Beni Tsuii ni Esa Etsɔmɔ Tsuii ni Boɔ Toi
YƐ 1989 lɛ, ayɔse yehowa odasefoi ni yɔɔ poland lɛ yɛ mla naa akɛ jamɔ gbɛjianɔtoo. Ajie Odasefoi ni awo amɛ tsũŋ akɛni amɛhi shi akɛ Kristofoi ni kɛ amɛhe wooo maŋ saji amli lɛ hewɔ lɛ fiofio, ni amɛshi gbokɛlɛfoi babaoo ni amɛkɛyɔɔ tsũŋwoohe lɛ ni miisumɔ koni amɛkase Biblia lɛ he nii babaoo kɛjɛ amɛ dɛŋ lɛ. Naa amaniɛbɔɔ ni tsɔɔ bɔ ni yɛ tsũŋwoohe lɛ eko mli lɛ, Yehowa Odasefoi bɔ mɔdɛŋ koni amɛye amɛbua mɛi ni tsutsu ko lɛ amɛtsuii esa lɛ koni amɛbo Nyɔŋmɔ Wiemɔ mli hewalɛ lɛ toi lɛ.
YƐ WOŁÓW ni ji maŋ ko ni emli bii ayifalɛ shɛɔ 12,000 ni yɔɔ Poland wuoyi-anaigbɛ lɛ mli lɛ ji heni tsũŋwoohe ko ni eye afii 200, ní akɛ Polandbii awuiyelɔi ni yi wa waa lɛ ekomɛi yawoɔ lɛ yɔɔ. Kɛjɛ be mli ni ayɔse amɛ yɛ mla naa kɛbaa nɛɛ, Yehowa Odasefoi ebɔ mɔdɛŋ koni amɛkɛ Maŋtsɛyeli sanekpakpa lɛ ayaha gbokɛlɛfoi ni yɔɔ jɛmɛ lɛ, ni amɛfeɔ enɛ kɛ ekãa babaoo.
Nɔ ni gbele gbɛ lɛ kɛha amɛ lɛ ji wolo ko ni Maŋ Sɔɔlɔ ni Kwɛɔ Kojomɔ Saji Anɔ lɛ ŋma yɛ February 1990 kɛyaha tsũŋwoohei anɔkwɛlɔi fɛɛ ni yɔɔ Poland lɛ. Wolo lɛ tsɔɔ akɛ “esaaa akɛ amɛgbaa” gbokɛlɛfoi lɛ ateŋ mɔ ko ni miisumɔ koni ehé Buu Mɔɔ woji lɛ eko loo ekɛ Yehowa Odasefoi lɛ akpe lɛ “naa.” Odasefoi lɛ, ní amɛteŋ mɛi komɛi kɛ afii babaoo ehi Wołów tsũŋwoohe lɛ le gbokɛlɛfoi babaoo ni tsui wa ni yɔɔ jɛmɛ lɛ jogbaŋŋ. Ni kɛlɛ, amɛkɛ amɛhe fɔ̃ Yehowa nɔ koni ejɔɔ amɛ mɔdɛŋbɔi lɛ anɔ ni eha Biblia mli anɔkwale lɛ agbɔjɔ gbokɛlɛfoi krokomɛi ni tsuii esa lɛ atsuii.
Ní Aaaje Nitsumɔ lɛ Shishi
Nyɛminuu Czesław, ni jɛ Wrocław, aaafee kilomitai 40 jɛkɛmɔ, ní aha lɛ hegbɛ koni eyasara Wołów tsũŋwoohe lɛ kɛɛ akɛ: “Ewa waa akɛ aaaje gbɛjianɔtoo lɛ shishi. Ebi ni akɛ tsũŋwoohe onukpai lɛ agba saji babaoo koni amɛkpɛlɛ nɔ akɛ wɔ ‘jamɔ nifeemɔi’ lɛ ahe yɛ sɛɛnamɔ kɛha gbokɛlɛfoi lɛ.”
Czesław naanyo nitsulɔ ni ji Paweł kaiɔ akɛ, nɔ ni ha sane lɛ mli bawo wu ji akɛ, “onukpa ko ni yɔɔ hegbɛ babaoo lɛ ma nɔ mi akɛ gbokɛlɛfoi lɛ kɛ jamɔ mli nifeemɔi lɛ miitsu nii akɛ hehaa nɔ kɛha heloonaa sɛɛnamɔi.” Shi beni tsutsu awuiyelɔi ni he yɔɔ gbeyei lɛ kɛ amɛhe ha kɛha baptisimɔ yɛ afi 1991 lɛ mli lɛ, tsũŋwoohe lɛ nɔkwɛlɔi lɛ tsake amɛ su ni ekomefeemɔ ni yɔɔ amɛteŋ lɛ mli wa.
Czesław tsɔɔ mli akɛ: “Wɔje shishi wɔbɔi gbokɛlɛfoi lɛ, amɛwekumɛi ni basaraa amɛ yɛ tsũŋwoohe lɛ odaseyeli kɛ agbɛnɛ tsũŋwoohe lɛ mli nitsulɔi lɛ. No sɛɛ lɛ, aŋmɛ wɔ gbɛ koni wɔshiɛ sanekpakpa lɛ kɛjɛ tsũ kome mli kɛya tsũ kroko mli, nɔ ko ni efɔɔɔ kaa. Naagbee lɛ, beni wɔna klɛŋklɛŋbii ni yɔɔ he miishɛɛ lɛ, aha wɔ asa bibioo ko mli hegbɛ koni wɔfee Biblia mli nikasemɔi kɛ Kristofoi akpeei yɛ mli.” Hɛɛ, Yehowa gbele gbɛ kɛha gbokɛlɛfoi ni hiɛ tsuii ni esa lɛ.
Tsɔsemɔ He Gbɛjianɔtoo ni Mɔɔ Shi
Etsɛɛɛ ni nakai asa bibioo lɛ bafee he ko ni edaaa kwraa. Akɛni gboklɛfoi ni abaptisi amɛ kɛ nyɛmimɛi ni baa kɛjɛɔ sɛɛ lɛ kɛ amɛhe woɔ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli hewɔ lɛ, gboklɛfoi ni fa fe 50 bɔi kpeei baa. Asafoŋ onukpai ni yɔɔ jɛmɛ lɛ ateŋ mɔ kome tsɔɔ mli akɛ: “Wɔkɛ nɔ ni fe afii etɛ fee kpeei yɛ jɛmɛ, ni gboklɛfoi lɛ baa kpeei ni afeɔ daa otsi lɛ daa.” No hewɔ lɛ, yɛ May 1995 lɛ, akɛ asa ni da saŋŋ ha amɛ koni amɛkɛtsu nii.
Te nyɛmimɛi ni tere sɔ̃ lɛ feɔ tɛŋŋ amɛnaa mɔ ni baanyɛ aba kpeei ni afeɔ yɛ tsũŋwoohe lɛ? Nyɛminuu Czesław kɛ Nyɛminuu Zdzisław tsɔɔ mli akɛ: “Wɔhiɛɔ gboklɛfoi ni jieɔ anɔkwa miishɛɛ kpo yɛ anɔkwale lɛ he lɛ agbɛi. Kɛ gboklɛfoi lɛ eko eyaaa hiɛ loo efolɔɔ kpeei amli ni yiŋtoo kpakpa ko bɛ he, ni no hewɔ lɛ ejieee hiɛsɔɔ kpo kɛhaaa gbɛjianɔtoo ni tamɔ nakai lɛ, wɔjieɔ egbɛi kɛjɛɔ gbɛi ni wɔŋmala lɛ amli ni wɔtswaa tsũŋwoohe lɛ nɔkwɛlɔ lɛ adafi.”
Yɛ amɛ Biblia mli nikasemɔ lɛ mli lɛ, nyɛmimɛi lɛ tsɔɔ gboklɛfoi lɛ bɔ ni asaa he jogbaŋŋ kɛha kpeei kɛ bɔ ni akɛ wɔ woji lɛ tsuɔ nii jogbaŋŋ ahaa. No hewɔ lɛ, kɛ́ mɛi ni amɛkɛyɔɔ tsũŋwoohe lɛ miiba kpeei lɛ, amɛsaa amɛhe jogbaŋŋ ni amɛkɛ amɛhe woɔ mli ni amɛwieɔ bɔ ni amɛsumɔɔ. Amɛkɛ sane hetooi ni tswaa mɔ emaa shi haa, amɛkɛ amɛ Bibliai lɛ tsuɔ nii kɛ hesaa, amɛkɛ ŋaawoo lɛ toɔ amɛhe, ni bei pii lɛ, amɛkɛ amɛniiashikpamɔi tamɔ, ‘Mina akɛ esa akɛ mafee enɛ loo enɛ’ fataa amɛsane hetooi lɛ ahe.
Asafo lɛ mli woloŋmalɔ lɛ kɛɛ akɛ: “Yɛ fɛɛ mli lɛ, afeɔ Biblia mli nikasemɔi 20 yɛ Wołów tsũŋwoohe lɛ mli. Shiɛlɔi gboklɛfoi etɛ feɔ amɛmli 8.” Amɛwo yibii kpakpai hu yɛ beni amɛshiɛɔ kɛjɛɔ tsũŋwoo kome mli kɛyaa tsũŋwoo kroko mli lɛ mli kɛ beni amɛshiɛɔ yɛ tsũŋwoohe lɛ agbo lɛ naa lɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ nyɔji nyɔŋma mli, ni ji kɛjɛ September 1993 kɛyashi June 1994 mli lɛ, amɛja woji 235, woji bibii ni miihe ashɛ 300, kɛ woji tɛtrɛbii 1,700. Nyɛsɛɛ nɛɛ, tsũŋwoohe lɛ mli onukpai enyɔ bi koni akɛ amɛ afee Biblia mli nikasemɔ.
Kpeei Krɛdɛɛ Kɛ Miishɛɛ Baa
Yɛ be ni sa mli lɛ, akɛ nɔ kroko fata tsɔsemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ he yɛ nakai tsũŋwoohe lɛ, ni no ji kpeei krɛdɛɛ. Nɔkwɛlɔi gbɛfalɔi kɛ nyɛmimɛi hii krokomɛi ni he esa lɛ kɛ kpokpaa nɔ kpee kɛ gbi kome kpee krɛdɛɛ gbɛjianɔtoo lɛ mli fãi otii lɛ haa yɛ tsũŋwoohe lɛ mli shwɛmɔhe lɛ. Afee klɛŋklɛŋ kpee krɛdɛɛ lɛ yɛ October 1993. Mɛi ni amɛkɛyɔɔ tsũŋwoohe lɛ ateŋ mɛi 50 ba, ni adafitswaa wolo ni ji Słowo Polskie bɔ amaniɛ akɛ: “Wekui fɛɛ, ní yei kɛ gbekɛbii bibii fata he lɛ jɛ Wrocław ba,” ni mɛi fɛɛ ni ba shishi lɛ ayibɔ ji 139. Be fioo ni aha koni akɛjɔɔ he yɛ kpee gbɛjianɔtoo lɛ teŋ lɛ kɛ hegbɛ ha nyɛmimɛi yei lɛ koni amɛto niyenii ahe gbɛjianɔi kɛ agbɛnɛ hu be kɛha Kristofoi anaanyobɔɔ.
Kɛjɛ no nɔ kɛbaa nɛɛ, afee kpeei krɛdɛɛ krokomɛi kpawo, ni jeee mɛi ni yɔɔ tsũŋwoohe lɛ pɛ ená he sɛɛ, shi moŋ mɛi ni yɔɔ sɛɛ lɛ hu ená he sɛɛ. Beni Odasefonyo yoo ko yasara tsutsu Wołów gboklɛfonyo ko ni amrɔ nɛɛ eyɔɔ maŋ lɛ mli lɛ, klɛŋklɛŋ lɛ enáaa he miishɛɛ. Shi beni akɛɛ lɛ akɛ, gboklɛfonyo ko ebatsɔ Odasefonyo lɛ, nuu lɛ tsɔɔ akɛ eheee eyeee: “Nakai gbɔmɔgbelɔ lɛ etsɔ Odasefonyo?” Nɔ ni jɛ mli ba ji akɛ, nuu lɛ kpɛlɛ ni akɛ lɛ afee Biblia mli nikasemɔ.
Tsakemɔi ni Yɔɔ Naakpɛɛ Ba
Ani tsɔsemɔ he gbɛjianɔtoo ni da nɛɛ enyɛ egbɔjɔ gboklɛfoi ni tsuii esa lɛɛlɛŋ? Nyɛhaa amɛgbaa wɔ.
Zdzisław, ni ji nuu ni yɛ adebɔɔ naa lɛ ejwɛŋɔ nii anɔ lɛ kpɛlɛɔ nɔ akɛ: “Mileee mifɔlɔi ejaakɛ amɛkpoo mi beni miji gbekɛ bibioo, ni minu he waa diɛŋtsɛ akɛ asumɔɔɔ mi kwraa. Yɛ miwala shihilɛ mli mra beaŋ lɛ, mikɛ mihe wo awuiyeli nifeemɔi amli, ni naagbee mli lɛ migbe gbɔmɔ. Fɔyeli henumɔ ni miná lɛ tsirɛ mi koni magbe mihe, ni no mli lɛ miitao hiɛnɔkamɔ waa diɛŋtsɛ. Kɛkɛ lɛ, yɛ afi 1987 mli lɛ, minine shɛ Buu-Mɔɔ wolo tɛtrɛɛ lɛ nɔ. Mikase gbohiiashitee kɛ naanɔ wala he hiɛnɔkamɔ lɛ kɛjɛ mli. Beni miyɔse akɛ hiɛnɔkamɔ yɛ lolo lɛ, mijie susumɔ ni miná akɛ magbe mihe lɛ yɛ mijwɛŋmɔ mli ni mibɔi Biblia lɛ kasemɔ. Amrɔ nɛɛ, mikase nɔ ni suɔmɔ ji kɛjɛ Yehowa kɛ nyɛmimɛi lɛ adɛŋ.” Kɛjɛ afi 1993 kɛbaa nɛɛ, nɛkɛ tsutsu gbɔmɔgbelɔ nɛɛ ehi shi akɛ asafoŋ sɔɔlɔ, ni nyɛsɛɛ afi lɛ ebatsɔ daa gbɛgbalɔ.
Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, Tomasz kpɛlɛ Biblia mli nikasemɔ nɔ. Ekpɛlɛɔ nɔ akɛ: “Shi kɛlɛ, nakai ni mifee lɛ jeee nɔ ni mifee yɛ anɔkwayeli mli. Miikase nii ejaakɛ misumɔɔ ni mawo mihenɔ yɛ be mli ni migbalaa Yehowa Odasefoi lɛ ahemɔkɛyelii lɛ amli mitsɔɔ mɛi krokomɛi lɛ. Shi nɔ ko bibioo pɛ mifeɔ yɛ Biblia mli anɔkwale lɛ he. Gbi ko lɛ, mikpɛ miyiŋ ni mitee Kristofoi akpee. Gboklɛfoi ni abaptisi amɛ lɛ kɛ miishɛɛ here mi hiɛmɛɛ. Miyɔse akɛ yɛ nɔ najiaŋ ni maka akɛ mawo mihe nɔ moŋ lɛ, esa akɛ magbɔjɔ tsui ni esa lɛ ni matsake mijwɛŋmɔ.” Tomasz bɔi Kristofoi agbɔmɔtso hee lɛ woo. (Efesobii 4:22-24) Ŋmɛnɛ, eji Odasefonyo ni ejɔɔ ehe nɔ ni abaptisi lɛ, ni enaa miishɛɛ akɛ eeeshiɛ kɛjɛ tsũ kome mli kɛmiiya tsũ kroko mli.
Nɔnyɛɛi ni Jɛ Tsutsu Nanemɛi Adɛŋ
Mɛi ni kase Biblia mli anɔkwale lɛ yɛ tsũŋwoohe lɛ baje nɔnyɛɛ ni naa wa ni amɛná kɛjɛ tsutsu nanemɛi ni yɔɔ tsũŋwoohe lɛ dɛŋ lɛ kɛ tsũŋwoohe lɛ onukpai lɛ adɛŋ lɛ shishi. Amɛteŋ mɔ kome kaiɔ akɛ: “Ayeɔ mihefɛo ni aliɔ mi daa. Shi miha hewalɛwoo wiemɔi ni nyɛmimɛi lɛ kɛha mi lɛ hi mijwɛŋmɔ mli. Amɛkɛɛ mi akɛ, ‘Kahe ni osɔle oha Yehowa. Kanemɔ o-Biblia lɛ, ni obaanu mligbɛ toiŋjɔlɛ henumɔ he.’ Ni etsu nii lɛɛlɛŋ.”
Ryszard, ni ji nyɛminuu ni abaptisi lɛ ni he wa lɛ kɛɛ: “Minanemɛi gboklɛfoi lɛ ejieee mɔbɔnalɛ kpo yɛ wiemɔi gbohii ni amɛkɛshiɔ mi lɛ mli. Amɛbɔɔ mi kɔkɔ akɛ, ‛Obaanyɛ oya nyɛkpeei lɛ, shi kaaka akɛ obaawo ohe nɔ ni okwa ofee ohe tamɔ mɔ ni yɔɔ jeŋba kpakpa, onu lo?’ Beni mifee tsakemɔi yɛ mishihilɛ mli akɛni mikɛ Biblia mli shishitoo mlai lɛ miitsu nii hewɔ lɛ, ebabi ni mana nɔ yɛ he. Amɛkpa misaatso lɛ amɛbu shi, amɛshɛrɛ mi-Biblia he woji lɛ amɛshwie shi, ni amɛfee he ni miyɔɔ yɛ tsũŋwoohe lɛ basabasa. Misɔle miha Yehowa kɛha hewalɛwoo koni maye mihe nɔ, ni mibɔi nibii lɛ saamɔ yɛ dioofeemɔ mli. Yɛ be ko sɛɛ lɛ, tutuamɔi lɛ sɛɛ bafo.”
Gboklɛfoi ni abaptisi amɛ lɛ ateŋ mɛi komɛi gba akɛ: “Beni nanemɛi gboklɛfoi lɛ na akɛ wɔfee yiŋkpɛɛ ni ma shi shiŋŋ akɛ wɔbaasɔmɔ Yehowa lɛ, nɔnyɛɛ lɛ tsake. Amɛfɔɔ kɛɛmɔ akɛ, ‘Kaimɔ akɛ, esaaa akɛ onuɔ dãa, oshɛreɔ zigaret, loo omaleɔ dɔŋŋ.’ Nɔnyɛɛ ni tamɔ nakai lɛ yeɔ buaa mɔ lɛ ni eyeɔ egbɔmɔtso nɔ, ni ekɛ oyaiyeli tsiɔ ehe kɛjɛɔ jeŋbai fɔji ahe loo kɛjɛɔ su fɔŋ ni aaaka mɔ he lɛ ahe. Eyeɔ ebuaa mɔ hu ni ewoɔ mumɔ lɛ yibii lɛ.”—Galatabii 5:22, 23.
Ní Aaatsɔmɔ Nyɔŋmɔ Tsuji ni Ejɔɔ Amɛhe Nɔ
Kɛtsɔ tsũŋwoohe lɛ nɔkwɛlɔi lɛ agbɛŋmɛɛ nɔ lɛ, atsu klɛŋklɛŋ baptisimɔ lɛ he nii yɛ shwɛmɔhe lɛ yɛ afi 1991 agbiɛnaa be mli. Zdzisław ni kɛ ehe eha lɛ ná miishɛɛ. Mɛi ni amɛkɛyɔɔ tsũŋwoohe lɛ ateŋ mɛi 12 ba, ni nyɛmimɛi hii kɛ yei 21 jɛ sɛɛ amɛba nifeemɔ lɛ shishi. Kpee lɛ ná hewalɛ yɛ gboklɛfoi lɛ anɔ. Mɛi pii ná hiɛyaa ni sa kadimɔ nɛɛ aahu akɛ amii gboklɛfoi krokomɛi enyɔ nu sɛɛ mli yɛ nakai afi lɛ mli. Afii enyɔ sɛɛ, yɛ afi 1993 lɛ, afee baptisimɔ shii enyɔ, ni gboklɛfoi kpawo lolo fee amɛhenɔjɔɔmɔ kɛha Yehowa lɛ he okadi!
Beni ebɔɔ baptisimɔ ni afee yɛ December lɛ he amaniɛ lɛ, Wieczór Wrocławia, ni ji jɛmɛ adafitswaa wolo lɛ kɛɛ akɛ: “Gbɔmɛi ke yuu kɛbote shwɛmɔhe asa lɛ nɔ, ni amɛŋa mɛi fɛɛ ni yɔɔ jɛmɛ ni amɛtataa amɛdɛŋ. Mɔ ko jeee mɔkpɔŋ yɛ biɛ. Amɛfee weku agbo kome, ni susuɔ nɔ kome too he, yɛ amɛshihilɛ gbɛ, kɛ yɛ sɔɔmɔ ni amɛkɛaaha Nyɔŋmɔ kome, ni ji Yehowa lɛ mli lɛ he.” No mli lɛ, mɛi 135, ní gboklɛfoi 50 fata he ji mɛi ni feɔ nakai “weku agbo kome” lɛ. Nyɛhaa wɔkɛ amɛteŋ mɛi komɛi agbaa sane.
Jerzy, ni abaptisi lɛ yɛ June mli lɛ kɛɛ: “Eyɛ mli akɛ mina Biblia mli anɔkwale lɛ yɛ afii komɛi ni eho nɛ lɛ mli moŋ, shi nɔ ni no mli lɛ eyɔɔ mimli lɛ ji tsui ni esa lɛɛlɛŋ. Mitswaa ojo, mitse miklɛŋklɛŋ ŋa gbãla, mikɛ Krystyna ná bɔlɛ yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ, bi ni mifɔ beni miboteko gbalashihilɛ mli, kɛ tsũŋ ni awo mi nɔtonɔto—nakai ji bɔ ni mi shihilɛ tamɔ.” Beni ena bɔ ni awuiyelɔi krokomɛi ni yi wa lɛ batsɔmɔ Odasefoi beni amɛyɔɔ tsũŋwoohe lɛ, ebɔi ehe bimɔ akɛ: ‘Ani mi hu minyɛŋ matsɔ gbɔmɔ kpakpa?’ Ebi ni akɛ lɛ akase Biblia lɛ, ni ebɔi kpeei yaa. Shi kɛlɛ, nɔ ni tsake eshihilɛ kwraa lɛ ba beni ena ele kɛjɛ maŋ mlalelɔ lɛ dɛŋ akɛ Krystyna ebatsɔ Yehowa Odasefonyo afii etɛ ni eho nɛ lɛ. Jerzy kɛɛ, “Minaa kpɛ mihe waa diɛŋtsɛ! Misusu he akɛ: ‘Ni mihu? Mɛni mifeɔ?’ Miyɔse akɛ kɛ́ Yehowa baakpɛlɛ minɔ lɛ, esa akɛ mato mishihilɛ he gbɛjianɔ.” Nɔ ni jɛ mli ba ji akɛ, ekomefeemɔ ba ekoŋŋ kɛ miishɛɛ yɛ tsũŋwoohe lɛ—Krystyna kɛ amɛbi yoo, Marzena ni eye afii 11 lɛ. Etsɛɛɛ ni amɛkɛ amɛgbalashihilɛ lɛ wo mla shishi. Eyɛ mli akɛ Jerzy yɛ tsũŋwoohe lɛ lolo ni ekɛ naagbai miikpe moŋ, shi nyɛsɛɛ nɛɛ, lɛ diɛŋtsɛ ekase toimulɔi awiemɔ ni enyɛɔ eyeɔ ebuaa gboklɛfoi ni ji toimulɔi lɛ.
Beni Mirosław yɔɔ shishijee skul lɛ, no mli lɛ ekɛ ehe ewo awuiyeli nifeemɔi amli momo. Ehiɛ sɔ nɔ ni enanemɛi lɛ feɔ lɛ waa diɛŋtsɛ, ni etsɛɛɛ ni ebɔi nakai nɔŋŋ feemɔ. Eju mɛi babaoo yɛ ekãa naa, loo eyi amɛ. Kɛkɛ ni awo lɛ tsũŋ. Mirosław jaje akɛ, “Beni awo mi tsũŋ lɛ, mitsɔ mihe miha osɔfo lɛ kɛha yelikɛbuamɔ. Shi minine nyɛ shi kwraa. No hewɔ lɛ, mikpɛ miyiŋ akɛ magbe mihe kɛtsɔ ebɔɔ ni manu lɛ nɔ.” Gbi tuuntu nɔ ni eka akɛ ebaagbe ehe lɛ nɔ lɛ, atsake lɛ kɛtee tsũ kroko mli. Jɛmɛ ji heni ena Buu-Mɔɔ lɛ eko ni miiwie yiŋtoo ni yɔɔ shihilɛ mli lɛ he sane lɛ yɛ. Ekɛfata he akɛ, “Saji ni yɔɔ mlɛo kɛ faŋŋ lɛ bafee nɔ pɛ ni mitaoɔ lɛ. Agbɛnɛ miisumɔ ni mahi shi! No hewɔ lɛ, misɔle miha Yehowa ni mibi ni Odasefoi lɛ kɛ mi akase Biblia lɛ.” Etee hiɛ oyayaayai yɛ Biblia mli nikasemɔ lɛ mli, ni abaptisi lɛ yɛ afi 1991 mli. Amrɔ nɛɛ, eesɔmɔ akɛ gbɛgbalɔi awalɔ yɛ tsũŋwoohe lɛ, ni ena hegbɛ ni ekɛshiɛɔ kɛjɛ tsũ kome mli kɛyaa tsũ kroko mli.
Kɛbashi amrɔ nɛɛ, abaptisi gboklɛfoi 15. Kɛ abua naa lɛ, amɛ fɛɛ amɛfɔbuu kojomɔi lɛ miihe ashɛ afii 260. Aŋmɛɛ mɛi komɛi ahe dani amɛbe lɛ shɛ. Atse afii 10 kɛjɛ gboklɛfonyo ko ni abu lɛ fɔ afii 25 lɛ nɔ. Ni mɛi babaoo ni jie miishɛɛ kpo beni amɛyɔɔ tsũŋwoohe lɛ batsɔmɔ Odasefoi ni abaptisi amɛ beni aŋmɛɛ amɛhe sɛɛ lɛ. Kɛfata he lɛ, gboklɛfoi krokomɛi ejwɛ yɛ tsũŋwoohe lɛ ni miisaa amɛhe kɛha baptisimɔ.
Tsũŋwoohe lɛ Hegbɛi lɛ Kpɛlɛ Amɛnɔ
Tsũŋwoohe lɛ amaniɛbɔɔ ko kɛɛ akɛ, “Tsakemɔ ni eba yɛ gboklɛfoi lɛ asubaŋ he lɛ sa kadimɔ waa. Amɛteŋ mɛi pii kpa zigaret shɛremɔ, ni amɛfeɔ amɛtsũi lɛ amli falefale. Jeŋba tsakemɔi ni tamɔ enɛɛmɛi lɛ yɛ faŋŋ yɛ gboklɛfoi lɛ ateŋ mɛi babaoo he.”
Adafitswaa wolo ni ji Życie Warszawy bɔ amaniɛ akɛ tsũŋwoohe ni yɔɔ Wołów lɛ mli onukpai lɛ kpɛlɛɔ nɔ akɛ, “atsɔse gboklɛfoi lɛ; amɛteee naagbai ashi amɛhaaa tsũŋwoohe lɛ nɔkwɛlɔi lɛ.” Wolo lɛ tee nɔ etsɔɔ akɛ, mɛi ni aŋmɛɛ amɛhe dani amɛgbe amɛfɔbuu kojomɔ lɛ naa lɛ kɛ Yehowa Odasefoi lɛ yɛ tsakpaa gbagbalii, ni amɛkuuu amɛsɛɛ kɛyaaa awuiyeli gbɛ lɛ nɔ ekoŋŋ.
Ni mɛni gboklɛfoi anɔkwɛlɔ lɛ kɛɔ? Ekɛɛ akɛ, “Yehowa Odasefoi lɛ anitsumɔ yɛ nɛkɛ tsũŋwoohe nɛɛ ji nɔ ni asumɔɔ waa diɛŋtsɛ, ni eyeɔ ebuaa hu.” Tsũŋwoohe lɛ nɔkwɛlɔ lɛ kpɛlɛ nɔ akɛ, “beni [Odasefoi lɛ] kɛ amɛ kaseɔ Biblia lɛ, gboklɛfoi lɛ asuɔmɔnaa nii kɛ shishitoo mlai tsakeɔ, ni enɛ ha amɛgbɛtsɔɔmɔ mumɔ hee ko yɛ amɛshihilɛi amli. Amɛkɛ ŋaalee kɛ humifeemɔ baa amɛjeŋ. Amɛji nitsulɔi ni yɔɔ ekãa, ni amɛhaaa naagbai.” Saji ni tamɔ nɛkɛ ni jɛɔ hegbɛi lɛ anaa lɛ shɛjeɔ Odasefoi ni kɛ mɛi ni yɔɔ Wołów tsũŋwoohe lɛ tsuɔ nii lɛ amii.
Odasefoi ni yasaraa lɛ ahiɛ sɔɔ Yesu wiemɔ lɛ jogbaŋŋ: “Mile mɛi ni ji mimɛi, ni mimɛi lɛ hu le mi. . . . Amɛbanu migbee, ni toi lɛ fee kuu kome kɛ kwɛlɔ kome.” (Yohane 10:14, 16) Tsũŋwoohe gbogboi po nyɛɛɛ atsĩ Tookwɛlɔ Kpakpa, Yesu Kristo naa koni ekabua mɛi ni tamɔ toi lɛ anaa. Odasefoi ni yɔɔ Wołów lɛ yɛ he miishɛɛ akɛ amɛna hegbɛ akɛ amɛaana nɛkɛ sɔɔmɔ ni yɔɔ miishɛɛ nɛɛ mli gbɛfaŋ nɔ. Ni amɛkwɛɔ Yehowa kɛha ejɔɔmɔ ni sɛɛ efooo lɛ yɛ yelikɛbuamɔ ni akɛaaha mɛi babaoo ni tsuii esa lɛ koni amɛbo Maŋtsɛyeli he sanekpakpa lɛ toi dani naagbee lɛ aba.—Mateo 24:14.
[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 27]
“Onukpa ni Tamɔ Gbekɛ” He Naagba
Odasefoi ni miitsu nii yɛ Wołów tsũŋwoohe lɛ kɛɛ akɛ: “Beni mɔ ko kɛ be fioo ko ehi tsũŋwoohe lɛ sɛɛ lɛ, ehiɛ kpaa nɔ ni etsɔɔ akɛ aaahi shi yɛ heyeli mli lɛ nɔ, loo mɔ diɛŋtsɛ ni aaahi shi eha ehe lɛ nɔ. Nɔ ni wɔyɔɔ lɛ titri ji ‘onukpa ni tamɔ gbekɛ’ he naagba, mɔ ni yɛ beni ajie lɛ kɛjɛ tsũŋwoo lɛ mli sɛɛ lɛ, eleee bɔ ni eeefee ekwɛ lɛ diɛŋtsɛ ehe lɛ. No hewɔ ni nɔ ni asafo lɛ tsuɔ lɛ yaa hiɛ babaoo fe Biblia mli anɔkwale lɛ kɛkɛ ni aaatsɔɔ lɛ nɔ lɛ. Esa akɛ wɔsaa lɛ koni ebatsɔ akutso lɛ fã, wɔbɔ lɛ kɔkɔ yɛ osharai heei ahe kɛ kaai ni ekolɛ ekɛbaakpe lɛ he. Eyɛ mli akɛ wɔkwɛɔ jogbaŋŋ koni wɔkabu ehe fe nine moŋ, shi esa akɛ wɔye wɔbua lɛ koni eje shihilɛ shishi ehee.”