Xwèɖuɖu E Mawu Gbɛ́ Wǎn Na lɛ É

1. Mɛ alɔkpa tɛ lɛ Jehovah ka nɔ dɔn bɔ ye nɔ sɛkpɔ ɛ? Etɛwu ye ka ɖó na nɔ acéjí ɖò gbigbɔ lixo?

JEZU ɖɔ: “Mawu sɛntɔ́ titewungbe lɛ na sɛ̀n Tɔ́ ɔ gbɔn hlɔnhlɔn [gbigbɔ] ɔ tɔn mɛ, bo na sɛ̀n ɛ ɖò nugbǒ mɛ. Ðó Mawu sɛntɔ́ mɔhunkɔ lɛ ba wɛ Tɔ́ ɔ ɖè.” (Jaan 4:23) Enyi Jehovah mɔ mɛ mɔhun lɛ lee é mɔ we gbɔn é ɔ, é nɔ dɔn ye bɔ ye nɔ sɛkpɔ é kpo Vǐ tɔn kpo. (Jaan 6:44) Yɛ̌yi ɖaxó ɖé wɛ! Mɛ e yí wǎn nú nugbǒ Biblu tɔn lɛ é ɖó na “nɔ tɛnkpɔn bo nɔ tuùn nǔ e nɔ nyɔ́ Aklunɔ nukúnmɛ é,” ɖó Satáan nyí mɛblɛɖutɔ́ ɖaxó ɖé.​—Efɛzinu lɛ 5:10; Nǔɖexlɛ́mɛ 12:9.

2. Tinmɛ lee sinsɛn nugbǒ cicaka kpo sinsɛn nùvú kpo nɔ cí nú Jehovah é.

² Lin tamɛ dó nǔ e jɛ ɖò Sinayíi Só ɔ kpá hwenu e Izlayɛli-ví lɛ byɔ Aalɔ́ɔn ɖɔ é ni bló vodun ɖé nú emi é jí. Aalɔ́ɔn gbɔ bo bló siká nyibuví ɖé bo ɖɔ ɖɔ é nɔte nú Jehovah. É ɖɔ: “Sɔ ɔ, mǐ na ɖu xwè dó kpa susu nú Mawu Mavɔmavɔ!” Sinsɛn nugbǒ dindɔn wúlú kpo sinsɛn nùvú kpo ka ɖɔ nùɖé nú Jehovah wɛ à? Ɛɛn, ɖó enɛ wu ɔ, é hu vodunsɛntɔ́ afɔwó-afatɔ́n. (Tíntɔ́n 32:1-6, 10, 28) Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Enyi mǐ na hɛn mǐɖée ɖò wanyiyi Mawu tɔn mɛ ɔ, mǐ ɖó na “ɖ’alɔ nǔ kwiji ɖebǔ wu [ǎ]” lobo na cɔ́ mǐɖée ɖesu bɔ nùblibli ɖebǔ na vá dó nugbǒ ɔ wu ǎ.​—Ezayíi 52:11; Ezekiyɛli 44:23; Galatinu lɛ 5:9.

3, 4. Etɛwu mǐ ka ɖó na ɖó ayi nugbodòdó Biblu tɔn lɛ wu ganji hwenu e mǐ ɖò dò ba nú aca kpo xwèɖuɖu kpaà lɛ kpo wɛ é?

³ É blawu ɖɔ ɖò kú mɛsɛ́dó e ɖò ali sú dó gǔfínfɔ́n dó Mawu jí wɛ lɛ é tɔn gudo ɔ, Klisanwun-nyijɛtɔ́ e ma yí wǎn nú nugbǒ ɔ ǎ lɛ é jɛ gbè yí nú aca, xwèɖuɖu kpo azǎn mímɛ́ enyíì pagáwùn lɛ tɔn lɛ kpo jí lobo dɔn ye dó sinsɛn Klisanwun tɔn mɛ. (2 Tɛsalonikinu lɛ 2:7, 10) Ee a na ɖò tamɛ lin dó ɖé lɛ ɖò xwèɖuɖu enɛ lɛ mɛ jí wɛ é ɔ, ɖǒ ayi lee ye ma nɔ ɖè gbigbɔ Mawu tɔn xlɛ́ ǎ, bo nɔ ɖè gbɛ̀ ɔ tɔn xlɛ́ gbɔn é wu. Ðò kpaà mɛ ɔ, xwèɖuɖu gbɛ̀ ɔ tɔn lɛ ɖó nǔ ɖokpo ɔ ɖò bǔ, é wɛ nyí ɖɔ: Ye nɔ fɔ́n jlǒ agbaza tɔn lɛ bo nɔ vlɔ́n kàn nú sinsɛn-núkplɔnmɛ adingban tɔn lɛ kpo awovinúwiwa lɛ kpo. Wuntun ‘Babilɔnu Ðaxó ɔ’ tɔn lɛ nɛ.a (Nǔɖexlɛ́mɛ 18:2-4, 23) Lɛ̌ hɛn dó ayi mɛ ɖɔ Jehovah ɖesunɔ mɔ nǔwiwa kwijikwiji sinsɛn pagáwùn lɛ tɔn ɖěɖee nyí jɔtɛn nú aca kpaà gègě é. É ɖò gaàn ɖɔ é gbɛ́ wǎn nú xwèɖuɖu mɔhun e ɖè ɖò égbé lɛ é. Linlin tɔn enɛ ɖó na nyí nǔ taji tawun nú mǐ à cé?​—2 Jaan 6, 7.

⁴ Ði Klisanwun nugbǒ lɛ ɔ, mǐ tuùn ɖɔ xwèɖuɖu ɖé lɛ kún nɔ nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ ó. Amɔ̌, mǐ ɖó na kudeji ɖò ayi mǐtɔn mɛ ɖɔ mǐ kún ɖó na ɖ’alɔ ɖò ye mɛ ó. Dò biba nú nǔ e wu Jehovah gbɛ́ wǎn nú xwèɖuɖu mɔhun lɛ é na hɛn kú e mǐ kudeji bo na nɔ zɔ nú nǔ e na glɔ́n ali nú mǐ bɔ mǐ ma na hɛn mǐɖée ɖò wanyiyi Mawu tɔn mɛ ǎ é syɛn d’eji.

NATÁA-XWÈ, HWESIVƆ SÍNSƐ́N BƆ È HUZU NYIKƆ NA

5. Etɛwu mǐ ka sixu ganjɛwu ɖɔ è kún jì Jezu ɖò Woosun sín azǎn 25gɔ́ ɔ gbè ó?

⁵ Biblu ɖɔ ɖò fí ɖebǔ ɖɔ è ɖu jijizán Jezu tɔn sín xwè kpɔ́n ǎ. È na ɖɔ nugbǒ ɔ, mɛɖebǔ tuùn azǎn e gbè è jì Jezu é pɛ́pɛ́ ǎ. É ɖò mɔ̌ có, é ɖò gaàn ɖɔ è kún jì i ɖò Woosun sín azǎn 25gɔ́ gbè hwenu e avivɔ nɔ gbɛ́ ɖò xá ɔ mɛ é ó.b Hwɛjijɔ ɖokpo wɛ nyí ɖɔ Luki wlan ɖɔ hwenu e è jì Jezu é ɔ, “lɛngbɔnyitɔ́ ɖé lɛ . . . ɖò gbehan mɛ,” bo ɖò nukún kpé dó lɛngbɔ̌ yetɔn lɛ wu wɛ. (Luki 2:8-11) Enyi ye ko ɖó aca bo nɔ “ɖò gbehan mɛ” hwebǐnu ɖò xwè ɔ mɛ wɛ ɔ, é na ɖò dandan ɖɔ Luki ni lɛ́ na mɔjɛmɛ enɛ ǎ. É ɖò mɔ̌ có, ɖó ɖò Bɛteleyɛmu ɔ, avivɔ nɔ gbɛ́ bɔ laglasi nɔ ja sun enɛ mɛ wutu ɔ, lɛngbɔnyitɔ́ lɛ nɔ bɛ́ lɛngbɔ̌ lɛ dó kpómɛ, hǔn é sɔ́ byɔ ɖɔ ye ni “ɖò gbehan mɛ” ǎ nɛ. Gɔ́ na ɔ, Jozɛfu kpo Mali kpo yì Bɛteleyɛmu ɖó Dada Hlɔma tɔn Ogwisi ɖè gbeta tɔ́n ɖɔ è ni xà mɛ e ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é bǐ. (Luki 2:1-7) É na vɛwǔ tawun ɖɔ Dada Hlɔma tɔn ni ɖè gbeta tɔ́n nú togun enɛ e ma ko yí wǎn nú acɛkpikpa Hlɔma tɔn ǎ é, ɖɔ ye ni zɔn ali yì jɔtɛn tɔ́gbó yetɔn lɛ tɔn ɖò hwenu e ayǐ mɛ nɔ fá ɖesu ɖò xwè ɔ mɛ é.

6, 7. (a) Fitɛ lɛ aca e è nɔ mɔ ɖò Natáa-xwè hwenu lɛ é gègě ka gosin? (b) Vogbingbɔn tɛ ka ɖò nùnamɛ Natáa-xwè hwenu tɔn kpo Klisanwun lɛ tɔn kpo tɛntin?

⁶ È mɔ fí e Natáa-xwè jɔ sín é ɖò Biblu mɛ ǎ, amɔ̌, è mɔ ɖò xwèɖuɖu pagáwùn hwexónu tɔn lɛ tɔn mɛ, ɖi Saturnales Hlɔma tɔn e nyí xwèɖuɖu nú vodun gle tɔn Saturne é. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, sɔgbe xá azǎnlinlɛn lɛ ɔ, mɛ e nɔ sɛ̀n vodun Mithra lɛ é nɔ ɖu “jijizán hwesivɔ e è ma sixu gbà ahwan tɔn ǎ é tɔn” sín xwè ɖò Woosun ɔ sín azǎn 25gɔ́ ɔ gbè wɛ New Catholic Encyclopedia ɖɔ. Xwè kanweko donu atɔn mɔ̌ ɖò kú Klisu tɔn gudo wɛ “Natáa-xwè jɔ hwenu e hwesivɔ sínsɛ́n ɖò atɛ jí tawun ɖò Hlɔma é.”

⁷ Ðò xwèɖuɖu pagáwùn lɛ tɔn lɛ hwenu ɔ, ye nɔ na nǔ yeɖée bo nɔ ɖu agɔ̌; aca enɛ lɛ lɛ́ kpó ɖò Natáa-xwè égbé tɔn mɛ. Nugbǒ wɛ ɖɔ mɛ lɛ nɔ na nǔ yeɖée ɖò égbé, amɔ̌, nǔ e ye nɔ na yeɖée ɖò Natáa-xwè hwenu ɔ bǐ nɔ sɔgbe xá nǔ e è ɖɔ ɖò 2 Kɔlɛntinu lɛ 9:7 mɛ é ǎ, mǐ xà ɖò finɛ ɖɔ: “Hǔn, mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó na na nǔ mɛ lee é lin gbɔn ɖò ayi tɔn mɛ é; ni ma na nǔ mɛ, bonu é lɛ́ vɛ́ n’i, abǐ ni nyí dandan sín nǔ n’i ó. Ðó Mawu yí wǎn nú mɛ e nɔ na nǔ mɛ kpodo xomɛhunhun kpo é.” Wanyiyi wɛ nɔ sísɛ́ Klisanwun nugbǒ lɛ bɔ ye nɔ na nǔ mɛ. Ye nɔ lin ɖɔ azǎn tawun ɖé jí kɛɖɛ wɛ emi ɖó na na nǔ mɛ ǎ, mɔ̌ jɛn ye ma ka nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ e emi na nǔ lɛ é ni wá na emi lɔmɔ̌ ǎ é nɛ. (Luki 14:12-14; xà Mɛsɛ́dó 20:35.) Gɔ́ na ɔ, xomɛ nɔ hun ye ɖɔ ayi yetɔn nɔ vo, ɖó ye sɔ́ nɔ mɔ akpɔ̀ e mɛ lɛ nɔ mɔ ɖò Natáa-xwè hwenu é ǎ, ye ka sɔ́ nɔ lɛ́ ɖu axɔ e xwè enɛ nɔ dɔn dó kɔ jí nú mɛ gègě é ǎ.​—Matie 11:28-30; Jaan 8:32.

8. Nùnywɛtɔ́ e nɔ mɔ nǔ jɛ sun sín wuntun wu lɛ é ka ɖu jijizán sín xwè nú Jezu wɛ à? Tinmɛ.

⁸ Amɔ̌, mɛɖé lɛ nɔ ba hwɛjijɔ ɖɔ, nùnywɛtɔ́ e nɔ mɔ nǔ jɛ sun sín wuntun wu bo wá kpɔ́n Jezu lɛ é ma ka na nǔ i dó ɖu jijizán sín xwè n’i à? Adingban nɛ. Ðò Biblu sín táan mɛ ɔ, aca wɛ é nyí bɔ è nɔ na nǔ mɛ nukúnɖeji lɛ bo nɔ dó xlɛ́ sísí e è ɖó nú ye é; mɔ̌ wɛ ye lɔ tɔn nyí gbɔn. (1 Axɔsu lɛ 10:1, 2, 10, 13; Matie 2:2, 11) Nú mǐ na ɖɔ nugbǒ ɔ, é tlɛ nyí zǎn e mɛ è jì Jezu é wɛ ye wá ǎ. Jezu ko ɖó sun gègě bo ko ɖò xɔ mɛ, é sɔ́ kpó ɖò vǐyɛyɛ nyí wɛ ɖò kanlinxɔ mɛ ǎ.

BIBLU TÁ WEZIZA DÓ JIJIZÁN SÍN XWÈ LƐ JÍ

9. Etɛ ka jɛ ɖò jijizán sín xwè kwínwe e xó Biblu ɖɔ lɛ é hwenu?

⁹ Vǐjiji sín hwenu nɔ nyí hwenu awǎjijɛ tɔn có, Biblu ka dó Mawu sɛntɔ́ ɖé gesí bonu é ɖu jijizán tɔn sín xwè kpɔ́n gbeɖé ǎ. (Ðɛhan 127:3) Nukún wɛ Biblu wlantɔ́ lɛ ka myɔ dó à? Eǒ, ɖó Biblu ɖɔ xó dó jijizán sín xwè mɛ wè tɔn wu, ye wɛ nyí Falawɔ́ɔn Ejipu tɔn ɖokpo kpo Elodu Antipasi kpo. (Xà Bǐbɛ̌mɛ 40:20-22; Maki 6:21-29.) Lee Biblu ɖɔ xó dó ye wu gbɔn é xlɛ́ ɖɔ nǔ nyanya wɛ, ɖò taji ɔ, mɛ wegɔ ɔ tɔn hwenu wɛ è gbò ta Jaan Baptɛmublonumɛtɔ́ ɔ tɔn.

10, 11. Linlin tɛ Klisanwun hwexónu tɔn lɛ ka nɔ ɖó dó jijizán sín xwè lɛ wu? Etɛwu?

¹⁰ The World Book Encyclopedia xlɛ́ ɖɔ “Klisanwun nukɔntɔn lɛ nɔ sɔ́ jijizán mɛɖebǔ tɔn sín xwèɖuɖu sɔ́ dó mɔ pagáwùn sín aca ɖé.” Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Glɛkinu hwexónu tɔn lɛ ɖi nǔ ɖɔ mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó yɛ e nɔ cyɔn alɔ jǐ tɔn é b’ɛ nɔ wá hwenu e è ɖò mɛ jì wɛ é lobo nɔ jɛ xɛ nya ɖò jǐ mɛtɔn jí ɖido. Wema The Lore of Birthdays ɖɔ ɖɔ “yɛ enɛ ɖó kancica budo ɖé xá yɛhwe e sín jijizán gbè è jì mɛ ɔ é.” Jijizán sín xwè lɛ cá kàn tawun xá dò biba nú sun sín wuntun kpo du e jí è fɔ́n dó é kpo dìn é ɔ, é sɔ́ nyí égbé ǎ.

¹¹ Mawu sɛntɔ́ hwexónu tɔn lɛ nɔ gbɛ́ ɖɔ emi kún na ɖu jijizán sín xwè lɛ ó, ɖó aca tɔn lɛ jɔ sín pagáwùn lɛ kpo awovinúwiwa lɛ kpo mɛ wutu, gɔ́ na ɔ, ye nɔ lɛ́ ɖu xwè enɛ lɛ ǎ, ɖó nugbodòdó e ye nɔ xwedó lɛ é wutu. Etɛwu mǐ ka sixu ɖɔ mɔ̌? Ðó ye nyí sunnu kpo nyɔnu kpo e nɔ sɔ́ yeɖée hwe bo nɔ lɛ́ nɔ jlɛ̌ jí lɛ é, lobo nɔ lin ɖɔ gbè e gbè ye wá gbɛ̀ é ɖò taji sɔmɔ̌ bɔ è ɖó na ɖu xwè tɔn ǎ.c (Micée 6:8; Luki 9:48) É nyɔ́ wà ɔ, ye nɔ sɔ́ Jehovah sù bo nɔ dokú n’i ɖó gbɛ̀ e nyí nùnina xɔ akwɛ bɔ é na ye é wu.d—Ðɛhan 8:4, 5; 36:10; Nǔɖexlɛ́mɛ 4:11.

12. Nɛ̌ gbè e gbè mǐ kú é ka sixu nyɔ́ hú gbè e gbè mǐ jɔ é gbɔn?

¹² Nùnywɛtɔ́xó 7:1 ɖɔ: “È mla nyikɔ ɖagbe mɛ ɔ, é nyɔ́ hú célu e nyɔ́ wǎn ganji é. Azǎn e gbè è kú ɔ nyɔ́ hú azǎn e gbè è jɔ é.” Etɛwu é ka ɖɔ mɔ̌? Enyi mǐ nɔ dó gǎn bo nɔ w’azɔ̌ Mawu tɔn ɔ, mǐ na ɖó “nyikɔ ɖagbe” ɖò nukɔn tɔn. É ɖò gaàn ɖɔ Mawu na flín mɛ ɖěɖee zán gbɛ̀ yetɔn kpo gbejininɔ kpo lɛ é, bɔ enyi ye na bo tlɛ kú ɔ, é na wá fɔ́n ye ɖò sɔgudo. (Jɔbu 14:14, 15) Enɛ wu wɛ Biblu ɖɔ ɖɔ gbè e gbè è kú ɔ nyɔ́ hú gbè e gbè è jɔ é. Gɔ́ nú enɛ ɔ, azǎn ɖokpo géé wɛ Biblu zɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ flín, é wɛ nyí kúzán Jezu tɔn. “Nyikɔ ɖagbe” e Jezu ɖó ɖò Mawu nukɔn é wɛ zɔ́n bɔ mǐ bǐ sixu mɔ hwlɛngán.​—Luki 22:17-20; Eblée lɛ 1:3, 4.

PASKWA

13, 14. Etɛwu Klisanwun nugbǒ lɛ ma ka ɖó na ɖu Paskwa ǎ?

¹³ Fínfɔ́n sín kú Klisu tɔn flínflín wɛ Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ nɔ kpɔ́n Paskwa ɔ dó mɔ. Amɔ̌, Klisu ka ɖegbe ɖɔ è ni ɖu fínfɔ́n sín kú emitɔn sín xwè à? Eǒ, é ɖegbe tɔn ǎ. Wema hwenuxó tɔn lɛ xlɛ́ mǐ ɖɔ Klisanwun nukɔntɔn lɛ kún ɖu Paskwa ó, lé aca pagáwùn hwexónu tɔn lɛ tɔn jí wɛ é junjɔn. The Encyclopædia Britannica ɖɔ: “Xwè Paskwa tɔn ɖuɖu sín wuntun ɖebǔ ɖò Alɛnuwema Yɔyɔ̌ ɔ mɛ ǎ. . . . Mimɛ̌ nyínyí hwenu bunɔ lɛ tɔn tlɛ wá linlin mɛ nú Klisanwun nukɔntɔn lɛ ǎ.”

¹⁴ Jehovah ka na yí gbè bɔ è na ɖu xwè e jɔ sín pagáwùn mɛ é ɖé dó flín Vǐ tɔn sín fínfɔ́n sín kú na à? Gbeɖé kpɔ́n! (2 Kɔlɛntinu lɛ 6:17, 18) Nugbǒ ɔ, Biblu ɖegbe ɖɔ è ni ɖu fínfɔ́n sín kú Jezu tɔn sín xwè ǎ, mɔ̌ jɛn é ma ka lɛ́ yí gbè na ǎ é nɛ. Enɛ wu ɔ, xwè enɛ ɖuɖu kaka bo ylɔ ɖɔ Paskwa nyí gbejimanɔ ɖaxó.

MƐKÚKÚ LƐ SÍN XWÈ

15. Fitɛ mɛkúkú lɛ sín xwè ka jɔ sín?

¹⁵ Fitɛ mɛkúkú lɛ sín xwè ka jɔ sín? Ðò fí ɖé lɛ ɔ, è nɔ lɛ́ ylɔ xwè enɛ ɖɔ Halloween. Mɛ lɛ nɔ bló nǔwiwa enɛ ɖò Mɛɖeɖóvo lɛ Sín Azǎn [alǒ mɛkúkú lɛ sín xwè] kpò sɔ, bɔ klutɔ́, yɛblɛnú e cá kàn xá awovinúwiwa lɛ é kpo acɔ́banú ɖevo e dó xɛsi lɛ é kpo nɔ kpé fí bǐ. Celtes hwexónu tɔn e nɔ nɔ Grande-Bretagne kpo Irlande kpo lɛ é wɛ na ko dɔn xwè enɛ wá. Sun e nɔ kpé ká jɛ nukɔn nú azǎn nukɔntɔn Abɔxwísun tɔn é sín hwenu wɛ ye nɔ ɖu Samhain xwè; Samhain sín tinmɛ wɛ nyí “Vivɔnu Aluùn Tɔn.” Ye ɖi nǔ ɖɔ xwè enɛ hwenu ɔ, dogbó ɖě kún sɔ́ nɔ ɖò gbɛtɔ́ lɛ kpo nǔɖoyɛswímɛ lɛ kpo sín tɛntin ó; lobɔ gbigbɔ ɖagbe lɛ kpo yɛ nyanya lɛ kpo nɔ ɖò sà ɖi wɛ ɖò ayikúngban ɔ jí. Ye nɔ lin ɖɔ lindɔ̌n mɛkúkú lɛ tɔn nɔ lɛkɔ wá xwégbe bɔ hɛnnumɔ yetɔn lɛ ɖó na bɛ́ nùɖuɖu kpo ahan kpo tɔ́n nú klutɔ́ e wá ba jonɔ ye lɛ é bo dó fá xomɛ nú ye. Enɛ wu ɔ, nǔwiwa e è nɔ bló ɖò mɛkúkú lɛ sín xwè hwenu, ɖi nùɖuɖu nina ye kpo ɖɛxixo nú ye kpo é nyí aca pagáwùn lɛ tɔn.

MA LƆN NÚ ALƆWLIWLIZÁN TOWE BLÍ Ó

16, 17. (a) Etɛwu Klisanwun e jló na wlí alɔ lɛ é ka ɖó na zé nugbodòdó Biblu tɔn lɛ dó gbéjé aca xá ɔ mɛ tɔn lɛ kpɔ́n na? (b) Etɛ jí Klisanwun lɛ ka ɖó na lin nǔ kpɔ́n dó ɖò nǔ e kúnkplá aca sìn kɔn dó kɔ́mɛ tɔn é mɛ?

¹⁶ Zaanɖé dìn ɔ, “è sɔ́ na sè asú kpo asì kpo e da yeɖée tlolo ɔ sín gbè ɖě ɖò agblo [Babilɔnu Ðaxó ɔ tɔn] mɛ ǎ.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 18:23) Etɛwu? Hwɛjijɔ ɖokpo wɛ nyí ɖɔ awovinúwiwa Babilɔnu Ðaxó ɔ tɔn lɛ sixu hɛn alɔwliwli kwiji sín alɔwliwlizángbe.​—Maki 10:6-9.

¹⁷ Aca lɛ nɔ gbɔn vo sín tò ɖé mɛ jɛ tò ɖé mɛ. Aca ɖé lɛ sixu cí nǔ e ma nyla ǎ é ɖɔhun bo gosin nǔwiwa Babilɔnu tɔn ɖěɖee mɛ lɛ nɔ lin ɖɔ ye na hɛn ‘taɖagbe’ wá nú mɛ e wlí alɔ yɔyɔ̌ lɛ é alǒ jonɔ yetɔn lɛ é mɛ. (Ezayíi 65:11) Aca lɛ ɖokpo wɛ nyí ɖɔ è ni kɔn sìn dó kɔ́mɛ cobonu mɛ e wlí alɔ lɛ é ni byɔ xwégbe. Linlin e mɛ aca enɛ jɔ sín é wɛ nyí ɖɔ alitasin enɛ nɔ zɔ́n bɔ mɛ e ko kú ɖò hɛ̌n ɔ nu lɛ é nɔ yí gbè ɖɔ yawo yɔyɔ̌ ɔ ni byɔ hɛnnu ɔ mɛ. É ɖò gaàn ɖɔ, mɛ e jló na hɛn yeɖée ɖò wanyiyi Mawu tɔn mɛ lɛ é bǐ na nɔ zɔ nú aca blíblí mɔhun lɛ.​—Xà 2 Kɔlɛntinu lɛ 6:14-18.

18. Nugbodòdó Biblu tɔn tɛ lɛ ka na d’alɔ mɛ e ɖò linlin wɛ bo na wlí alɔ lɛ é kpo mɛ e è ylɔ dó tɛn tɔn mɛ lɛ é kpo?

¹⁸ Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Jehovah sɛntɔ́ lɛ nɔ nɔ zɔ nú aca gbɛ̀ elɔ tɔn e ma nɔ wlí yɛ̌yi nú alɔwliwli Klisanwun tɔn kpo alɔwliwli sín jonɔyiyi kpo ǎ lɛ é, alǒ ee sixu zɔ́n bɔ mɛ ɖevo lɛ sín ayixa na xò hun xá ye lɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ye nɔ nyì alɔ nú xóɖiɖɔ e mɛ xógbe nyanya alǒ kwijikwiji lɛ ɖè é bo nɔ lɛ́ nyì alɔ nú alisá alǒ xó e sixu dó winnya mɛ e wlí alɔ yɔyɔ̌ lɛ é kpo mɛ ɖevo lɛ kpo lɛ é. (Nùnywɛxó 26:18, 19; Luki 6:31; 10:27) Ye nɔ lɛ́ nyì alɔ nú jonɔyiyi alɔwliwli tɔn e zɛ̀kpá, bɔ “goyiyi e dɔkun jijɛ nɔ zɔ́n mɛ é” nɔ tɔ́n ɖ’emɛ lɛ é. (1 Jaan 2:16) Enyi vlafo a ɖò linlin wɛ bo na wlí alɔ hǔn, flín ɖɔ Jehovah jló ɖɔ azǎn titewungbe enɛ ni nyí azǎn e a flín hweɖebǔnu ɔ xomɛ na hun we, bɔ é ma na nyí vo wɛ a na sà ǎ é.e

ACA KƆFO ÐĚ XÒ DÓ ÐĚ WU TƆN KA NYLA WƐ À?

19, 20. Fitɛ aca kɔfo e mɛ ahan ɖè é ɖě xò dó ɖě wu tɔn ka jɔ sín bɔ wema ɖokpo ɖɔ? Aniwu Klisanwun lɛ ma ka ɖó na xwedó aca enɛ ǎ?

¹⁹ Aca kɔfo e mɛ ahan ɖè é ɖě xò dó ɖě wu tɔn ɖò alɔwliwli kpo ayiɖeɖayi ɖevo lɛ kpo hwenu ko gbakpé fí bǐ. Wema Guide international des alcools et des cultures (Glɛnsigbe) 1995 tɔn ɖɔ: “Aca kɔfo e mɛ ahan ɖè é ɖě xò dó ɖě wu tɔn . . . sixu ko nyí wuntun yɛsu fifɔ tɔn hwexónu tɔn ɖé, bɔ è nɔ ba sìn kɔn nyì ayǐ dó xwyɔ vodun lɛ na . . . bo na dó byɔ nùɖé, xoɖɛ e è nɔ sɛ̀ sìn xwè na kpo xógbe ɖé lɛ kpo é, ɖi ‘nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi!’ alǒ ‘nɔ ganji!’”

²⁰ Nugbǒ wɛ ɖɔ mɛ gègě sixu lin ɖɔ aca enɛ kún nyí vodunnúwiwa alǒ cá kàn xá xɛxó ó. É ɖò mɔ̌ có, kɔfo e mɛ ahan ɖè é dindlɛn dó aga sixu cí nyɔna ɖé byɔbyɔ ɖò “jinukúnsin” sí, é wɛ nyí ɖɔ ɖò hlɔnhlɔn jiwǔ ɖé sí ɖɔhun. Nyɔna byɔbyɔ gbɔn mɔ̌ ka sɔgbe xá nǔ e Biblu ɖɔ é ǎ.​—Jaan 14:6; 16:23.f

“MI MƐ E YÍ WǍN NÚ MAWU MAVƆMAVƆ LƐ EMI, MI GBƐ́ WǍN NÚ NǓ NYANYA”

21. Nǔwiwa tɛ lɛ ka sixu nɔ ma cá kàn xá vodunnúwiwa bo gbakpé bɔ Klisanwun lɛ ɖó na nyì alɔ na? Etɛwu?

²¹ Tò ɖé lɛ nɔ nɔ gudo nú nǔwiwa xwewu xwewu tɔn e mɛ wè kwijikwiji lɛ ɖuɖu nɔ tɔ́n ɖè lɛ é, kpo ee tlɛ nɔ sɔ́ sunnu na ɖóxó xá sunnu alǒ nyɔnu na ɖóxó xá nyɔnu sù lɛ é kpo. Nǔ enɛ lɛ ɖè lee nugbodòdó gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ ɖò da vɔ́ wɛ bléblé sɔ́ é xlɛ́; Babilɔnu Ðaxó ɔ nɔ vɔ́da nú nugbodòdó enɛ lɛ tlɔlɔ alǒ ɖò wimɛ. É ka sɔgbe ɖɔ “mɛ e yí wǎn nú Mawu Mavɔmavɔ” é ɖé ni yì nǔwiwa mɔhun lɛ tɛnmɛ alǒ kpɔ́n ye à? Mɔ̌ biblo ka na xlɛ́ ɖɔ é gbɛ́ wǎn nú nǔ nyanya dóó à? (Ðɛhan 1:1, 2; 97:10) Mɛ e wlan Ðɛhan é xoɖɛ ɖɔ: “Ðè nukún ce sín nǔ ma xɔ akwɛ lɛ jí.” Kpɔ́n lee kpɔ́ndéwú tɔn xwixwedó na nyɔ́ sɔ́ é!​—Ðɛhan 119:37.

22. Hwetɛnu Klisanwun ɖé ka sixu ɖɔ ɖɔ sɔgbe kpo ayixa emitɔn kpo ɔ emi na ɖ’alɔ ɖò xwè ɖé mɛ alǒ gbɔ?

²² Ðò xwèɖuɖu lɛ sín azǎn jí ɔ, Klisanwun ɖé ɖó na nɔ acéjí ɖesu bonu nǔwiwa tɔn lɛ ni ma zɔ́n bɔ mɛ ɖevo lɛ na lin ɖɔ é ɖò xwè ɖu wɛ ó. Mɛsɛ́dó Pɔlu wlan ɖɔ: “Nǔ ɖu wɛ mi ɖè oo, ahan nu wɛ mi ɖè oo, abǐ nǔ ɖebǔ wà wɛ mi ɖè hǔn, mi bló bǐ, bo dó sɔ́ Mawu sù.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 10:31; kpɔ́n gbàví “Nɔ Wà Nǔ kpo Nùnywɛ Kpo”.) Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, enyi aca ɖé alǒ xwèɖuɖu ɖé ma cá kàn xá sinsɛn nùvú, alǒ toxóɖiɖɔ ɖò ali ɖebǔ nu ǎ, bo ma ka lɛ́ tɛ afɔ nugbodòdó Biblu tɔn ɖé jí ǎ ɔ, Klisanwun ɖokpo ɖokpo wɛ na ɖɔ ɖɔ emi na ɖ’alɔ ɖ’emɛ alǒ gbɔ. Ðò hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, é ɖó na lin lee nǔ na cí nú mɛ ɖevo lɛ é kpɔ́n, bo ma wá nyí afɔklɛ́nnú nú ye ó.

NƆ SƆ́ MAWU SÙ ÐÒ XÓ KPO WALƆ KPO MƐ

23, 24. Nɛ̌ mǐ ka sixu ɖekúnnu ɖagbe dó nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ wu gbɔn?

²³ Nǔ nukɔntɔn e mɛ gègě nɔ lin dó xwèɖuɖu kpaà ɖé lɛ wu é wɛ nyí ɖɔ, ye nɔ zɔ́n bɔ hɛnnumɔ lɛ kpo xɔ́ntɔn lɛ kpo nɔ kplé ɖó kpɔ́. Enɛ wu ɔ, enyi mɛɖé ɖɔ ɖɔ linlin mǐtɔn e jinjɔn Biblu jí lɛ é kún nyí wanyiyi sín nǔ ó alǒ syɛn dín ɔ, mǐ sixu tinmɛ n’i kpo xomɛnyínyɔ́ kpo ɖɔ kpɔ́ninɔ xá hɛnnumɔ lɛ kpo xɔ́ntɔn lɛ kpo lee é jɛ gbɔn é nɔ sù Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ nukúnmɛ tawun. (Nùnywɛxó 11:25: Nùnywɛtɔ́xó 3:12, 13; 2 Kɔlɛntinu lɛ 9:7) Hwebǐnu wɛ kpɔ́ninɔ xá mɛ e mǐ yí wǎn na lɛ é nɔ víví nú mǐ, amɔ̌, ɖó mǐ yí wǎn nú Mawu kpo nugbodòdó tɔn lɛ kpo wu ɔ, mǐ nɔ jló na ɖ’alɔ ɖò aca e é gbɛ́ wǎn na lɛ é mɛ bo dó hɛn awǎjijɛ sín hwenu mɔhun lɛ blí ǎ.​—Kpɔ́n gbàví “Sinsɛn-Biblo Nugbǒ ɔ Nɔ Hɛn Awǎjijɛ Ðaxó Hugǎn ɔ Wá.”

²⁴ Kúnnuɖetɔ́ ɖé lɛ ko kpéwú bo má nǔ taji e ɖò wemata 16gɔ́ wema Etɛ Biblu ka Kplɔ́n Mɛ Tawun?g tɔn mɛ é xá ayijlɔjlɔnɔ e kàn nǔ byɔ ye lɛ é. É ɖò mɔ̌ có, flín ɖɔ alɔ ba na dó mɛ lɛ wɛ mǐ ɖè bonu ye na yí xó mǐtɔn, é nyí adɔn dɔn gbé wɛ mǐ tɔ́n ǎ. Enɛ wu ɔ, nɔ sí mɛ bo nɔ fá xomɛ, lobonu “xó [towe] lɛ ni nɔ nyɔ́ sè tɛgbɛ, bo nɔ dɔn mɛ.”​—Kolosinu lɛ 4:6.

25, 26. Nɛ̌ mɛjitɔ́ lɛ ka sixu d’alɔ vǐ yetɔn lɛ bɔ nùɖiɖi yetɔn kpo wǎn e ye yí nú Jehovah é kpo na lidǒ gbɔn?

²⁵ Ðó Jehovah sɛntɔ́ wɛ mǐ nyí wutu ɔ, mǐ ko kplɔ́n nǔ gègě. Mǐ tuùn nǔ e wu mǐ ɖi nǔ nú nùɖé lɛ bo nɔ bló ye é kpo nǔ e wu mǐ nɔ gbɛ́ ɖevo lɛ é kpo. (Eblée lɛ 5:14) Enɛ wu ɔ, mɛjitɔ́ lɛ emi, mi kplɔ́n vǐ mitɔn lɛ bonu ye ni nɔ lin tamɛ dó nugbodòdó Biblu tɔn lɛ jí. Enyi mi nɔ bló mɔ̌ ɔ, nùɖiɖi yetɔn na lidǒ, xósin e ye na nɔ na mɛ e kàn nǔ byɔ ye dó nǔ e ye ɖi nǔ na lɛ é jí é na nɔ junjɔn Biblu jí, bɔ ye na lɛ́ ɖeji ɖɔ Jehovah yí wǎn nú emi.​—Ezayíi 48:17, 18; 1 Piyɛ́ɛ 3:15, 16a.

²⁶ É nyí alɔ kɛɖɛ wɛ mɛ e nɔ sɛ̀n Mawu “ɖò gbigbɔ kpo nugbǒ kpo mɛ” lɛ é nɔ nyì nú xwèɖuɖu e ma sɔgbe ǎ lɛ é ǎ, amɔ̌, ye nɔ lɛ́ tɛnkpɔn bo nɔ ɖɔ nugbǒ ɖò nǔ bǐ mɛ. (Jaan 4:23, NW) Égbé ɔ, ɖò nukún mɛ gègě tɔn mɛ ɔ, nugbǒɖiɖɔ ko cá. Amɔ̌, lee mǐ na mɔ gbɔn ɖò wemata e bɔ d’ewu é mɛ é ɔ, ali Mawu tɔn lɛ wɛ nyɔ́ hú bǐ ɖò hwebǐnu.