Décembre

Jexóva ka ɖó hlɔ̌nhlɔ́n bo ná fɔ́n mɛ sín kú a? Ganjí! “Nǔbǐwúkpétɔ́” wɛ n’i. (Nǔɖe. 1:8) Énɛ́ wú ɔ, é ɖó hlɔ̌nhlɔ́n bɔ é vɛ́ jlɛ́; é sixú sú kɛntɔ́ ɖěbǔ sín kún dó, káká jɛ kú jí. (1 Kɔ. 15:26) Hwɛjijɔ ɖěvo e wú mǐ tuun ɖɔ Mawu kpé wú bo ná fɔ́n mɛ e kú lɛ́ é wɛ nyí ɖɔ nǔwúkpíkpé e é ɖó bo nɔ flín nǔ é ɖó dogbó ǎ. É nɔ ylɔ́ sunví ɖokpó ɖokpó sín nyǐkɔ. (Eza. 40:26) É nɔ lɛ́ flín mɛ ɖěɖěe ko kú lɛ́ é. (Jɔb. 14:13; Luk. 20: 38) É sixú flín gǒflɛ́mɛ e hwe hú gǎn bo kúnkplá mɛ e ná fɔ́n sín kú wɛ é ɖe lɛ́ é faa; nǔ élɔ́ lɛ́ ɖo nǔ énɛ́ lɛ́ mɛ: Lěe mɛ ɔ ɖe ɖo wěxo é kpó jijɔ tɔn lɛ́ kpó, nǔ e é mɔ kpɔ́n ɖo gbɛ mɛ lɛ́ é kpó nǔ e ɖo linlin tɔn mɛ ɖ’ayǐ lɛ́ é kpó. É ɖo wɛn ɖɔ, mǐ sixú ɖi nǔ nú akpá e Jexóva dó dó fínfɔ́n sín kú sɔgúdo tɔn wú é, ɖó mǐ tuun ɖɔ é ɖó jlǒ kpó hlɔ̌nhlɔ́n kpó, bo ná bló bɔ akpá énɛ́ ná jɛnu. Hwɛjijɔ ɖěvo e wú mǐ sixú ɖi nǔ nú akpá e Mawu dó dó fínfɔ́n sín kú wú é ɖíe: Jexóva ko fɔ́n mɛ sín kú kpɔ́n. Ðo Biblu sín táan mɛ ɔ, Jexóva ná hlɔ̌nhlɔ́n súnnu gbejínɔtɔ́ alɔsɛ́xwi bǔ ɖé, bɔ yě fɔ́n mɛ sín kú; Jezu lɔ ɖo yě mɛ. w23.04 9-10 akpá. 7-9

Ényí mǐ nɔ ɖó ayi te dó ɖɔ xó, lobo nɔ lɛ́ wa mɔ̌ kpó gbe fífá kpó ɔ, mɛ lɛ́ ná ba ná ɖótó mǐ hú gǎn, bɔ mǐ ná lɛ́ kpé wú bo gbɛ kan dó xóɖɔɖókpɔ́ ɔ nu. É ɖo wɛn ɖɔ, ényí mɛɖé ba ná ɖu ɖo xóɖɔɖókpɔ́ ɖé jí, alǒ cá mǐ ko ɖó nǔ e mǐ ɖi nǔ ná lɛ́ é wú wútu ɔ, é nyí dandan wɛ mǐ ná gbɛ kan dó xóɖɔɖókpɔ́ ɔ nu ǎ. (Nǔx. 26:4) Amɔ̌, vlafo, mɛ gěgé ná cí mɔ̌ ǎ; mɛɖé lɛ́ sixú ɖótó. É ɖo wɛn ɖɔ, ényí mǐ mɛ ɖokpó ɖokpó nɔ nya xomɛfífá gbé ɔ, le gěgé wɛ mǐ ná mɔ ɖ’é mɛ. Xo ɖɛ sɛ́dó Jexóva, bo byɔ́ ɛ hlɔ̌nhlɔ́n e sín hudó a ɖó, bo ná kpo ɖo xomɛ fá wɛ hwenu e a ɖo xósin ná mɛ e ba nu towe, alǒ mɔ xó ɖɔ dó mǐ wú lɛ́ é wɛ é. Flín ɖɔ xomɛfífá towe sixú gbo kpo nyi ali jí nú linlin vovo ɖíɖó, bɔ é sɔ́ ná zɔ́n bɔ nǔdindɔn ná wá xwetɔ́n ǎ. Gɔ́ ná ɔ, gbe fífá kpó sísí kpó zínzán dó ná xósin sixú sísɛ́ tóɖómǐtɔ́ ɖé lɛ́ bɔ yě ná ɖyɔ́ linlin e yě nɔ ɖó dó mǐ kpó nǔgbó Biblu tɔn lɛ́ kpó wú é. Ðo “gbesisɔmɛ hwebǐnu, bo ná ná xósin mɛ ɖěbǔ e ná kan nǔɖé byɔ́” dó nǔ e a ɖi nǔ ná lɛ́ é wú é, bo ka wa mɔ̌ kpó “xomɛfífá kpó, kpó sísí ɖaxó kpó.” (1 Pi. 3:15) Nǔ xomɛfífá ní nyí hlɔ̌nhlɔ́n towe! w23.09 19 akpá. 18-19

Mǐ ní gbéjé ali e nu mǐ sixú ɖó suúlu ɖe é ɛnɛ kpɔ́n. Nukɔntɔn, mɛ e nɔ ɖó suúlu é nɔ yá wǔ sin xomɛ ǎ. Ényí mɛ ɖěvo lɛ́ wa nǔɖé dó dó xomɛsin n’i ɔ, é nɔ ɖó suúlu, lobo nɔ ba hlɔn ǎ. Ényí é ɖó linkpɔ́n ɔ, é nɔ jɛ akpɔ mɔ dó mɛ bǐ wú jí ǎ. (Tín. 34:6) Wegɔ́, mɛ e nɔ ɖó suúlu é sixú xwe sɔ dó nɔ te kpɔ́n nǔɖé. Ényí mɛ mɔ̌hun ɖo nukún ɖó nǔɖé wɛ bɔ é ma ka ko jɛnu dó hwetɔnnu ǎ ɔ, é nɔ jɛ mlamla sún jí, alǒ jɛ xomɛ sin jí gblagbla ǎ. (Mat. 18:26, 27) Atɔngɔ́, mɛ e nɔ ɖó suúlu é nɔ zɔn kplakpla jí dó wa nǔ ǎ. Ényí mɛ e nɔ ɖó suúlu é ɖó azɔ̌ tají ɖé bá wa ɔ, é nɔ zɔn kplakpla jí dó wa nǔ ǎ, mɔ̌ jɛ́n é ma ka nɔ lɛ́ hwlɛndó azɔ̌ bá wa mɔ̌tɔn mɔ̌tɔn bá yá wǔ fó ǎ é nɛ́. É nyɔ́ wa ɔ, é nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ba hwenu bo nɔ bló tuto nú nǔ e wa gbé é ja é. Énɛ́ gúdo ɔ, é nɔ zán hwenu e jɛxá é dó wa azɔ̌ ɔ ganjí.Ɛnɛgɔ́, mɛ e nɔ ɖó suúlu é nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ dɛ ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n lɛ́ nu, ma húnhún nǔɖɔ. É nɔ wa nǔ e wú é kpé é bǐ, bó nɔ kpo ɖo didɛ wɛ, lobo nɔ kpo ɖo linlin ɖagbe ɖó wɛ. (Koló. 1:11) Ðó klisánwun wɛ mǐ nyí wútu ɔ, é byɔ́ ɖɔ mǐ ní nɔ ɖó suúlu ɖo ali énɛ́ lɛ́ bǐ nu. w23.08 20-21 akpá. 3-6

Hwɛjijɔ tají e wú mǐ nɔ nya xɛ ɖo ayi nǔjlɛ́dónǔwú tɔn mǐtɔn jí é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ Jexóva nɔ gbéjé ayi mǐtɔn kpɔ́n. Tínmɛ énɛ́ tɔn wɛ nyí ɖɔ Jexóva nɔ mɔ nǔ zɛ mɛ alɔkpa e mǐ nyí ɖo wěxo bɔ mɛ ɖěvo lɛ́ nɔ mɔ é wú, bo nɔ ɖ’ayi mɛ alɔkpa e mǐ nyí nǔgbó nǔgbó ɖo xomɛ é wú. Ényí mǐ bɛ́ nǔnywɛ́ tɔn e nɔ ná gbɛ mɛ é gɔ́ ayi mǐtɔn mɛ ɔ, é ná yí wǎn nú mǐ. (Jaan 4:14) Mɔ̌ wiwa ná zɔ́n bɔ nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn enyíi gbɛ ɔ tɔn lɛ́, adingban Satáan tɔn lɛ́ kpó mɛ nyanya e ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é kpó ná wa nǔ dó mǐ wú ǎ. (1 Jaan 5:18, 19) Ényí mǐ vɛ́ xá Jexóva ɔ, wǎn e mǐ yí n’i é kpó sísí e mǐ ɖó n’i é kpó ná jɛjí. Ðó mǐ ma ba ná dó xomɛsin nú Tɔ́ mǐtɔn ǎ wútu ɔ, mǐ ná gbɛ́ wǎn nú linlin ɖěɖěe tlɛ sixú dɔn mǐ dó hwɛhuhu mɛ lɛ́ é. Nɔví nyɔ̌nu ɖokpó nɔ nyí Marta, bo nɔ nɔ Croatie bɔ è tɛ́n ɛ kpɔ́n bónú é ná wa nǔblíblí; é wlán ɖɔ: “É nɔ vɛ́ wǔ nú mì ɖɔ má lin tamɛ ganjí, bo lɛ́ ɖí xwi xá linlin masɔgbe e un nɔ ɖó bá wa nǔ nyanya é. Amɔ̌, sísí ɖíɖó nú Jexóva cyɔ́n alɔ jǐ ce.” Nɛ̌ sísí ɖíɖó nú Mawu ka cyɔ́n alɔ jǐ tɔn gbɔn? Marta ɖɔ ɖɔ émí nɔ lin tamɛ dó nǔ nyanya e mɛ gbeta nyanya ɖé kɔn wíwá ná dɔn émí dó lɛ́ é jí. Mǐ lɔmɔ̌ sixú wa nǔ ɖokpó ɔ. w23.06 20-21 akpá. 3-4

Jezu tuun ɖɔ linlin Jexóva tɔn wɛ nyí ɖɔ é ní klɔ́ cí sín nyǐkɔ Tɔn wú bǐ mlɛ́mlɛ́. Nǔ e wú Gǎn mǐtɔn kplɔ́n ɖɛ élɔ́ ahwanvú tɔn lɛ́ é nɛ́: “Tɔ́ mǐtɔn e ɖo jǐxwé é, nyǐkɔ towe ní nyí nǔ mímɛ́.” (Mat. 6:9) Jezu tuun ɖɔ xó tají e ɖo atɛ jí bo kan nǔɖíɖó lɛ́ bǐ é nɛ́. Nǔɖíɖó nǔnywɛ́tɔ́ e ɖo wɛ̌kɛ́ ɔ mɛ lɛ́ é ɖěbǔ ko kpé wú bo klɔ́ cí sín nyǐkɔ Jexóva tɔn wú sɔ Jezu ǎ. Amɔ̌, hwenu e kɛntɔ́ Jezu tɔn lɛ́ ɖ’alɔ jǐ tɔn é ɔ, étɛ́ sín hwɛ yě ka dó è? È ɖɔ é nylá nu dó Mawu wú. É ɖo wɛn ɖɔ Jezu mɔ ɖɔ nu nylánylá alǒ cí kinkɔn dó Tɔ́ tɔn sín nyǐkɔ mímɛ́ ɔ wú wɛ nyí hwɛ e nylá hú bǐ é. Hwɛ e è dó è ɖɔ é nylá nu dó Mawu wú é gba ayi dó n’i tawun. Énɛ́ sixú ko nyí hwɛjijɔ tají e wú “wǔvɛ́ e se wɛ [Jezu] ɖe é syɛ́n sɔmɔ̌” ɖo ganxixo e jɛ nukɔn nú hwenu e è wlí i é mɛ lɛ́ é.—Luk. 22:41-44. w24.02 11 akpá. 11

Ðo gbɛ wezun e kán wɛ mǐ ɖe é mɛ ɔ, mǐ ɖó ná yí wǎn nú Jexóva kpó Jezu kpó hú gǎn hɛ̌nnumɔ mǐtɔn lɛ́. (Mat. 10:37) Amɔ̌, énɛ́ ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ mǐ ná wɔn ya nú xwédo sín azɔ̌ mǐtɔn lɛ́ cí nǔ ɖɔ yě ɖo mǐ dɔn dó gǔdo wɛ, bɔ nǔ mǐtɔn ná gɔn Mawu kpó Klísu kpó nukúnmɛ nyɔ́ ɖɔhun ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, cóbónú nǔ mǐtɔn ná nyɔ́ Mawu kpó Klísu kpó nukúnmɛ ɔ, mǐ ɖó ná nɔ wa azɔ̌ e mǐ ɖó ɖo xwédo mɛ lɛ́ é. (1 Tim. 5:4, 8) Ényí mǐ nɔ wa mɔ̌ ɔ, mǐ ná ɖó awǎjijɛ hú gǎn. È ná ɖɔ ɔ, Jexóva tuun ɖɔ ényí xwédo lɛ́ nɔ wa nǔ élɔ́ lɛ́ ɔ, yě ná ɖó awǎjijɛ: Asú kpó asi kpó ɖó ná wa nǔ xá yěɖée kpó wǎnyíyí kpó, kpódó sísí kpán, mɛjitɔ́ lɛ́ ɖó ná yí wǎn nú vǐ yětɔn lɛ́ bo ná nɔ kplɔ́n nǔ yě, lobɔ vǐ lɛ́ ɖó ná nɔ se tónú nú mɛjitɔ́ yětɔn lɛ́. (Efɛ́. 5:33; 6:1, 4) Asú, asi alǒ vǐ wɛ nú we hǔn, nɔ ɖeji dó wěɖexámɛ Biblu tɔn e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é wú. Ma nɔ wa nǔ e a lin ɖɔ é sɔgbe, kabǐ mɛ lɛ́ ɖo wiwa wɛ kpaa alǒ akɔwé lɛ́ ɖɔ hwi ɖó ná wa é kpowun ó. Nɔ zán wěma jínjɔ́n Biblu jí mǐtɔn lɛ́ ganjí. Wěɖexámɛ ɖaaɖagbe e kɛ nu dó lěe mǐ sixú zán nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ gbɔn é wú é ɖo wěma énɛ́ lɛ́ mɛ. w23.08 28 akpá. 6-7

É byɔ́ ɖɔ nɔví nyɔ̌nu ɖe ní kplɔ́n nǔ e sixú d’alɔ ɛ ɖo gbɛzínzán tɔn gbe bǐ gbe tɔn mɛ lɛ́ é. Nyɔ̌nu ɖé ná kpo ɖo nǔ ɖěɖěe é kplɔ́n hwenu e é ɖo vǔ é ɖé lɛ́ sín le ɖu wɛ ɖo gbɛzán tɔn bǐ mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, kplɔ́n lěe è nɔ xa nǔ ganjí bo nɔ lɛ́ wlán nǔ ganjí gbɔn é. Ðo fí ɖé lɛ́ ɔ, è nɔ mɔ ɖɔ é kún ɖo tají nú nyɔ̌nu ɖé ní kplɔ́n nǔwlánwlán kpó nǔxixa kpó ó. É ɖo mɔ̌ có, nǔ énɛ́ lɛ́ ɖo tají nú klisánwun lɛ́ bǐ. (1 Tim. 4:13) Énɛ́ wú ɔ, ma lɔn nú afɔklɛ́nnú ɖěbǔ ní zɔ́n bónú a gɔn nǔ nyɔ́ xa bo gɔn nǔ nyɔ́ wlán ganjí ó. Le tɛ́ a ka ná mɔ ɖ’é mɛ? Nǔwúkpíkpé énɛ́ lɛ́ sixú d’alɔ we bɔ a ná mɔ azɔ̌, bo lɛ́ kpé nukún d’é wú ganjí. A ná húzú Xó Mawu tɔn kplɔ́ntɔ́ ɖagbe, bo ná nɔ lɛ́ kplɔ́n mɛ ganjí. Hú gǎn bǐ ɔ wɛ nyí ɖɔ, a ná vɛ́ kpó Jexóva kpó ganjí hwenu e a ná nɔ ɖo Xó tɔn xa wɛ, bo ná nɔ ɖo tamɛ lin d’é jí wɛ é.—1 Tim. 4:15. w23.12 20 akpá. 10-11

Nɔ byɔ́ Jexóva ɖɔ é ní d’alɔ we bónú a ná gbí dɔn ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n nukɔn. Ðó mǐ nyí hwɛhutɔ́ wútu ɔ, é nɔ byɔ́ ɖɔ mǐ ní nɔ ɖo za li xá jlǒ nǔnyanyawiwa tɔn wɛ hwebǐnu. Satáan nɔ ɖo nǔ e wú é kpé é bǐ wa wɛ bónú mɔ̌ wiwa ná vɛ́ wǔ nú mǐ tawun. Ali e nu é nɔ tɛ́n kpɔ́n bá wa nǔ dó linlin mǐtɔn lɛ́ wú ɖe é ɖokpó wɛ nyí ayiɖeɖayǐ blíblí lɛ́. Ayiɖeɖayǐ mɔ̌hun lɛ́ sixú bló bɔ linlin blíblí lɛ́ ná gɔ́ ayi mǐtɔn mɛ; linlin énɛ́ lɛ́ nɔ bló bɔ mǐ sixú húzú mɛ blíblí ɖo Jexóva nukúnmɛ, bo lɛ́ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ ná hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n lɛ́. (Mak. 7:21-23; Ja. 1:14, 15) Ényí mǐ ba ná ɖu ɖo jlǒ nǔnyanyawiwa tɔn e mǐ nɔ ɖó é jí ɔ, mǐ ɖó hudó alɔdó Jexóva tɔn tɔn. Nǔ élɔ́ lɔ ɖo nǔ ɖěɖěe Jezu byɔ́ ɖo ɖɛ kpɔ́ndéwú tɔn ɔ mɛ lɛ́ é mɛ: “Ma lɔn nú mǐ ní jɛ tɛ́nkpɔ́n mɛ ó, loɔ, hwlɛ̌n mǐ ɖo mɛ nyanya ɔ sí.” (Mat. 6:13) Jexóva nɔ ba ná d’alɔ mǐ, amɔ̌, mǐ ɖó ná tó byɔ́ alɔdó tɔn hwɛ̌. Mǐ ɖó ná nɔ lɛ́ wa nǔ sɔgbe xá ɖɛ mǐtɔn lɛ́. w23.05 6-7 akpá. 15-17

Ényí xɔ́ntɔn e asú kpó asi kpó ɖé zun xá Tɔ́ yětɔn jǐxwé tɔn ɔ é xɔ akwɛ́ nú yě ɔ, yě nɔ ɖo gbesisɔmɛ bá wa nǔ sɔgbe xá wěɖexámɛ tɔn lɛ́, bɔ énɛ́ nɔ d’alɔ yě bɔ yě nɔ nyi alɔ nú tagba e sixú zɔ́n bɔ wǎn e yě yí nú yěɖée é sixú vɔ́ da lɛ́ é, bo lɛ́ ɖu ɖo tagba e sixú wá xwetɔ́n lɛ́ é jí. Mɛ e gbigbɔ nɔ xlɛ́ ali lɛ́ é nɔ dó gǎn bo nɔ wa nǔ Jexóva ɖɔhun, lobo nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ɖó jijɔ e é nɔ ɖe xlɛ́ lɛ́ é, jijɔ énɛ́ lɛ́ ɖé lɛ́ wɛ nyí: Xomɛnyínyɔ́, suúlu kpó hwɛsɔ́kɛmɛ kpó. (Efɛ́. 4:32–5:1) Ényí asú kpó asi kpó ɖé nɔ ɖe jijɔ énɛ́ lɛ́ xlɛ́ yěɖée ɔ, wǎn e yě yí nú yěɖée é nɔ jɛjí. Nɔví nyɔ̌nu ɖé nɔ nyí Lena, bo ko wlí alɔ sín xwe 25 jɛjí ɖíe; é ɖɔ: “É bɔ wǔ tawun ɖɔ è ní yí wǎn nú mɛ e gbigbɔ nɔ xlɛ́ ali é ɖé, bo lɛ́ ɖó sísí n’i.” Mǐ ní gbéjé kpɔ́ndéwú Biblu tɔn élɔ́ kpɔ́n. Hwenu e Jexóva jló ná sɔ́ asú kpó asi kpó e ná wá nyí mɛjitɔ́ nú mɛ e ná wá húzú Mɛsíya ɔ é ɔ, é sɔ́ Jozɛ́fu kpó Mali kpó ɖo mɛ tootóbú e jɔ ɖo kúnkan Davídi tɔn mɛ lɛ́ é mɛ. Aniwú? Yě mɛ we lɛ́ bǐ wɛ zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva, bɔ Jexóva tuun ɖɔ yě ná sɔ́ émí ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ ɖo alɔwlíwlí yětɔn mɛ. w23.05 21 akpá. 3-4

Nǔgbó wɛ ɖɔ Gǎn mǐtɔn Jezu ɔ mɛ maɖóblɔ̌ wɛ é nyí, amɔ̌, mɛ ɖěɖěe zán wɛ é ɖe ɖo ayǐkúngban jí bɔ yě ɖo nukɔn nú nǔ lɛ́ é ɔ, gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ́ wɛ nú yě. É sixú nɔ vɛ́ wǔ nú mǐ, bɔ mǐ ná se tónú nú yě, tají ɔ, ényí yě byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní wa nǔ e mǐ ma ba ná wa ǎ é ɖé ɔ nɛ́. È ɖe wě ɖé xá mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ, é ka ba ná se tónú ná ɖo bǐbɛ́mɛ ǎ. Ée wɛnsagun ɖé ɖɔ nú Piyɛ́ɛ ɖɔ é ní ɖu kanlin e, sɔgbe xá Mɔyízisɛ́n ɔ, kanlin blíblí wɛ yě nyí lɛ́ é ɔ, Piyɛ́ɛ gbɛ́; é ka nyí ɖokpó kpowun ǎ, loɔ, azɔn atɔn wɛ é gbɛ́! (Mɛ. 10:9-16) Aniwú? Wěɖexámɛ yɔ̌yɔ́ énɛ́ xwe ali ɖo nukún tɔn mɛ ǎ. Ðo alɔ ɖěvo mɛ ɔ, mɛsɛ́dó Pɔ́lu tónú hwenu e klisánwun mɛxómɔ e ɖo Jeluzalɛ́mu lɛ́ é ɖe wě xá ɛ ɖɔ é ní kplá súnnu ɛnɛ dó éɖée jí, lobo yi slá wǔ dó xlɛ́ ɖɔ émí nɔ nyi Sɛ́n ɔ é. Pɔ́lu tuun ɖɔ klisánwun lɛ́ kún sɔ́ ɖo Sɛ́n ɔ glɔ́ ó. Gɔ́ ná ɔ, é wa nǔɖé nyi do ǎ. É ɖo mɔ̌ có, “ayǐhɔ́ngbe tɔn ɔ, Pɔ́lu kplá súnnu énɛ́ lɛ́, bɔ é kpó yě kpó yi slá wǔ lěe Sɛ́n ɔ byɔ́ gbɔn é.” (Mɛ. 21:23, 24, 26) Tónú e Pɔ́lu se é zɔ́n bɔ nɔví lɛ́ kpo ɖo bǔ.—Hlɔ̌. 14:19, 21. w23.10 10 akpá. 15-16

Bóyá wɛ a ná lin ɖɔ xɛsiɖiɖi nyí jijɔ tají e ná zɔ́n bɔ xɔ́ntɔn zunzun ɖé ná yi ta é ɖokpó. É ɖo mɔ̌ có, mɛ ɖěɖěe jló ná zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva lɛ́ é ɖó ná nɔ ɖi xɛsi n’i, alǒ “nɔ sí i.” Ényí mǐ ná bo ko ɖo Jexóva sɛn wɛ sín hwenu línlín ɖíe ɔ, mǐ mɛ bǐ wɛ ɖó ná kpo ɖo sísí ɖaxó ɖó n’i wɛ. Amɔ̌, étɛ́ ka nyí tínmɛ sísí ɖó nú Mawu tɔn? Mɛ e ɖó sísí ɖaxó nú Mawu é nɔ yí wǎn n’i, bo nɔ ba ná wa nǔ ɖěbǔ bɔ é ná dó akpa xɔ́ntɔn e é zun xá ɛ é wú ǎ. “Sísí e gɔ́ngɔ́n é” mɔ̌hun wɛ Jezu ɖó nú Mawu. (Ebl. 5:7) É nɔ ɖi xɛsi nú Jexóva gbeɖé ǎ. (Eza. 11:2, 3) É nyɔ́ wa ɔ, é ɖó wǎnyíyí adodwé n’i, bo nɔ ba ná se tónú n’i. (Jaan 14:21, 31) Jezu ɖɔhun ɔ, mǐ nɔ ɖó sísí ɖaxó nú Jexóva, ɖó é nɔ yí wǎn nú mɛ, ɖó nǔnywɛ́, nɔ wa nǔ jlɔ́jlɔ́ bo lɛ́ ɖó hlɔ̌nhlɔ́n. Mǐ lɛ́ tuun ɖɔ Jexóva yí wǎn nú mǐ, bɔ lěe mǐ nɔ xwedó nǔ e kplɔ́n mǐ wɛ é ɖe lɛ́ é gbɔn é nɔ ɖu ayi mɛ n’i. Ényí mǐ vɛ́ tóli nú Jexóva ɔ, wǔ nɔ kú i, amɔ̌, ényí mǐ se tónú n’i ɔ, mǐ nɔ hɛn xomɛ tɔn hun.—Ðɛh. 78:41; Nǔx. 27:11. w23.06 14 akpá. 1-2; 15 akpá. 5

Hwenu e axɔ́sú Oziyási sín acɛkpikpa jínjɔ́n ayǐ é ɔ, é wɔn Jexóva e nyí jɔtɛn hlɔ̌nhlɔ́n tɔn kpó dɔkun e é jɛ lɛ́ é bǐ kpó tɔn é. Étɛ́ énɛ́ ka kplɔ́n mǐ? É ná nyɔ́ tawun ɖɔ mǐ ní nɔ flín mǐɖée ɖɔ nyɔ̌ná mǐtɔn lɛ́ kpó wǔjɔmɛ mǐtɔn lɛ́ kpó ɔ, Jexóva gɔ́n wɛ yě gosín. Mǐ ɖó ná nɔ sɔ́ susu nǔ e wú mǐ kpé bo wa lɛ́ é tɔn nú Jexóva, é ná nyɔ́ hú ɖɔ mǐ ní nɔ gó ɖó nǔ e wú mǐ kpé bo wa lɛ́ é wú. (1 Kɔ. 4:7) Mǐ ɖó ná nɔ yí gbe kpó mɛɖéesɔ́hwe kpó ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nú mǐ, bɔ mǐ lɛ́ ɖó hudó nǔgbɛ́númɛ tɔn. Nɔví súnnu e ɖó xwe 60 mɔ̌ é ɖokpó wlán ɖɔ: “Un kplɔ́n ɖɔ un kún ɖó ná nɔ sin xomɛ, alǒ, awakanmɛ ná kú mì hwenu e mɛ ɖěvo lɛ́ ɖɔ nǔwanyido ce lɛ́ nú mì é ó. Ényí è gbɛ́ nǔ nú mì ɖó xlonɔnú e un nɔ wa nyi do hweɖélɛ́nu é wútu ɔ, un nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ mɔ nǔ zɛ nǔgbɛ́númɛ ɔ wú, lobo nɔ kpo ɖo nǔ ɖagbe hú gǎn e un ɖó é ná Jexóva wɛ.” Nǔ ɔ wɛ nyí ɖɔ, ényí mǐ nɔ ɖó sísí nú Jexóva, lobo nɔ kpo ɖo linlin e ɖo jlɛ jí é ɖó dó mǐɖée wú wɛ ɔ, nǔ lɛ́ ná yi nú mǐ ganjí ɖo gbɛzán mǐtɔn mɛ.—Nǔx. 22:4. w23.09 10 akpá. 10-11

Klisánwun nukɔn nukɔntɔn lɛ́ ɖó hudó didɛ tɔn. Gbɔn vo nú wǔvɛ́ e gbɛtɔ́ lɛ́ bǐ nɔ mɔ kpaa lɛ́ é ɔ, yě nɔ lɛ́ mɔ wǔvɛ́ ɖěvo lɛ́. È dó ya nú yě mɛ gěgé, é ka nyí sinsɛngán Jwifu lɛ́ kpó acɛkpatɔ́ Hlɔ̌ma tɔn lɛ́ kpó kɛ́ɖɛ́ ǎ, loɔ, xwédo yěɖésúnɔ tɔn lɛ́ lɔ ɖ’é mɛ. (Mat. 10:21) Gɔ́ ná ɔ, yě ɖó ná lɛ́ tɛ́n kpɔ́n bɔ adingban-núkplɔ́nmɛ gǔfɔ́ndómawujítɔ́ ɖěɖěe ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ, bo ná klán agun ɔ lɛ́ é tɔn ná wa nǔ dó yě wú ǎ. (Mɛ. 20:29, 30) É ɖo mɔ̌ có, klisánwun énɛ́ lɛ́ dɛ kpó gbejíninɔ kpó. (Nǔɖe. 2:3) Gbɔn nɛ̌ é? Yě nɔ lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú didɛ tɔn e xó Mawuxówéma ɔ ɖɔ lɛ́ é jí, ɖi Jɔbu tɔn. (Ja. 5:10, 11) Yě nɔ xo ɖɛ bo nɔ byɔ́ hlɔ̌nhlɔ́n. (Mɛ. 4:29-31) Gɔ́ ná ɔ, yě nɔ sɔ́ ayi ɖó nyɔ̌ná ɖěɖěe didɛ yětɔn ná hɛn wá lɛ́ é jí. (Mɛ. 5:41) Ényí mǐ nɔ kplɔ́n nǔ dó kpɔ́ndéwú didɛ tɔn e xó Xó Mawu tɔn kpó wěma mǐtɔn lɛ́ kpó ɖɔ lɛ́ é wú, lobo nɔ lɛ́ lin tamɛ dó yě jí hwɛhwɛ ɔ, mǐ lɔ sixú kpé wú bo dɛ. w23.07 3 akpá. 5-6

Jexóva kpó Jezu kpó ná jó gbe dó mǐ lɔmɔ̌ wú ǎ. Ée mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ gbɛ́ Jezu gúdo é ɔ, é ɖó ná wá gbeta tají ɖé kɔn. É ná fɔ azɔ̌ kɔn nyi ayǐ wɛ a, alǒ, é ná kpo ɖo gǎn dó wɛ bá nyí ahwanvú Klísu tɔn? Jezu sa vo nú Jexóva dó Piyɛ́ɛ takúnmɛ, bónú nǔɖiɖi Piyɛ́ɛ tɔn ní ma vɔ́ da ó. Jezu ɖɔ ɖɛ énɛ́ e é xo é xó nú Piyɛ́ɛ, bo ɖe xlɛ́ ɛ ɖɔ émí kú d’é jí ɖɔ é ná wá kpé wú ɖo nukɔnmɛ bo dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú nɔví tɔn lɛ́. (Luk. 22:31, 32) É ɖo wɛn ɖɔ, xógbe Jezu tɔn énɛ́ lɛ́ ná ko dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú Piyɛ́ɛ tawun! Ényí é byɔ́ ɖɔ mǐ ní wá gbeta tají ɖé kɔn ɔ, Jexóva sixú zán lɛ̌ngbɔ́nyitɔ́ e nǔ mɛtɔn nɔ ɖu ayi mɛ ná lɛ́ é, bɔ yě ná ná gǎnjɛwú e sín hudó mǐ ɖó bá kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ kpó gbejíninɔ kpó é mǐ. (Efɛ́. 4:8, 11) Lěe Jexóva sú nǔ e hudó Piyɛ́ɛ kpó mɛsɛ́dó ɖě lɛ́ kpó é sín do nú yě ɖo agbaza lixo gbɔn é ɔ, é ná kpé nukún dó hudó agbaza tɔn mǐ lɔmɔ̌ tɔn lɛ́ wú, ényí mǐ zé sinsɛnzɔ́ ɔ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ ɖo gbɛzán mǐtɔn mɛ ɔ nɛ́. w23.09 24-25 akpá. 14-15

Jexóva nɔ ɖ’ayi xomɛnyínyɔ́nú e mǐ wa nú mɛ ɖěvo lɛ́ é wú, ényí é ná bo tlɛ hwe tawun ɔ nɛ́. Vɔ̌sísá e xɔ akwɛ́ é wɛ é nɔ sɔ́ dó mɔ, bo nɔ lɛ́ mɔ ɖɔ axɔ́ wɛ é nyí bɔ émí ɖó ná sú. Ényí a ko nyí devízɔ́watɔ́ sinsɛnzɔ́wiwa tɔn, alǒ mɛxó agun tɔn xóxó ɔ, Jexóva nɔ flín azɔ̌ e a ko wa wá yi lɛ́ é kpó wǎnyíyí e sísɛ́ we bɔ a wa azɔ̌ énɛ́ lɛ́ é kpó. (1 Kɔ. 15:58) É nɔ lɛ́ ɖ’ayi wǎnyíyí e a kpo ɖo ɖiɖexlɛ́ wɛ é wú. Jexóva nɔ ba ɖɔ mǐ mɛ bǐ ní bló bónú wǎnyíyí e mǐ ɖó nú émí kpó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó é ní nɔ jɛjí. Mǐ sixú bló bɔ wǎn e mǐ yí nú Jexóva é jɛjí gbɔn Xó tɔn xixa, tamɛ linlin d’é jí kpó ɖɛ xixo sɛ́dó è hwɛhwɛ kpó gblamɛ. Mǐ sixú bló bɔ wǎn e mǐ yí nú nɔví mǐtɔn lɛ́ é ná jɛjí, gbɔn alɔ dídó yě ɖo ali tawun tawun lɛ́ nu gblamɛ. Ényí wǎnyíyí mǐtɔn ɖo jijɛjí wɛ ɔ, mǐ kpó Jexóva kpó ná vɛ́ hú gǎn, bɔ mǐ ná lɛ́ vɛ́ xá xwédo gbigbɔ tɔn mǐtɔn d’é jí. Gɔ́ ná ɔ, mǐ ná ɖu vǐví xɔ́ntɔn énɛ́ lɛ́ e mǐ zun é tɔn káká sɔ́yi. w23.07 10-11 akpá. 11; 11-12 akpá. 13; 13 akpá. 18

Klisánwun ɖokpó ɖokpó wɛ ná wá gbeta lěe é ná kpé nukún dó éɖée wú ɖo lanmɛ ná nɔ ganjí kpáxwé gbɔn é tɔn kɔn. Ényí klisánwun lɛ́ ɖo gbeta lěe è ná kpé nukún dó yě wú ɖo lanmɛ ná nɔ ganjí kpáxwé gbɔn é tɔn kɔn wá wɛ ɔ, yě ɖó ná se tónú nú sɛ́n Biblu tɔn e ɖɔ ɖɔ è ní ɖó wǔ zɔ nú hun kpó awǒvinúwiwa kpó lɛ́ é. (Mɛ. 15:20; Ga. 5:19, 20) Amɔ̌, nú è ɖe énɛ́ sín mɛ ɔ, yěɖésúnɔ wɛ ná wá gbeta nukúnkpédómɛwú alɔkpa e yě ná yí gbe ná é tɔn kɔn. Ényí mǐ ná bo kú d’é jí gbɔn ɖěbǔ ɖɔ nukúnkpédómɛwú alɔkpa e mǐ yí gbe ná é wɛ nyɔ́ ɔ, mǐ ɖó ná ɖó sísí nú acɛ e nɔví mǐtɔn lɛ́ ɖó, bo ná wá gbeta nukúnkpédómɛwú alɔkpa e yě ná sɔ́ é tɔn kɔn é. Énɛ́ wú ɔ, mǐ ɖó ná hɛn nǔ ɛnɛ élɔ́ lɛ́ dó ayi mɛ: (1) Axɔ́súɖuto Mawu tɔn kɛ́ɖɛ́ jɛ́n ná gbɔ azɔn nú gbɛtɔ́ lɛ́ bǐ mlɛ́mlɛ́. (Eza. 33:24) (2) Klisánwun ɖokpó ɖokpó ɖó ná “kú dó” nǔ e nyɔ́ n’i hú gǎn é jí “mlɛ́mlɛ́.” (Hlɔ̌. 14:5) (3) Mǐ nɔ dá hwɛ nú mɛ ɖěvo lɛ́, alǒ wa nǔ ɖěbǔ dó nyí afɔklɛ́nnú nú yě ǎ. (Hlɔ̌. 4:13) (4) Klisánwun lɛ́ nɔ ɖe wǎnyíyí xlɛ́, bo nɔ sɔ́ mɛɖésúsíninɔ e yě ɖó bo ná wá gbeta yěɖésúnɔ tɔn lɛ́ kɔn é ɖó nukɔn nú bǔninɔ agun ɔ tɔn ǎ.—Hlɔ̌. 14:15, 19, 20. w23.07 24-25 akpá. 15

Vɛ̌ e a vɛ́ xá Jexóva é ka nɔ xɔ akwɛ́ nú we a? Nǔxokpɔ́n ɖ’é mɛ ǎ! Sín hwexónu ɔ, mɛ gěgé wɛ nǔ nɔ cí mɔ̌ ná. (Ðɛh. 104:33, 34) Mɛ gěgé sá vɔ̌ vovo lɛ́ bá dó sɛn Jexóva. Nǔ e Nazilínu alǒ mɛ ɖěɖěe è sɔ́ ɖó vo bɔ yě nɔ gbɛ ɖo Izlayɛ́li hwexónu tɔn lɛ́ é wa é nɛ́. Izlayɛ́li ví kanɖódónǔwútɔ́ ɖěɖěe nɔ sá vɔ̌ ɖé lɛ́ ɖo ali bǔnɔ ɖé nu, bo ná dó sɛn Jexóva lɛ́ é wɛ Nazilínu lɛ́ nyí. Mɔyízisɛ́n ɔ ná gbe súnnu ɖé alǒ nyɔ̌nu ɖé ɖɔ é ní d’akpá bǔnɔ ɖé nú Jexóva, gbɔn gbeta ɔ kɔn wíwá bá zán gbɛ Nazilínu ɖɔhun nú hwenu ɖé gblamɛ. (Kɛ́n. 6:1, 2) Ényí Izlayɛ́li ví ɖé d’akpá ɖɔ émí ná nyí Nazilínu ɔ, é ɖó ná xwedó sɛ́n ɖé lɛ́, bɔ Izlayɛ́li ví ɖě lɛ́ ka nɔ wa mɔ̌ ǎ. Din ɔ, aniwú Izlayɛ́li ví ɖé ka nɔ wá gbeta ɔ kɔn bá nyí Nazilínu? É cí ɖɔ wǎn ɖaxó e é yí nú Jexóva é, gɔ́ nú nǔ ɖaaɖagbe gěgé e Jexóva nɔ ná ɛ, bɔ é nɔ su nukún tɔn mɛ lɛ́ é wɛ nɔ sísɛ́ ɛ.—Sɛ́n. 6:5; 16:17. w24.02 14 akpá. 1-2

Ðo Biblu mɛ ɔ, xókwín Ebléegbe tɔn e è tínmɛ bɔ é nyí “gbejíninɔ” é nɔ ɖe akpakpa sɔ́ mɛ kpó vɛ̌ e è vɛ́ xá mɛɖé é kpó xlɛ́, bɔ hwɛhwɛ wɛ è nɔ zán dó ɖe wǎn e Mawu yí nú mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ́ é xlɛ́. È nɔ lɛ́ zán dó dó gesí wǎn e mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ́ yí nú yěɖée lɛ́ é. (2 Sam. 9:6, 7) Xwe ɖo xwe jí jɛ wɛ ɔ, mǐ ná lɛ́ kpé wú bá nɔ gbejí hú gǎn. Kpɔ́n lěe xó énɛ́ nyí nǔgbó ɖo ninɔmɛ Daniyɛ́li tɔn mɛ gbɔn é. Gbejí e Daniyɛ́li nɔ nú Jexóva é gbɔn tɛ́nkpɔ́n nu ɖo gbɛzán tɔn bǐ mɛ. Amɔ̌, hwenu e é ɖó xwe 90 jɛjí é wɛ é mɔ tɛ́nkpɔ́n éé syɛ́n hú bǐ é. Azaglɔ́gán axɔ́sú Daliwúsi tɔn lɛ́ gbɛ́ wǎn nú Daniyɛ́li, bo ka nɔ lɛ́ ɖó sísí nú Mawu e é nɔ sɛn é ǎ. Énɛ́ wú ɔ, yě blá gbě Daniyɛ́li tɔn bá hu i. Yě ɖe gbetakɛ́n e ná tɛ́n gbejíninɔ Daniyɛ́li tɔn kpɔ́n é ɖé tɔ́n, bo ná kpɔ́n ɖɔ é ka ná nɔ gbejí nú Mawu a jí, alǒ é ná nɔ gbejí nú axɔ́sú ɔ. Lěe Daniyɛ́li ná xlɛ́ ɖɔ émí ɖo gbejí nú axɔ́sú ɔ gbɔn é kpowun wɛ nyí ɖɔ é ná ɖó ɖɛ xixo sɛ́dó Jexóva te nú azǎn 30. Daniyɛ́li gbɛ́ ɖɔ émí kún ná sa nǔɖiɖi émítɔn ó.—Dan. 6:13-16, 21-23. w23.08 5 akpá. 10-12

Jexóva ba ɖɔ mǐ ní ma jó gbe ɖo wǎnyíyí ɖiɖexlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ́ mɛ ó. Ényí mɛɖé ma kpé wú bo ɖe jijɔ klisánwun tɔn ɖé lɛ́ xlɛ́ ǎ ɔ, mǐ sixú ɖeji ɖɔ é ba bo ná wa nǔ sɔgbe xá nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ bo kún ka lin tamɛ cóbó wa nǔ ó kpowun wɛ. (Nǔx. 12:18) Mawu yí wǎn nú mɛsɛntɔ́ tɔn gbejínɔtɔ́ lɛ́, ényí yě na bo tlɛ nɔ wa nǔ nyi do ɔ nɛ́. É nɔ xo mǐ nyi kɛ́n hwenu e mǐ wa nǔɖé lɛ́ nyi do é ǎ; mɔ̌ jɛ́n é ma nɔ hɛn mǐ dó xomɛ ǎ é nɛ́. (Ðɛh. 103:9) É ɖo tají tawun ɖɔ mǐ ní nɔ wa nǔ Tɔ́ mǐtɔn hwɛsɔ́kɛmɛtɔ́ ɔ ɖɔhun. (Efɛ́. 4:32–5:1) Lɛ̌ flín ɖɔ, ɖó vivɔnu ɔ ɖo sisɛkpɔ́ wɛ wútu ɔ, é byɔ́ ɖɔ mǐ ní kpo ɖo vǐvɛ́ xá nɔví mǐtɔn lɛ́ wɛ. Mǐ sixú ɖó nukún ɖɔ yadónúmɛ lɛ́ ná syɛ́n d’é jí. Mǐ tlɛ sixú mɔ mǐɖée ɖo gan mɛ ɖó nǔɖiɖi mǐtɔn wútu. Ényí nǔ nyí mɔ̌ ɔ, mǐ ná ɖó nɔví mǐtɔn lɛ́ sín hudó hú gǎn ɖ’ayǐ tɔn.—Nǔx. 17:17. w24.03 15-16 akpá. 6-7

Biblu kpi tan mɛ wínnyáwínnyá e zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva, bɔ nǔ yětɔn nyɔ́ nukún tɔn mɛ, lobɔ gbɛ yětɔn lɛ́ ɖó nu é tɔn gěgé. Davídi ɖo yě mɛ. Hwenu e é ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é ɔ, é wá gbeta ɔ kɔn bo nɔ Mawu sín ahwan mɛ, bɔ nukɔnmɛ ɔ, é wá húzú axɔ́sú gbejínɔtɔ́. (1 Axɔ́. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Ényí a kplɔ́n nǔ dó Davídi wú ɔ, kpɔ́ndéwú tɔn ná dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú we, lobɔ a ná sɛn Jexóva kpó gbejíninɔ kpó. Kabǐ a sixú kplɔ́n nǔ dó Maki alǒ Timɔtée wú d’é jí. A ná mɔ ɖɔ yě sɛn Jexóva sín hwenu e yě ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é, bɔ nǔ yětɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ lobɔ fínɛ́ jɛ́n ɖó. Gbeta e kɔn yě wá bo sɛn Jexóva é dó xomɛhunhun nú Jexóva. Lěe zán gbɛ towe gbɔn wɛ a ɖe ɖo égbé é wɛ ná ɖɔ lěe gbɛ towe ná cí sɔ é. Ényí a nɔ ɖeji dó Jexóva wú b’ɛ ma nɔ nyí dó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ hwiɖésúnɔ tɔn wú ǎ ɔ, é ná d’alɔ we bɔ a ná wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é kɔn. A sixú ɖó gbɛzán awǎjijɛnɔ e lɛ́ jɛmɛ nú mɛ é ɖé. Flín ɖɔ nǔ e wa nú Jexóva wɛ a ɖe é nɔ xɔ akwɛ́ n’i. Nǔ ɖagbe hú gǎn e a sixú sɔ́ gbɛzán towe dó wa é wɛ nyí ɖɔ a ní sɛn Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn wǎnyíyínɔ ɔ. w23.09 13 akpá. 18-19

Mɛsɛ́dó Pɔ́lu tuun ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó émítɔn lɛ́ nyí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, tlóló e é jɛ gbɛ̌ dó xá agun ɔ jí é ɔ, è ɖó linlin agɔ dó wǔtu tɔn. (Mɛ. 9:26) Nukɔnmɛ ɔ, mɛɖé lɛ́ ɖɔ xó tɔn nyanya bo ná dó hɛn nyǐkɔ ɖagbe e é ɖó é gblé. (2 Kɔ. 10:10) Pɔ́lu mɔ nɔví súnnu nukúnkpénǔwútɔ́ ɖé bɔ é wá gbeta nyanya e sixú zɔ́n bɔ mɛ ɖěvo lɛ́ klɛ́n afɔ é kɔn. (Ga. 2:11, 12) Gɔ́ ná ɔ, Maki e nyí azɔ̌watɔ́gbɛ́ Pɔ́lu tɔn vívɛ́ ɖé é flú i tawun. (Mɛ. 15:37, 38) Pɔ́lu sixú ko jó ninɔmɛ énɛ́ lɛ́ ɖě dó bɔ é ná zɔ́n bɔ é ná gɔn gbɛ̌ dó xá nɔví tɔn lɛ́. É ɖo mɔ̌ có, é kpo ɖo linlin ɖagbe ɖó dó nɔví tɔn lɛ́ wú wɛ, bo lɛ́ kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ kpó kanɖódónǔwú kpó. Étɛ́ ka d’alɔ Pɔ́lu bɔ é syɛ́nlǐn? Pɔ́lu yí wǎn nú nɔví tɔn lɛ́. Wǎn e Pɔ́lu yí nú mɛ ɖěvo lɛ́ é d’alɔ ɛ, bɔ é sɔ́ ayi dó jijɔ ɖagbe yětɔn lɛ́ jí, é nyí dó nǔwanyido yětɔn lɛ́ jí ǎ. Wǎnyíyí lɛ́ d’alɔ Pɔ́lu bɔ é wa nǔ e è ɖɔ ɖo tɛ́si égbé tɔn mɛ é. w24.03 15 akpá. 4-5

Tan gěgé wɛ ɖo Biblu mɛ bo tɛ ɖɛ̌ lě do è ní nyí xomɛfátɔ́ xɔ akwɛ́ sɔ é jí. Mǐ ní ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú Izáki tɔn wú. Hwenu e é sɛ tɛn yi ayǐkúngban Filisitɛ́ɛn lɛ́ tɔn jí ɖo Geláa é ɔ, Filisitɛ́ɛn nukúnkɛnnɔ e kpó é kpó ɖo kpɔ́ lɛ́ é bɛ́ kɔ́ dó sú tɔ e tɔ́ tɔn sín mɛsɛntɔ́ lɛ́ kun é. Izáki jɛ hun dó acɛ e é ɖó lɛ́ é jí ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, é sɛ tɛn nú mɛ tɔn lɛ́ yi fí e jɛ zɔ tawun é ɖé, bo kun tɔ ɖěvo lɛ́. (Bǐb. 26:12-18) Amɔ̌, Filisitɛ́ɛn lɛ́ lɛ́ jɛ na te ɖɔ tɔ énɛ́ lɛ́ ɔ, émítɔn nyí wɛ jɛ́n yě ɖe. Nǔ ɖo mɔ̌ có, Izáki lɛ́ xo fífá kan. (Bǐb. 26:19-25) Hwenu e mɛ ɖěvo lɛ́ kán ɖ’é jí bá ba nu tɔn é ɔ, étɛ́ ka d’alɔ ɛ bɔ é kpo ɖo xomɛfátɔ́ nyí wɛ? É ɖo wɛn ɖɔ, kpɔ́ndéwú mɛjitɔ́ tɔn lɛ́ tɔn wɛ é xwedó; fífá kan xixo Ablaxámu tɔn, gɔ́ nú “xwííninɔ kpó xomɛfífá kpó” Sala tɔn kplɔ́n nǔ i tawun.—1 Pi. 3:4-6; Bǐb. 21:22-34. w23.09 15 akpá. 4

Hwenu e Jexóva ɖó dó é su é ɔ, wǎnyíyí sísɛ́ ɛ bɔ é sɛ́ Nukɔngbéví tɔn dó ayǐkúngban jí, b’ɛ kplɔ́n nǔ gbɛtɔ́ lɛ́ dó Axɔ́súɖuto ɔ wú, lobo sɔ́ gbɛ tɔn dó sá vɔ̌ dó xɔ gbɛ nú mǐ sín hwɛhuhu kpó kú kpó sí. Énɛ́ gúdo ɔ, Jexóva fɔ́n Jezu dó jǐxwé, bɔ é ná nyí Axɔ́sú nú Axɔ́súɖuto Mawu tɔn. Xóta tají Biblu tɔn wɛ nyí ɖɔ Jexóva ná klɔ́ cí sín nyǐkɔ tɔn wú, hwenu e é ná bló bɔ linlin e é ɖó nú ayǐkúngban ɔ é ná jɛnu gbɔn Axɔ́súɖuto tɔn e nu kp’acɛ dó wɛ Klísu ɖe é gblamɛ é. Linlin Jexóva tɔn sixú húzú ǎ. É dó akpá ɖɔ nǔ lɛ́ bǐ ná jɛ, lěe émí ko ɖɔ gbɔn é. (Eza. 46:10; Ebl. 6:17, 18) Hwetɔnnu su ɔ, ayǐkúngban ɔ ná húzú palaɖísi; fínɛ́ wɛ mɛ e jɔ ɖo kúnkan Adámu kpó Ɛvu kpó tɔn mɛ, bo ná nyí mɛ maɖóblɔ̌ kpó nǔjlɔ́jlɔ́watɔ́ kpó lɛ́ é “ná dɔ́ ji” ɖe. (Ðɛh. 22:27) Linlin e Jexóva ɖó é tlɛ lɛ́ gbló ada hú énɛ́ flaflá tɔn. É ná lɛ́ xo mɛsɛntɔ́ tɔn e ɖo jǐxwé kpó ayǐkúngban jí kpó lɛ́ é bǐ kplé. Énɛ́ ɔ gúdo ɔ, nǔɖíɖó énɛ́ lɛ́ bǐ ná hwihwɛ́ yěɖée dó Nǔbǐwúkpétɔ́ e é nyí é glɔ́ kpó gbejíninɔ kpó. (Efɛ́. 1:8-11.) Ali ɖagbe e nu Jexóva ɖo blǒbló wɛ bɔ linlin tɔn ɖo jijɛnu wɛ ɖe é jí wǔ nú we ǎ cé? w23.10 20 akpá. 7-8

Hwenu e Jwifu lɛ́ gosín Babilɔ́nu, bo yi Jeluzalɛ́mu é ɔ, azǎn káká ɖé jɛ ǎ bɔ yě jɛ xɔxɔ akwɛ́yózo, hunnyahunnya to tɔn kpó gbeklánxámɛ kpó tɔn se jí. Énɛ́ wú ɔ, é vɛ́ wǔ nú yě mɛ ɖé lɛ́ bónú yě ná sɔ́ ayi ɖó tɛ́npli Jexóva tɔn vívɔ́gbá jí. Nǔ e zɔ́n bɔ Jexóva sɛ́ gbeyíɖɔ we, yě wɛ nyí Ajée kpó Zakalíi kpó dó, bónú yě ná bló bɔ akpakpa ná lɛ́ sɔ́ togun ɔ é nɛ́, bɔ mɔ̌ e yě wa é ka hɛn le wá. (Ajée 1:1; Zak. 1:1) Amɔ̌, xwe 50 mɔ̌ gúdo ɔ, Jwifu lɛ́ lɛ́vɔ́ ɖó hudó wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ tɔn. Ɛsidlási e nyí sɛ́nvɔ́wlántɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ é gosín Babilɔ́nu wá Jeluzalɛ́mu, bo ná dó dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú togun Mawu tɔn, nú yě ná zé mawusinsɛn nǔgbó ɔ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ. (Ɛsd. 7:1, 6) Lěe nǔɖɔɖayǐ Ajée kpó Zakalíi kpó tɔn d’alɔ togun Mawu tɔn ɖo hwexónu b’ɛ kpo ɖo jiɖe ɖó dó Jexóva wú wɛ ɖo gbeklánxámɛ nukɔn gbɔn é ɔ, yě sixú d’alɔ mǐ lɔ ɖo égbé bɔ mǐ ná kpo ɖo jiɖe ɖó wɛ ɖɔ Jexóva ná d’alɔ mǐ ényí mǐ ná bo ɖo ninɔmɛ vɛ́ wǔ ɖěbǔ mɛ gbɔn wɛ ɖo gbɛzán mǐtɔn mɛ ɔ nɛ́.— Nǔx. 22:19. w23.11 14-15 akpá. 2-3

Nɛ̌ mǐ ka nɔ ɖe xlɛ́ nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ mǐtɔn lɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú yě gbɔn? Ali e nu mǐ nɔ wa mɔ̌ ɖe é ɖokpó wɛ nyí gbɔ e mǐ nɔ dó nú yě é. Ényí mǐ nɔ se wǔvɛ́ xá mɛ ɖěvo lɛ́ ɔ, mǐ ná kpé wú, bo ná ‘nɔ ɖo gbɔ dó nú mǐɖée lɛ́ wɛ.’ (1 Tɛ. 4:18) Nɛ̌ mǐ ka sixú bló gbɔn bɔ wǎnyíyí e mǐ ɖó nú mǐɖée lɛ́ é ná fɔ́n bo ɖo jijɛjí wɛ? Mǐ ná nɔ wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ, bo ná nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ ɖěvo lɛ́. Étɛ́wú é ka ɖo tají tawun égbé ɖɔ mǐ ní nɔ ɖe wǎnyíyí xlɛ́ mǐɖée lɛ́? Ð’ayi hwɛjijɔ e Piyɛ́ɛ ná é wú: “Vivɔnu nǔ lɛ́ bǐ tɔn ko sɛkpɔ́. Énɛ́ wú ɔ, . . . mi ɖó wǎnyíyí e gɔ́ngɔ́n é nú miɖée lɛ́.” (1 Pi. 4:7, 8) Ée vivɔnu gbɛ nyanya élɔ́ tɔn ɖo sisɛkpɔ́ wɛ é ɔ, étɛ́ mǐ ka sixú ɖó nukún? Jezu ɖɔ xó élɔ́ ɖ’ayǐ dó ahwanvú tɔn lɛ́ wú: “Akɔta lɛ́ bǐ ná gbɛ́ wǎn nú mi ɖó nyǐkɔ ce wú.” (Mat. 24:9) Bo ná dó dɛ ɖo wǎngbɛ́númɛ mɔ̌hun nu ɔ, é byɔ́ ɖɔ mǐ ní kpo ɖo bǔ. Ényí mǐ nɔ wa mɔ̌ ɔ, gǎn e dó wɛ Satáan ɖe bo ná klán mǐ é ná kpa ɛ ǎ, ɖó wǎnyíyí wɛ dɔn mǐ ɖó bǔ. w23.11 13 akpá. 18-19

Nǔgbó ɖěɖěe ɖo Xó Mawu tɔn mɛ lɛ́ é ɖ’agbɔ̌n b’ɛ vɛ́ jlɛ́. Ényí mǐ nɔ kplɔ́n nǔ mɛ lɛ́ dó Jexóva kpó mɛ alɔkpa e é nyí nǔgbó nǔgbó é kpó wú ɔ, mǐ nɔ mɔ bɔ nǔjíwǔ ɖé nɔ jɛ. Nǔ e cyɔ́n yɛ adingban Satáan tɔn lɛ́ jí é nɔ jɛ kínkɔ́n jí kpɛɖé kpɛɖé, bɔ mɛ énɛ́ lɛ́ nɔ jɛ linlin e mǐ nɔ ɖó dó Tɔ́ mǐtɔn wǎnyíyínɔ ɔ wú é ɖó jí. Hlɔ̌nhlɔ́n ma ɖó dogbó tɔn nɔ jí wǔ nú yě tawun. (Eza. 40:26) Yě nɔ kplɔ́n bo nɔ ɖeji dó wǔ tɔn, ɖó hwɛ jlɔ́jlɔ́ wɛ é nɔ ɖɔ. (Sɛ́n. 32:4) Nǔnywɛ́ aditi e é ɖó é nɔ kplɔ́n nǔ gěgé yě. (Eza. 55:9; Hlɔ̌. 11:33) Kplɔ́n e yě nɔ kplɔ́n ɖɔ wǎnyíyí wɛ é nyí é lɔ nɔ dó gbɔ nú yě. (1 Jaan 4:8) Ée yě ɖo Jexóva sɛkpɔ́ wɛ é ɔ, nukúnɖíɖó e yě ɖó bá nɔ gbɛ káká sɔ́yi é nɔ wá ɖó jiɖe. Wǔjɔmɛ jí wǔ ɖé wɛ mǐ ɖó bo ná d’alɔ mɛ lɛ́, bɔ yě ná vɛ́ xá Tɔ́ yětɔn! Ényí mǐ wa mɔ̌ ɔ, Jexóva ná mɔ mǐ dó mɔ “azɔ̌watɔ́gbɛ́” tɔn lɛ́.—1 Kɔ. 3:5. w24.02 12 akpá. 15

Ényí Biblu kplɔ́n wɛ a ɖe, alǒ agun ɔ mɛ wɛ è ji we dó ɔ, a ka ɖo linlin wɛ bo ná bló batɛ́mu a? Nǔ ɖagbe e gbé a sixú nya é nɛ́! Amɔ̌, cóbónú a ná bló batɛ́mu ɔ, é ná byɔ́ ɖɔ a ní zé hwiɖée jó nú Jexóva. Nɛ̌ a ka ná zé hwiɖée jó nú Jexóva gbɔn? A ná d’akpá n’i ɖo ɖɛ mɛ ɖɔ éɖokpónɔ géé wɛ émí ná sɛn, bo ná sɔ́ jlǒ tɔn wiwa dó ɖó nǔ e ɖo tají hú gǎn é ɖo gbɛzán towe mɛ. A wa mɔ̌ hǔn, akpá dó nú Jexóva wɛ a ɖe ɖɔ émí ná kpo ɖo wǎn yí n’i wɛ “kpó ayi towe bǐ kpó, kpó lǐndɔ̌n towe bǐ kpó, kpó linlin towe bǐ kpó, kpó hlɔ̌nhlɔ́n towe bǐ kpó” nɛ́. (Mak. 12:30) Zě e a ná zé hwiɖée jó nú Jexóva é ɔ, hwi kpó Jexóva kpó kɛ́ɖɛ́ tɛ́ntin wɛ é ná nɔ. Amɔ̌ batɛ́mu ɔ, agbawungba wɛ è nɔ bló éyɛ́ ɖe; é nɔ xlɛ́ mɛ ɖěvo lɛ́ ɖɔ è ko sɔ́ mɛɖée jó nú Jexóva. Akpá syɛ́nsyɛ́n ɖé wɛ zě e a zé hwiɖée jó nú Jexóva é nyí; nǔ e gbé a ɖó ná nya é wɛ nyí ɖɔ a ní ɖe akpá énɛ́, bɔ nǔ e Jexóva nɔ ɖó nukún ɖo así we é nɛ́.—Nǔt. 5:3. w24.03 2 akpá. 2; 3 akpá. 5

Alɔwlíwlí lɛ́ bǐ wɛ ɖó wǔvɛ́. Biblu ɖɔ nyi wɛn ɖɔ mɛ e wlí alɔ lɛ́ é ná “mɔ wǔvɛ́ gěgé.” (1 Kɔ. 7:28) Aniwú? Ðó gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ we wɛ alɔwlíwlí nɔ dɔn cá; yě mɛ ɖokpó ɖokpó nɔ ɖó jijɔ yětɔn yětɔn, nǔ e yě nɔ yí wǎn ná lɛ́ é kpó nǔ e yě nɔ gbɛ́ wǎn ná lɛ́ é kpó. Asú kpó asi kpó lɛ́ sixú ɖó nǔwalɔ vovo lɛ́, alǒ mɔ nǔ vovo lɛ́ kpɔ́n. Hweɖélɛ́nu ɔ, yě sixú ɖe jijɔ e ma jɛ wě, cóbɔ yě wlí alɔ ǎ é ɖé lɛ́ xlɛ́. Nǔ énɛ́ lɛ́ ɖěbǔ sixú dɔn tagba wá. Ganjí wɛ ɔ, yě mɛ ɖokpó ɖokpó ɖó ná yí gbe ɖɔ tagba lɛ́ ɖě sín émí wú, bo ɖó ná w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ dó ɖe ɖɛ yě, amɔ̌, yě sixú dó hwɛ mɛ e yě da é. Yě tlɛ sixú wá mɔ ɖɔ kínklán alǒ mɛɖée gbígbɛ́ wɛ ná gbɔ xó ɔ. Amɔ̌, gbe jíjó dó alɔwlíwlí ɔ wú wɛ ná gbɔ xó ɔ dóó a? Éǒ. Jexóva byɔ́ ɖo asú kpó asi kpó lɛ́ sí ɖɔ yě ní ɖó sísí nú tuto alɔwlíwlí tɔn, ényí kpɔ́ ninɔ xá mɛ e yě da é ná bo tlɛ vɛ́ wǔ ɔ nɛ́. w24.03 16 akpá. 8; 17 akpá. 11

Ðo batɛ́mu towe gúdo ɔ, a wá ɖeji dó gbɛ ninɔ káká sɔ́yi ɖo palaɖísi mɛ ɖo ayǐkúngban jí e ɖó nukún wɛ a ɖe é wú hú gǎn, hwenu e a ɖo nǔ kplɔ́n dó Jexóva wú d’é jí wɛ, bo lɛ́ ɖo wǎn yí n’i d’é jí wɛ é. (Ebl. 5:13–6:1) Vlafo xó e è ɖɔ ɖo Hlɔ̌manu lɛ́ 5:2-4 mɛ é sixú ko nyí mɔ̌ nú we. A mɔ wǔvɛ́ gěgé bo ka dɛ ɖo yě nu, bɔ énɛ́ zɔ́n bɔ nǔ towe nyɔ́ Mawu nukúnmɛ. A kú d’é jí ɖɔ nǔ émítɔn nyɔ́ nukún tɔn mɛ; énɛ́ wɛ tlɛ nyí hwɛjijɔ tají e a ɖó din bá ɖó nukún ɖɔ émí ná mɔ nǔ e sín akpá é dó lɛ́ é yí é. Nukúnɖíɖó towe lɛ́ syɛ́n d’é jí, hú lěe é ɖe gbɔn ɖo bǐbɛ́mɛ é. Nukúnɖíɖó towe wá nyí nǔjɔnǔ nú we bǐ, bɔ a lɛ́ sɔ́ dó ɖó towe. É wa ɖagbe nú we tawun, bo d’alɔ we ɖo gbɛzán towe sín akpáxwé lɛ́ bǐ mɛ, lobo ɖo lěe a nɔ wa nǔ xá xwédo towe gbɔn é, lěe a nɔ wá gbeta towe lɛ́ kɔn gbɔn é, gɔ́ nú lěe a nɔ zán hwenu towe gbɔn é húzú wɛ. Mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖɔ nǔ tají ɖé gɔ́ ná, b’ɛ kunkplá nukúnɖíɖó e a ɖó hwenu e nǔ towe nyɔ́ Mawu nukúnmɛ gúdo é. É ná gǎnjɛwú we ɖɔ nukúnɖíɖó towe ná jɛnu.—Hlɔ̌. 15:13. w23.12 12-13 akpá. 16-19

Ényí mǐ ɖo wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n ɖé mɛ gbɔn wɛ ɔ, lěe nǔ nɔ cí nú mǐ é, lěe mǐ nɔ lin nǔ gbɔn é kpó lěe mi nɔ wa nǔ gbɔn é kpó sixú gbɔn vo nú lěe é ko nɔ nyí gbɔn ayǐvɔ̌gbe é. É sixú nɔ cí nú mǐ ɖɔ lěe nǔ nɔ cí nú mǐ é nɔ syɛ́n tawun, bo ka nɔ lɛ́ ɖo hǔzúhúzú wɛ gbɛmɛ. Ényí nǔ jɛ mɔ̌ cí nú mǐ jí, bo jɛ gǎn hú mǐ jí ɔ, nɛ̌ Jexóva ka nɔ d’alɔ mǐ gbɔn? É ná mǐ gǎnjɛwú ɖɔ émí ná bló bɔ mǐ ná lí dǒ. Ényí jɔhɔn syɛ́nsyɛ́n ɖo nyinyi wɛ ɖo xu jí ɔ, tɔjíhún ɖé sixú jɛ xixo yi ɖisí amyɔ jí. Bo ná dó ɖí xwi xá nǔ mɔ̌hun ɔ, tɔjíhún gěgé ɖó nǔ e nɔ zɔ́n bɔ tɔjíhún ma nɔ xo dín ǎ lɛ́ é ɖo awa yětɔn vovo lɛ́ xwé, bɔ è nɔ sɔ́ dó tɔ ɔ mɛ bo ná dó hɛn yě ɖó te. Nǔ énɛ́ lɛ́ sixú ɖe xo e xo yi ɖisí amyɔ wɛ tɔjíhún ɔ ɖe é kpo tawun, bo lɛ́ zɔ́n bɔ mɛ e ɖo tɔjíhún ɔ mɛ lɛ́ é ná nɔ ayijayǐ mɛ, bo lɛ́ vo hú gǎn ɖo tomɛyiyi ɔ hwenu. É ɖo mɔ̌ có, hwenu e tɔjíhún ɔ ɖo yiyi wɛ é wɛ nǔ énɛ́ lɛ́ gěgé nɔ w’azɔ̌ hú gǎn. Ðo ali ɖokpó ɔ nu ɔ, ée mǐ lɔ ná ɖo didɛ ɖo wǔvɛ́ lɛ́ nu wɛ kpó gbejíninɔ kpó é ɔ, Jexóva ná bló bɔ mǐ ná lí dǒ. w24.01 22 akpá. 7-8

Ényí xɛsi ɖi we hǔn, kanbyɔ́ hwiɖée ɖɔ: ‘Étɛ́ lɛ́ Jexóva ka ko wa?’ Lin tamɛ dó nǔ e é dá lɛ́ é jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xwe sɔ bo “kpɔ́n” lěe Jexóva nɔ kpé nukún dó xɛ lɛ́ kpó folówa lɛ́ kpó e é ma tlɛ dá ɖó akpajlɛ́ tɔn mɛ ǎ, bɔ yě ma sixú lɛ́ kpé wú bo sɛn ɛ ǎ lɛ́ é wú gbɔn é. É ɖo wɛn ɖɔ é ná kpé nukún mǐ wú hú mɔ̌. Tamɛ linlin dó énɛ́ jí sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n jiɖe e mǐ ɖó dó Jexóva wú é hú gǎn. (Mat. 6:25-32) Lɛ̌ lin tamɛ dó nǔ e Jexóva ko wa nú mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ́ é jí. A sixú kplɔ́n nǔ dó mɛ e xó Biblu ɖɔ, bɔ é ɖe nǔɖiɖi adodwé xlɛ́ é ɖé wú, alǒ a sixú xa tan mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn hwe mǐtɔn nu tɔn ɖé tɔn. Gɔ́ ná ɔ, lin tamɛ dó lěe Jexóva ko kpé nukún dó wǔ we gbɔn é jí. Nɛ̌ é ka dɔn we wá nǔgbó ɔ mɛ gbɔn? (Jaan 6:44) Nɛ̌ é ka ko ná sin nú ɖɛ towe lɛ́ gbɔn? (1 Jaan 5:14) Nɛ̌ a ka ɖo vɔ̌ e Vǐ vívɛ́ná tɔn sá é sín le ɖu wɛ gbe bǐ gbe gbɔn?—Efɛ́. 1:7; Ebl. 4:14-16. w24.01 4 akpá. 6; 7 akpá. 17