Alɔdlɛndonǔ Kplé Gbɛzán kpo Sinsɛnzɔ́ kpo Tɔn Sín Azɔ̌wema Tɔn Lɛ
6-12 AOÛT
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ | LUKI 17-18
“Nǔ Ni Nɔ Sù Nukún Towe Mɛ”
nwtsty sín tinmɛ ɖevo lɛ dó Lk 17:12, 14 jí
gudunɔ wǒ lɛ: Ðò Biblu sín táan mɛ ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ gudunɔ lɛ nɔ xò yeɖée lɛ kplé, alǒ nɔ sò gbɛ̌ bɔ enɛ nɔ zɔ́n bɔ ye nɔ d’alɔ yeɖée lɛ. (2Ax 7:3-5) Sɛ́n Mawu tɔn byɔ ɖɔ gudunɔ lɛ ni nɔ vo. É lɛ́ byɔ ɖɔ enyi gudunɔ ɖé ja mɛ mɛ ɔ, é ɖó na gb’akpá nú mɛ lɛ kpo xósusu kpo ɖɔ: “Un nyí mɛ blíblí! Un nyí mɛ blíblí.” (Le 13:45, 46) Sɔgbe kpo nǔ e Sɛ́n ɔ byɔ é kpo ɔ, gudunɔ lɛ nɔte ɖò zɔ nú Jezu.—Kpɔ́n tinmɛ ɖevo dó Mt 8:2 jí, kpo Xógbe ɖé lɛ Sín Tinmɛ kpo dó “Guduzɔn; Gudunɔ” jí.
sɔ́ lee a ɖè ɔ yì xlɛ́ vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ: Ðó Jezu Klisu kpò ɖò Sɛ́n ɔ glɔ́ hwenu e é ɖò ayikúngban jí é wutu ɔ, é tuùn ɖɔ vɔsanúxwlémawutɔ́ sín acɛ e Aalɔ́ɔn sín kúnkan ɖó é kpó ɖò azɔ̌ wà wɛ, bɔ é nɔ ɖɔ nú mɛ ɖěɖee é gbɔ guduzɔn na lɛ é ɖɔ ye ni yì vɔsanúxwlémawutɔ́ ɔ gɔ́n. (Mt 8:4; Mk 1:44) Sɔgbe kpo Mɔyizi Sɛ́n ɔ kpo ɔ, vɔsanúxwlémawutɔ́ ɖé wɛ ɖó na gbéjé kpɔ́n ɖɔ gudunɔ ɖé sín azɔn gbɔ nugbǒ à jí. Enɛ gudo ɔ, gudunɔ e è gbɔ azɔn na é na hɛn xɛ gbɛɖe wè, sɛ́dlukpo, kàn vɔvɔ cɛ́cɛ́ kpo izɔpuma kpo yì tɛmpli ɔ mɛ dó na nùnina.—Le 14:2-32.
Nǔ Xɔ Akwɛ Biblu Tɔn lɛ Biba
nwtsty sín tinmɛ ɖevo dó Lk 17:10 jí
mɛsɛntɔ́ kpowun: Ðò kpaà mɛ ɔ, “mɛ e ma hwɛ́n nùɖé ǎ é.” Enyi ɖiɖɔ wɛ Jezu ɖè ɖò lǒ tɔn mɛ ɖɔ mɛsɛntɔ́ lɛ, ahwanvu emitɔn lɛ na nɔ mɔ yeɖée dó mɔ mɛ e ma hwɛ́n nùɖé à é ǎ. Sɔgbe kpo nǔ e lɛlɛ̌ dó xó ɔ lɛ é kpo ɔ, “mɛsɛntɔ́ kpowun” ɔ xlɛ́ ɖɔ mɛsɛntɔ́ lɛ na nɔ sɔ́ yeɖée lɛ hwe, ye ɖó na nɔ mɔ ɖɔ emi jɛxa yɛ̌yi alǒ susu bunɔ ɖé ǎ. Akɔwé ɖé lɛ mɔ ɖɔ nùjlɛdonǔwu wɛ è ɖè bo dó zán xógbe ɔ, bɔ tinmɛ tɔn nyí “mɛsɛntɔ́ e ma ba ɖɔ è ni xɔ susu bunɔ ɖé nú emi ǎ lɛ é wɛ mǐ nyí kpowun.”
nwtsty sín tinmɛ ɖevo dó Lk 18:8 jí
nùɖiɖi enɛ: Alǒ “nùɖiɖi alɔkpa enɛ.” Ðò kpaà mɛ ɔ, “nùɖiɖi ɔ.” Xókwin Glɛkigbe tɔn e è zán bɔ dó xókwin “nùɖiɖi” wu é xlɛ́ ɖɔ Jezu kún ɖò xó ɖɔ dó nùɖiɖi wu wɛ ɖò kpaà mɛ ó, loɔ, nùɖiɖi alɔkpa ɖé xó ɖɔ wɛ é ɖè ɖi ee xó é ɖɔ ɖò lǒ e é dó dó asúkúsi ɔ wu é mɛ é ɖɔhun. (Lk 18:1-8) Nùɖiɖi ɖiɖó nú hlɔnhlɔn e ɖɛ ɖó é kpo nùɖiɖi ɖiɖó ɖɔ Mawu na bló bɔ è na ɖɔhwɛ jlɔjlɔ nú mɛ e é ko cyan lɛ é kpo ɖò nùɖiɖi enɛ e xó ɖɔ wɛ è ɖè é mɛ. É cí ɖɔ Jezu jó nùkanbyɔ ɔ dó nyì cɛncɛɛn mɔ̌ ma na xósin na bonu ahwanvu tɔn lɛ lɔmɔ̌ na lin tamɛ kpɔ́n dó nùɖiɖi alɔkpa e yeɖesunɔ ɖó é jí wɛ ɖɔhun. Lǒ e ɖɔ xó dó ɖɛxixo kpo nùɖiɖi kpo wu é sɔgbe tawun, ɖó zaanɖé dìn jɛn Jezu ɖɔ xó dó mɛtɛnkpɔn e ahwanvu tɔn lɛ na wá kpannukɔn lɛ é wu.—Lk 17:22-37.
w08-F 1/8 14-15 akpá. 8-9
Etɛwu Nǔ ka Na Nɔ Sù Nukún Mǐtɔn Mɛ?
Nǔsumɛnukúnmɛ e mɛ ɖě lɛ ma ɖexlɛ́ ǎ nyí nǔ ɖebǔ ɖò nukún Jezu tɔn mɛ ǎ wɛ à? Tan ɔ ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Jezu yí xó, bo ɖɔ: ‘Mɛ wǒ lɛ bǐ wɛ azɔn gbɔ na à cé? Mɛ tɛnnɛ ɖě lɛ lo? Fitɛ ye ka ɖè? Hǔn mɛɖé sɔ́ ɖò ye mɛ, bo na lɛkɔ wá kpa susu nú Mawu zɛ toɖevomɛnu elɔ wu à cé?’”—Luki 17:17, 18.
Gudunɔ tɛnnɛ e kpò lɛ é nyí mɛ nyanya ǎ. Zaanɖé wá yì ɔ, ye ko ɖè nǔ e ye ɖi nú Jezu é xlɛ́ agbawungba, bo sɔ́ jlǒ dó xwedó alixlɛ́mɛ tɔn e byɔ ɖɔ ye ni yì Jeluzalɛmu bo sɔ́ yeɖée xlɛ́ vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ. É ɖò mɔ̌ có, é ɖò wɛn ɖɔ xomɛnyínyɔ́ sín nǔ e Jezu wà é sù nukún yetɔn mɛ có, ye ka ɖɔ lee é sù nukún yetɔn mɛ sɔ́ é n’i ǎ. Lee ye wà nǔ gbɔn é kú awakanmɛ nú Klisu. Mǐdɛɛ lɛ ka lo? Enyi mɛɖé wà ɖagbe nú mǐ ɔ, mǐ ka nɔ yawǔ dókú tɔn n’i, bɔ enyi é jɛxa ɔ, mǐ nɔ wlan wema sɛ́dó è dó ɖexlɛ́ ɖɔ é sù nukún mǐtɔn mɛ à?
13-19 AOÛT
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ | LUKI 19-20
“Lǒ E È Dó Dó Sikágankwɛ Wǒ lɛ Wu É Ni Kplɔ́n Nǔ We”
Lǒ E É Dó Dó Sikágankwɛ Wǒ Wu É
É ɖɔ: “Nya nukúnɖeji ɖé wɛ sɔnǔ xwè tò línlín ɖé mɛ, nú è na yì sɔ́ ɛ axɔsu, bɔ é na lɛkɔ wá xwé.” (Luki 19:12) Tomɛyiyi mɔhun na lín. É ɖò wɛn ɖɔ Jezu wɛ nyí “nya nukúnɖeji” e yì “tò línlín ɖé” mɛ é, tò ɔ wɛ nyí jixwé, finɛ wɛ Tɔ́ tɔn na sɔ́ axɔsu’cɛ n’i ɖè.
Ðò lǒ ɔ mɛ ɔ, cobonu “nya nukúnɖeji” ɔ na yì tomɛ ɔ, é ylɔ mɛsɛntɔ́ tɔn wǒ bo má sikágankwɛ wǒ nú ye mɛ ɖokpo ɖokpo bo ɖɔ nú ye ɖɔ “ye ni ɖò ajɔ̌ wà na wɛ, kaka nú emi na lɛkɔ wá.” (Luki 19:13) Sikágankwɛ ɔ, akwɛ ɖé wɛ bo xɔ akwɛ. Sikágankwɛ ɖokpo wɛ nyí azɔ̌kwɛ e mɛ e nɔ xò kpaka ɖò gle mɛ é ɖé nɔ mɔ ɖò sun atɔn jɛji gudo é.
Ahwanvu lɛ sixu ko mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ emi wɛ cí mɛsɛntɔ́ wǒ e xó lǒ ɔ ɖɔ é ɖɔhun, ɖó Jezu ko jlɛ́ ye dó nǔkún-yatɔ́ lɛ wu kpɔ́n. (Matie 9:35-38) É ɖò wɛn ɖɔ é kún ɖò ɖiɖɔ nú ye wɛ ɖɔ ye ni yì ya jinukún e nɔ nɔ gle mɛ lɛ é wá ó. É nyɔ́ wà ɔ, nǔkún-yiya ɔ byɔ ɖɔ ye ni ba mɛ e sixu mɔ tɛn ɖò Axɔsuɖuto Mawu Tɔn mɛ lɛ é. Ahwanvu lɛ na zán nǔ e ye ɖò lɛ é bǐ dó ba mɛ e na ɖu Axɔsuɖuto ɔ sín gǔ lɛ é gègě.
Lǒ E É Dó Dó Sikágankwɛ Wǒ Wu É
Enyi ahwanvu lɛ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ emi cí mɛsɛntɔ́ e zán nǔ e ye ɖó lɛ é bǐ ganji dó kplɔ́n nǔ mɛ gègě d’eji, bɔ ye huzu ahwanvu é ɖɔhun ɔ, ye sixu kudeji ɖɔ xomɛ na hun Jezu. Ye na lɛ́ ɖeji ɖɔ é na sú kanɖodonǔwu emitɔn sín axɔ emi. É ɖò gaàn ɖɔ, ahwanvu Jezu tɔn lɛ bǐ kún ɖó ninɔmɛ ɖokpo ɔ ó, mɔ̌ jɛn ye ma ka lɛ́ ɖó nǔwukpikpé ɖokpo ɔ ǎ é nɛ. Enɛ wu ɔ, Jezu e è ‘sɔ́ axɔsu’ é na tuùn, bo na dó nú gǎn e ye dó kpo gbejininɔ kpo, bo kplɔ́n nǔ mɛ lɛ bɔ ye huzu ahwanvu é.—Matie 28:19, 20.
Lǒ E É Dó Dó Sikágankwɛ Wǒ Wu É
Ðó mɛsɛntɔ́ enɛ w’azɔ̌ bonu axɔsuɖuto gǎn tɔn tɔn sín dɔkun na jɛji ǎ wutu ɔ, nǔ yì tɛ́ ɛ. Mɛsɛ́dó lɛ ɖò hwenu e Jezu na ɖu axɔsu ɖò Axɔsuɖuto Mawu Tɔn mɛ é nɔte kpɔ́n wɛ. Enɛ wu ɔ, nǔ e Jezu ɖɔ dó mɛsɛntɔ́ gudo tɔn ɔ wu é sixu zɔ́n, bɔ ye mɔ ɖɔ enyi emi ma ɖókan dó azɔ̌ wu ǎ ɔ, emi kún na mɔ tɛn ɖò Axɔsuɖuto enɛ mɛ ó.
Nǔ Xɔ Akwɛ Biblu Tɔn lɛ Biba
nwtsty sín tinmɛ ɖevo dó Lk 19:43 jí
kpò xwíɖíxwíɖí dó ján gò: Alǒ “kpá.” Fí elɔ kɛɖɛ wɛ xógbe Glɛkigbe tɔn kharax tɔ́n ɖè ɖò Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlan Dó Glɛkigbe Mɛ É mɛ. È tinmɛ ɖɔ é nyí “kpò xwíɖíxwíɖí ɖé alǒ kpò e è zán dó xá fí ɖé é; kpò” bɔ è nɔ lɛ́ zán “hwenu e é byɔ ɖɔ ahwanfuntɔ́ lɛ na ján gò dó fí ɖé é; kpá.” Xó Jezu tɔn lɛ jɛnu ɖò 70 H.M. tɔn, hwenu e Titus nɔ nukɔn nú Hlɔmanu lɛ bɔ ye dó kpá lɛlɛ̌ dó dǒ Jeluzalɛmu tɔn lɛ alǒ ján gò dó è é. Nǔ e gbé nya wɛ Titus ɖè é wɛ nyí ɖɔ é na sú ali dó Jwifu lɛ bonu ye ni ma hɔn yì ó, ye na jó ta n’i lobonu mɛ e ɖò tò ɔ mɛ lɛ é na hwíhwɛ́ yeɖée dó acɛ tɔn glɔ́. Ahwankpá Hlɔma tɔn lɛ sɛ́n atín ɖěɖee lɛlɛ̌ dó toxo Jeluzalɛmu tɔn lɛ é dó mɔ azɔ̌wanú ɖěɖee ye na zán dó ján gò dó è lɛ é.
nwtsty sín tinmɛ ɖevo dó Lk 20:38 jí
ɖò Mawu nukɔn ɔ, ye bǐ wɛ ɖò gbɛ̀: Alǒ “ye bǐ wɛ ɖò gbɛ̀ ɖò nukún tɔn mɛ.” Biblu ɖexlɛ́ ɖɔ mɛ ɖěɖee ɖò gbɛ̀ bo ka dó gudo Mawu lɛ é ko kú ɖò nukún tɔn mɛ. (Efɛ 2:1; 1Ti 5:6) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mɛsɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ Mawu tɔn ɖěɖee ko kú lɛ é kpó ɖò gbɛ̀ ɖò Jehovah nukúnmɛ, ɖó linlin e é ɖó bo na fɔ́n ye wá gbɛ̀ é ɖó ganjɛwu syɛnsyɛn tawun.—Hlɔ 4:16, 17.
20-26 AOÛT
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ | LUKI 21-22
“Hwenu E Mawu Na hwlɛn Mi É Ko Sɛya”
Axɔsuɖuto Mawu Tɔn Na Ðè Kɛntɔ́ Tɔn lɛ Síìn
Nǔdabaɖa jixwé tɔn lɛ. Jezu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ: “Hwe na dó zinflú, sun sɔ́ na na weziza tɔn ǎ; sunví lɛ na jɛ ayǐ sín jixwé.” É ɖò wɛn ɖɔ è kún sɔ́ na nɔ kpɔ́n sinsɛngán lɛ dó mɔ weziza alǒ fí e è nɔ mɔ alixlɛ́mɛ ɖè é ɖě ó. Ðiɖɔ wɛ Jezu ɖè ɖɔ nǔdabaɖa lɛ na jɛ ɖò jixwé gannaganna à? Nǔ sixu nyí mɔ̌. (Eza. 13:9-11; Jowɛ. 2:1; 3:3, 4) Hwenu e mɛ lɛ na mɔ mɔ̌ é ɔ, nɛ̌ ye ka na wà nǔ gbɔn? Ye na ɖò “adohu adohu jí” ɖó ye na tuùn fí e ye na hɔn gbɔn é ǎ. (Luk. 21:25; Sof. 1:17) Nugbǒ ɔ, kɛntɔ́ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn tɔn lɛ bɛ́sín ‘axɔsu lɛ jí kaka jɛ kannumɔ lɛ jí’ “ɖò nǔ e na jɛ dó gbɛ̀ ɔ wu ɔ kpɔ́n sɛ́dó wɛ ɔ, xɛsi na ɖi ye, bɔ ye na kú dó te,” lobo na hɔn bo ba bibɛtɛn. Amɔ̌, ye na mɔ fí ɖagbe ɖebǔ bo na hɔn bɛ́ ɖó, bo na gán ɖò xomɛsin Axɔsu mǐtɔn tɔn nukɔn ǎ.—Luk. 21:26; 23:30; Nǔɖe. 6:15-17.
Mi Kudeji Bo Ma Jó Wanyiyi Nɔví Nɔví Tɔn Mitɔn Dó Ó!
17 “Mi ɖó jiɖiɖe.” (Xà Eblée lɛ 13:6.) Jiɖiɖe dó Jehovah wu nɔ na akɔnkpinkpan mǐ bɔ mǐ nɔ dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn syɛnsyɛn lɛ nu. Akɔnkpinkpan enɛ nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ ɖó linlin e sɔgbe é. Enyi mǐ ɖó linlin e sɔgbe é ɔ, mǐ hɛn ɔ, mǐ na dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo bo lɛ́ dó gbɔ nú ye, bo dó ɖè wanyiyi nɔví nɔví tɔn xlɛ́. (1 Tɛsalonikinu lɛ 5:14, 15) É na bo tlɛ nyí ɖò ya ɖaxó ɔ hwenu ɔ, mǐ sixu kpankɔ́n, bo tuùn ɖɔ hwlɛngán mǐtɔn ko ɖò kɛnnɛkɛnnɛ.—Luki 21:25-28.
Nǔ Xɔ Akwɛ Biblu Tɔn lɛ Biba
nwtsty sín tinmɛ ɖevo lɛ dó Lk 21:33 jí
Jinukúnsin kpodo ayikúngban kpan na vɔ: Wemafɔ ɖevo lɛ ɖexlɛ́ ɖɔ jinukúnsin kpo ayikúngban kpo na nɔ ayǐ kaka sɔyi. (Bǐ 9:16; Ðɛ 104:5; Nùt 1:4) Enɛ wu ɔ, è sixu mɔ ɖɔ nùjlɛdonǔwu wɛ Jezu ɖè ɖò fí bo ɖɔ mɔ̌, tinmɛ tɔn wɛ nyí ɖɔ, enyi nǔ e ma na jɛ kpɔ́n ǎ é na bo tlɛ jɛ ɔ, enɛ wɛ nyí ɖɔ, enyi jinukúnsin kpo ayikúngban kpo na bo tlɛ vɔ ɔ, xó Jezu tɔn lɛ na jɛnu dandan. (Sɔ́ jlɛ́ dó Mt 5:18 wu.) Amɔ̌, jinukúnsin kpo ayikúngban kpo e xó ɖɔ wɛ é ɖè ɖò fí é sixu ɖò gesí dó jinukúnsin kpo ayikúngban kpo e xó è ɖɔ ɖò nùjlɛdonǔwu linu, bɔ è ylɔ ɖɔ “jinukúnsin nukɔntɔn ɔ kpo ayikúngban nukɔntɔn ɔ kpo” ɖò Nǔ 21:1 mɛ é wɛ.
xó ce lɛ na vɔ gbeɖé ǎ: Alǒ “xó ce lɛ na gɔn jijɛnu gbeɖé ǎ.” Xókwin Glɛkigbe tɔn wè e è zán ɖò fí bɔ ye nyí “gbeɖé ǎ,” bo bɔ dó “vɔ” alǒ “jijɛnu” wu é tɛɖɛ̌ linlin nǔ gbigbɛ́ tɔn ɖé jí, bo ɖexlɛ́ tawun ɖɔ xó Jezu tɔn lɛ na nɔ ayǐ kaka sɔyi.
27 AOÛT–2 SEPTEMBRE
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ | LUKI 23-24
“Ðò Gbesisɔmɛ Bá Sɔ́ Hwɛ Kɛ Mɛ Ðevo Lɛ”
g-F 2/08 11 akpá. 5-6
Mawu ka Nɔ Sɔ́ Hwɛ Syɛnsyɛn lɛ Kɛ Mɛ À?
Enyi hwɛhuhu ɔ kɛɖɛ wu wɛ Jehovah nɔ ɖ’ayi ǎ, loɔ, é nɔ lɛ́ ɖ’ayi hwɛhutɔ́ ɔ sín linlin wu. (Ezayíi 1:16-19) Lin tamɛ dó nǔnyanyawatɔ́ wè e è xwè dó Jezu kpá lɛ é jí kpɛɖé. É ɖò wɛn ɖɔ ye mɛ wè lɛ bǐ wɛ hu hwɛ syɛnsyɛn lɛ, mɛ ɖokpo yí gbè ɖò ye mɛ bo ɖɔ: “Mǐdɛɛ lɛ ɔ, nǔ e mǐ wà ɔ sín axɔ́ sú wɛ mǐ ɖè, bɔ é sɔgbe; éyɛ [Jezu] ma ka wà nǔ nyanya ɖebǔ nɛ!” Xó e nǔnyanyawatɔ́ ɔ ɖɔ lɛ é xlɛ́ ɖɔ é tuùn nùɖé dó Jezu wu. Bɔ nǔ enɛ e é tuùn dó wǔ tɔn é na ko zɔ́n bɔ é bló huzuhuzu ɖagbe lɛ. Nǔ e é ɖɔ bɔ d’ewu é ɖè enɛ xlɛ́, é savo nú Jezu bo ɖɔ: “Flín mì hwenu e a na byɔ Axɔsuɖuto towe mɛ é.” Nɛ̌ Jezu ka na xósin nú nǔ e é byɔ kpo ayi tɔn bǐ kpo é gbɔn? “Ma ɖɔ nugbǒ nú we égbé, a na nɔ kpɔ́ xá mì ɖò Palaɖisi mɛ” wɛ é ɖɔ n’i.—Luki 23:41-43, nwt.
Lin tamɛ kpɔ́n dó nǔ elɔ jí: Xó gudogudo tɔn e Jezu ɖɔ ɖi gbɛtɔ́ ɖé é xlɛ́ ɖɔ é kú nǔblawu nú nya e yí gbè ɖɔ emi jɛxa kú é. Nǔ enɛ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ tawun! Enɛ wu ɔ, mǐ sixu ɖeji ɖɔ Jezu Klisu kpo Tɔ́ tɔn Jehovah kpo na ɖè xomɛnyínyɔ́ xlɛ́ mɛ ɖěɖee na lɛkɔ sín hwɛ yetɔn gudo nugbǒ nugbǒ lɛ é, é na bo nyí hwɛ alɔkpa ɖebǔ wɛ ye hu wà yí ɔ nɛ.—Hlɔmanu lɛ 4:7.
Nǔ Xɔ Akwɛ Biblu Tɔn lɛ Biba
nwtsty sín tinmɛ ɖevo dó 23:31 jí
hwenu e atín ɔ ɖò mǔ é, . . . hwenu e é xú é: Jezu sixu ko ɖò xó ɖɔ dó akɔta Jwifu lɛ tɔn wu wɛ. É cí atín e ɖò kúkú wɛ bɔ fí ɖé lɛ ka kpó ɖò mǔ é ɖé ɖɔhun, ɖó Jezu ɖò finɛ bɔ Jwifu kpɛɖé ɖi nǔ n’i. É ɖò mɔ̌ có, è na hu Jezu zaanɖé, bɔ è na sɔ́ gbigbɔ mímɛ́ dó ɖè Jwifu gbejinɔtɔ́ lɛ, bɔ ye na huzu akpáxwé Izlayɛli gbigbɔ tɔn tɔn. (Hlɔ 2:28, 29; Ga 6:16, nwt) Hwenɛnu ɔ, akɔta Izlayɛli tɔn jɔnwun ɔ na kú ɖò gbigbɔ lixo, b’ɛ na cí atín e mlú ɖa é ɖé ɖɔhun.—Mt 21:43.
nwtsty sín fɔtóo
Hunjɛ́n Ðò Afɔgbɛnnuxú ɖé Mɛ
Fɔtóo e xlɛ́ afɔgbɛnnuxú gbɛtɔ́ tɔn e mɛ è xwè hunjɛ́n e ɖó santimɛtlu 11,5 dó, bɔ è vɔ́ bló pɛ́pɛ́pɛ́ é ɖé wɛ nyí elɔ. È mɔ dòdó ɔ ɖò 1968, hwenu e è ɖò dò kun wɛ ɖò totaligbé Jeluzalɛmu tɔn é, bo mɔ ɖɔ Hlɔmanu lɛ sín táan mɛ ɖokpoo wɛ é ko tíìn. Enɛ na kúnnuɖenú dobanunǔ dò kunkun tɔn e xlɛ́ ɖɔ è nɔ zán hunjɛ́n lɛ dó xwè mɛ e è ɖó kúhwɛ́ na lɛ é dó atín wu é. Hunjɛ́n enɛ sixu ko cí ee sɔja Hlɔmanu lɛ zán dó xwè Jezu Klisu dó atín wu é ɖɔhun. È mɔ afɔgbɛnnuxú ɔ ɖò awinnyagbá e mɛ è nɔ bɛ́ xú mɛ e ko kú bɔ agbaza tɔn ko nyɔ é tɔn lɛ dó é ɖé mɛ. Enɛ xlɛ́ ɖɔ è nɔ ɖi mɛ e è ɖó kúhwɛ́ na bo xwè dó atín wu é ɖé.