E Bula na Vosa i Jiova
Veitikina Bibi ena iVola Vei Ira e Kalatia, Efeso, Filipai, kei Kolosa
NI ROGOCA na yapositolo o Paula nira vakavuna na lotu vakaJiu na nodra vukitani e so na lotu vaKarisito, a mani vola kina e dua na ivola ina “ivavakoso mai Kalatia.” (Kala. 1:2, NW) Na ivola qori a volai donuya na 50-52 S.K., ra qai okati kina e so na ivakasala dodonu kei na veivakadreti kaukaua.
Ni oti e tini na yabaki, ni se tiko ga e Roma me “bobula i Karisito,” a vola o Paula na ivakasala yaga qai veivauqeti ina ivavakoso e Efeso, Filipai kei Kolosa. (Efeso 3:1, VV) Ena yaga tale ga vei keda nikua ke da muria vinaka na itukutuku era volai tu ena ivola na Kalatia, Efeso, Filipai, kei na Kolosa.—Iper. 4:12.
NA VUNA “ERA VAKATOKAI” KINA “MERA YALODODONU”
Era saga na lotu vakaJiu mera vakalasuya na veika me baleti Paula, ia e vakarautaka o koya e dua na itukutuku matata me baleta nona bula vakayapositolo me sabaya kina nodra ile. (Kala. 1:11–2:14) Ni vakacala na nodra ivakavuvuli lasu e kaya: “Sa sega ni vakadonui na tamata e na vuku ni cakacaka ni vunau, e na vuku ga ni vakabauti Jisu Karisito.”—Kala. 2:16.
E “sereki ira kina era tiko e na ruku ni lewa ni Lawa” mera marautaka nodra galala nira lotu vaKarisito, e kaya o Paula. E vakaroti ira vakaukaua e Kalatia: “Mo ni tu dei sara kina, ka kakua ni soli kemuni tale mo ni bobula.”—Kala. 4:4, 5, VV; 5:1, VV.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
3:16-18, 28, 29—E se yaga tiko beka ga na veiyalayalati kei Eparama? Io. Na veiyalayalati me baleta na Lawa e ikuri ga ni lawa a soli vei Eparama, e sega ni kena isosomi. Koya gona e se yaga tiko ga na veiyalayalati kei Eparama ena gauna sa ‘muduki’ kina na Lawa. (Efeso 2:15) Sa dewa yani na kena veiyalayalati vua na “kawa” dina i Eparama—o Jisu Karisito, o koya e liu, kei ira “sa nei Karisito.”
6:2—Na cava na “vunau [lawa] i Karisito”? Na lawa qo e tiko kece kina na veika a vakavuvulitaka qai vakarota o Jisu. Vakauasivi na ivakaro meda dau “veilomani.”—Joni 13:34.
6:8—Eda na “kaburaka” vakacava na “ka ni Yalo Tabu”? Qo ena noda vakaraitaka ena noda ivakarau ni bula ni dusimaki keda tiko na yalo ni Kalou. Nida kaburaka na ka ni yalo tabu eda na saga mai vu ni lomada me dusimaki keda tiko ga na yalo tabu.
Na Ka Eda Vulica:
1:6-9. Mera vuki totolo na qase lotu vaKarisito ena kena sagai me wali na leqa e dau basika ena ivavakoso. Ke ra dau vakayagataka vakavinaka na vakasama ena iVolatabu, ena totolo ga nodra vakacala na ivakavuvuli lasu.
2:20. E nona iloloma sara ga vei keda na Kalou na isoro ni veivoli. Me dei tiko mada ga vei keda na rai qori.—Joni 3:16.
5:7-9. Ke da vakailala ca eda na ‘sega kina ni talairawarawa ina ivakavuvuli dina.’ E ka vakayalomatua meda cata na vakailala ca.
6:1, 2, 5, VV. O ira na “tu vinaka vakayalo” era rawa ni veivuke ena colati ni noda icolacola, ni yaco na ituvaki dredre se dua na leqa bibi eda coko kina ena noda lecaika. Ia na colati ni noda itavi vakayalo e noda sara ga vakatabakidua.
‘SOQONI NA KA KECE GA VEI KARISITO’
Ni vakabibitaka tiko na duavata ni lotu vaKarisito vei ira e Efeso, a tukuna kina o Paula me baleta “na ka sa lewa [se “tuvanaka vakamaqosa,” NW] ko koya ni sa oti kecega na gauna sa lokuci me soqona vata na ka kecega vei Karisito, na veika mai lomalagi, kei na veika e vuravura.” Sa solia gona na Karisito “nai solisoli eso vei ira na tamata” mera tuberi keda kece “me da lomavata e na vakabauta.”—Efeso 1:10; 4:8, 13.
Me dokai na Kalou qai uqeti na duavata, e dodonu vei keda na lotu vaKarisito meda “vakaisulu e na . . . i tovo vou,” qai “vakamalumalumutaki kemuni vaka i kemuni e na nomuni dokai Karisito.” Eda gadreva tale ga meda “tu dei rawa ka vorata nai lawaki ni tevoro” ena noda daramaka na iyaragi vakayalo kece.—Efeso 4:24, VV; 5:21, VV; 6:11.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
1:4-7—Era lesi rawa tu vakacava na lotu vaKarisito lumuti ni bera mada ga nira sucu? Era lesi vakaiwasewase se ilala, sega ni yadudua. A yaco qo ni bera ni rau vakadewa na ivalavala ca ina kawatamata na imatai ni tubuda. Na parofisai e volaitukutukutaki ena Vakatekivu 3:15, ni bera ni kunekunetaki na tamata ivalavala ca, e okati kina na inaki ni Kalou me so na imuri i Jisu mera lai veiliutaki kei koya e lomalagi.— Kala. 3:16, 29.
2:2—E rawa vakacava ni tukuni ni vaka na cagi na yalo ni vuravura qo, qai vakacava na kaukaua ni kena lewa? “Na yalo ni vuravura”—ya na via lewai koya ga kei na talaidredre—e robota na yasana kece ga me vaka ga na cagi eda ceguva. (1 Kor. 2:12) E roboti vuravura na kena lewa baleta ni kaukaua qai veirawai na kena veiuqeti.
2:6—Era “vakatikori” vakacava “e na veiyasana vakalomalagi” na lotu vaKarisito lumuti nira se tiko ga e vuravura? Na vosa “veiyasana vakalomalagi” e sega ni vakaibalebaletaki ina yalayala mera lai taura nodra icovi mai lomalagi. Ia, e tukuna tiko ga na nodra itutu lagilagi e vu mai na nodra “dregati . . . e na Yalo Tabu ka yalataki.”—Efeso 1:13, 14.
Na Ka Eda Vulica:
4:8, 11-15. O Jisu Karisito “sa solia na i solisoli eso,” oya nona sereki ira nona tamata mai na kaukaua i Setani, qai vakayagataki ira mera isolisoli ena kena tarai cake na ivavakoso vaKarisito. Eda rawa ni “tubu cake . . . e na ka kece ga” vei “Karisito” ena noda talairawarawa vei ira na veiliutaki tiko, noda vakamalumalumu, kei na noda tokona na veika era tuvanaki ena ivavakoso.—Iper. 13:7, 17.
5:22-24, 33. E dodonu me vakamalumalumu vei watina tagane na yalewa, me dokai koya tale ga. Ena cakava qo “ena yalomalumalumu kei na yalomalua,” kei na nona saga me dokai watina ni tukuna na veika vinaka me baleti koya, qai tokona na nona vakatulewa.—1 Pita 3:3, 4; Taito 2:3-5.
5:25, 28, 29. Me vaka ga nona ‘vakani’ koya, na tagane vakawati e dodonu me qarava se kauaitaka vinaka na watina—ena gagadre ni lomana, nona veika vakayago, vakayalo tale ga. E dodonu me vakamareqeti koya ena nona dau solia nona gauna vua, kei na nona vosa qai cakava tale ga na ka ena yalovinaka.
6:10-13. Ena gadrevi meda sulumaka mai vu ni lomada na iyaragi kece ga ni Kalou meda vorata kina na yalo ni timoni.
“LAKO VOLI E NA YALO TABU”
A vakabibitaka na loloma o Paula ena nona ivola vei ira e Filipai. “Na ka oqo ka’u sa kerea [“masulaka,” NW],” e kaya, “me tubu cake vakalevu sara na nomudou loloma e na vuku kei na lewa vinaka kece ga.” Nona tuberi ira mera kua ni nuidei vakasivia, e uqeta kina: “Dou kitaka vakakina na cakacaka dou sa bula sara kina e na rere kei na sautaninini.”—Fpai. 1:9; 2:12.
E uqeti ira na matua o Paula mera saga mera ‘cici mera tauca kina na cere sa kacivi ira kina mai cake na Kalou.’ E kaya: “Me da toso tiko ga ki liu, me vaka na i vakarau eda a sa muria tiko mai ka yacova mai na gauna oqo.”—Fpai. 3:14-15, 16, VV.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
1:23, VV—Na cava e “rua” na ka e lomaleqataka o Paula, cava a gadreva me “biuta”? Ena vuku ni ituvaki a sotava tiko, a lomaleqataka o Paula e rua na ka e rawa ni yaco: na bula se mate. (Fpai. 1:21) Ni sega ni tukuna na ka ena digia, e vakaraitaka na ka a gadreva dina—“Au sa gadreva vakalevu sara me’u biuta na bula oqo ka la’ki tiko vata kei Karisito.” (Fpai. 3:20, 21, VV; 1 Ces. 4:16) Ena qai “biuta” ga na bula qo o Paula ni sa tiko tawarairai na Karisito, ena nona taura na icovi sa vakarautaka tu vua o Jiova.—Maciu 24:3.
2:12, 13—Ena sala cava e vakavuna kina na Kalou meda “nakita ka kitaka talega” na ka? Na yalo tabu i Jiova ena rawa ni uqeta na lomada kei na noda vakasama meda vakalevutaka noda veiqaravi, da qai vakayacora ena noda vinaka taucoko. Koya gona, eda rawa ni dusimaki meda ‘cakacakataka tiko ga na sala meda vakabulai kina.’
Na Ka Eda Vulica:
1:3-5. Dina nira a dravudravua na kai Filipai, era ivakaraitaki vinaka ena nodra lomasoli.—2 Kor. 8:1-6.
2:5-11. Me vaka ga na ivakaraitaki i Jisu, na yalomalumalumu e sega ni ivakaraitaki ni tamata dadatuvu ia e dusia ga nona lomadei e dua ni yaco na veitemaki. Koya gona, o Jiova e dokai ira na yalomalumalumu.—Vkai. 22:4.
3:13. “Na ka sa sivi” e rawa ni vakaibalebaletaki ina cakacaka isaulevu duadua, nodra taqomaki na vuvale vutuniyau, se na ivalavala ca bibi sara mada ga eda veivutunitaka qai “vakasavasavataki” mai kina. (1 Kor. 6:11) Meda guilecava na veika kece qori, oya meda kua tale ni leqataka, meda qai ‘tadolova na veika sa tu mai e liu.’
“ME KAUKAUWA CAKE TIKO GA NOMUNI VAKABAUTA”
Ena nona ivola vei ira e Kolosa, e vakaraitaka kina o Paula na nodra rai cala na qasenivuli lasu. E kaya ni na vakatau na veivakabulai ena noda ‘dei tiko ena vakabauta,’ sega ni ka e gadrevi ena Lawa. A uqeti ira e Kolosa o Paula mera “ia tiko na ivalavala sa vinaka vua [na Karisito]: dou tauyavutaki ka taracake vua, ka vakataudeitaki e na nomudou vakabauta.” Na cava era na cakava ena vuku ni veivakataudeitaki qori?—Kolo. 1:23; 2:6, 7.
“Kena i lutua ni ka kece ga oqo,” e vola o Paula, “na dauloloma, sa i koya sa dau vauca vata na ka kece ga me duavata vinaka sara. Ia me vakataulewa tiko e na lomamuni na vakacegu i Karisito.” E kaya na yapositolo vei ira: “Na ka kecega dou sa cakava, kitaka mai na vu ni yalomudou me vaka vua na Turaga [“o Jiova,” NW], me kakua ni vaka vei ira walega na tamata.” Ia e kaya me baleti ira na tiko ena taudaku ni ivavakoso: “Dou ia tiko nai valavala vuku” vei ira.—Kolo. 3:14, 15, VV, 23; 4:5.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
2:8—Na cava “nai vakavuvuli vakavuravura” e veivakasalataki kina o Paula meda qarauna? Qori na ka kece ga e tu ena vuravura i Setani—na veika lalai se ivakavuvuli era bulia, e idusidusi, se uqeti ira. (1 Joni 2:16) Okati kina nodra ivakavuvuli na vuku, domodomoiyau, kei na lotu lasu kece e vuravura.
4:16—Na cava e sega ni tiki kina ni iVolatabu na ivola vei ira e Leotisea? De dua na itukutuku e tiko kina e sega ni ganita na ituvaki eda sotava ena gauna qo. Se, era na tokaruataki tu kina e so na ka e rairai tiko ena so tale na ivola.
Na Ka Eda Vulica:
1:2, 20. Na ivoli e vakarautaka vakayalololoma na Kalou, ena vakasavasavataka noda lewaeloma beitaki keda tiko ga, qai vakacegui keda.
2:18, 23. “Na yalomalumalumu [“e veivakaisini,” NW]” e vakaibalebaletaki vei ira era cakava wale ga na ka mera dokai kina, me vaka nodra cata na iyau se nodra vakalolomataka na yagodra—qori e dusia ga na ‘nodra yalolevu ena vuku ni nodra vakasama ga vakatamata.’