Na iTalatala i Jiova—‘Vakamavoataki ena Vuku ni Noda Talaidredre’
“Sa vakamavoataki ko koya e na vuku ni noda talaidredre, ka sa qaqi e na vuku ni noda caka cala: . . . e na we ni kena kuita eda sa vakabulai kina.”—AISEA 53:5.
1. Na cava meda vakasamataka nida tiko ena iVakananumi, na parofisai cava ena yaga meda nanuma?
NA NODA tiko ena iVakananumi eda na vakananuma kina na mate i Karisito, da qai vakasamataka na veika kece sa rawati ena vuku ni nona mate kei na nona vakaturi. Na iVakananumi qori e vakadinadinataki tale ga kina na dodonu ni nona veiliutaki o Jiova, na vakarokorokotaki ni yacana, kei na kena vakayacori na nona inaki, okati kina na noda vakabulai. Ni vakatauvatani kei na so tale na parofisai ena iVolatabu, na parofisai ena Aisea 53:3-12 e vakatayaloyalotaka vinaka na nona isoro o Karisito kei na veika e rawati kina. E parofisaitaka o Aisea na nona vakararawataki na iTalatala, kei na so na itukutuku matailalai ni nona mate na Karisito vaka kina na nodra na vakalougatataki ena vuku ni nona mate, na tacina lumuti kei ira na ‘so tani tale na nona sipi.’—Joni 10:16.
2. Na cava e vakadinadinataka na parofisai nei Aisea, ena uqeti keda vakacava?
2 Ni se vo e vitu na senitiuri me sucu e vuravura o Jisu, a uqeti Aisea o Jiova me parofisaitaka ni na yalodina tiko ga na nona iTalatala digitaki ena gauna mada ga e vakatovolei kina vakaca. E vakadinadinataka qo nona nuitaka o Jiova ni na yalodina o Luvena. Nida veivosakitaka na parofisai qo, ena uqeti keda meda vakavinavinaka, ena vaqaqacotaka tale ga na noda vakabauta.
“Beci” Qai “Sega ni Dokai”
3. Na cava mera vakadonui Jisu kina o ira na Jiu, ia na cava era qai cakava vua?
3 Wilika Aisea 53:3. Vakasamataka mada na veika ena biuta tu mai lomalagi na Luvena Duabau ga na Kalou, oya nona marautaka na veiqaravi voleka kei Tamana, me lako mai e vuravura qai solia nona bula me vakabula kina na kawatamata mai na ivalavala ca kei na mate! (Fpai. 2:5-8) Na nona solia nona bula me isoro ena rawa kina ni vosoti na noda ivalavala ca, a vakatayaloyalotaki qo ena isoro manumanu a vakaroti ena Lawa a soli vei Mosese. (Iper. 10:1-4) Sega li ni dodonu mera vakadonui Jisu na Jiu ra qai dokai koya, vakauasivi nira a namaka tiko me na basika mai na Mesaia yalataki? (Joni 6:14) Ia, ra “beci” koya na Jiu, ra qai “sega ni dokai koya” me vaka ga a parofisaitaka o Aisea. A vola na yapositolo o Joni: “Sa lako mai ko koya kivei ira na kai nona, ka sega ni vakabauti koya ko ira na kai nona.” (Joni 1:11) E kaya na yapositolo o Pita vei ira na Jiu: “A nodra Kalou na noda qase, sa vakarokorokotaka na Luvena ko Jisu [“iTalatala,” NW]: ko koya dou a solia yani, ka cakitaka e na mata i Pailato, ni sa lewa ko koya me sereka. Ia dou a cakitaki koya na Yalosavasava ka Dodonu.”—Caka. 3:13, 14.
4. A vakila vakacava o Jisu na tauvimate?
4 A parofisaitaka tale ga o Aisea ni na ‘vakila na rarawa [“tauvimate,” NW]’ o Jisu. E dau wawale ena so na gauna ni cakacaka vakaitalatala tiko, ia sega ni volaitukutukutaki ni a bau tauvimate. (Joni 4:6) A kila vinaka ga o koya na nodra tauvimate na rogoci koya. A lomani ira qai vakabula e levu. (Mari. 1:32-34) A vakayacora gona o Jisu na parofisai qo: “E dina sa colata ko koya na noda rarawa [“tauvimate,” NW], ka sa colata na rarawa ni lomada.”—Aisea 53:4a; Maciu 8:16, 17.
Vaka me “Cudruvi Mai Vua na Kalou”
5. Na cava era vakabauta e levu na Jiu me baleta nona mate o Jisu, na cava e vakararawataki koya kina vakalevu?
5 Wilika Aisea 53:4b. Era lecava e levu era bula ena itabagauna i Jisu na vuna e vakararawataki kina qai vakamatei. Era nanuma ni cudruvi koya na Kalou, se yaviti koya ena mate ca. (Maciu 27:38-44) Era beitaki Jisu na Jiu ni vosa vakacacataka na Kalou. (Mari. 14:61-64; Joni 10:33) Ia, a sega ni valavala ca o Jisu se me vosa vakacacataka na Kalou. Nida raica nona lomani Tamana vakalevu, kei na nona beitaki tu ni vosa vakacacataka na Kalou a rairai vakavuna me rarawa ga kina vakalevu na iTalatala i Jiova. Ia, a tu vakarau me cakava na lomai Jiova.—Maciu 26:39.
6, 7. Ena “qaqi” nona iTalatala yalodina vakacava o Jiova, na cava a “vinakata” kina?
6 Eda kila vinaka na vuna e kaya kina na parofisai i Aisea nira nanuma e so ni a “cudruvi mai vua na Kalou” na Karisito, ia eda na rairai kurabuitaka ni parofisaitaki tale ga ni “sa vinakata ko Jiova me qaqi koya.” (Aisea 53:10) A kaya mada ga o Jiova: “Raici koya na noqui talatala, . . . ko koya ka’u a digitaka, ka’u sa vinakati koya talega e na vu ni lomaqu.” Rawa gona vakacava me “vinakata ko Jiova me qaqi koya”? (Aisea 42:1) Na cava e tukuni kina ni vinakata qori o Jiova?
7 Meda kila vinaka na ibalebale ni parofisai qo, meda nanuma na kena vakalewai na veiliutaki i Jiova, a vakalewa tale ga o Setani na nodra yalodina na dauveiqaravi kece ni Kalou e lomalagi kei vuravura. (Jope 1:9-11; 2:3-5) A vakalasuya sara ga o Jisu na vakalelewa i Setani ena nona yalodina me yacova na mate. Dina ni vakatara o Jiova mera vakamatei Jisu na nona meca, ia a rarawataka na nona vakamatei na nona iTalatala digitaki. E marau vakalevu o Jiova ni raica nona dei tiko ga o Luvena ena nona yalodina. (Vkai. 27:11) E marautaka tale ga vakalevu ni kila na yaga ni mate i Luvena vei ira na kawatamata era veivutuni.—Luke 15:7.
‘Vakamavoataki ena Vuku ni Noda Talaidredre’
8, 9. (a) A “vakamavoataki” vakacava o Jisu “ena vuku ni noda talaidredre”? (b) E vakadeitaka vakacava qo o Pita?
8 Wilika Aisea 53:6. Me vakataki ira ga na sipi yali, eda vaqaqara tiko na tamata ivalavala ca meda vakabulai mai na tauvimate kei na mate e vakadewa o Atama. (1 Pita 2:25) Nida sega ni uasivi, e sega ni dua na kawa i Atama e rawa ni volia lesu na ka a vakayalia o koya. (Same 49:7) Ia, ena nona loloma levu o Jiova, e “vakatauca vei koya”—na Luvena lomani, e nona iTalatala digitaki—“noda caka cala kecega.” Ena nona vakadonuya me “vakamavoataki . . . e na vuku ni noda talaidredre” qai “qaqi e na vuku ni noda caka cala,” a colata kina na Karisito na noda ivalavala ca ena kaunirarawa qai mate ena vukuda.
9 A vola na yapositolo o Pita: “Ni dou sa kacivi me vakakina: ni sa vosota talega na Karisito na rarawa e na vukumudou, a sa laiva vei kemudou nai vakarau, mo dou muria na we ni yavana: o koya ga vakai koya ga ka colata na nodai valavala ca e na yagona e na kauveilatai [“kaunirarawa,” NW] me da mate tu ki nai valavala ca, ka ia nai valavala dodonu e na noda bula.” Sa qai tukuna na parofisai i Aisea o Pita: “Sa we ni kena kuita dou sa vakabulai kina.” (1 Pita 2:21, 24; Aisea 53:5) A rawa kina vei keda na tamata ivalavala ca meda veivinakati kei na Kalou, me vaka e tomana o Pita: “Sa vakararawataki vakadua na Karisito talega e na vuku ni valavala ca, o koya na caka dodonu e na vukudra na caka cala, me kauti keda kina vua na Kalou.”—1 Pita 3:18.
“Me Vaka na Lami sa Tuberi me Vakamatei”
10. (a) A vakamacalataki Jisu vakacava o Joni na Dauveipapitaisotaki? (b) Na cava e veiganiti kina na vosa i Joni?
10 Wilika Aisea 53:7, 8. Ni raici Jisu ni gole tiko mai, e kaya o Joni na Dauveipapitaisotaki: “Raica na Lami ni Kalou, ko koya sa kauta tani na nodrai valavala ca na kai vuravura!” (Joni 1:29) Ni kaya ni vaka na Lami o Jisu, a rairai vakasamataka tiko o Joni na vosa i Aisea: “Me vaka na lami sa tuberi me vakamatei . . . ko koya.” (Aisea 53:7) E parofisaitaka o Aisea: “Sa solia oti na nona bula ki na mate.” (Aisea 53:12) Ena bogi a tauyavutaka kina na iVakananumi ni nona mate, e solia o Jisu e dua na bilo waini vei ratou na 11 na yapositolo yalodina qai kaya: “Oqo na noqu dra ni veiyalayalati vou sa liviraki e na vukudra e lewe vuqa, me bokoci nai valavala ca.”—Maciu 26:28.
11, 12. (a) Na nona tu vakarau o Aisake me isoro e dusia na cava me baleta na isoro i Karisito? (b) Na cava meda nanuma me baleti Eparama Levu, o Jiova, nida tiko ena iVakananumi?
11 Me vakataki Aisake, a tu vakarau o Jisu me cabori me isoro me vakayacori kina na loma i Jiova. (Vkte. 22:1, 2, 9-13; Iper. 10:5-10) A tu vakarau o Aisake me vakacabori me isoro, ia o Eparama ga me na cabori koya. (Iper. 11:17) Ena sala vata qori, a tu vakarau o Jisu me mate, ia o Jiova ga a tuvanaka na kena vakarautaki na ivoli. Na nona cabora na Luvena e vakaraitaka na titobu ni nona lomani keda na kawatamata.
12 A kaya mada ga o Jisu: “Sa lomani ira na kai vuravura vakaoqo na Kalou, me solia kina na Luvena e dua bauga sa vakatubura, me kakua ni rusa ko ira yadua era sa vakabauti koya, me ra rawata ga na bula tawa mudu.” (Joni 3:16) A vola na yapositolo o Paula: “Na Kalou sa vakatakila na nona loloma vei keda, ni sa mate na Karisito me nodai sosomi ni da sa tamata ca.” (Roma 5:8) O koya gona, eda dokai Karisito nida vakananuma na nona mate, ia meda kua ni guilecavi Eparama Levu, o Jiova, o koya a tuvanaka na kena vakarautaki na ivoli. Eda na vakalagilagi koya nida tiko ena iVakananumi.
‘Era Vakadonui na Lewe Vuqa’ ena Vuku i Koya na iTalatala
13, 14. Na cava e cakava na iTalatala i Jiova mera ‘vakadonui kina na lewe vuqa’?
13 Wilika Aisea 53:11, 12. E kaya o Jiova me baleta na nona iTalatala digitaki: “Na noqui talatala yalododonu, ena vakadonui ira kina na lewe vuqa ko koya.” Era na vakadonui vakacava? Meda wilika mada na iotioti ni cegu ni tikina e 12. “E na vukudra na dautalaidredre sa ia na veimasulaki [o koya na iTalatala].” Eda sucu ivalavala ca o keda kece na kawa i Atama, eda “dautalaidredre,” eda na sauma kina na “[i]sau ni valavala ca,” oya na mate. (Roma 5:12; 6:23) E bibi meda vakaduavatataki na tamata ivalavala ca kei na Kalou o Jiova. E totoka na kena vakamacalataki ena parofisai i Aisea wase 53 na nona “veimasulaki” se veivakameautaki o Jisu ena vukuda na kawatamata, e kaya: “Sa tau vua na cudruvi sa vu ni noda veivinakati tale; ia e na we ni kena kuita eda sa vakabulai kina.”—Aisea 53:5.
14 Na nona colata o Karisito na noda ivalavala ca kei na nona mate ena vukuda, era ‘vakadonui kina na lewe vuqa.’ A vola o Paula: “Sa vinakati me sinai ko koya [Karisito] e na ka kecega; ka me vakaveivinakatitaki ira kaya na ka kecega e na vukuna, ni sa ia mada na ka ni veivinakati e na nona dra ni sa lauvako ki na kauveilatai [“kaunirarawa, NW]; io, e na vukuna ga, se ra tu e vuravura se ra tu mai lomalagi.”—Kolo. 1:19, 20.
15. (a) E dusi cei na veika “ra tu mai lomalagi” e cavuta o Paula? (b) O cei e dodonu mera vakayagataka na madrai kei na waini ena iVakananumi? Na vuna?
15 Na veika “ra tu mai lomalagi”—ira na lotu vaKarisito lumuti—e vakadonui ira o Jiova ena vuku ni dra i Karisito, era kacivi mera lai veiliutaki kei Karisito e lomalagi. O ira na lotu vaKarisito era “kacivi mei taukei ni ka vakalomalagi” era “vakadonui . . . me ra bula.” (Iper. 3:1; Roma 5:1, 18) E vakadonui ira kina o Jiova mera luvena vakayalo. E vakatakila vei ira na yalo tabu nira na “taukei vata kei Karisito,” era kacivi mera tui qai bete ena nona Matanitu vakalomalagi. (Roma 8:15-17; Vkta. 5:9, 10) Era lewe ni Isireli vakayalo e vakatokai na “Isireli ni Kalou,” era vauci ena “veiyalayalati vou.” (Jere. 31:31-34; Kala. 6:16) Nira okati ena veiyalayalati vou, era vakayagataka na madrai kei na waini ena iVakananumi. E kaya o Jisu me baleta na bilo waini damudamu: “A bilo oqo na veiyalayalati vou e na noqu dra sa liviraki e na vukumudou.”—Luke 22:20.
16. Na cava na veika “ra tu e vuravura”? Na cava e vakadonui ira kina o Jiova?
16 Na veika “ra tu e vuravura”—ira na so tani tale na sipi—era nuitaka mera na bula tawamudu e vuravura. E vakadonui ira tale ga o Jiova ena vuku ni nona iTalatala digitaki. Nira vakabauta na isoro ni veivoli i Karisito, ra qai ‘savata nodra isulu qai vakavulavulataka ena dra ni Lami,’ e vakadonui ira kina o Jiova mera nona itokani. Era sega ni luvena vakayalo, ia e vakarautaka vei ira na inuinui totoka mera vakabulai ena “veivakararawataki levu.” (Vkta. 7:9, 10, 14; Jeme. 2:23, VV) Nira sega ni vauci ena veiyalayalati vou ra sega kina ni nuitaka na bula e lomalagi. Ia era na tiko ena iVakananumi baleta nira doka na soqo qo, dina nira na sega ni vakayagataka na madrai kei na waini.
Me Vakavinavinakataki ga o Jiova kei na Nona iTalatala Digitaki!
17. Na noda vulica na vica na parofisai i Aisea me baleta na iTalatala, ena vakarautaki keda vakacava meda vakasamataka vinaka na iVakananumi?
17 Na noda veivosakitaka e vica na parofisai ena Aisea me baleti koya na iTalatala eda na vakarautaki keda kina meda vakasamataka vinaka na iVakananumi ni mate i Karisito. E rawa gona meda “wanonova tiko ga na iTini Levu e Dauvakataucokotaka na noda vakabauta.” (Iper. 12:2, NW) Eda vulica ni sega ni dau talaidredre na Luve ni Kalou. E duidui sara o koya vei Setani, ni marautaka nona veivakavulici o Jiova, e kila ni o Jiova e Turaga Cecere. Eda vulica ni gauna a cakacaka vakaitalatala kina e vuravura o Jisu, e vakaraitaka nona dau lomani ira na rogoci koya, e vakabulai ira vakayago, vakayalo tale ga. A vakaraitaka kina na ka ena cakava ni sa na Tui ena Matanitu vakaMesaia ena ituvaki vou, ena qai “vakataudeitaka” kina “na lewa dodonu e vuravura.” (Aisea 42:4) Na nona gumatua na vunautaka na Matanitu ni Kalou, me “nodra rarama na veimatanitu tani,” ena uqeti ira nona imuri mera gumatua tale ga na vunautaka na itukutuku vinaka e vuravura taucoko.—Aisea 42:6.
18. Na cava meda vakavinavinakataki Jiova kina kei na nona iTalatala yalodina nida veivosakitaka na parofisai i Aisea?
18 Eda vulica tale ga ena parofisai i Aisea na nona lomasavu o Jiova me tala mai na Luvena lomani e vuravura me vakararawataki qai vakamatei ena vukuda. A sega ni marautaka nona vakararawataki na Luvena, ia a marautaka nona yalodina tu ga o Jisu me yacova nona mate. Meda marau kei Jiova nida kila na veika kece a cakava o Jisu me vakalasui Setani kina qai vakalagilagia na yaca ni Kalou. E vakaraitaki kina na dodonu ni veiliutaki cecere i Jiova. A colata tale ga noda ivalavala ca na Karisito qai mate ena vukuda. A rawa gona vei Jiova me vakadonui ira na qelenisipi lailai—ira na taci Jisu lumuti—kei ira na so tani tale na sipi. Nida soqo vata ena iVakananumi, meda vakavinavinakataki Jiova kei na nona iTalatala yalodina.
Railesuvi
• Na cava na ibalebale ni nona ‘vinakata o Jiova’ me “qaqi” Luvena?
• A “vakamavoataki” vakacava o Jisu “e na vuku ni noda talaidredre”?
• Na cava a cakava na iTalatala mera “vakadonui . . . kina na lewe vuqa”?
• Eda na vakarautaka vakacava na lomada kei na noda vakasama ena iVakananumi nida vulica na parofisai me baleti koya na iTalatala?
[iYaloyalo ena tabana e 26]
“Sa beci, ka da a sega ni dokai koya”
[iYaloyalo ena tabana e 28]
“Sa solia oti na nona bula ki na mate”
[iYaloyalo ena tabana e 29]
Era tiko na ‘so tani tale na sipi’ ena iVakananumi nira doka na soqo qo