Wase Tinikatolu

Yaco na Bula Kei na Reki ni sa Veiliutaki na Mesaia

Aisea 11:1–12:6

1. Vakamacalataka na kedra ituvaki vakayalo na tamata era veiyalayalati kei na Kalou ena gauna i Aisea.

ENA gauna e bula voli kina o Aisea, a tu vakaca sara tu na nodra bula vakayalo na tamata era veiyalayalati kei na Kalou. Donui rau mada ga na tui yalodina o Usaia kei Jocame, e levu era se sokalou ga ena veitikina cecere. (2 Tui 15:1-4, 34, 35; 2 Veigauna 26:1, 4) Ni sa tui o Esekaia, e vakarusa mai na vanua na veika e dau taurivaki ena sokalou vei Peali. (2 Veigauna 31:1) Sa rauta me uqeti ira nona tamata o Jiova mera lesu yani vua, qai tukuna ni sa voleka mera totogitaki!

2, 3. Dina ni levu sara era tawayalodina, e vakayaloqaqataki ira ga vakacava na tamata era gadreva mera qaravi koya o Jiova?

² Ia e sega ni o ira kece era dau veivorati. E so era parofita yalodina i Jiova qai kena irairai ni so na Jiu era rogoca nodra vosa na parofita. E veivakacegui na vosa i Jiova vei ira oqo. Ni sa vakamacalataka oti na veivakarusai levu ena tarai Juta ni sa kabakoro na mataivalu kei Asiria, e uqeti sara na parofita o Aisea me vola e dua vei ira na wase rogorogo vinaka duadua ena iVolatabu kece, e sereki kina na veivakalougatataki ena tau ni sa veiliutaki na Mesaia.a E so na iwase ni veivakalougatataki oqo e vakayacori ena dua na ivakatagedegede lailai nira sa lesu mai na tiko vakavesu i Papiloni na Jiu. Ia vakalevu ga e qai vakayacori ena gauna oqo na parofisai oya ena kena ivakatagedegede e levu cake. Sa macala ni sega ni raica o Aisea kei na so tale na Jiu yalodina ena gauna oya na veivakalougatataki oqo. Ia era rai vakanamata ga kina ena vakabauta, era na qai raica dina tale ga na yaco ni vosa i Aisea nira sa vakaturi mai na mate.​—Iperiu 11:35.

³ Era gadreva tale ga na veivakayaloqaqataki na tamata i Jiova ena gauna oqo. Era vakila kece na kena sa ca tiko ga mai na itovo ena vuravura, era tusaqati vakaca nira kacivaka na Matanitu ni Kalou, era valuta tale tiko ga na malumalumu e dui tu vei ira. Na vosa totoka i Aisea me baleta na Mesaia kei na nona veiliutaki e rawa ni vakaukauataki ira na tamata ni Kalou, e rawa ni vukei ira tale ga mera tudei tiko ga ena veika dredre vaka oqo era dau sotava.

Na Mesaia​—iLiuliu Gugumatua

4, 5. Na cava e parofisaitaka o Aisea me baleta na lako mai ni Mesaia, ia e dusia lesu vakacava na vosa i Aisea o Maciu?

⁴ Ni se vo e vica vata na senitiuri me qai sucu o Aisea, era sa dusia tu e so tale na Iperiu era cau ena volai ni iVolatabu ni na basika na Mesaia, na iliuliu dina, ena tala yani o Jiova vei Isireli. (Vakatekivu 49:10; Vakarua 18:18; Same 118:22, 26) Ia oqo ni taurivaki Aisea tiko, e cavuta o Jiova e so tale na kena matailalai. E vola o Aisea: “Ia ena tubu mai e dua na Coke mai na dulumi i Jese, ka na tubu cake mai na wakana e dua na Tabana.” (Aisea 11:1; vakatauvatana Same 132:11.) Erau dusia ruarua na vosa na “coke” kei na “tabana” ni o koya na Mesaia ena kawa mai vei Jese vua na luvena o Tevita, o koya a lumuti me tui Isireli. (1 Samuela 16:13; Jeremaia 23:5; Vakatakila 22:16) Ni sa tadu na Mesaia dina, ena vuataka na vua vinaka o koya na “tabana” oqo mai na mataqali i Tevita.

⁵ O Jisu na Mesaia yalataki. Na dauvola kosipeli o Maciu e vaka me dusia lesu tiko na vosa ena Aisea 11:1 ena gauna e kaya kina ni sa vakayacori na nodra vosa na parofita baleta ni a dau vakatokai o Jisu me “kai Nasareci.” Ni a susugi ena koro o Nasareci o Jisu, e vakatokai kina me kai Nasareci, kena irairai ni yaca oqo e veiwekani kei na vosa vakaiperiu e taurivaki ena Aisea 11:1 me baleta na vosa “tabana.”b​—Maciu 2:23, ivakamacala e ra ni New World Translation; Luke 2:39, 40.

6. Ena iliuliu vakacava na Mesaia me vaka sa parofisaitaki?

⁶ Ena iliuliu vakacava na Mesaia? Ena vakataki koya beka na kai Asiria dau veivakatotogani, dau vakacolasau e vakarusai Isireli, na matanitu yavusa e tini ena vualiku? Sega sara. E kaya o Aisea me baleta na Mesaia: “Ka na tiko ga vua na Yalo i Jiova, na Yalo ni vuku kei na lewa dina, na Yalo ni vakavuvuli kei na kaukauwa, na Yalo ni daukila ka kei na rerevaki Jiova: Ena rekitaka sara ko koya na rerevaki Jiova.” (Aisea 11:2, 3a) E sega ni lumuti na Mesaia ena waiwai, ena yalo tabu ga ni Kalou. Na veilumuti oqo e yaco ni sa papitaiso o Jisu, ena gauna e raica kina o Joni na Dauveipapitaisotaki ni sa sobuti Jisu na yalo tabu ni Kalou ena ibulibuli ni ruve. (Luke 3:22) E ‘mai tiko vei’ Jisu na yalo i Jiova, qai vakaraitaka o Jisu ni tiko dina vua oqo ena nona dau cakava vakavuku na ka, cakava ena lewa dina, cakava ena yalo ni ivakavuvuli, cakava ena kaukaua, kei na yalo ni kilaka. Sa so na ivalavala uasivi mera tiko vua e dua na iliuliu!

7. Na cava e yalataka o Jisu vei ira nona imuri yalodina?

⁷ E rawa tale ga ni sobuti ira na imuri i Jisu na yalo tabu. A kaya o Jisu ena dua na nona ivunau: “Kevaka dou kila, koi kemudou sa tamata ca, mo dou solia na ka vinaka vei ira na luvemudou; sa qai dina vakalevu cake, ni na solia na Yalo Tabu ko koya na Tamamudou vakalomalagi vei ira sa kerekere vua.” (Luke 11:13) O koya gona, meda kua vakadua ni lomalomarua ni kerea vua na Kalou na yalo tabu, meda kua tale ga ni cegu ni teivaka na vuana talei​—“na loloma, na reki, na vakacegu, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalololoma, na vakabauta, na yalomalumalumu, nai valavala malua.” (Kalatia 5:22, 23) E yalataka o Jiova ni na rogoca na nodra kerea na “vuku maicake” na imuri i Jisu mera walia rawa kina na veika dredre era dau sotava ena nodra bula.​—Jemesa 1:5; 3:17.

8. E rekitaka vakacava o Jisu na rerevaki Jiova?

⁸ E rerevaki Jiova vakacava na Mesaia? E sega ni domobulataka na Kalou o Jisu se me ririkotaka na nona dau veivakatauitotogitaki. E sega, e doka ga na Kalou mai vu ni lomana, e lomani koya dina. Na tamata e rerevaka na Kalou e nona gagadre e veigauna kece me “kitaka tikoga na ka sa vinakata ko koya” me vaka e dau cakava o Jisu. (Joni 8:29) E vakatavuvulitaka o Jisu ena ka e tukuna kei na ka e cakava ni sega tale ni dua na ka e uasivia na bula e yavutaki ena rerevaki Jiova.

Turaganilewa Yalododonu Qai Dau Yalololoma

9. E ivakaraitaki vakacava o Jisu vei ira ena gadrevi mera vakatulewataka na ka ena loma ni ivavakoso vakarisito?

⁹ E so tale na ivalavala i koya na Mesaia e parofisaitaka o Aisea: “Ena sega ni lewa ko koya me vaka na ka sa rairai walega vua, se vunauca me vaka na ka sa rogoca e daligana.” (Aisea 11:3b) O na sega li ni vakavinavinaka mo tu ena mata ni turaganilewa vaka oya ke o sa kacivi ina mataveilewai ena dua na siga? Ena nona itutu vakaturaganilewa ni matatamata kece, ena sega ni rawai na Mesaia ena ilawaki, ena iwalewale qaseqase ni nodra ivakamacala na loya, ena irogorogo wale ga, se me rawai ena iyau se veika vaka oya. E toboka rawa na ilawaki, e sega ni raica na irairai ga e sau, ia e dikeva na “yalo sa tabogo.” (1 Pita 3:4, VV) Na ivakaraitaki vakasakiti i Jisu e dodonu mera vuli kina o ira kece ena gadrevi mera dau vakatulewataka na ka ena loma ni ivavakoso vakarisito.​—1 Korinica 6:1-4.

10, 11. (a) E dau vakadodonutaki ira vakacava nona imuri o Jisu? (b) Na lewa cava ena tauca o Jisu vei ira na tamata ca?

¹⁰ Ena yaga vakacava na nona itovo vakasakiti na Mesaia ke sa gadrevi vua me vakataulewa ena so na ka? E vakamacalataka o Aisea: “Ena lewai ira vakadodonu ga na dravudravua, ka lewa vakadodonu e na vukudra na yalomalumalumu e vuravura: ena yaviti vuravura e nai titoko ni gusuna, ia e nai cegu ni tebenigusuna ena vakamatei ira nai valavala ca. Ena kenai vau ni tolona na yalododonu, kei na yalodina.”​—Aisea 11:4, 5.

¹¹ Ke sa gadrevi me ra vakadodonutaki na nona imuri, e vakayacora oya o Jisu ena sala era na vinaka ga kina​—sa ivakaraitaki vinaka dina vei ira na qase ni ivavakoso. Ena yasana adua, ke ra tiko e so era nakita tiko ga na nodra valavala ca, ena tau vei ira na itotogi kaukaua sara. Ni sa yaco na gauna me na totogitaka kina na ivakarau ni veika oqo na Kalou, sa na qai ‘yavita na veimatanitu’ na Mesaia ena vadugu ni domona vakaturaga, me tauca na lewa ni rusa vei ira kece na tamata ca. (Same 2:9; vakatauvatana Vakatakila 19:15.) Sa ra na sega ni vo tale na tamata ca mera vakaleqa na tiko vinaka ni kawatamata. (Same 37:10, 11) E tu vei Jisu na kaukaua me vakayacora oqo baleta ni vauci tu na tolona ena yalododonu kei na yalodina.​—Same 45:3-7.

Veisau na iTuvaki e Vuravura

12. Na cava soti beka ena rairai nuiqawaqawataka na Jiu ni sa vakasamataka tiko me biuti Papiloni me gole yani ina Vanua Yalataki?

¹² Raitayaloyalotaka mada e dua na Isireli e se qai rogoca ga ni sa vakarota o Sairusi mera suka i Jerusalemi na Jiu mera lai tara tale na valenisoro. Ena tu vakarau beka me biuta na bula vinaka e Papiloni me suka ena ilakolako balavu i nona vanua? Ena 70 na yabaki era yali tu kina na Isireli, sa tubua na nodra were. Era sa wavoki tu ena veiwere na olifa, na lepate, laione, kei na pera. Sa ra mai tu tale ga kina na gata batigaga. Era na vakanuinui na Jiu era suka tiko oya ena nodra manumanu susu, mera gunu sucu kina, mera vakaisulu mai na vutidra, kania na lewedra, kei na bulumakau mera dreta na isiviyara. Ia na nodra manumanu vata tiko ga oya e rawa nira kania tale na manumanu kila. Na luvedra lalai e rawa ni kati ira na gata. Qai mai rivarivabitaki yani na ilakolako lesu, ni rawa ni sikabotei ira na daubutako.

13. (a) Na itukutuku rogo vinaka cava e vakamacalataka o Aisea? (b) Eda kila vakacava ni bula sautu e vakamacalataka o Aisea e sega ni baleta wale ga na nodra taqomaki na lewenivanua mai na manumanu kila?

¹³ Sa qai vakamacalataka o Aisea e dua na itukutuku rogo vinaka me baleta na veika ena vakayacora na Kalou ena vanua. E kaya: “Ia ena tiko vata na wolifa kei na lami, ka na davo vata na lepate kei na luve ni me; ena tiko vata talega na luvedratou na pulumokau kei na laioni kei na manumanu uro; ia ena tuberi iratou e dua na gone lailai. Ena kana vata na pulumokau yalewa kei na pera; ena koto sobu vata na luvedratou: ia na laioni ena kania na co ni sila me vaka na pulumokau. Ena qito mai na qara ni gata na gone dramidrami, ia ena tabaka e na ligana na qara ni gata daukata na gone sa qai kali. Era na sega ni ia na veivakacaca se na veivakamatei e na noqu ulu-ni-vanua tabu kecega: ni na roboti ko vuravura e na veikilai kei Jiova, me vaka sa ubia na wasa titobu na wai.” (Aisea 11:6-9) Sa bau veivakauqeti dina na vosa oqo, se vakacava? Eda raica ni sautu e vakamacalataki e ke e vu ga mai na veikilai kei Jiova. O koya gona, e sega ni baleta wale ga na qara itataqomaki mai na manumanu kila oqo. Na kilaka me baleti Jiova ena sega ni veisautaki ira na manumanu, na tamata ga. Ena sega ni gadrevi mera rerevaka na manumanu kila se na tamata itovo vakamanumanu o ira na Isireli nira suka tiko i nodra se nira sa lai tawana tale na nodra vanua.​—Esera 8:21, 22; Aisea 35:8-10; 65:25.

14. Ena vakayacori vakacava ena ivakatagedegede e levu cake sara na Aisea 11:6-9?

¹⁴ Ia na parofisai oqo ena qai vakayacori ena ivakatagedegede e levu cake sara. A vakatikori vakatui na Mesaia o Jisu ena 1914, ena ulunivanua o Saioni mai lomalagi. Ena 1919 era sereki na vo ni “Isireli ni Kalou” mai na nodra vakabobulataki tu vei Papiloni na Ka Levu ra qai vakaitavi ena vakabulabulataki tale ni sokalou dina. (Kalatia 6:16) Ena vuku ni ka oqo, sa tadola sara na sala me vakayacori kina ena gauna edaidai na parofisai i Aisea me baleta na Parataisi. Na “veikilai” kei Jiova e veisautaka na tamata. (Kolosa 3:9, 10, NW) O ira na dau voravora tu e liu na nodra itovo era sa mai liutaka na veivinakati. (Roma 12:2; Efeso 4:17-24) Sa mai tarai ira e vica vata na milioni na veiveisau oqo baleta ni parofisai i Aisea sa mai vauci ira tale ga na ilawalawa lotu vaKarisito era nuitaka mera bula e vuravura, qai tubu totolo tiko ga na kedra iwiliwili. (Same 37:29; Aisea 60:22) Era sa mai vulica o ira oqo mera vakanamata ina gauna e sa na veisautaki kina na vuravura kece me paraitaisi ni vakacegu kei na tiko nuidei, me vaka ga e nakita taumada na Kalou.​—Maciu 6:9, 10; 2 Pita 3:13.

15. Sa na rawa toka beka nida namaka ni na vakayacori dina, sega ni vakaivakatakarakara wale ga, na vosa i Aisea ena vuravura vou? Vakamacalataka.

¹⁵ Ena Parataisi e sa na vakalesui mai oya, ena baci vakayacori beka kina na parofisai i Aisea, me sega ni vakayacori wale ga vakaivakatakarakara? Kena irairai toka ni na vaka kina. Na parofisai oqo e yalataka vei ira kece era na bula ni sa veiliutaki na Mesaia na ka vata ga e yalataki vei ira na Isireli era suka tiko; ena sega ni dua na ka me vakaleqai ira​—tamata se manumanu. Ni sa veiliutaki na Mesaia ena nona Matanitu, era na vakila na vakacegu dina na lewe i vuravura kece me vaka erau a vakila o Atama kei Ivi mai Iteni. Ia na iVolatabu e sega ni sereka vakamatailalai se a vakacava tu na bula mai Iteni​—se na qai vakacava na bula ena Parataisi. Eda nuidei ga ni na yaco na ka kece me vaka sa nakiti tu baleta ni na veiliutaki na Tui vuku dau loloma o Jisu Karisito.

Tauyavutaka Tale na Sokalou Savasava na Mesaia

16. Na cava e vaka me cecebuya tu me nodra kuila na tamata ni Kalou ena 537 B.S.K.?

¹⁶ E sagai na sokalou savasava ena imatai ni gauna mai Iteni ni vecei rau o Atama kei Ivi o Setani me rau talaidredre vei Jiova. Me yacova mai nikua, e se sega ni soro o Setani ena nona sasaga me rawa e levu mera kua ni qarava na Kalou. Ia ena sega ni vakatara o Jiova me takali mai vuravura na sokalou savasava. E vauci tiko kina na yacana, e kauaitaki ira tale ga na tamata era sokaloutaki koya. Ena gusu i Aisea gona, e cavuta kina na vosa ni yalayala veilauti oqo: “Ia e na siga ko ya ena dua na coke kei Jese, ena tu me nodra kuila na veimataqali; era na vakasaqarai koya ko ira na veimatanitu: ia na nonai tikotiko [se, “ivakavakacegu,” NW] ena vakaiukuuku.” (Aisea 11:10) Ena 537 B.S.K., e cecebuya tu kina vaka na kuila o Jerusalemi, na koro e bulia o Tevita me koroturaga ni matanitu, e kacivi ira tu na vo ni Jiu yalodina era talabusese mera suka yani mera lai tara tale na kena valenisoro.

17. Ena sala cava e ‘tu cake kina o Jisu me lewa na veimatanitu’ ena imatai ni senitiuri kei na noda gauna?

¹⁷ Ia e sega ni yala wale ga e kea na ka e dusia na parofisai. Me vaka sa raici oti mai, e dusia tu na veiliutaki ni Mesaia, o koya na nodra iLiuliu dina duadua ga na lewe ni veivanua kece. E kauta cake mai na yapositolo o Paula na Aisea 11:10 me vakaraitaka ni na tiko tale ga ena nona gauna na nodra tikina na lewe ni veimatanitu tani ena ivavakoso vakarisito. Ni vosa tiko mai na tikina e volai taumada ena iVolatabu na Septuagint, e vola kina: “O Aisea talega sa kaya, ena tubu na waka i Jese, kei koya ena tu cake me lewa na veimatanitu tani; era na vakararavi vei koya ko ira na veimatanitu tani.” (Roma 15:12) Kena ikuri, e tarai keda sara tale ga ena gauna oqo na parofisai oya, oqo ena nodra tokoni ira na lumuti era taci koya na Mesaia na lewe ni veimatanitu me ivakaraitaki ni nodra lomani Jiova.​—Aisea 61:5-9; Maciu 25:31-40.

18. Ena gauna oqo, era soqo yani vakacava vei Jisu e lewe vuqa?

¹⁸ Ena gauna oqo, “na siga ko ya” e cavuta o Aisea ena parofisai e tekivu ni sa vakatikori mai lomalagi ena 1914 na Mesaia me Tui ni Matanitu ni Kalou. (Luke 21:10; 2 Timoci 3:1-5; Vakatakila 12:10) Me tekivu mai na gauna oya, sa vaka voli na kuila e cecebuya tu o Jisu Karisito, nira soqo yani vua na Isireli vakayalo kei ira na lewe ni veivanua era diva tu e dua na matanitu me liutaki ira vakadodonu. Ena nona veidusimaki na Mesaia, sa kau yani ina veimatanitu kece na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, me vaka ga a parofisaitaka o Jisu. (Maciu 24:14, Marika 13:10) E mana sara vakalevu na itukutuku vinaka oqo. Era sa mai cuva vua na Mesaia ena nodra duavata kei ira na vo ni lumuti ena sokalou savasava e “dua nai soqosoqo levu sara, e sega e dua na tamata e wilika rawa, mai na veivanua kece.” (Vakatakila 7:9) Nira tabili tiko ga mai e levu na ka vou mera veimaliwai kei ira na kena vo ena “vale ni masu” vakayalo i Jiova, sa qai vakaiukuuku ga kina na nona “ivakavakacegu” na Mesaia, oya na valenisoro levu vakayalo ni Kalou.​—Aisea 56:7; Akeai 2:7.

Qaravi Jiova na Tamata Era Lomavata

19. Na rua na gauna cava e yavala kina o Jiova me vakalesui ira na vo ni nona tamata era talabusese tu e vuravura?

¹⁹ Se baci tokaruataka vei ira na Isireli o Aisea ni a vakabulai ira na Kalou ena dua na gauna e liu nira sotava tiko na veivakatotogani ena ligana e dua na meca kaukaua sara. Era dau vakamareqeta dina na Jiu yalodina na iwase oya ni kedra itukutuku makawa​—nona sereka na nodra matanitu o Jiova nira a bobula tu vei Ijipita. E vola o Aisea: “Ia ena yaco e na siga ko ya, ena baci dodoka tale vakarua na ligana na Turaga, me vakabulai ira na kena vo ni nona tamata, era sa vo tiko, mai Asiria, kei Ijipita, kei Pacirosi, kei Kusa, kei Ilama, kei Saina, kei Emaci, kei na veiyanuyanu mai na wasawasa. Ia ena vakarewataka ko koya e dua na kuila vei ira na veimatanitu, ka vakasoqoni ira vata na Isireli era sa biu laivi, ka na soqona vata ko koya na Juta era dui veiseyaki mai nai yalayala vava kei vuravura.” (Aisea 11:11, 12) O Jiova ena liutaka e dua na kena vo yalodina mai Isireli kei Juta era talabusese tu ena dui matanitu qai kauti ira lesu ina nodra vanua. Nona cakava oqo e vaka ga ni tuberi ira ena ligana. E yaco oqo ena dua na kena ivakatagedegede lailai ena 537 B.S.K. Ia e lagilagi sara na kena e qai yaco ena ivakatagedegede levu cake! Ena 1914, ni sa vakatikori vakatui o Jisu Karisito, sa qai vakaceceretaki koya o Jiova me “nodra kuila na veimatanitu.” Me tekivu ena 1919, era tabili yani ina kuila oqo na vo ni “Isireli ni Kalou,” e gu na yalodra mera sokalou savasava ena ruku ni lewa ni Matanitu ni Kalou. Na matatamata vakayalo vakasakiti oqo era lako mai “na veimataqali, kei na duivosavosa, kei na veimatanitu, kei na veivanua.”​—Vakatakila 5:9.

20. Era lomavata vakacava na tamata ni Kalou nira lesu mai Papiloni?

²⁰ Sa qai vakamacalataka o Aisea na lomavata e kune vua na matanitu sa mai tauyavu tale oqo. Ni tukuni koya tiko na matanitu ena vualiku me o Ifireimi kei na matanitu ena ceva me o Juta, e kaya: “Ena takali talega na vuvu i Ifireimi, ka ra na muduki tani na meca i Juta: ena sega ni vuvutaki Juta ko Ifireimi, ena sega talega ni vakararawataki Ifireimi ko Juta. A rau na vukaca na nodrai yalayala na kai Filisitia ki ra; erau na lomavata me vakacataki ira na kai na tui-i-cake: erau na tarai Itomi kei Moapi; ka ra na talairawarawa vei rau ko ira na luve i Amoni.” (Aisea 11:13, 14) Nira sa lako tani mai Papiloni na Jiu, sa na sega tale nira wasei mera rua na matanitu. Era na lesu yani ena lomavata ina nodra vanua na lewe ni yavusa kece ga. (Esera 6:17) Era na sega tale ni veivuvutaki se veicati. Ena lomavata era na tu ena yaloqaqa mera vorati ira na veimatanitu yavolita era kedra meca.

21. E vakasakiti vakacava edaidai na nodra lomavata na tamata ni Kalou?

²¹ Ia sa qai vakasakiti sara na nodra lomavata na “Isireli ni Kalou.” Sa voleka oqo ni 2,000 na yabaki na nodra lomavata voli na yavusa e 12 vakaivakatakarakara ni Isireli vakayalo, e vu ni nodra lomavata na nodra lomana na Kalou kei na nodra lomani ira na tacidra kei na ganedra vakayalo. (Kolosa 3:14; Vakatakila 7:4-8) Ena ruku ni nona veiliutaki na Mesaia, era veisaututaki ra qai lomavata na tamata i Jiova nikua e vuravura taucoko​—o ira na Isireli vakayalo kei ira e nodra inuinui na bula e vuravura​—ia na ituvaki oqo era sega ni vakila na lotu ni Veivanua vaKarisito. Ena nodra lomavata vakayalo, era saqata kina na iVakadinadina i Jiova na sasaga i Setani me tarova na nodra sokalou. Era duavata ni vakayacora na cakacaka e lesia o Jisu, oya mera vunautaka ra qai vakatavuvulitaka ena veimatanitu kece na itukutuku vinaka ni nona Matanitu na Mesaia.​—Maciu 28:19, 20.

Ena Talaraki Sobu na Veika Dredre

22. Ena vakarusa vakacava o Jiova “na toba ni wasawasa ni Ijipita” qai “yalovaka na ligana ki na uciwai”?

²² E levu sara na ka dredre era tu me na tarova na nodra suka tale na Isireli mai na tiko vakabobula. Ena rawai vakacava na veika dredre oqo? E kaya o Aisea: “Ena vakarusa sara ko Jiova na toba ni wasawasa ni Ijipita; ena yalovaka na ligana ki na uciwai e na nona cagi levu, ka yavita me vitu mada na kena soniwai, ka kauti ira yani na tamata ka me sega ni suasua na yavadra.” (Aisea 11:15) O Jiova ga ena kauta tani na ka kece ena vakadredretaka na nodra suka tale na nona tamata. Na toba ni Wasa Damudamu mada ga e takosovi dredre se na uciwai levu na Uferetisi e dredre na vutoca, ena mamaca mai vakaivakatakarakara, ni na rawa sara ga vua e dua me takoso kina ni dara tu ga na nona ivava!

23. Ena yaco vakacava me na ‘dua na salatu mai Asiria’?

²³ Ena gauna i Mosese, e vakarautaka na sala o Jiova vei ira na Isireli mera biuti Ijipita kina ena nodra ilakolako ina Vanua Yalataki. Sa na cakava oqo o koya na ka e via lakolako vata ga kei na kena oya: “Ia ena dua na nodra salatu na kena vo ni nona tamata, era sa vo tiko, mai Asiria; me vaka sa dua na nodra na Isireli e na siga era a lako cake kina mai na vanua ko Ijipita.” (Aisea 11:16) Ni liutaki ira na tiko bobula era suka tiko oya o Jiova, ena vaka sara ga nira taubale tu yani ena dua na salatu mai na vanua era bobula kina me yaco sara i nodra vanua. Era na via tarovi ira na dauveitusaqati, ia ena tiko kei ira na nodra Kalou o Jiova. Era dau sagai sara tale ga vakaca nikua na lotu vaKarisito lumuti kei na nodra itokani, ia era tayabe ga yani ena yaloqaqa! Era sa lako tani mai Asiria ni gauna oqo, na vuravura i Setani, ra qai vukea e so tale mera cakava vaka kina. Era kila ni na gumatua na sokalou savasava qai tete yani me bula vakalevu. Na ka oqo e sega ni cakacaka ni tamata, e cakacaka ga ni Kalou.

Sega ni Tukuni Rawa Nodra Marau na Nona Tamata na Mesaia!

24, 25. Na vosa ni veivakacaucautaki kei na vakavinavinaka cava era na kailavaka na tamata i Jiova?

²⁴ Ena vosa e vakavotuya na marau, sa qai vakamacalataka oqo o Aisea na nodra reki na tamata i Jiova ni sa yaco na nona vosa: “Ia ko na kaya e na siga ko ya, Au na vakavinavinaka vei kemuni, Jiova, ko ni a cudruvi au eliu, ia sa qai takali tani na nomuni cudru, ia ko ni sa vakacegui au.” (Aisea 12:1) E kaukaua sara nona vunauci ira nona tamata lakosese o Jiova. Ia e yaga oya baleta ni mai dei tale kina na veiwekani ni matanitu oya kei koya, e bula cake tale ga mai kina na sokalou savasava. E yalataka o Jiova vei ira era sokaloutaki koya ena yalodina ni na qai vakabulai ira dina ga. Sa rauta mera vakaraitaka nodra vakavinavinaka levu!

²⁵ Sa qai dei vinaka na nodra nuitaki Jiova na Isireli era sa vakalesui tale oya, ra kailavaka sara: “ ‘Raica! Sa noqu iVakabula na Kalou. Au na nuidei tiko, au na sega ni ririko; ni sa vu ni noqu kaukaua kei na igu o Ja Jiova, sa vu ni noqu vakabulai.’ Ena reki oni na takiva dina o kemuni na wai mai na ivurevure ni wai ni bula.” (Aisea 12:2, 3, NW) Na vosa vakaiperiu e vakadewataki ena tikina e 2 me “igu” e rawa ni kena ibalebale tale ga “na domo ni sere” kei na “veivakacaucautaki.” E tamela ena sere na domodra na dausokalou nira seretaka na veivakabulai i “Ja Jiova.” Na yaca “Ja” na icavuti lekaleka ni yaca i “Jiova,” qai dau taurivaki ena iVolatabu me vakavotuya na yalo e vuabale ena vakavinavinaka kei na veivakacaucautaki. Ni rau tauri vata vaka oqo na “Ja Jiova”​—e cavuti kina vakarua na yaca vakalou​—sa qai laveti ga kina ina dua na ivakatagedegede i cake na levu ni veivakacaucautaki e lako vua na Kalou.

26. O cei nikua era vakatakila yani ina veimatanitu na cakacaka ni Kalou?

²⁶ E dredre mera kinoca na nodra reki na dau sokaloutaki Jiova dina. E parofisaitaka o Aisea: “Ia dou na kaya e na siga ko ya. Dou vakavinavinaka vei Jiova; masuta na yacana; vakatakila vei ira na lewe ni veivanua na nona cakacaka, dou tukuna ni sa cecere na yacana. Dou sere vei Jiova; ni sa cakava na ka sa uasivi sara me kilai na ka oqo e vuravura taucoko.” (Aisea 12:4, 5) Mai na 1919 sara, era sa kacivaka yani na lotu vaKarisito lumuti​—e muri ra qai veitokoni tale ga kina na nodra itokani ‘so tani tale na sipi’​—‘na nona vinaka sara o koya e kacivi ira mai na butobuto ina nona rarama e veivakurabuitaki.’ Era “[i]tabatamata digitaki, . . . a matanitu yalosavasava,” era digitaki ena inaki oqo. (Joni 10:16; 1 Pita 2:9) Era kacivaka na lumuti ni sa vakacerecerei na yaca tabu i Jiova ra qai vakaitavi ena kena vakatakilai yani na yacana ina veiyasa i vuravura kece. Era liu sara tiko ga vei ira kece na sokaloutaki Jiova ena nodra vakaraitaka nira rekitaka na veika e vakarautaka o koya me baleta na nodra vakabulai. Yaco kina na ka e kaya o Aisea: “Dou qoqolou ka kaila, na kai Saioni: ni sa levu e na kemudou maliwa ko Koya na Yalosavasava ni Isireli.” (Aisea 12:6) Na Yalosavasava ni Isireli na Kalou ga o Jiova.

Rai i Liu Ena Nuidei!

27. Ena cava e dei kina na yalodra na lotu vaKarisito nira waraka tiko me yaco na ka era vakanuinuitaka?

²⁷ Era sa tabili nikua e vica na milioni vua na nodra ‘kuila na veimatanitu’​—o Jisu Karisito, sa vakatikori me veiliutaki ena Matanitu ni Kalou. Era reki mera wili mera lewe ni matanitu oya qai marau na yalodra nira mai kila na Kalou o Jiova kei na Luvena. (Joni 17:3) Era marautaka vakalevu na nodra duavata vakarisito ra qai saga vakaukaua mera taqomaka na vakacegu era kilai tani kina na tamata dina i Jiova. (Aisea 54:13) E sega tale ni veidre na lomadra me baleta na ka era nuitaka ra qai marautaka dina mera kacivaka na nodra inuinui baleta ni dei na yalodra ni na dina tu ga ina veika e yalataka na Kalou o Ja Jiova. Mera dui vakayagataka mada na sokaloutaki Jiova na nodra kaukaua kece mera qarava kina na Kalou ra qai vukea tale e so mera cakava tale ga oqo. Meda tugana mada ga i lomada na vosa i Aisea da qai rekitaka tiko na veivakabulai ena yaco mai vua na Mesaia i Jiova!

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 158]

Na “tabana” e cadra mai vei Jese na Mesaia, mai vua na Tui o Tevita

[iYaloyalo ena tabana e 162]

[iYaloyalo ena tabana e 170]

Na Aisea 12:4, 5, me vaka e volai ena iVolavivigi ni Waitui Mate (E boro vulavula toka na rua na vanua e volai kina na yaca ni Kalou)