Fitɛ Mɛkúkú lɛ ka Ðè?

1-3. Nǔ tɛ lɛ mɛ lɛ ka nɔ kanbyɔ dó mɛkúkú lɛ wu? Xósin tɛ lɛ sinsɛn vovo lɛ ka nɔ na?

NÙKANBYƆ enɛ lɛ jí wɛ gbɛtɔ́ lɛ nɔ ɖò tamɛ lin dó wɛ sín xwè afatɔ́ɔ́n donu mɔkpan ɖíe. Nùkanbyɔ taji lɛ wɛ, ɖó sín gbè e gbè è jì mǐ é wɛ kú ɖò te kpɔ́n mǐ bǐ bɔ mɛvívɛ́ mǐtɔn lɛ nɔ lɛ́ kú.

² Ðò wemata e wá yì é mɛ ɔ, mǐ ɖɔ xó dó lee vɔsisa gbɛxɔnumɛ tɔn Jezu Klisu tɔn hun gbɛ̀ mavɔmavɔ sín ali gbɔn é jí. Mǐ lɛ́ kplɔ́n ɖɔ Biblu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ hwenu ɖé na wá tíìn bɔ “kú sɔ́ na tíìn ǎ.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 21:4) Amɔ̌ dìn hwɛ̌ ɔ, kú kpó ɖò nǔ hu wɛ. Axɔsu nùnywɛtɔ́ Salomɔɔ ɖɔ: “Mɛ e ɖò gbɛ̀ lɛ é tuùn ɖɔ emi na wá kú.” (Ecclésiaste 9:5) Mǐ nɔ tɛnkpɔn bo na dɔ́ji lee mǐ kpéwú gbɔn é. É ɖò mɔ̌ có, mǐ nɔ jló na tuùn nǔ e na jɛ dó mǐ wu ɖò kú mǐtɔn gudo é.

³ Enyi mɛvívɛ́ mǐtɔn lɛ kú ɔ, mǐ nɔ nɔ aluwɛ mɛ. Bɔ mǐ sixu kanbyɔ ɖɔ: ‘Fitɛ ye ka yì? Ye ɖò wuvɛ̌ mɔ wɛ wɛ à? Ye ɖò alɔ cyɔn mǐ jí wɛ wɛ à? Mǐ ka sixu d’alɔ ye à? Mǐ ka na lɛ́ wá mɔ ye gbeɖé à?’ Sinsɛn e ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é nɔ na xósin vovo nú nùkanbyɔ enɛ lɛ. Ðé lɛ nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ enyi a zán gbɛ̀ ɖagbe ɔ, a na yì jixwé, amɔ̌ enyi a ka zán gbɛ̀ nyanya ɔ, a na yì zomɛ̀. Sinsɛn ɖevo lɛ nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛkúkú lɛ nɔ yì tɔ́gbó yetɔn lɛ gɔ́n ɖò yɛswímɛ. É ɖò mɔ̌ có, sinsɛn ɖevo lɛ nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛkúkú lɛ nɔ yì kútomɛ bonu è na ɖó hwɛ nǔ ye, bɔ enɛ gudo ɔ, ye nɔ vɔ́ jɔ dó agbaza ɖevo mɛ.

4. Linlin tɛ jí nùkplɔnmɛ sinsɛn gègě tɔn ka junjɔn?

⁴ Nùkplɔnmɛ sinsɛn enɛ lɛ tɔn lɛ bǐ junjɔn linlin ɖokpo jí, é wɛ nyí ɖɔ nùɖé nɔ tɔ́n sín mɛkúkú lɛ lanmɛ bo nɔ yì nɔ gbɛ̀ ɖò fí ɖevo. Sinsɛn e wá yì lɛ é kpo e ɖò ayǐ dìn lɛ é kpo gègě nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ mǐ nɔ nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi bo nɔ kpé nǔ wu bo nɔ mɔ nǔ, sè nǔ lobo nɔ lin tamɛ. Amɔ̌, nɛ̌ nǔ ka sixu nyí mɔ̌ gbɔn? Mǐ nɔ kpéwú bo nɔ sè nǔ, mɔ nǔ lobo nɔ lin tamɛ, ɖó fɔ̀n e nɔ nɔ ta mǐtɔn mɛ é ɖò azɔ̌ wà wɛ wutu. Enyi è kú ɔ, fɔ̀n ɔ nɔ ɖó azɔ̌ wiwa te. Fɔ̀n mǐtɔn mɛvo ɔ, mǐ ka sixu flín nǔ ǎ, sè nǔ ǎ, alǒ mɔ nǔ ɖebǔ ǎ.

ETƐ KA NƆ JƐ TAWUN ÐÒ KÚ GUDO?

5, 6. Etɛ Biblu ka kplɔ́n mɛ dó ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn wu?

⁵ Nǔ e nɔ jɛ ɖò kú gudo é budo dó Jehovah e ɖó fɔ̀n ɔ é ǎ. É tuùn ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn ganji, bo tinmɛ ɖò Xó tɔn Biblu ɔ mɛ. É ɖɔ nyí wɛn ɖɔ: enyi mɛɖé kú ɔ, é sɔ́ nɔ tíìn ǎ. Kú ɔ nyí flijɛ gbɛ̀ tɔn. Mɛ e kú é sɔ́ sixu mɔ nǔ ǎ, sè nǔ ǎ, alǒ lin tamɛ ǎ. Nǔtí nɔ tɔ́n sín mɛ e kú é lanmɛ bo nɔ yì nɔ gbɛ̀ ɖò fí ɖevo ǎ. Mǐ ɖó lindɔ̌n kpo gbigbɔ jɔmakú ɖé kpo ǎ.a

⁶ Ee Salomɔɔ ɖɔ ɖɔ mɛ e ɖò gbɛ̀ lɛ é tuùn ɖɔ emi na kú gudo é ɔ, é wlan ɖɔ: “Amɔ̌, cyɔ lɛ tuùn nǔtí ǎ.” Enɛ gudo ɔ, é vlɔ́n kàn nú nugbodòdó enɛ bo ɖɔ ɖɔ mɛkúkú lɛ kún sixu yí wǎn nú mɛ alǒ gbɛ́ wǎn nú mɛ ó. É lɛ́ ɖɔ: “Azɔ̌, wěɖiɖe, nùtuùntuùn, alǒ nùnywɛ ɖebǔ ɖò [yɔdo] mɛ ǎ.” (Ecclésiaste 9:5, 6, 10) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Psaume 146:4 ɖɔ ɖɔ hwenu e mɛɖé kú é ɔ, “linlin tɔn lɛ sú dó.” Mǐ nyí jɔmakú ǎ, mǐ ka nɔ lɛ́ yí nɔ gbɛ̀ ɖò fí ɖevo ɖò kú mǐtɔn gudo ǎ. Gbɛ̀ e mǐ ɖè é cí vɛ̌la sín zoɖɛ́ ɖɔhun. Enyi zoɖɛ́ ɔ cí ɔ, é nɔ yì fí tí ǎ. É sɔ́ nɔ tíìn ǎ kpowun wɛ.

NǓ E JEZU ÐƆ DÓ KÚ WU É

7. Etɛ Jezu ka ɖɔ dó kú wu?

⁷ Jezu Klisu ɖɔ xó dó ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn wu hwenu e xɔ́ntɔn tɔn Lazaa kú é. É ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ: “Xɔ́ntɔn mǐtɔn Lazaa ɖò amlɔ dɔ wɛ.” Ahwanvu lɛ lin ɖɔ Jezu ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ Lazaa d’amlɔ bo ɖò gbigbɔjɛ wɛ bonu azɔn tɔn na gbɔn n’i. Amɔ̌, nǔ e ɖɔ wɛ Jezu ɖè é nɛ ǎ. Jezu gbɔ bo ɖɔ nyì wɛn ɖɔ: “Lazaa kú.” (Jaan 11:11-14) Ðǒ ayi wu ɖɔ Jezu sɔ́ kú jlɛ́ dó gbɔjɛ kpo amlɔ kpo wu. Lazaa yì jixwé alǒ zomɛ̀ ǎ. É yì wɛnsagun lɛ alǒ tɔ́gbó lɛ gɔ́n ǎ. Lazaa vɔ́ jɔ dó agbaza ɖevo mɛ ǎ. É kú bo gbɔjɛ lee è nɔ dɔ sɛnmlɔ bo ma nɔ kú dlɔ̌ ǎ é ɖɔhun. Jezu lɛ́ sɔ́ kú jlɛ́ dó amlɔ wu hweɖevonu. Hwenu e é fɔ́n ɖyɔvivu Jayilusu tɔn é ɔ, é ɖɔ: “Vǐ ɔ kú ǎ; loɔ, amlɔ dɔ wɛ é ɖè.”—Luka 8:52, 53.

8. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ linlin Mawu tɔn kún nyí ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ ni kú ó?

⁸ Linlin Mawu tɔn ɖò bǐbɛ̌mɛ wɛ nyí ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ ni kú à? Gbeɖé kpɔ́n! Jehovah ɖó gbɛtɔ́ lɛ bonu ye na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò ayikúngban ɔ jí wɛ. Lee mǐ ko kplɔ́n gbɔn wá yì ɖò wema elɔ mɛ é ɔ, Mawu sɔ́ asú kpo asì kpo nukɔntɔn ɔ dó palaɖisi ɖɛkpɛɖɛkpɛ ɖé mɛ. É xoɖɛ ɖagbe dó ye jí bo na ye hunsin ɖagbe. Nǔ ɖagbe kɛɖɛ wɛ Jehovah jló nú ye. Mɛjitɔ́ wanyiyinɔ tɛ ka na jló ɖɔ vǐ emitɔn ni mɔ wuvɛ̌ ɖò kpikpò xɔ mɛ bo kú? É ɖè ǎ. Jehovah yí wǎn nú vǐ tɔn lɛ, bo jló ɖɔ ye ni ɖu vivǐ awǎjijɛ e ma na vɔ ǎ é tɔn ɖò ayikúngban jí. Biblu ɖɔ dó gbɛtɔ́ lɛ wu ɖɔ: “[Jehovah] zé hwenu mavɔmavɔ dó ayixa yetɔn mɛ.” (Ecclésiaste 3:11) Mawu ɖó mǐ kpo jlǒ mǐ na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi tɔn kpo. Nǔ e wu e sɛ́ Vǐ tɔn dó bonu mǐ na dó sixu mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ é nɛ.

NǓ E WU GBƐTƆ́ NƆ KÚ É

9. Sɛ́n tɛ Jehovah ka dó nú Adamu? Etɛwu sɛ́n enɛ ma ka vɛ́ nyì ǎ?

⁹ Etɛwu gbɛtɔ́ ka nɔ kú lo? Mǐ ɖó na tó ba dò nú nǔ e jɛ hwenu e sunnu kpo nyɔnu kpo nukɔntɔn ɔ ɖò ayikúngban jí é hwɛ̌ cobo na mɔ xósin nùkanbyɔ enɛ tɔn. Biblu tinmɛ ɖɔ: “Jehovah Mawu bló bɔ atín tɛnmɛ tɛnmɛ e nyɔ́ kpɔ́n bo nyɔ́ nú nùɖuɖu lɛ é wu ɖò ayikúngban ɔ jí.” (Genèse 2:9) É ɖò mɔ̌ có, sɛ́n ɖokpo ɖ’é kɔn. Jehovah ɖɔ nú Adamu ɖɔ: “A hɛn ɔ, a na ɖu sínsɛ́n atín e ɖò jikpá ɔ mɛ lɛ é bǐ tɔn bɔ é na jɛ mɛ nú we. Amɔ̌, a ɖó na ɖu atín ɖagbe kpo nyanya kpo tuùntuùn tɔn sín sínsɛ́n ǎ, ɖó gbè e gbè a na ɖu é ɔ, a na kú dandan.” (Genèse 2:16, 17) Atín bunɔ ɖé wɛ nyí atín enɛ. Enyi Adamu mɔ ɔ, é na nɔ flín i ɖɔ Mawu wɛ ɖó acɛ bo na ɖɔ nǔ e na nyí ɖagbe kpo nyanya kpo é. Sɛ́n enɛ vɛ́ nyì ǎ. Atín gègě ɖevo lɛ ɖò finɛ bɔ Adamu kpo Ɛva kpo hɛn ɔ, ye na ɖu sínsɛ́n yetɔn. Amɔ̌, sɛ́n enɛ hun ali titewungbe ɖé nú ye bonu ye na xlɛ́ Mawu ɖɔ nǔ ɖagbe e é na emi bɔ gbɛ̀ maɖóblɔ̌ ɔ lɔ ɖ’emɛ é xɔ akwɛ ɖò nukún emitɔn mɛ. Tónúsíse yetɔn na lɛ́ xlɛ́ ɖɔ ye ɖó sísí nú acɛkpikpa Tɔ́ yetɔn jixwé tɔn ɔ tɔn lobo jló ɖɔ é ni xlɛ́ ali emi.

10, 11. (a) Nɛ̌ asú kpo asì kpo nukɔntɔn ɔ ka tlitó nú Mawu gbɔn? (b) Etɛwu tónúmase Adamu kpo Ɛva kpo tɔn ka nyla ɖesu?

¹⁰ Asú kpo asì kpo nukɔntɔn ɔ tlitó nú Jehovah. Nǔ nɛ ɔ kú wǔ tawun. Sataan ɖɔ xó gbɔn dan ɖé jí, bo kanbyɔ Ɛva ɖɔ: “Mawu ɖɔ mi kún ɖó na ɖu sínsɛ́n atín e ɖò jikpá ɔ mɛ lɛ é tɔn ó nugbǒ à?” Ɛva ɖɔ: “Mǐ hɛn ɔ, mǐ na ɖu sínsɛ́n atín e ɖò jikpá ɔ mɛ lɛ é tɔn. Amɔ̌, Mawu ɖɔ dó atín e ɖò jikpá ɔ tɛntin é wu ɖɔ: ‘Mi ɖó na ɖu sínsɛ́n tɔn ǎ, mi ɖó na ɖ’alɔ wu ǎ, é ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, mi na kú.’”—Genèse 3:1-3.

¹¹ Sataan ɖɔ: “Mi na kú dandan ɖě ǎ. Ðó Mawu tuùn ɖɔ gbè e gbè mi na ɖu é ɔ, nukún mitɔn lɛ na hun jɛn wɛ bɔ mi na ci Mawu ɖɔhun dandan, bo na tuùn ɖagbe kpo nyanya kpo.” (Genèse 3:4, 5) Sataan jló ɖɔ Ɛva ni ɖi ɖɔ enyi é ɖu atín sínsɛ́n e sín sɛ́n è dó é ɔ, é na ɖó lè n’i. Sataan ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ é ɖó acɛ bo na cyan nǔ ɖagbe ɖò nǔ nyanya mɛ, lobo lɛ́ ɖó acɛ bo na wà nǔ e é jló é. Sataan lɛ́ ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ Jehovah ɖó adingban hwenu e é ɖɔ nǔ e na jɛ dó ye wu enyi ye ɖu atín sínsɛ́n ɔ é. Ɛva ɖi nǔ nú Sataan. Enɛ wu ɔ, é gbɛ̀ atín sínsɛ́n ɔ bo ɖu. Enɛ gudo ɔ, é na asú tɔn bɔ é lɔ ɖu. Ye wà mɔ̌ ɖò manywɛ mɛ ǎ. Ye tuùn ganji ɖɔ nǔ e Mawu gbɛ́ é wà wɛ emi ɖè. Gbɔn atín sínsɛ́n ɔ ɖuɖu gblamɛ ɔ, yeɖesunɔ jló bo gbà sɛ́n enɛ e ma vɛ́ nyì ǎ bo ka lɛ́ ɖò jlɛji é. Ye xlɛ́ ɖɔ emi kún keya nú Tɔ́ emitɔn jixwé tɔn ɔ kpo acɛkpikpa tɔn kpo ó. Mɛmasi enɛ e ye ɖexlɛ́ Mɛ e ɖó ye é ɖó sisɔkɛ ǎ!

12. Etɛ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na mɔ nukúnnú jɛ lee é cí nú Jehovah hwenu e Adamu kpo Ɛva kpo fɔ́n gǔ dó jǐ tɔn é mɛ?

¹² È sixu sɔ́ nǔ e Adamu kpo Ɛva kpo wà é sɔ́ jlɛ́ dó nǔ elɔ wu: Enyi a ɖó vǐ ɖé bo kpé nukún dó wǔ tɔn bonu é wá tlitó nú we bo dó xlɛ́ ɖɔ emi kún ɖó sísí alǒ yí wǎn nǔ we ó ɔ, nɛ̌ é ka na cí nú we? É na vɛ́ nú we tawun. Kpɔ́n lee é na ko vɛ́ nú Jehovah sɔ hwenu e Adamu kpo Ɛva kpo fɔ́n gǔ dó jǐ tɔn é lo!

13. Etɛ ka na jɛ dó Adamu wu ɖò kú tɔn gudo bɔ Jehovah ɖɔ? Etɛ ka nyí tinmɛ enɛ tɔn?

¹³ Jehovah ɖó hwɛjijɔ ɖebǔ bo na jó Adamu kpo Ɛva kpo dó nyì gbɛ̀ kaka sɔyi ǎ. Enɛ wu ɔ, tótlitɔ́ enɛ lɛ kú, lee é ko ɖɔ gbɔn nú ye é. Adamu kpo Ɛva kpo sɔ́ tíìn ǎ. Ye yì yɛswímɛ ǎ. Mǐ tuùn enɛ, ɖó nǔ e Jehovah ɖɔ nú Adamu hwenu e é tlitó gudo é wu. Mawu ɖɔ: “A [na] wá lɛkɔ yì ayikúngban mɛ, ɖó é mɛ wɛ è ɖè we sín. Ðó kɔgudu wɛ nú we bɔ a na lɛkɔ yì kɔgudu mɛ.” (Genèse 3:19) Kɔgudu ayikúngban jí tɔn wɛ Mawu dó bló Adamu. (Genèse 2:7) Jɛ nukɔn nú enɛ ɔ, Adamu ko tíìn ǎ. Enɛ wu ɔ, hwenu e Jehovah ɖɔ ɖɔ Adamu na lɛkɔ yì kɔgudu mɛ é ɔ, ɖiɖɔ wɛ é ɖè ɖɔ Adamu na lɛ́ nyì matíìntɔ́.

14. Etɛwu mǐ ka nɔ kú?

¹⁴ Adamu kpo Ɛva kpo hɛn ɔ, ye na kpó ɖò gbɛ̀ égbé, amɔ̌, ye kú, ɖó yeɖesunɔ jló bo tlitó nú Mawu. Enɛ wu ɔ, ye hu hwɛ. Mǐ nɔ kú, ɖó kúnkan Adamu tɔn lɛ bǐ wɛ ɖu hwɛhuhu kpo kú kpo sín gǔ. (Hlɔmanu lɛ 5:12) Hwɛhuhu enɛ cí jɛmɛji baɖabaɖa e mɛ ɖebǔ ma sixu glo ǎ é ɖɔhun. Kú e é nɔ dɔn wá é nyí nudómɛ ɖé. Kú ɔ nyí kɛntɔ́ ɖé, é nyí xɔ́ntɔn ɖé ǎ. (1 Kolɛntinu lɛ 15:26) Mǐ ɖó na xlɛ́ ɖɔ gbɛxixɔ e Jehovah sɔnǔ na bo dó hwlɛn mǐ sín kɛntɔ́ baɖabaɖa enɛ sí é xɔ akwɛ tawun ɖò nukún mǐtɔn mɛ.

NǓ E NƆ JƐ ÐÒ KÚ GUDO É TUÙNTUÙN ÐÓ LÈ

15. Etɛwu nukúnnú mimɔ jɛ ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn mɛ ka nɔ dó gbɔ nú mɛ?

¹⁵ Nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ dó ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn wu é nɔ dó gbɔ nú mɛ. Lee mǐ ko kplɔ́n gbɔn é ɔ, mɛkúkú lɛ nɔ jiya alǒ mɔ wuvɛ̌ ǎ. Mǐ ɖó hwɛjijɔ ɖebǔ bo na ɖi xɛsi nú ye ǎ, ɖó ye sixu doya nú mǐ ǎ. Ye sixu d’alɔ mǐ ǎ, mǐ lɔ ka sixu d’alɔ ye ǎ. Mǐ sixu ɖɔ xó xá ye ǎ, ye lɔ ka sixu ɖɔ xó xá mǐ ǎ. Sinsɛngán gègě nɔ ɖ’adingban ɖɔ emi hɛn ɔ, emi na d’alɔ mɛkúkú lɛ, bɔ mɛ gègě nɔ ɖi nǔ nú ye bo nɔ na akwɛ ye. Amɔ̌, nukúnnú mimɔ jɛ ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn mɛ nɔ cyɔn alɔ mǐ jí bɔ mǐ nɔ jɛ mɔ enɛ lɛ mɛ ǎ.

16. Mɛ̌ ka nɔ ɖó nu ɖò nùkplɔnmɛ sinsɛn gègě tɔn mɛ? Ali tɛ nu?

¹⁶ Sinsɛn gègě ka yí gbè nú nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ dó ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn wu é à? Eǒ. Etɛwu? Ðó Sataan nɔ ɖó nu ɖò nùkplɔnmɛ yetɔn lɛ mɛ. Sinsɛn gègě nɔ ɖɔ ɖɔ mɛ e kú é kún kú ó, ɖɔ nùɖé nɔ tɔ́n sín lan tɔn mɛ bo nɔ yì nɔ gbɛ̀ ɖò yɛswímɛ. Adingban e Sataan nɔ dɔn cá kpo adingban ɖevo lɛ kpo bo nɔ dó ɖè mɛ lɛ sín Jehovah Mawu li jí é nɛ. Gbɔn nɛ̌ é?

17. Etɛwu zomɛ̀ sín nùkplɔnmɛ ɔ ma ka sɔ́ Jehovah sù ǎ?

¹⁷ Lee mǐ ko mɔ gbɔn wá yì é ɔ, sinsɛn ɖé lɛ nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ enyi mɛɖé zán gbɛ̀ nyanya bo kú ɔ, é nɔ jiya kaka sɔyi ɖò zomɛ̀. Nùkplɔnmɛ enɛ ɔ sɔ́ Mawu sù ǎ. Jehovah nyí Mawu wanyiyinɔ ɖé bɔ é sixu doya nú mɛɖé gbeɖé gbɔn mɔ̌ ǎ. (1 Jaan 4:8) Enyi nya ɖé sín vǐ tlitó bonu é sɔ́ alɔ tɔn dó myɔ mɛ ɔ, etɛ a ka na lin dó wǔ tɔn? A na ɖó sísí nú nya mɔhun à? A na jló na nyí xɔ́ntɔn tɔn à? Gbeɖé kpɔ́n! A na lin ɖɔ adakaxotɔ́ ɖaxó wɛ n’i. É ɖò mɔ̌ có, Sataan jló ɖɔ mǐ ni ɖi ɖɔ Jehovah nɔ doya nú gbɛtɔ́ ɖò zomɛ̀ kaka sɔyi!

18. Etɛwu mɛɖé lɛ ka nɔ ɖè yɛsu nú mɛkúkú lɛ? Amɔ̌, etɛ Biblu ka kplɔ́n mɛ?

¹⁸ Sataan nɔ lɛ́ zán sínsɛ́n ɖé lɛ dó kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛkúkú lɛ nɔ huzu nǔ ɖò yɛswímɛ, bɔ mɛ e ɖò gbɛ̀ lɛ é ɖó na ɖó sísí nú ye bo na kpa susu nú ye. Sɔgbe kpo nùkplɔnmɛ enɛ kpo ɔ, nǔ ɖò yɛswímɛ lɛ sixu huzu xɔ́ntɔn vívɛ́ alǒ kɛntɔ́ baɖabaɖa mǐtɔn lɛ. Mɛ gègě nɔ ɖi adingban enɛ. Ye nɔ ɖi xɛsi nú mɛkúkú lɛ bo nɔ kpa susu nú ye lobo nɔ lɛ́ ɖè yɛsu nú ye. Amɔ̌, nǔ vo wɛ Biblu kplɔ́n mɛ. É kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛkúkú lɛ ɖò amlɔ dɔ wɛ, bɔ Jehovah Mawu nugbǒ ɖokpo e ɖó nǔ bǐ é ɖokponɔ wɛ mǐ ɖó na sɛ̀n.—Nǔɖexlɛ́mɛ 4:11.

19. Nùkplɔnmɛ Biblu tɔn tɛ nukúnnú mimɔ jɛ ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn mɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na tuùn?

¹⁹ Nukúnnú mimɔ jɛ ninɔmɛ mɛkúkú lɛ tɔn mɛ na cyɔn alɔ jǐ towe bonu adingban sinsɛn lɛ tɔn lɛ ma flú we ó. É na lɛ́ d’alɔ we bɔ a na mɔ nukúnnú jɛ nùkplɔnmɛ Biblu tɔn ɖevo lɛ wu. Ði kpɔ́ndéwú ɖé ɔ, enyi a mɔ nukúnnú jɛ wu ɖɔ mɛkúkú lɛ kún nɔ yì yɛswímɛ ɖě ó ɔ, akpá gbɛ̀ mavɔmavɔ ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí tɔn ɔ na huzu nùjɔnǔ ɖò nukún towe mɛ.

20. Nùkanbyɔ tɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò wemata e bɔ d’ewu é mɛ?

²⁰ É ko lín dìn bɔ nya nǔjlɔjlɔwatɔ́ Jɔbu kàn nǔ elɔ byɔ: “Enyi asuká ɖé kú ɔ, é ka sixu lɛ́ wá nɔ gbɛ̀ à?” (Job 14:14) Mɛ e kú é ka sixu lɛ́ wá nɔ gbɛ̀ à? Lee wemata e bɔ d’ewu é na xlɛ́ gbɔn é ɔ, nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ d’ewu é dó gbɔ nú mɛ tawun.