Janvier

Nǔɖiɖi Timɔtée tɔn jinjɔn nǔ ɖěɖee dɔn ɛ bɔ é sɛkpɔ́ Jehovah lɛ é jí. Hwi lɔ ɖó na kplɔ́n Biblu ɔ lobo wá gbeta ɖěɖee zawě lɛ é kɔn dó nǔ e é kplɔ́n mɛ dó Jehovah wu lɛ é wu. Bo na dó bɛ́ ɔ, é hwe bǐ ɔ, a ɖó na kú dó nǔkplɔnmɛ dodó atɔn jí. Nukɔntɔn ɔ, a ɖó na kúdeji ɖɔ Jehovah Mawu wɛ ɖó nǔ lɛ bǐ. (Tín. 3:14, 15; Ebl. 3:4; Nǔɖe. 4:11) Wegɔ́ ɔ, a ɖó na kúdeji ɖɔ wɛn Mawu tɔn wɛ Biblu ɔ nyí nú gbɛtɔ́ lɛ. (2 Tim. 3:16, 17) Atɔngɔ́ ɔ, a ɖó na kúdeji ɖɔ Jehovah bló tuto nú mɛɖé lɛ bɔ ye ɖò sinsɛn ɛ wɛ ɖò alixlɛ́mɛ Klisu tɔn glɔ́; Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ wɛ nyí mɛ enɛ lɛ. (Eza. 43:10-12; Jaan 14:6; Mɛ. 15:14) Enɛ byɔ ɖɔ a ni tuùn nǔ e ɖò Biblu mɛ lɛ é bǐ ǎ. Nǔ e gbé a ɖó na nya é wɛ nyí ɖɔ a ɖó na zán “hlɔnhlɔn nǔlinkpɔ́n tɔn” towe dó na hlɔnhlɔn kú e a kúdeji ɖɔ emi mɔ nǔgbo ɔ é.—Hlɔ. 12:1, nwt. w20.07 10 akpá. 8-9

Nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ ɖɔ xó dó kle sín gɔnu alǒ nǔvínúvíhwan e ɖó gbɛtɔ́ nukúnmɛ bɔ “nǔ axɔ́sugbakún e è sɔ́ siká dó bló na é ɖɔhun” ɖò ta nú ye lɛ é wu. (Nǔɖe. 9:7) Ye dóya nú “gbɛtɔ́ [alǒ kɛntɔ́ Mawu tɔn] e sín nukɔn wuntun Mawu tɔn ma ɖè ǎ lɛ” é nú sun atɔ́ɔ́n; táan e kle ɖé sixu nɔ gbɛ̀ na é. (Nǔɖe. 9:4) É ɖò wɛn ɖɔ Jehovah sɛntɔ́ e gbigbɔ ɖè lɛ é dó gesí wɛ enɛ ɖè. Ye nɔ kpankɔ́n dó jla hwɛɖónúmɛ Mawu tɔn gbɛ̀ nyanya elɔ, bɔ enɛ nɔ zɔ́n bɔ mɛ e nɔ jɛhun dó jǐ tɔn lɛ é nɔ vo ǎ. Ðiɖɔ wɛ mǐ ɖè ɖɔ nǔvínúví ɖěɖee xó è ɖɔ ɖò Jowɛli 2:7-9 mɛ é kún nyí nǔ ɖokpo ɔ kpo ɖěɖee xó wema Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ɖɔ é kpo ó à? Ganji. Hweɖelɛnu ɖò Biblu mɛ ɔ, è nɔ zán nǔ ɖokpo ɔ ɖò nǔjlɛdonǔwu vovo mɛ, bɔ é ka nɔ ɖó tinmɛ vovo. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò Nǔɖexlɛ́mɛ 5:5 mɛ ɔ, è ylɔ́ Jezu ɖɔ “kinnikinni e ɖò akɔta Judáa tɔn mɛ” é, amɔ̌, ɖò 1 Piyɛ́ɛ 5:8 mɛ ɔ, è ɖɔ ɖɔ Awoví cí “kinnikinni e ɖò adǎn jí é” ɖé ɖɔhun. w20.04 3-4 akpá. 8; 5 akpá. 10

Ee Salayíi sɔ́ mɛsɛntɔ́ tɔn Hagáa b’ɛ huzu asì nú Ablamu gudo é ɔ, Hagáa wà xlonɔnú ɖé. Hagáa mɔ xò, enɛ wu ɔ, é sɔ́ nɔ mɔ yɛ ɖò ta nú Salayíi ǎ, ɖó Salayíi ko jì vǐ ɖě ǎ wutu. Ninɔmɛ ɔ wá syɛn kaka bɔ Salayíi gbɔ bo nya Hagáa. (Bǐb. 16:4-6) Ðó mǐ nyí gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ wutu ɔ, mǐ sixu mɔ ɖɔ mɛ nyanya wɛ nú Hagáa, bɔ nǔ e jɛxa ɛ é wɛ è wà n’i. Amɔ̌, Jehovah mɔ nǔ zɛ finɛ wu. É sɛ́ wɛnsagun tɔn dó Hagáa gɔ́n. Hwenu e wɛnsagun ɔ mɔ ɛ é ɔ, é d’alɔ ɛ bonu é na huzu nǔwalɔ tɔn, lobo lɛ́ xoɖɛ dó jǐ tɔn. Hagáa mɔ ɖɔ Jehovah ɖò emi mɔ wɛ, bo tuùn nǔ lɛ bǐ dó ninɔmɛ emitɔn wu. É jiwǔ n’i kaka bɔ é ylɔ́ ɛ ɖɔ, “Mawu e nɔ mɔ nǔ bǐ é, . . . mɛ e mɔ mì é.” (Bǐb. 16:7-13, nwt) Etɛ lɛ wu Jehovah ka ɖ’ayi ɖò Hagáa wu? É tuùn nǔ lɛ bǐ dó gbɛzán tɔn wu, bo lɛ́ tuùn nǔ e mɛ é ko gbɔn dín lɛ é bǐ. Nǔgbo wɛ ɖɔ Jehovah kún yí gbè nú mɛmasí e Hagáa ɖexlɛ́ Salayíi é ó, amɔ̌ mǐ sixu kúdeji ɖɔ é mɔ nǔ jɛ Hagáa sín ninɔmɛ mɛ. w20.04 16 akpá. 8-9

Mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ ɖɔ Klisanwun nǔgbo lɛ bǐ ɖò wezun ɖé jí. (Ebl. 12:1) Mǐ sixu nyí mɛ winnyawinnya, alǒ mɛxomɔ, mǐ ɖó hlɔnhlɔn, abǐ nǔ ci mǐ, mǐ bǐ wɛ ɖó na dɛ kaka jɛ vivɔnu, enyi mǐ ba na mɔ ajɔ e Jehovah sɔ́ ɖó te nú mǐ é ɔ nɛ. (Mat. 24:13) Pɔlu vo bo ɖɔ wezun kínkán xó ɔ, ɖó é “dó wezun ɔ kaka yì vivɔnu” bɔ é kpa ɛ. (2 Tim. 4:7, 8.) Amɔ̌, wezun kínkán tɛ xó ɖɔ wɛ Pɔlu ka ɖè tawun? Hweɖelɛnu ɔ, Pɔlu nɔ zán ayihun e è nɔ da ɖò Glɛki hwexónu tɔn é ɖé lɛ sín kpɔ́ndéwú dó kplɔ́n nǔ taji lɛ mɛ. (1 Kɔ. 9:25-27; 2 Tim. 2:5) Ðò ninɔmɛ gegě mɛ ɔ, é ɖɔ xó dó wezun kínkán wu bo sɔ́ jlɛ́ dó Klisanwun gbɛzinzan wu. (1 Kɔ. 9:24; Fili. 3:14; 2 Tim. 4:7) Hwenu e mɛɖé zé éɖée jó nú Jehovah bo bló baptɛm é wɛ é nɔ jɛ “wezun” enɛ kán jí. (1 Pi. 3:21, nwt) É na d’asá xwi gudo tɔn ɔ, hwenu e Jehovah na na ɛ ajɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ tɔn ɔ é.—Mat. 25:31-34, 46, nwt; 2 Tim. 4:8. w20.04 26 akpá. 1-3

“Aklunɔ ɔ, gbejinɔtɔ́ wɛ; é na na hlɔnhlɔn mi, bo na cyɔn alɔ mi jí, bɔ awoví na kpé mi wu ǎ.” (2 Tɛ. 3:3) Nɛ̌ Jehovah ka nɔ cyɔn alɔ mǐ jí gbɔn? Jehovah na mǐ ahwanfunnú ɖé lɛ, bɔ ye sixu d’alɔ mǐ ɖò ahwantɔ́nmɛ Satáan tɔn lɛ nukɔn. (Efɛ. 6:13-17) Ahwanfunnú agbɔ̌nnɔ lɛ wɛ Mawu na mǐ, bɔ ye nɔ lɛ́ w’azɔ̌ tawun. Amɔ̌, enyi mǐ ba ɖɔ ahwanfunnú enɛ lɛ ni cyɔn alɔ mǐ jí ɔ, mǐ ɖó na zán ye mɛ ɖokpo ɖokpo. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, gǒjiblanú nǔgbo ɔ tɔn nɔte nú nǔgbo ɖěɖee ɖò Xó Mawu tɔn Biblu ɔ mɛ lɛ é. Etɛwu mǐ ka ɖó na sin gǒjiblanú enɛ? Ðó Satáan wɛ nyí “adingbannɔ lɛ sín tɔ́.” (Jaan 8:44) É ko ɖò adingban te sín xwè afatɔ́n mɔ̌kpan ɖíe, bo ko “flú gbɛ̀ ɔ bǐ.” (Nǔɖe. 12:9) Nǔgbo e ɖò Biblu mɛ lɛ é nɔ cyɔn alɔ mǐ jí, bo nɔ zɔ́n bɔ è nɔ flú mǐ ǎ. Nɛ̌ mǐ ka nɔ sin gǒjiblanú nǔjlɛdonǔwu tɔn enɛ gbɔn? Mǐ nɔ wà mɔ̌ gbɔn nǔ elɔ lɛ wiwa gblamɛ: nǔkplɔnkplɔn dó nǔgbo e kúnkplá Jehovah lɛ é wu, sɛn e mǐ nɔ sɛn ɛ ‘gbɔn hlɔnhlɔn gbigbɔ ɔ tɔn mɛ, bo nɔ sɛn ɛ ɖò nǔgbo mɛ é,’ kpo nǔgbo e mǐ nɔ ɖɔ ɖò nǔ bǐ mɛ é kpo.—Jaan 4:24; Efɛ. 4:25; Ebl. 13:18. w21.03 26-27 akpá. 3-5

Nǔ e zɔ́n bɔ tò enɛ dó xɔ akwɛ sɔmɔ̌ é wɛ nyí ɖɔ è nɔ sɛn Mawu nǔgbo ɔ ɖò finɛ. Sín Pantekotu xwè 33 H.M. tɔn ɔ, “tò” enɛ sɔ́ ɖò fí ɖě tawun ǎ, ɖó togun Jehovah tɔn ɔ gbakpé ayikúngban ɔ bǐ jí. Amɔ̌, “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ” égbé é wɛ nyí lee togun Jehovah tɔn nɔ zán gbɛ̀ gbɔn é; kplé lɛ yiyi kpo kúnnuɖiɖe kpo lɔ ɖò gbɛzinzan enɛ mɛ. Ðò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ ɔ, azɔn mɔ̌kpan wɛ axɔ́su totaligbé tɔn ɔ byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e acɛkpikpa Nazi tɔn nyí axɔ́su totaligbé tɔn ɔ, ɖò taji ɔ, ɖò wɛkɛ hwan wegɔ́ ɔ hwenu é ɔ, é dóya nú togun Mawu tɔn, bo hu ye mɛ gegě, b’ɛ xlɛ́ ɖɔ axɔ́su enɛ byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ. Ðò Wɛkɛ Hwan Wegɔ́ ɔ gudo, hwenu e Union Soviétique huzu axɔ́su totaligbé tɔn ɔ é ɔ, é dóya nú togun Mawu tɔn, bo bɛ́ ye yì kannumɔgbenu, b’ɛ xlɛ́ ɖɔ axɔ́su enɛ byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ. w20.05 13-14 akpá. 7-8

Mǐ ni ɖɔ xó dó sunnu ɖěɖee zun xɔ́ntɔn xá Mawu cobɔ è wá ɖó agun Klisanwun tɔn ayǐ é ɖé lɛ wu. Ablaxamu nyí nya ɖé bo ɖó nǔɖiɖi ɖaxó. Xwè 1 000 jɛji ɖò kú Ablaxamu tɔn gudo ɔ, Jehovah ylɔ́ ɛ ɖɔ “xɔ́ntɔn ce.” (Eza. 41:8) Hǔn, kú vɔ́vɔ́ tlɛ sixu sɛ́n kancica syɛnsyɛn e Jehovah ɖó xá xɔ́ntɔn tɔn lɛ é ǎ. Jehovah kpò ɖò Ablaxamu flín wɛ. (Luk. 20:37, 38) Kpɔ́ndéwú mɛ ɖevo tɔn wɛ nyí Jɔbu. Hwenu e Jehovah ɖò kplé ɖé bló xá wɛnsagun lɛ wɛ ɖò jixwé é ɔ, é ɖɔ xó dó Jɔbu wu kpo jiɖiɖe kpo. Jehovah ɖɔ dó Jɔbu wu ɖɔ “mɛɖé wɛ é nyí bɔ è nɔ mɔ nǔjɛdo ɖě ɖɔ dó wǔ tɔn ǎ, é nɔ wà nǔ jlɔjlɔ, é ɖò gbeji nú mì, é nɔ hɔn nú nǔnyanyawiwa.” (Jɔb. 1:6-8) Bɔ etɛ Jehovah ka lin dó Daniyɛli e sɛn ɛ kpo gbejininɔ kpo, ɖò mɛ e ma nɔ sɛn ɛ ǎ lɛ é tɛntin nú xwè 80 mɔ̌ é wu? Azɔn atɔn wɛ wɛnsagun lɛ na ganjɛwu nya mɛxomɔ enɛ ɖɔ Mawu yí wǎn n’i ɖesu. (Dan. 9:23; 10:11, 19) Mǐ sixu ɖeji ɖɔ akpakpa ɖò Jehovah sɔ́ wɛ dó azǎn e gbè é na fɔ́n xɔ́ntɔn vívɛ́ tɔn ɖěɖee ko kú lɛ é é wu.—Jɔb. 14:15. w20.05 26-27 akpá. 3-4

Nǔkplɔntɔ́ ɖagbe ɖé sixu kplɔ́n nǔ dó sɛ́n Mawu tɔn lɛ wu, bɔ ye tlɛ na nɔ lɛ́ sù nukún tɔn mɛ. Amɔ̌, nǔkplɔntɔ́ ɔ ka na setónú nú Jehovah, ɖó é yí wǎn n’i wutu à? Flín ɖɔ Ɛvu tuùn sɛ́n Mawu tɔn lɛ, amɔ̌, é yí wǎn nú Sɛ́ndótɔ́ ɔ sɔmɔ̌ ǎ; Adamu lɔ yí wǎn nú Sɛ́ndótɔ́ ɔ ǎ. (Bǐb. 3:1-6) Enɛ wu ɔ, mǐ ɖó na wà nǔ zɛ nǔ e Mawu byɔ lɛ é kpo nǔgbododó jlɔjlɔ tɔn lɛ kpo kplɔnkplɔn mɛ lɛ wu. Nǔ e Jehovah byɔ ɖò mǐ sí lɛ é kpo nǔgbododó tɔn lɛ kpo nɔ dɔn mɛ bo lɛ́ nyɔ́. (Ðɛh. 119:97, 111, 112) Amɔ̌, enyi nǔkplɔntɔ́ mǐtɔn lɛ ma mɔ wanyiyi Jehovah tɔn ɖò sɛ́n enɛ lɛ mɛ ǎ ɔ, ye sixu mɔ ɖɔ sɛ́n enɛ lɛ kún ɖó lè ó. Enɛ wu ɔ, mǐ sixu kanbyɔ nǔkplɔntɔ́ mǐtɔn lɛ ɖɔ: “Etɛwu a ka lin ɖɔ Mawu byɔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖɔ ye ni wà nǔ lě lě, bo nyi alɔ nú nǔ lě lě? Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ dó Mɛ alɔkpa e é nyí é wu?” Enyi mǐ d’alɔ nǔkplɔntɔ́ mǐtɔn lɛ bonu ye nɔ lin tamɛ dó Jehovah wu, bo lɛ́ tɛ́n kpɔ́n bo ɖó wanyiyi nǔjɔnǔ tɔn nú nyikɔ tɔn susunɔ ɔ, xó mǐtɔn na ɖibla byɔ ayi mɛ nú ye hugǎn. É nyí sɛ́n lɛ kɛɖɛ wɛ nǔkplɔntɔ́ mǐtɔn lɛ na yí wǎn na ǎ, loɔ, ye na lɛ́ yí wǎn nú Sɛ́ndótɔ́ ɔ. Nǔɖiɖi yetɔn na jɛji, bɔ enɛ na d’alɔ ye bɔ ye na dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn syɛnsyɛn lɛ nu.—1 Kɔ. 3:12-15. w20.06 10-11 akpá. 10-11

Mǐ ɖó na nɔ ɖó suúlu ɖó é nɔ byɔ hwenu cobɔ mɛɖé na jɛ ganji ɖò gbigbɔ lixo. Mɛ e awakanmɛ gbɔjɔ na ɖ’ayǐ lɛ é gegě ɖɔ ɖɔ mɛxo lɛ kpo mɛ ɖevo e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kpo ba emi kpɔ́n azɔn mɔkpan cobɔ emi wá lɛkɔ. Nɔví nyɔnu e nɔ nyí Nancy bo nɔ nɔ Tofɔligbé-Zǎnzǎnhweji Asie tɔn é wlan ɖɔ: “Un ɖó xɔ́ntɔn alɔmayimɛ ɖé ɖò agun ɔ mɛ b’ɛ d’alɔ mì tawun. É yí wǎn nú mì dada ce wɛ é nyí ɖɔhun. É flín mì hwenu ɖagbe e mǐ zán ɖó kpɔ́ ɖ’ayǐ lɛ é. É nɔ ɖótó mì kpo suúlu kpo hwenu e un nɔ ɖò lee nǔ cí nú mì é ɖɔ n’i wɛ é; é ka nɔ xò nǔ kpɔ́n cobo nɔ ɖè wě xá mì ǎ. É xlɛ́ ɖɔ emi nyí xɔ́ntɔn jɔ xɔ́ntɔn bo ɖò gbesisɔmɛ bá d’alɔ mì hweɖebǔnu.” Wuvɛ̌sexámɛ cí atínkɛ́n agbɔ̌nnɔ ɖé ɖɔhun bo sixu ɖè wuvɛ̌ e mɔ wɛ è ɖè é kpò. Mɛ e awakanmɛ gbɔjɔ na é ɖé lɛ ɖò xwi ɖí xá nǔ e mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé wà nú ye b’ɛ d’akpɔ nú ye lɛ é wɛ sín xwè mɔ̌kpan ɖíe. Enɛ wu ɔ, ye jló na lɛkɔ wá Jehovah gɔ́n ǎ. Ye mɛ ɖé lɛ sixu lin ɖɔ è wà nǔ agɔ xá emi. Ye sixu ɖó hudo mɛ e na ɖótó ye bo na mɔ nǔ jɛ lee nǔ cí nú ye é mɛ é ɖé tɔn. w20.06 26-27 akpá. 10-11

Hweɖebǔnu e a gbí dɔn ɖò mɛtɛnkpɔn ɖé nukɔn é ɔ, nǔ e sɔgbe é wiwa na nɔ bɔwǔ nú we. Lɛ̌ flín ɖɔ linlin agɔ e gbɛ̀ ɔ nɔ ɖó dó xóɖóxámɛ wu é ɔ, Satáan wɛ ɖò gudo na. Enɛ wu ɔ, enyi a gbɛ́ linlin gbɛ̀ ɔ tɔn enɛ ɔ, a na “ɖu ɖò mɛ nyanya ɔ jí.” Mǐ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ Jehovah wɛ ɖó acɛ bo na ɖɔ ɖɔ nǔ lě ɔ, hwɛhuhu wɛ. Mǐ nɔ wà nǔ e wu mǐ kpé é bǐ, bo nɔ nyi alɔ nú hwɛhuhu. Amɔ̌, enyi mǐ hu hwɛ ɔ, mǐ nɔ ɖɔ nǔ e mǐ wà nyi dò é nú Jehovah ɖò ɖɛ mɛ. (1 Jaan 1:9) Enyi mǐ hu hwɛ syɛnsyɛn ɖé ɔ, mǐ nɔ ba alɔdó mɛxo agun tɔn e Jehovah sɔ́, bɔ ye na kpé nukún dó mǐ wu lɛ é tɔn. (Ja. 5:14-16) Amɔ̌, mǐ ɖó na nɔ ɖò hwɛ dó mǐɖée wɛ, ɖó hwɛ e mǐ hu wá yì lɛ é wu ǎ. Etɛwu? Ðó Tɔ́ mǐtɔn wanyiyinɔ ɔ ko sɔnǔ nú vɔsisa gbɛxɔnúmɛ tɔn Vǐ tɔn tɔn, bonu mǐ na mɔ hwɛsɔ́kɛ hwɛ mǐtɔn lɛ tɔn. Jehovah ɖɔ ɖɔ emi na sɔ́ hwɛ mɛ e lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo é tɔn kɛ ɛ, bo ka nɔ wà mɔ̌ nǔgbo. Enɛ wu ɔ, nǔ ɖě tíìn bo na ɖó mǐ te, bonu mǐ na gɔn Jehovah sɛn kpo ayixa mímɛ́ ɖé kpo ǎ.—1 Jaan 2:1, 2, 12; 3:19, 20. w20.07 22-23 akpá. 9-10

Hweɖenu wá yì ɔ, Jehovah kɛɖɛ wɛ tíìn. Amɔ̌, enɛ zɔ́n bonu é blawǔ ǎ. Jehovah ɖó hudo mɛ ɖě tɔn cobo na ɖó awǎjijɛ ǎ. É ɖò mɔ̌ có, é ba ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ni ɖu gbɛ̀ víví. Wanyiyi sísɛ́ Jehovah bɔ é jɛ nǔ lɛ dá jí. (1 Jaan 4:19) Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, Jehovah dá azɔ̌watɔ́gbɛ́ ɖé. Enɛ gudo ɔ, é gbɔn Nukɔngbeví tɔn enɛ jí bo ‘bló nǔ ɖevo lɛ bǐ’ kaka jɛ nǔɖiɖó gbigbɔ tɔn nǔnywɛtɔ́ livi mɔ̌kpan lɛ jí. (Kolo. 1:16) Ali e hun nú Jezu bɔ é na w’azɔ̌ xá Tɔ́ tɔn é víví n’i. (Nǔx. 8:30, nwt) Wɛnsagun lɛ lɔ ɖó hwɛjijɔ e wu ye na j’awǎ é. Ye ɖò finɛ hwenu e Jehovah kpo Azɔ̌gán tɔn Jezu kpo bló jinukúnsin kpo ayikúngban kpo é. Nɛ̌ wɛnsagun lɛ ka wà nǔ gbɔn? Ye “ɖò xó sú wɛ kpo xomɛhunhun kpo” hwenu e è dá ayikúngban ɔ é, é ɖò wɛn ɖɔ ye lɛ́ kpò ɖò xó sú wɛ hwenu e Jehovah ɖò nǔ ɖokpo ɖokpo dá wɛ é kaka jɛ hwenu e é dá gbɛtɔ́ é jí. (Jɔb. 38:7; Nǔx. 8:31, nwt) Nǔɖiɖó enɛ lɛ ɖokpo ɖokpo wɛ ɖè wanyiyi kpo nǔnywɛ Jehovah tɔn kpo xlɛ́.—Ðɛh. 104:24; Hlɔ. 1:20. w20.08 14 akpá. 1-2

Jehovah dá mǐ bɔ mǐ na yí wǎn nú mɛ, bɔ mɛ ɖevo lɛ lɔ na yí wǎn nú mǐ. Enɛ wu ɔ, enyi mɛɖé gbɛ́ wǎn nú mǐ ɔ, wǔ nɔ kú mǐ tawun, bɔ vlafo ɔ, xɛsi nɔ lɛ́ ɖi mǐ. Nɔví sunnu ɖé wlán ɖɔ: “Hwenu e sɔja lɛ wlí mì, zun mì, bo gblɔ́n adǎn nú mì ɖó Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn e un nyí é wu é ɔ, ayi ce gbadó, bɔ un lɛ́ mɔ ɖɔ è ɖè mì kpò.” Wangbɛnúmɛ mɔ̌hun nɔ kú wǔ nú mɛ tawun, amɔ̌, é ka nyí nǔkpacamɛ ǎ. Jezu ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ è na gbɛ́ wǎn nú mǐ. Etɛwu gbɛ̀ ɔ ka nɔ gbɛ́ wǎn nú ahwanvu Jezu tɔn lɛ? Ðó Jezu ɖɔhun ɔ, mǐ “nyí gbɛ̀ ɔ tɔn ǎ.” (Jaan 15:17-19) Enɛ wu ɔ, mǐ nɔ ɖó sísí nú acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é, amɔ̌, mǐ nɔ ɖ’alɔ ɖò toxóɖiɖɔ mɛ, nɔ dó gbè asya alǒ nɔ jì tohan ǎ. Jehovah ɖokponɔ géé wɛ mǐ nɔ sɛn. Mǐ nɔ nɔ gudo nú acɛ e Mawu ɖó bo na kp’acɛ dó gbɛtɔ́ lɛ jí é, amɔ̌, Satáan kpo “kúnkan tɔn” kpo nɔ gbɛ́ ɖɔ Mawu kún ɖó acɛ enɛ ó. (Bǐb. 3:1-5, 15) Mǐ nɔ jlá ɖɔ Axɔ́suɖuto Mawu tɔn wɛ nyí nukúnɖiɖó ɖokpo e ɖè nú gbɛtɔ́ lɛ é, bɔ zaanɖé dìn ɔ, Axɔ́suɖuto enɛ na sú kún dó nú mɛ ɖěɖee klán gbè xá ɛ lɛ é bǐ. (Dan. 2:44; Nǔɖe. 19:19-21) Wɛn enɛ ɔ, wɛnɖagbe ɖé wɛ é nyí nú mɛfífá lɛ, bo ka nyí wɛn nyanya nú mɛdídá lɛ. w21.03 20 akpá. 1-2

Jehovah sɔ́ nɔví nyɔnu lɛ ɖó tɛn e ɖó yɛ̌yi é ɖé mɛ ɖò agun ɔ mɛ. Ye zé kpɔ́ndéwú ɖagbe nǔnywɛ, nǔɖiɖi, kanɖodónǔwu, akɔ́nkpinkpan, alɔhundónanǔmɛ kpo azɔ̌ ɖagbe wiwa kpo tɔn ɖ’ayǐ. (Luk. 8:2, 3; Mɛ. 16:14, 15; Hlɔ. 16:3, 6; Fili. 4:3; Ebl. 11:11, 31, 35) Nǔ lɛ́ nyɔ́ nú mǐ, ɖó mǐ ɖó mɛxomɔ gegě wutu. Ye sixu ko ɖò xwi ɖí xá azɔn vovo lɛ wɛ ɖó xwè yetɔn ko sɛyi wutu. É ɖò mɔ̌ có, mɛxomɔ lɛ nɔ wà nǔ e wu ye kpé é bǐ ɖò Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ mɛ, bo nɔ lɛ́ zán hlɔnhlɔn yetɔn bǐ dó dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ, lobo lɛ́ kplɔ́n azɔ̌ ye! Mǐ nɔ ɖu lè nǔ e ye ko mɔ kpɔ́n lɛ é tɔn. Ye nyɔ́ ɖɛkpɛ nǔgbo nǔgbo nú Jehovah kpo mǐ kpo. (Nǔx. 16:31, nwt) Lɛ̌ lin tamɛ dó mɛ winnyawinnya mǐtɔn lɛ jí. Ðó ye ɖò susu wɛ ɖò gbɛ̀ elɔ e jí Satáan Awoví kp’acɛ dó, bɔ tamɛ-núkplɔnmɛ tɔn nyanya lɛ gbakpé é mɛ wu ɔ, ye nɔ mɔ wuvɛ̌ gegě. É ɖò mɔ̌ có, enyi mǐ mɔ bɔ mɛ winnyawinnya mǐtɔn lɛ ɖò xósin na wɛ ɖò kplé lɛ jí, ɖò Mawuxó ɖɔ wɛ, bo lɛ́ ɖò hun jɛ dó nǔ e ye ɖi nǔ na lɛ é jí wɛ kpo akɔ́nkpinkpan kpo ɔ, é nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ bǐ. Mɛ winnyawinnya lɛ è mi, mi ɖó tɛn taji ɖé ɖò agun Jehovah tɔn mɛ!—Ðɛh. 8:3. w20.08 22 akpá. 9-11

Nú mǐ jɛ Mawuxó ɖɔ jí bo ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn ɔ, nǔ e cí jɔhɔn syɛnsyɛn ɖɔhun lɛ é sixu wá xwetɔ́n, ɖi gbeklánxámɛ xwédo tɔn, slamɛɖɔmɛwu, kpo wɛn mǐtɔn e mɛ lɛ nɔ gbɛ́ é kpo. Nɛ̌ mǐ ka sixu sɔnǔ nú akɔ́nkpinkpan gbɔn? Nukɔntɔn ɔ, ɖeji ɖɔ Jezu kpò ɖò nukún kpé dó azɔ̌ ɔ wu wɛ sín jixwé. (Jaan 16:33; Nǔɖe. 14:14-16) Enɛ gudo ɔ, nǎ hlɔnhlɔn nǔɖiɖi e a ɖó dó akpá e Jehovah dó ɖɔ emi na kpé nukún dó wǔ we é wu é. (Mat. 6:32-34) Lě dò nǔɖiɖi towe na syɛn sɔ é ɔ, mɔ̌ dò wɛ a na lɛ́ kpan akɔ́n sɔ. Hwi lɔ ɖè nǔɖiɖi ɖaxó xlɛ́ hwenu e a ɖɔ nú xɔ́ntɔn towe lɛ kpo xwédo towe sín mɛ lɛ kpo ɖɔ emi jɛ Biblu kplɔ́n xá Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ jí, lobo jɛ kplé yetɔn lɛ yì jí é. É ɖò wɛn ɖɔ a ko huzu nǔwalɔ gegě kpo lee a nɔ zán gbɛ̀ gbɔn é kpo bo na dó zán gbɛ̀ sɔgbe xá nǔgbododó jlɔjlɔ Jehovah tɔn lɛ. Enɛ ɖesu byɔ nǔɖiɖi kpo akɔ́nkpinkpan kpo. Enyi a fɔ́n bo ɖò nǔ sɔ́ nú akɔ́nkpinkpan wɛ ɔ, a sixu kúdeji ɖɔ ‘Jehovah, Mawu towe na ɖò kpɔ́ xá we ɖò fí e a na gbɔn lɛ bǐ.’—Joz. 1:7-9. w20.09 5-6 akpá. 11-12

Axɔ́su Asa nyí kpɔ́ndéwú nukúnɖeji mɛ e ganjɛ Jehovah wu bǐ mlɛ́mlɛ́ bo wà nǔ kpo nǔnywɛ kpo é tɔn. Enyi hwenu vɛwǔ lɛ kɛɖɛ mɛ wɛ é sɛn Jehovah ɖè ǎ, loɔ, é lɛ́ wà mɔ̌ ɖò fífá sín táan lɛ mɛ. ‘Asa sín ayi bǐ nɔ Jehovah jí’ ɖò gbɛzán tɔn bǐ mɛ. (1 Axɔ́. 15:14) Ali e nu Asa ɖexlɛ́ ɖɔ emi zé emiɖée bǐ jó nú Jehovah ɖè é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ é ɖó nǔ sinsɛn nǔvú nu ɖò Judáa. Biblu ɖɔ: “Asa ɖè vɔsakpe e jí ye nɔ savɔ̌ nú vodun lɛ ɖè lɛ kpodo vodunxwé e ɖò só jí lɛ kpo síìn. É gbà awinnya e ye tuùn te bo nɔ sɛn lɛ, bo sɛ́n vodun acela lɛ.” (2 Tan 14:2, 4) É tlɛ yí nyɔnu ɖaxó sín acɛ e gǎn’máa tɔn Maaka ɖó ɖò axɔ́suɖuto ɔ mɛ é sín así tɔn. Etɛwu? Ðó é nɔ sɔ́ vodunsinsɛn ɖ’ajo. (1 Axɔ́. 15:11-13) Sinsɛn nǔvú kɛɖɛ nu wɛ Asa ɖó nǔ ǎ. Loɔ, é lɛ́ d’alɔ togun Judáa tɔn b’ɛ lɛ́ jɛ Jehovah sɛn jí. Jehovah dó nú Asa kpo Izlayɛli-ví lɛ kpo bɔ ye nɔ fífá mɛ nú táan ɖé. Ðò gǎnɖuɖu Asa tɔn hwenu ɔ, ‘è mɔ ɖɔ vivo ɖò tò ɔ mɛ’ nú xwè wǒ.—2 Tan 13:23; 2 Tan 14:3, 5. w20.09 14-15 akpá. 2-3

Hwɛhwɛ wɛ mǐ nɔ sɔ́ nǔ xɔ akwɛ mǐtɔn lɛ jó nú mɛ ɖevo lɛ bɔ ye nɔ kpé nukún d’ewu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ sixu sɔ́ akwɛ mǐtɔn yì ɖó akwɛsɛxwetɛn ɖé. Nú mǐ sɔ́ yì ɖ’ayǐ ɔ, mǐ nɔ ganjɛ wu ɖɔ, nǔɖe kún na tɔ́n fɛn akwɛ mǐtɔn ó, é kún na bú ó, è kún ka na lɛ́ fin ó. Mɛsɛ́dó Pɔlu flín nǔ Timɔtée ɖɔ è sɔ́ nǔ xɔ akwɛ ɖé dó así n’i, é wɛ nyí nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e sɔgbe é dó linlin e Mawu ɖó nú gbɛtɔ́ lɛ é wu. Jehovah lɛ́ jɔwǔ Timɔtée bɔ é na “wà Wɛnɖagbejlatɔ́ sín azɔ̌.” (2 Tim. 4:2, 5) Pɔlu dó wusyɛn lanmɛ nú Timɔtée ɖɔ é ni lébe nú nǔ e è sɔ́ dó así n’i é. Timɔtée ɖɔhun ɔ, è sɔ́ nǔ xɔ akwɛ ɖé lɛ dó así nú mǐ. Jehovah nyɔ́ xomɛ dó mǐ wu bo na mǐ nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e sɔgbe nǔgbo xɔ akwɛ e ɖò Xó tɔn Biblu mɛ lɛ é tɔn. Nǔgbo enɛ lɛ xɔ akwɛ ɖó ye nɔ kplɔ́n mǐ lee mǐ na ɖó kancica ɖagbe ɖé xá Jehovah gbɔn é, bo nɔ lɛ́ tinmɛ nǔ e nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó awǎjijɛ jɔ awǎjijɛ ɖò gbɛ̀ mɛ lɛ é nú mǐ. Enyi mǐ yí gbè nú nǔgbo enɛ lɛ bo nɔ zán gbɛ̀ sɔgbe xá ye ɔ, enɛ nɔ tún kan nú mǐ sín adingban-núkplɔnmɛ lɛ kpo nǔwalɔ blíblí lɛ kpo sí.—1 Kɔ. 6:9-11. w20.09 26 akpá. 1-3

Nǔkplɔntɔ́ ɖé ɖó na ɖ’ayi lee akpakpa nɔ sɔ́ we dó nǔgbo e ɖò Biblu mɛ lɛ é wu gbɔn é kpo kú e a nɔ kú dó nǔgbo enɛ lɛ jí é kpo wu. Enɛ ɔ, akpakpa na ɖibla sɔ́ ɛ hugǎn dó nǔ e kplɔ́n wɛ é ɖè é wu. Enyi é nyɔ́ bló hǔn, ɖɔ lee gbɛzinzan sɔgbe xá nǔgbododó Biblu tɔn lɛ d’alɔ hwiɖesunɔ gbɔn é n’i. Mɔ̌ mɛ ɔ, é na mɔ ɖɔ Biblu sixu d’alɔ emi lɔ. Nú a ɖò nǔ kplɔ́n xá nǔkplɔntɔ́ towe wɛ hǔn, nɔ na kpɔ́ndéwú mɛ ɖěɖee mɔ wuvɛ̌ ɖokpo ɔ éɖɔhun, bo ka ɖu ɖ’eji lɛ é tɔn ɛ. A sixu ɖɔ nú mɛ e ɖò agun ɔ mɛ bɔ kpɔ́ndéwú tɔn sixu d’alɔ nǔkplɔntɔ́ ɔ é ɖé ɖɔ é ni gɔ́ nú we ɖò nǔkplɔnkplɔn ɔ hwenu. D’alɔ nǔkplɔntɔ́ towe bonu é na mɔ ɖɔ Biblu sixu d’alɔ emi bɔ emi na bló huzuhuzu lɛ ɖò gbɛzán emitɔn mɛ. Enyi nǔkplɔntɔ́ ɔ d’asú alǒ d’asì wɛ nyí ɔ, mɛ e é da é lɔ ka ɖò nǔ kplɔ́n wɛ à? Enyi é ma ko ɖ’ewu ǎ hǔn, byɔ̌ ɛ ɖɔ é ni wá gɔ́ nú mi. Dǒ wusyɛn lanmɛ nú nǔkplɔntɔ́ towe ɖɔ é ni má nǔ e kplɔ́n wɛ é ɖè lɛ é xá xwédo tɔn kpo xɔ́ntɔn tɔn lɛ kpo.—Jaan 1:40-45. w20.10 16-17 akpá. 7-9

Jozɛfu kpo Mali kpo kpéwú bo d’alɔ Jezu bɔ é sù, lobɔ nǔ tɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ, ɖó ye xwedó alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn lɛ. (Sɛ́n. 6:6, 7) Jozɛfu kpo Mali kpo ɖó wanyiyi e gɔ́ngɔ́n é nú Jehovah, bɔ nǔ e gbé ye nya hugǎn é wɛ nyí wusyɛn didó lanmɛ nú vǐ yetɔn lɛ bonu ye lɔ ni sɔnǔ nú wanyiyi mɔ̌hun. Jozɛfu kpo Mali kpo wá gbeta ɔ kɔn, bo na ɖó aca gbigbɔ tɔn ɖagbe ɖé ɖò xwédo mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ, ye nɔ yì kplé aklunɔzán gblamɛ tɔn lɛ ɖò kplɔ́ngbasá ɖò Nazalɛti, kaka jɛ Dindinwayixwe xwewu xwewu tɔn ɔ jí ɖò Jeluzalɛmu. (Luk. 2:41; 4:16) Ye sixu ko nɔ gbɔn kpɔ́ e ye nɔ zɔn yì Jeluzalɛmu ɖò xwédo mɛ é sín yɛkan mɛ, bo nɔ kplɔ́n nǔ Jezu kpo nɔví tɔn lɛ kpo dó tan togun Jehovah tɔn tɔn wu, vlafo, bo nɔ ɖò fí ɖěɖee xó è ɖɔ ɖò Mawuxówema ɔ mɛ lɛ é gbɔn wɛ. Ee xwédo Jozɛfu kpo Mali kpo tɔn ɖò agba dó wɛ é ɔ, é sixu nɔ ma bɔwǔ nú ye bonu ye na tɛ́dó aca gbigbɔ tɔn ɖagbe ɖé wu. Amɔ̌, mɔ̌ wiwa hɛn lè wá nú ye! Ðó ye sɔ́ Jehovah sinsɛn ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ wutu ɔ, xwédo yetɔn nɔ ganji ɖò gbigbɔ lixo. w20.10 28 akpá. 8-9

Enyi è byɔ we ɖɔ hwi ni wá kplá emi yì Biblu kplɔnkplɔn ɖé domɛ ɔ, é na nyɔ́ ɖɔ a ni sɔnǔ nú nǔ e jí na ɖɔ xó dó wɛ mi ɖè é. Dorin, ee nyí gbexosin-alijitɔ́ titewungbe ɖé é ɖɔ: “Enyi mɛ e kpo nyɛ kpo zɔn é sɔnǔ nú nǔkplɔnkplɔn ɔ ɔ, é nɔ sù nukún ce mɛ. Enɛ ɔ, é sixu ɖɔ xó e na nyɔ́ zán lɛ é.” Gɔ́ na ɔ, enɛ na zɔ́n bɔ nǔkplɔntɔ́ ɔ na mɔ ɖɔ ye mɛ we lɛ sɔnǔ ganji, b’ɛ na nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé n’i. Enyi a ma tlɛ sɔnǔ nú nǔkplɔnkplɔn ɔ bǐ ǎ hǔn, é hwe bǐ ɔ, ba hwenu klewun ɖé bo sɔ́ kɛ́n nǔ taji e ɖò nǔkplɔnkplɔn ɔ mɛ lɛ é tɔn. Akpáxwé taji ɖé wɛ ɖɛ nyí ɖò Biblu kplɔnkplɔn ɖé hwenu, enɛ wu ɔ, enyi è byɔ we ɖɔ hwi na xoɖɛ hǔn, lin tamɛ dó nǔ ɖěɖee a na ɖɔ lɛ é jí jɛ nukɔn. Enɛ ɔ, ɖɛ towe na byɔ ayi nǔkplɔntɔ́ ɔ tɔn mɛ. (Ðɛh. 141:2) Hanae e nɔ nɔ Japon é flín ɖɛ e nɔví nyɔnu e xwedó mɛ e kplɔ́n Biblu xá ɛ é xò é. É ɖɔ: “Un mɔ ɖɔ é ɖó kancica syɛnsyɛn ɖé xá Jehovah, bɔ un ba na cí éɖɔhun. Hwenu e é ylɔ́ nyikɔ ce dó ɖɛ ɔ mɛ é ɔ, un lɛ́ mɔ ɖɔ é yí wǎn nú mì.” w21.03 9-10 akpá. 7-8

Jezu na jiɖe mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ é na yì Hlɔma. Amɔ̌, Jwifu e ɖò Jeluzalɛmu lɛ é ɖò gbě blá wɛ bo na wlí Pɔlu bo hu i. Hwenu e ahwangán ɖaxó Hlɔma tɔn Klodiwusi Lisiyasi sè gbě e blá wɛ ye ɖè é ɔ, é hwlɛn Pɔlu. Afɔ jí afɔ jí ɔ, Klodiwusi sɛ́ Pɔlu dó Sezalée bɔ sɔja gegě kpo é kpo zɔn bo ɖò xɛ nya jǐ tɔn wɛ. Ee Pɔlu jɛ dɔ̌n é ɔ, Tokpɔngán Felisi ɖegbe ɖɔ è ni “sɔ́ ɛ dó axɔ́su Elodu sín hɔnmɛ, bo cɔ́ ɛ.” Jwifu e ɖò biba na hu i wɛ lɛ é sɔ́ sixu wà nǔɖe n’i ɖò finɛ ǎ. (Mɛ. 23:12-35) Amɔ̌, Fɛsitusi wɛ jɛ Felisi e nyí Tokpɔngán é sín tɛnmɛ dìn. Ðó é jló na “wà nǔ bo na dó xomɛhunhun nú Jwifu lɛ” wu ɔ, é kanbyɔ Pɔlu ɖɔ: “A jló na yì Jeluzalɛmu, nú è na yì ɖɔ hwɛ xá we ɖò nukún ce mɛ à?” Pɔlu tuùn ɖɔ è sixu hu emi ɖò Jeluzalɛmu. É ɖɔ: “Un ylɔ́ hwɛ ɖaxó ɖò Dada Hlɔma tɔn gɔ́n.” Fɛsitusi kanbyɔ Pɔlu ɖɔ: “A ylɔ́ hwɛ ɖaxó ɖò Dada Hlɔma tɔn gɔ́n. Hǔn a na yì Dada Hlɔma tɔn ɔ gɔ́n.” Zaanɖé dìn ɔ, Pɔlu na yì Hlɔma bo na lín dó Jwifu ɖěɖee ɖò tintɛnkpɔn na hu i wɛ lɛ é.—Mɛ. 25:6-12. w20.11 13 akpá. 4; 14 akpá. 8-10

Mǐ bǐ wɛ nɔ dóhwɛ mǐɖée hweɖelɛnu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛɖé lɛ nɔ dóhwɛ yeɖée ɖó nǔ ɖěɖee ye ko wà, cobo wá mɔ nǔgbo ɔ lɛ é wu. Mɛ ɖevo lɛ nɔ dóhwɛ yeɖée ɖó afɔ ɖěɖee ye ɖè nyi dò ɖò baptɛm yetɔn gudo lɛ é wu. (Hlɔ. 3:23) É ɖò wɛn ɖɔ mǐ ba na wà nǔ e sɔgbe é. Amɔ̌, “mǐ mɛ bǐ wɛ nɔ wà nǔ nyi dò gbɔn alɔkpa gegě mɛ.” (Ja. 3:2; Hlɔ. 7:21-23) Nǔgbo wɛ ɖɔ hwɛ didó mɛɖée nɔ nyí xomɛhunhunnú ǎ, amɔ̌, é sixu wà ɖagbe ɖé lɛ nú mǐ. Etɛwu? Ðó é sixu sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na bló huzuhuzu lɛ ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ, lobo kánɖeji bo sɔ́ na vɔ́ nǔ mɔ̌hun wà nyi dò ǎ. (Ebl. 12:12, 13) Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, mǐ sixu nɔ dóhwɛ mǐɖée zɛ xwé wu, enɛ wɛ nyí ɖɔ, enyi mǐ tlɛ ko lɛkɔ sín hwɛ mǐtɔn lɛ gudo bɔ Jehovah ko xlɛ́ ɖɔ emi ko sɔ́ hwɛ kɛ mǐ ɔ, mǐ sixu kpò ɖò hwɛ dó mǐɖée wɛ. Hwɛ didó mɛɖée mɔ̌hun sixu wà nǔ dó mǐ wu. (Ðɛh. 31:11; 38:4, 5) É ɖò taji ɖɔ mǐ ni ɖ’ayi te, bo ma wá jɛ hwɛ didó mɛɖée zɛ xwé wu sín mɔ mɛ ó. È na ɖɔ ɔ, enyi Jehovah kpò ɖò hwɛ sɔ́ kɛ mǐ wɛ bɔ mǐdɛɛ lɛ ka jó sinsɛn ɛ dó ɔ, kpɔ́n lě dò xomɛ na hun Satáan sɔ é!—Sɔ́ jlɛ́ dó 2 Kɔlɛntinu lɛ 2:5-7, 11 wu. w20.11 27 akpá. 12-13

Ðɛhanwlantɔ́ Levíi ví ɔ jɛ mɛ nyanya cejɛnnabinɔ, ee nǔ ɖò nyǐnyɔ́ na wɛ enyíì lɛ é sín gbɛ̀ jló jí; é ka nyí gbɛ̀ nyanya e zán wɛ ye ɖè é wɛ jló è ǎ. (Ðɛh. 73:2-9, 11-14) Levíi ví ɔ ɖó na nɔ kpɔ́n nǔ lɛ lee Jehovah nɔ kpɔ́n ye gbɔn é. Hwenu e é wà mɔ̌ é ɔ, ado ɖě sɔ́ hu i ǎ, bɔ é lɛ́ ɖó awǎjijɛ. É ɖɔ: ‘Jehovah mɛvo ɔ, gbɛ̀ víví ɖé ɖò ayikúngban jí fí nú nyɛ ǎ.’ (Ðɛh. 73:25) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mɛ nyanya e é cí ɖɔ nǔ yetɔn ɖò nyǐnyɔ́ wɛ lɛ é sín gbɛ̀ ɖó na nɔ jló mǐ gbeɖé ǎ. Nukúnta kpowun wɛ awǎjijɛ yetɔn ɖè, é na nɔ ayǐ ǎ. (Nǔt. 8:12, 13) Enyi gbɛ̀ yetɔn nɔ jló mǐ ɔ, enɛ na zɔ́n bɔ awakanmɛ na kú mǐ, bɔ kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é tlɛ sixu gblé. Enyi a wá ɖ’ayi wu ɖɔ emi ko ɖò mɛ nyanya e nǔ ɖò nyǐnyɔ́ na wɛ enyíì lɛ é sín gbɛ̀ jló wɛ hǔn, wà nǔ Levíi ví ɔ ɖɔhun. Nɔ setónú nú wěɖexámɛ Jehovah tɔn e wanyiyi kpé lɛ é, bo nɔ dó gbɛ̌ xá mɛ ɖevo e nɔ wà jlǒ tɔn lɛ é. Enyi a yí wǎn nú Jehovah hú nǔ bǐ ɔ, a na ɖó awǎjijɛ nǔgbo ɔ. Bɔ a na kpò ɖò “gbɛ̀ jɔ gbɛ̀” li ɔ jí.—1 Tim. 6:19. w20.12 19 akpá. 14-16

Enyi a ɖò linkpɔ́n towe lɛ zlɔ́n dó Jehovah jí wɛ hǔn, mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ emi lɛ́ dókú n’i. Enyi mǐ na bo ɖò ninɔmɛ e vɛwǔ tawun lɛ é mɛ gbɔn dín wɛ ɔ, nyɔna e mǐ nɔ mɔ lɛ é sín kɛ́n sísɔ́ nɔ wà ɖagbe nú mǐ. Hweɖelɛnu ɔ, enyi a ma nɔ kpéwú bo nɔ mɔ xógbe e sɔgbe lɛ é dó ɖɔ lee nǔ cí nú we tawun é ǎ hǔn, flín ɖɔ Jehovah nɔ na sinkɔn nú ɖɛ e mɛ è tlɛ ɖɔ ‘kɛnklɛn d’alɔ mì’ ɖè kpowun lɛ é! (2 Tan 18:31) Nɔ ganjɛ nǔnywɛ Jehovah tɔn wu, ni ma nyí dó hwiɖesunɔ tɔn wu ó. Ðò xwè kanweko tantɔngɔ́ J.H.M. tɔn mɛ ɔ, Asilíinu lɛ dó xɛsi togun Judáa tɔn. Togun Judáa tɔn jló ɖɔ Asilíinu lɛ ni ɖu ɖò ye jí ǎ, enɛ wu ɔ, ye yì ba alɔdó ɖò Ejipunu lɛ gɔ́n. (Eza. 30:1, 2) Jehovah gb’akpá nú ye ɖɔ ali nyanya e ye mlɛ́ é na dɔn awě wá nú ye. (Eza. 30:7, 12, 13) Jehovah gbɔn Ezayíi jí bo ɖɔ lee togun ɔ sixu nɔ ayijayǐ mɛ nǔgbo nǔgbo gbɔn é. Gbeyiɖɔ ɔ ɖɔ: ‘Hlɔnhlɔn ɖokpo e na kpò nú mi ɔ wɛ nyí ɖɔ mi na cí xwíi, bo na ɖeji’ dó Jehovah wu.—Eza. 30:15b. w21.01 3-4 akpá. 8-9

Ðó nɔví Klisu tɔn lɛ nɔ gbeji wu ɔ, ajɔ e è na dó ye é wɛ nyí ɖɔ ye na nyí axɔ́su kpo vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ kpo ɖò Klisu kpá ɖò jixwé. (Nǔɖe. 20:6) Jehovah, Jezu kpo wɛnsagun lɛ kpo na j’awǎ tawun hwenu e ye na mɔ bɔ mɛ 144 000 lɛ na yí ajɔ jixwé tɔn yetɔn é. Ee mɛsɛ́dó Jaan ɖɔ xó dó mɛ 144 000 e na nyí axɔ́su kpo vɔsanúxwlémawutɔ́ kpo lɛ é wu gudo é ɔ, é lɛ́ mɔ nǔ e sɔ́ akpakpa mɛ é ɖé, é wɛ nyí “mɛ wɔbuwɔbu” e xò Haamagedɔni zlɛ́ lɛ é. Gbɛ̌ta we enɛ lɛ gbɔn vo nú yeɖée, ɖó mɛ e ɖò mɛ wɔbuwɔbu ɔ mɛ lɛ é sukpɔ́ tawun hú mɛ 144 000 lɛ, bɔ è sixu tuùn kɛ́n yetɔn tawun lě ǎ. (Nǔɖe. 7:9, 10) Ye “dó awu gaga wewé,” enɛ wɛ nyí ɖɔ ye jó yeɖée dó bonu gbɛ̀ Satáan tɔn hɛn ye “blí ǎ,” bo lɛ́ nɔ gbeji nú Mawu kpo Klisu kpo. (Ja. 1:27) Ye ɖò xó sú wɛ ɖɔ è hwlɛn emi ɖó nǔ e Jehovah kpo Jezu e nyí Lɛngbɔ̌ví Mawu tɔn é kpo wà é wu. Gɔ́ na ɔ, ye hɛn děma alɔ mɛ, bɔ é ɖò xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ ye yí gbè kpo xomɛhunhun kpo ɖɔ Jezu wɛ nyí axɔ́su e Jehovah sɔ́ é.—Sɔ́ jlɛ́ dó Jaan 12:12, 13 wu. w21.01 15-16 akpá. 6-7

Sunnu ɖé sixu kplɔ́n bo nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé gbɔn lee Jehovah kpo Jezu kpo nɔ zán acɛ yetɔn gbɔn é xwixwedó gblamɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ ni ɖɔ xó dó jijɔ e nɔ nyí mɛɖéesɔ́hwe é wu. Jehovah wɛ ɖó nǔnywɛ hú mɛ bǐ có, é ka nɔ ɖótó linlin mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ tɔn. (Bǐb. 18:23, 24, 32) Mɛ maɖóblɔ̌ wɛ nú Jehovah có, é ka nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ni nɔ wà nǔ bonu blɔ̌ ni hán ɖ’ewu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é nɔ d’alɔ gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ e ɖò sinsɛn ɛ wɛ lɛ é, bonu gbɛ̀ na nyɔ́ nú ye. (Ðɛh. 113:6, 7) Nǔgbo ɔ, Biblu tlɛ ɖɔ dó Jehovah wu ɖɔ é wɛ nyí “gbɛ̀” nú mǐ. (Ðɛh. 27:9; Ebl. 13:6) Axɔ́su Davidi tlɛ yí gbè ɖɔ emi kún sixu wà azɔ̌ e è sɔ́ d’así nú emi é emiɖokpo ó, lé mɛɖéesɔ́hwe Jehovah tɔn wɛ nyí tɔn bɔ nǔ dó nyí mɔ̌. Mǐ ni gbéjé kpɔ́ndéwú Jezu tɔn kpɔ́n. É nyí Aklunɔ, bo lɛ́ nyí Mɛ̌si nú ahwanvu tɔn lɛ có, é ka klɔ́ afɔ nú ye. Jezu ɖesu ɖɔ: “Kpɔ́ndéwú ɖé wɛ é nyí, bɔ un na mi, bonu mi lɔmɔ̌ na nɔ bló lee un bló gbɔn nú mi é.” (Jaan 13:12-17) Jezu ɖó acɛ tawun có, é ka nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ ɖevo lɛ ni sɛn emi ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é sɛn mɛ ɖevo lɛ.—Mat. 20:28. w21.02 3-4 akpá. 8-10

Nɔví sunnu winnyawinnya lɛ mi, mi sixu nyɔ́ zán nú agun ɔ ɖò ali gegě nu. Mi mɛ gegě wɛ ɖó hlɔnhlɔn, bɔ agbɔ̌n lɛ́ kpò ɖò mi wu. Mi nɔ wà nǔ gegě dó d’alɔ nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo. Bɔ vlafo ɔ, mi sixu ɖò nukún ɖó wɛ bo na huzu devízɔ́watɔ́ sinsɛnzɔ́wiwa tɔn ɖé. Amɔ̌, mi sixu nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ nɔ lin ɖɔ mi kpò ɖò vǔ dín, alǒ mi kún ko mɔ nǔ ɖě kpɔ́n bonu è na sɔ́ azɔ̌ kpinkpɛn lɛ d’así nú mi ó. Nǔgbo wɛ ɖɔ mi kpò ɖò winnyawinnya mɛ có, nǔɖe lɛ tíìn bɔ mi sixu wà dìn, bo na bló bɔ mɛ ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ lɛ é na nɔ ɖeji dó mi wu, lobo nɔ lɛ́ sí mi. Mi dɔnkpɛvu lɛ mi, mi ka ɖó nǔwukpíkpé e mi sixu zán dó d’alɔ mɛ ɖevo lɛ ɖò agun mitɔn mɛ é ɖé à? Mi mɛ gegě ɖó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mi sixu ɖ’ayi wu ɖɔ hwenu e mi nɔví sunnu winnyawinnya lɛ d’alɔ mɛxomɔ lɛ bɔ ye kplɔ́n lee ye na zán alokan, alǒ tablɛti yetɔn lɛ ɖò nǔkplɔnkplɔn mɛɖesunɔ tɔn kpo kplé lɛ kpo hwenu gbɔn é ɔ, é nɔ sù nukún yetɔn mɛ tawun. Ðó a nyɔ́ nǔnywɛ xwitixwiti sín nǔ lɛ zán wutu ɔ, a sixu d’alɔ mɛxomɔ enɛ lɛ. Enyi a ɖò nǔ ɖebǔ wà wɛ hǔn, nɔ bló bonu Tɔ́ towe jixwé tɔn ɔ ni nɔ gó ɖó wǔ we. w21.03 2 akpá. 1, 3; 7 akpá. 18

Enyi asì ɖé na bo tlɛ sè wema hú asú tɔn ɔ, asú ɔ wɛ ɖó na kpé nukún dó sinsɛn-biblo xwédo ɔ tɔn kpo yɛhwexɔ́suɖuto ɔ sín azɔ̌ ɖevo lɛ kpo wu. (Efɛ. 6:4) Nǔgbo wɛ ɖɔ asì ɖé ɖó na nɔ hwíhwɛ́ éɖée dó asú tɔn glɔ́, amɔ̌, éɖesunɔ wɛ ɖó na kpò ɖò blobló wɛ bo na kpò ɖò ganji ɖò gbigbɔ lixo. Enɛ wu ɔ, é ɖó na nɔ ɖè hwenu ɖó vo, bo na nɔ kplɔ́n nǔ éɖesunɔ, lobo na nɔ lɛ́ lin tamɛ. Enɛ na d’alɔ ɛ, b’ɛ na kpò ɖò wǎn yí nú Jehovah wɛ, bo na lɛ́ kpò ɖò sísí ɖó n’i wɛ, gɔ́ na ɔ, éɖée e é nɔ hwíhwɛ́ dó asú tɔn glɔ́ é na lɛ́ hɛn awǎjijɛ wá n’i. Nyɔnu e nɔ hwíhwɛ́ éɖée dó asú tɔn glɔ́, ɖó é yí wǎn nú Jehovah wutu é na mɔ awǎjijɛ hugǎn, bɔ nǔ e é ɖó é na lɛ́ kpé è, amɔ̌, é ka nɔ nyí gbɔn mɔ̌ nú nyɔnu e nɔ xò tuto acɛkpikpa tɔn e Jehovah bló é nyi kɛ́n é ǎ. Nyɔnu mɔ̌hun e nɔ hwíhwɛ́ éɖée dó asú tɔn glɔ́ é nɔ sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ nú dɔnkpɛvu lɛ kpo ɖyɔvǐ lɛ kpo. Enɛ nɔ bló bɔ awǎjijɛ nɔ ɖò xwédo ɔ mɛ, lobo nɔ lɛ́ ɖò agun ɔ mɛ. (Ti. 2:3-5) Égbé ɔ, nyɔnu lɛ wɛ sukpɔ́ hugǎn ɖò mɛ e ɖò Jehovah sɛn wɛ kpo gbejininɔ kpo lɛ é mɛ.—Ðɛh. 68:11, nwt. w21.02 12-13 akpá. 21-23

Mɛsɛ́dó Pɔlu sɔ́ kpɔ́ndéwú nukúnɖeji ɖé ɖ’ayǐ ɖò akɔ́nkpinkpan kpo didɛ kpo linu. Hweɖelɛnu ɔ, awakanmɛ nɔ kú i. Amɔ̌, é nɔ ganjɛ Jehovah wu, bonu é na na ɛ hlɔnhlɔn e sín hudo é ɖó é, enɛ zɔ́n bɔ é kpéwú bo dɛ. (2 Kɔ. 12:8-10; Fili. 4:13) Enyi mǐ nɔ sɔ́ mǐɖée hwe, bo tuùn ɖɔ mǐ ɖó hudo alɔdó Jehovah tɔn tɔn ɔ, mǐ sixu ɖó hlɔnhlɔn kpo akɔ́nkpinkpan kpo mɔ̌hun. (Ja. 4:10) Mǐ sixu kúdeji ɖɔ mɛtɛnkpɔn e mǐ nɔ mɔ lɛ é kún nyí tódɔnnúmɛ Mawu tɔn ó. Ahwanvu Jaki na ganjɛwu elɔ mǐ: “Hwenu e mɛɖé na jɛ tɛnkpɔn mɛ ɔ, ni ma ɖɔ Mawu wɛ ɖò emi tɛnkpɔn wɛ ó. Ðó nǔ nyanya sixu tɛ́n Mawu kpɔ́n ǎ; Mawu ɖesu ka nɔ tɛ́n mɛ ɖebǔ kpɔ́n ǎ.” (Ja. 1:13) Enyi mǐ kú dó nǔgbo enɛ jí ɔ, mǐ nɔ sɛkpɔ́ Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn wanyiyinɔ ɔ d’eji. Jehovah “nɔ huzu ǎ.” (Ja. 1:17) É d’alɔ Klisanwun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ bɔ ye gbɔn mɛtɛnkpɔn yetɔn lɛ mɛ. Égbé ɖesu ɔ, é na lɛ́ d’alɔ mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo. Byɔ̌ Jehovah dó nǔjɔnǔ mɛ ɖɔ é ni d’alɔ we bonu a na ɖó nǔnywɛ, nǔɖiɖi, kpo akɔ́nkpinkpan kpo. É na na sinkɔn nú ɖɛ towe lɛ. w21.02 31 akpá. 19-21

A sixu dó wusyɛn lanmɛ nú Biblu kplɔntɔ́ ɖé, gbɔn xlɛ́xlɛ́ ɛ ɖɔ nǔ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú emi gblamɛ. (Fili. 2:4) A sixu nɔ ɖɔ n’i ɖɔ huzuhuzu e bló wɛ é ɖè lɛ é nɔ dó xomɛhunhun nú emi. A sixu nɔ lɛ́ kan nǔ byɔ ɛ dó Biblu kplɔnkplɔn ɔ, xwédo tɔn kpo azɔ̌ tɔn kpo wu. Amɔ̌, ɖ’ayi te bo ma wá kan nǔ ɖěɖee sixu kú wǔ n’i lɛ é byɔ ɛ ó. Xóɖɔɖókpɔ́ enɛ lɛ sixu zɔ́n bɔ mi na lɛ́ vɛ́ d’eji. Enyi a dó xɔ́ntɔn nǔkplɔntɔ́ ɔ ɔ, é na bɔwǔ nú we bɔ a na d’alɔ ɛ, b’ɛ na yì nukɔn bo bló baptɛm. Enyi Biblu kplɔntɔ́ ɖé kpò ɖò nukɔn yì wɛ hǔn, d’alɔ ɛ bonu é ni mɔ ɖɔ emi ɖó tɛn ɖé ɖò agun ɔ mɛ. A sixu wà mɔ̌ gbɔn yǐ e a nɔ yí i é gblamɛ. (Ebl. 13:2) Enyi Biblu kplɔntɔ́ ɖé jɛxa bo huzu wɛnjlatɔ́ ɔ, a sixu lɛ́ byɔ ɖɔ é ni wá xwedó we yì kúnnuɖegbé. Diego e nyí wɛnjlatɔ́ ɖé ɖò Brésil é ɖɔ: “Nɔví gegě nɔ byɔ mì ɖɔ nyi kpo emi kpo na zɔn ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ. Ali ɖagbe hugǎn ɖé wɛ nyí enɛ, bo hun nú mì bonu má tuùn ye ganji. Ee mǐ nɔ ɖò azɔ̌ wà ɖó kpɔ́ wɛ é ɔ, un kplɔ́n nǔ gegě ɖò ye gɔ́n, bɔ enɛ zɔ́n bɔ un sɛkpɔ́ Jehovah kpo Jezu kpo d’eji.” w21.03 12 akpá. 15-16

Jezu ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni yí wǎn nú kɛntɔ́ yetɔn lɛ. (Mat. 5:44, 45) É ka nɔ bɔwǔ à? Ðebǔ ǎ! Amɔ̌, kpo alɔdó gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn tɔn kpo ɔ, è sixu kpéwú. Wanyiyi, suúluɖiɖó, xomɛnyínyɔ́, xomɛfífá kpo mɛɖéejiɖuɖe kpo ɖò nǔ ɖěɖee gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn nɔ na mɛ lɛ é mɛ. (Ga. 5:22, 23) Jijɔ enɛ lɛ nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ dɛ ɖò wangbɛnúmɛ nu. Mɛ gegě sɔ́ nɔ klán gbè xá mǐ ǎ, ɖó asú yetɔn, asì yetɔn, vǐ yetɔn, alǒ, nɔzo yetɔn lɛ nɔ ɖè jijɔ enɛ lɛ xlɛ́ ye. Gbeklánxámɛtɔ́ gegě tlɛ ko huzu nɔví vívɛ́ mǐtɔn lɛ. Enɛ wu ɔ, enyi a mɔ ɖɔ wǎn yí nú mɛ ɖěɖee gbɛ́ wǎn nú we ɖó a ɖò Jehovah sɛn wɛ wutu lɛ é vɛwǔ nú we hǔn, xoɖɛ bo byɔ gbigbɔ mímɛ́. (Luk. 11:13) Gɔ́ na ɔ, kúdeji bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ alixlɛ́mɛ Mawu tɔn lɛ wɛ nɔ nyɔ́ zán hugǎn hwebǐnu. (Nǔx. 3:5-7) Wangbɛnúmɛ sixu syɛn bo lɛ́ ɖó wuvɛ̌ nú mɛ tawun, amɔ̌, wanyiyi ɖ’agbɔ̌n tawun hú mɔ̌. É nɔ zɔ́n bɔ mɛ ɖevo lɛ nɔ huzu jijɔ, bo nɔ lɛ́ dó xomɛhunhun nú Jehovah. Amɔ̌, enyi gbeklánxámɛtɔ́ lɛ na bo tlɛ kpò ɖò wǎn gbɛ́ nú mǐ wɛ ɔ, mǐ sixu kpò ɖò awǎ jɛ wɛ. w21.03 23-24 akpá. 13; 24-25 akpá. 15, 17

Ahwantɔ́nmɛ ahwangɔnu ɖé tɔn xó ɖɔ wɛ gbeyiɖɔ Jowɛli ɖè. (Jowɛ. 2:1, 8, 11) Jehovah ɖɔ emi na zán ‘ahwankpá ɖaxó’ emitɔn (ahwanfuntɔ́ Babilɔnu tɔn lɛ) dó dɔn tó nú Izlayɛli-ví tótlítɔ́ lɛ. (Jowɛ. 2:25, nwt) É sɔgbe ɖɔ è ni ylɔ́ ahwangɔnu e vunbla ye é ɖɔ “kɛntɔ́ . . . e gosin totaligbé lɛ” é, ɖó Babilɔnunu e vunbla togun Izlayɛli tɔn lɛ é gosin totaligbé. (Jowɛ. 2:20) Ahwangɔnu enɛ cí nǔvínúvíhwan e ɖò tuto jí ganji é ɖé ɖɔhun. Jowɛli ɖɔ dó ye wu ɖɔ: “Ye [ahwanfuntɔ́ lɛ] ɖokpo ɖokpo ɖò tɛn yetɔn mɛ. . . . Ye gbakpé toxo ɖaxó ɔ mɛ. Ye nɔ xá xɔ lɛ ta. Ye nɔ gbɔn flɛtɛli nu yì jɛ xɔ mɛ ajotɔ́ ɖɔhun.” (Jowɛ. 2:8, 9) Dǒ nukúnmɛ bo kpɔ́n. Ahwanfuntɔ́ kpé fí bǐ. Fí ɖě ɖè bɔ è na hɔn hwlá cí ǎ. Mɛ ɖě sixu xógló hwǐ Babilɔnunu lɛ tɔn ǎ! Nǔvínúvíhwan ɖɔhun ɔ, Babilɔnunu lɛ vunbla toxo Jeluzalɛmu tɔn ɖò 607 J.H.M. tɔn. Biblu ɖɔ: ‘Axɔ́su ɔ hu sɔja lɛ; . . . é jó mɛxo dó ǎ, é jó degenɔ dó ǎ; mɛ bǐ wɛ é hu.—2 Tan 36:17. w20.04 5 akpá. 11-12