaka vua o Jan Seklucjan, e dauvolaivola, dau volitaki ivola, dau tabaivola tale ga. A vuli o Seklucjan mai na University of Leipzig, e kilai o koya ni dau vakacudruya na lotu Katolika baleta ni dau vunautaka na ivakavuvuli ni lotu Tawase. Ia, a dro taumada i Königsberg me kua ni veilewaitaki ena vuku ni nona vunautaka na ka e vakabauta.
A makutu o Jan Seklucjan me vakadewataka na iVolatabu ena vosa vakaPoladi. Ni oti ga e dua na yabaki nona vakadewa o Seklucjan, a tabaki sara na imatai ni vica na ilavelave ni Kosipeli i Maciu. Okati ena itabataba oqo e so na ivakamacala matailalai, kei na idusidusi yaga era volai ena tutuna—e volai kina e so tale na ivakadewa ni so na tikinivolatabu. Oti ga vakalailai oya, e qarava o Seklucjan na kena tabaki na ilavelave kece ni va na Kosipeli. Ena loma ga ni tolu na yabaki, a tabaka kina na iVolatabu vaKirisi Vakarisito taucoko.
Me rawa ni dodonu na vakadewa, e vakadeuca na daunivakadewa e so na ivola vaKirisi. Kena ikuri, e kaya na ivakamacala taumada ni itabataba ni 1551 ni a vakayagataki e so na ivakadewa vakaLatina kei na “so tale na vosa.” O Stanisław Rospond, e vola na Studies on the Polish Language of the 16th Century, e kaya ni “totoka qai taladrodro na tuvai ni vosa” ena ivakadewa oqo. E sega ni vakayagataka na daunivakadewa na “vosa lelevu qai dredre,” e vola o Rospond. Ia, e vakayagataka ga na vosa vakaPoladi ena “vosa e volekata na vosa ni veisiga.”
Dina ni qarava na cakacaka oqo o Seklucjan, ia e vakadinadinataki ni a sega ni vakadewataka. O cei gona e vakadewa? E dua na cauravou e rairai yabaki 20 vakacaca, o Stanisław Murzynowski. A kerei koya o Seklucjan me vakaitavi ena cakacaka dredre oqo.
A sucu o Murzynowski ena dua na koro, ia ni sa qase cake a talai koya o tamana me lai vulica i Königsberg na vosa vaKirisi kei na vosa vakaIperiu. Ni oti oya, a lai vuli sara o Murzynowski ena University of Wittenberg, mai Jamani, e rairai sotavi Martin Luther kina. E vakarorogo vinaka sara na gonevuli gone oqo ena veivakavulici nei Philipp Melanchthon, sega ni vakabekataki ni a vukei koya na qasenivuli oqo me kila vinaka na vosa vaKirisi kei na vosa vakaIperiu. Ni oti nona vuli o Murzynowski mai Itali, e lesu i Königsberg qai lai cakacaka vua na ravouvou o Albrecht.
“E turaga gugumatua qai cakacaka vinaka o Murzynowski,” e vola o Maria Kossowska ena nona ivola The Bible in the Polish Language, “ia a sega ni vinakata me vakacerecerei kina, me dua na nona itutu, se kerea me volai na yacana ena tabana e tabaki kina na yaca ni ivola.” A bau vola sara mada ga na cauravou oqo me baleta na nona cakacaka: “Au sega ni volavola vinaka ena vosa vakaLatina se na vosa vakaPoladi.” Dina ni a vakatitiqa o Murzynowski, ia a veivuke sara vakalevu ena kena vakadewataki na Vosa ni Kalou vei ira na kai Poladi. E vakamacalataka na nona itokani vakacakacaka, o Seklucjan, ni ivakadewa erau vakarautaka e “isolisoli uasivi” vei Poladi.
Dua na iSolisoli Uasivi
Me tekivu mai na gauna a tabaki kina na imatai ni ivakadewa ni iVolatabu ena vosa vakaPoladi, e levu tale na ivakadewa era sa tabaki. Ena 1994 e tabaki kina na New World Translation of the Christian Greek Scriptures. Ena 1997, e tabaki taucoko kina na New World Translation of the Holy Scriptures ena vosa vakaPoladi. O ira na vakadewataka, era sega ni vinakata mera kilai, era cakacaka sara vakaukaua mera vakadewataka vakadodonu na Vosa ni Kalou ina vosa ni veisiga, sega ni kena e vakayagataki ena ika16 ni senitiuri.
Nikua sa vakadewataki taucoko se vakatikina na iVolatabu ena rauta na 2,400 na vosa. Kevaka e rawa ni dua na nomu ivakadewa dodonu ni Vosa ni Kalou ena nomu vosa, oqo e dua na isolisoli talei dina o rawa ni taukena, na isolisoli nei Jiova na Kalou me dau dusimaki iko.—2 Timoci 3:15-17.
[iYaloyalo ena tabana e 20]
Na vatu e vakananumi kina o Stanisław Murzynowski, e dua e vakadewataka na “Veiyalayalati Vou” ina vosa vakaPoladi
[iYaloyalo ena tabana e 21]
Wase 3 ni ivola na Maciu e vakadewataka o Stanisław Murzynowski
[Credit Line]
Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Płockiego