Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w99 10/1 bf. 26-27
  • Ŋwɛi Abɛbuai Kɛ Nyɔŋmɔ Yiŋtoo

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Ŋwɛi Abɛbuai Kɛ Nyɔŋmɔ Yiŋtoo
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Biblia Mli Abɛbuai Fá Babaoo
  • Teemɔŋ Saji Krɔŋkrɔŋi lɛ Anaagbelemɔ
  • “Dujiaŋ Saji” lɛ Ashishitsɔɔmɔ
  • Kane lɛ Kwɛmɔ
  • Ná Nilee Ni Okpɛlɛ Tsɔsemɔ nɔ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
  • ‘Oo Nyɔŋmɔ, Tsu Ola lɛ Kɛba’
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2000
  • Teemɔŋ Sane ni Esaaa akɛ Kristofoi Kɛtoɔ!
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
  • Yehowa—Nyɔŋmɔ ni Jieɔ Teemɔŋ Saji Akpo
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
w99 10/1 bf. 26-27

Ŋwɛi Abɛbuai Kɛ Nyɔŋmɔ Yiŋtoo

KƐ MƆ ko leee nɔ ni eji lɛ, belɛ eji nɔ ko ni wa; shi kɛ mɔ lɛ le nɔ ni ji lɛ, belɛ ejeee nɔ ko ni wa. Mɛni ni? Abɛbua.

Yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ adesai ashihilɛ ni ahaa nibii jeɔ kpo faŋŋ nɛɛ mli lɛ, etamɔ nɔ ni gbɔmɛi buɔ abɛbua akɛ eji gbekɛbii ashwɛmɔ, shi yɛ blema bei amli lɛ, taakɛ The Interpreter’s Dictionary of the Bible lɛ tsɔɔ lɛ, abɛbua “ji nɔ ni akɛkaa nilee akwɛɔ.”​—⁠Okɛto Abɛi 1:​5, 6 he.

Yɛ nɔ najiaŋ ni Yehowa aaatsɔɔ nɔ ni ji esuɔmɔnaa nii loo eyiŋtoi yɛ faŋŋ mli lɛ, bei komɛi lɛ ejeɔ gbɛ etsĩmɔɔ egbalɛ wiemɔi lɛ anɔ, ni ekɛ nibii ni akɛtoɔ nii ahe, “wiemɔi ni atsĩmɔ nɔ,” ní efeee lɛ faŋŋ, loo abɛbuai ni anuuu shishi tsuɔ nii. (Lala 78:​2, King James Version; 4 Mose 12:​8, The Emphasized Bible) Yɛ anɔkwale mli lɛ, yɛ be mli ni akɛ Hebri wiemɔ kɛha abɛbua tsuɔ nii shii 17 pɛ yɛ Biblia lɛ mli lɛ, abɛbuai kɛ abɛi sɔŋŋ yɔɔ Ŋmalɛi lɛ amli.

Biblia Mli Abɛbuai Fá Babaoo

Abɔ amaniɛ akɛ, Maŋtsɛ Salomo nyɛ etsɔɔ saji, loo abɛbuai babaoo ni wa fe fɛɛ ni akɛfɔ̃ ehiɛ lɛ shishi. (1 Maŋtsɛmɛi 10:⁠1, NW shishigbɛ niŋmaa) Eka shi faŋŋ akɛ, efee enɛ yɛ nilee ni Nyɔŋmɔ kɛha lɛ lɛ hewɔ. Kɛ́ anɔkwale ko yɛ amaniɛbɔi ni blema yinɔsaneŋmalɔi kɛha lɛ mli, ní tsɔɔ akɛ be ko lɛ, Salomo yeee omanye yɛ abɛbua he akaŋshii ni tee nɔ yɛ lɛ kɛ Tiro Maŋtsɛ Hiram teŋ lɛ, no lɛ ekolɛ enɛ ba mli beni elaaje Yehowa mumɔ lɛ yɛ hemɔkɛyeli kwamɔ ni ekɛ ehe wo mli lɛ hewɔ. Kojolɔ Samson hu sumɔɔ abɛbuai waa diɛŋtsɛ. Be ko beni mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ wo lɛ hewalɛ lɛ, abɛbua ko ha ená hegbɛ ekɛ gbeyeishemɔ wo Nyɔŋmɔ henyɛlɔi lɛ atsuii amli.​—⁠Kojolɔi 14:​12-⁠19.

Shi kɛlɛ, Biblia mli abɛbuai pii yɛ ni kɔɔ Yehowa yiŋtoi ahe tɛ̃ɛ. Bo lɛ susumɔ 1 Mose 3:​15 he okwɛ. Nɛkɛ gbalɛ nɛɛ, ní kɛ shishitoonɔ haa kɛha Biblia lɛ mli saneyitso lɛ diɛŋtsɛ ji nɔ ko ni ji teemɔŋ nɔ ko ni ji “teemɔŋ sane.” (Romabii 16:​25, 26) Yɛ ninaai ni fe adesai anɔ̃ kɛ kpojiemɔi ni bɔfo Paulo nine shɛ nɔ lɛ sɛɛ lɛ, ena Nyɔŋmɔ yiŋtoo lɛ he nibii komɛi “tuutuu” hu, aloo yɛ faŋŋ mli lɛ, “wiemɔ ni bɛ faŋŋ.” (1 Korintobii 13:​12; 2 Korintobii 12:​1-⁠4) Ni yiŋsusumɔi babaoo ni kɔɔ kooloo awuiyelɔ lɛ teemɔŋ yibɔ lɛ ni ji​—⁠“ohai-ekpaa kɛ nyɔŋmai-ekpaa kɛ ekpaa”​—⁠ní akɛwo mli trukaa ni atsɔ̃ɔɔ shishi yɛ Kpojiemɔ 13:​18 lɛ hu? Namɔ baanyɛ atsɔɔ nɛkɛ ŋwɛi abɛbuai nɛɛ ashishi, ni mɛni ji yiŋtoo ni amɛtsuɔ he nii?

Teemɔŋ Saji Krɔŋkrɔŋi lɛ Anaagbelemɔ

Yɛ wɔteŋ mɛi babaoo agbɛfaŋ lɛ, ninamɔ ji wɔhenumɔ nii enumɔ lɛ amli nɔ ni he hiaa waa fe fɛɛ. Shi kɛ́ la bɛ lɛ, ninaa ni adesa nine shɛɔ nɔ lɛ baafee nɔ ni sɛɛnamɔ ko kwraa bɛ he. Kulɛ wɔbaashwila kwraa. Nakai nɔŋŋ eji yɛ adesai ajwɛŋmɔ lɛ he. Yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ lɛ, enyɛɔ enyiɛɔ okadii asɛɛ, ekɛ nilee tsuɔ nii, ni no hewɔ lɛ, etsɔɔ nibii ni wa shishi. Ni kɛlɛ, nɔ ko yɛ ni he hiaa waa ni akɛaagbele teemɔŋ saji krɔŋkrɔŋi anaa. Yɛ be mli ni ekolɛ mɛi komɛi baatsɔ̃ɔ abɛbuai ni akɛha yɛ Biblia lɛ mli lɛ shishi lɛ, e-Ŋmalɔ Yehowa ni ji la Nyɔŋmɔ lɛ pɛ baanyɛ ajie shishinumɔ ni yɔɔ lɛ kpo atsɔɔ.​—⁠1 Yohane 1:⁠5.

Mɔbɔ sane ji akɛ, bei pii lɛ, gbɔmɛi wóɔ amɛhe nɔ waa tsɔ̃ ni amɛkɛ amɛhe efɔ̃ɔɔ Yehowa nɔ koni etsɔɔ amɛ abɛbuai lɛ ashishi. Akɛni mɛi komɛi yɛ ni sumɔɔ waa akɛ amɛaale teemɔŋ sane mli, ní amɛyataoɔ jwɛŋmɔŋ kanyamɔ ní jeee anɔkwale diɛŋtsɛ hewɔ lɛ, amɛyataoɔ tsabaa ni jɛɛɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Yudafoi ateemɔŋ sane ni kɔɔ Cabala lɛ he lɛ susu ashwaifeemɔ shishinumɔ ni yɔɔ yibɔ okadii kɛ Hebribii alfabɛta niŋmaa okadii amli lɛ he waa diɛŋtsɛ. Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, afii ohai enyɔ lɛ mli Jamɔ He Jeŋ Nilelɔi lɛ kɛ Hebri kɛ Hela Ŋmalɛi lɛ tsu nii bɔni afee ni amɛkɛbɔ mɔdɛŋ koni amɛkɛná teemɔŋ sane he shishinumɔi kɛjɛ mli.

Shi kɛlɛ, nitaomɔi ni tamɔ nɛkɛ lɛ fɛɛ ha amɛbote wɔŋjamɔ nifeemɔi loo apasa hemɔkɛyeli mli ni amɛkɛtsi amɛhe kɛjɛ ŋwɛi anɔkwale lɛ he. Jamɔ He Jeŋ Nilelɔi lɛ susu sane he akɛ, ‘Shi kɛ́ nɔ fɔŋ feemɔ eyi je lɛ mli obɔ lɛ, belɛ e-Bɔlɔ ni ji Yahweh lɛ nyɛŋ afee Nyɔŋmɔ kpakpa.’ Ani enɛ ji sane naamuu ni hi fe fɛɛ ni amɛbaanyɛ amɛkɛha? Kwɛ bɔ ni adesai aniiashishinumɔ eyaaa shɔŋŋ ha! Ebɛ naakpɛɛ akɛ beni bɔfo Paulo wuɔ eshiɔ hemɔkɛyeli kwamɔ susumɔi ni sɛɛ mli lɛ amɛje shishi kɛjɛ Jamɔ He Jeŋ Nilelɔi akui amli lɛ, ekɛ hiɛdɔɔ bɔ kɔkɔ yɛ ewoji lɛ amli akɛ: “Akajwɛŋ fe nɔ ni aŋma lɛ”!​—⁠1 Korintobii 4:⁠6.

“Dujiaŋ Saji” lɛ Ashishitsɔɔmɔ

Ni kɛlɛ, mɛni hewɔ ni la Nyɔŋmɔ lɛ aaawie “dujiaŋ saji” kwraa lɛ? Bɔni abɛbua ji ha diɛŋtsɛ lɛ náa mɔ susumɔ kɛ esaji anaamuu nɔ hewalɛ waa. No hewɔ lɛ, akɛni akɛshwã Ŋmalɛi lɛ amli fɛɛ tamɔ nibii ni ŋɔɔ ni akɛshwãa niyenii kpakpa nɔ lɛ, bei komɛi lɛ akɛtsuɔ nii kɛkɛ koni akɛtee toibolɔi lɛ amiishɛɛ shi loo akɛha shɛɛ sane ni akɛhaa lɛ aŋɔɔ waa. Yɛ shihilɛi nɛɛ amli lɛ, bei pii lɛ akɛ shishitsɔɔmɔi lɛ haa amrɔ nɔŋŋ yɛ sɛɛ mli.​—⁠Ezekiel 17:​1-18; Mateo 18:​23-⁠35.

Yehowa kɛ nilee haa babaoo, shi ekɛhaaa bɔ ni esaaa. (Yakobo 1:​5-⁠8) Bo lɛ susumɔ Abɛi awolo ni ji woji ni abua naa ni jɛ mumɔŋ ni wiemɔi babaoo ni amɛshishinumɔ wa ni ekolɛ mɛi komɛi baasusu akɛ amɛji abɛbuai lɛ he okwɛ. Amɛshishinumɔ biɔ be kɛ niianɔjwɛŋmɔ. Shi mɛi enyiɛ sumɔɔ koni amɛmia amɛhiɛ ní amɛle? Mɛi ni sumɔɔ ni amɛtsa shi koni amɛná enɛ lɛ pɛ ji mɛi ni nine baanyɛ ashɛ nilee ni yɔɔ mli lɛ nɔ.​—⁠Abɛi 2:​1-⁠5.

Yesu hu kɛ abɛbuai tsu nii koni ekɛjie etoibolɔi lɛ atsuiŋ susumɔ lɛ kpo. Gbɔmɛi akuu babua ehe kɛkpe. Amɛná saji ni egbaa amɛ lɛ he miishɛɛ waa. Amɛnya enaakpɛɛ nibii lɛ ahe waa. Ni kɛlɛ, mɛi enyiɛ sumɔɔ ni amɛtsake amɛshihilɛ gbɛ koni amɛnyiɛ esɛɛ? Kwɛ bɔ ni etamɔɔɔ Yesu kaselɔi lɛ anɔ̃ lɛ, mɛi ni yatao Yesu shii abɔ koni amɛnu Yesu tsɔɔmɔi lɛ ashishi ni jɛ amɛsuɔmɔ mli amɛkwa amɛhe koni amɛbatsɔmɔ esɛɛnyiɛlɔi lɛ!​—⁠Mateo 13:​10-​23, 34, 35; 16:​24; Yohane 16:​25, 29.

Kane lɛ Kwɛmɔ

Wolo ko kɛɛ akɛ: “Etamɔ nɔ ni miishɛɛ ni anáa yɛ abɛbuai ahe lɛ kɛ be kɛha jwɛŋmɔŋ nilee ni yaa hiɛ lɛ kpãa gbee.” Wɔná hegbɛ waa ŋmɛnɛ akɛ wɔɔhi be ni mumɔŋ ‘la ete shi’ eha Nyɔŋmɔ webii lɛ mli. (Lala 97:​11; Daniel 12:​4, 9) Ani wɔbaanyɛ wɔkɛ tsuishitoo amɛ Yehowa koni ejie eyiŋtoi lɛ akpo etsɔɔ wɔ yɛ ebe ni eto lɛ naa? Nɔ ni he hiaa fe fɛɛ lɛ, ani wɔfeɔ nii amrɔ nɔŋŋ koni wɔtsake wɔshihilɛi amli kɛ́ wɔbaná wɔle bɔ ni wɔɔfee koni wɔkɛ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii ni ajie kpo atsɔɔ lɛ akpã gbee babaoo? (Lala 1:​1-⁠3; Yakobo 1:​22-​25) Kɛ wɔfee nakai lɛ, Yehowa baajɔɔ mɔdɛŋ ni wɔbɔɔ lɛ nɔ, bɔni afee ni taakɛ hiŋmɛi glasei jajeɔ hiŋmɛi ni nɔ ehà lɛ, mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ baaha ana shihilɛhe ni yɔɔ fɛo jogbaŋŋ ni tsɔɔ ŋwɛi yiŋtoo lɛ faŋŋ yɛ wɔjwɛŋmɔŋ hiŋmɛi lɛ mli, koni eha wɔmumɔŋ ninaa lɛ afee faŋŋ.​—⁠1 Korintobii 2:​7, 9, 10.

Lɛɛlɛŋ, Ŋmalɛ naa abɛbuai wóɔ Yehowa nɔ gojoo akɛ ‘Mɔ ni jieɔ teemɔŋ saji akpo.’ (Daniel 2:​28, 29) Kɛfata he lɛ, eji tsuii amli Taolɔ hu. (1 Kronika 28:⁠9) Esaaa akɛ efeɔ wɔ naakpɛɛ akɛ wɔɔkase akɛ ŋwɛi nilee lɛ la ni agbeleɔ naa atsɔɔ lɛ etee nɔ aahu. (Abɛi 4:​18; Romabii 16:​25, 26) Yɛ nɔ najiaŋ ni oootao Nyɔŋmɔ nibii ni mli kwɔlɔ lɛ amli nilee kɛtsɔ teemɔŋ saji loo adesai anilee ni mli kwɔɔɔ lɛ nɔ, ní baanyɛ efee efolo kwraa lɛ, nyɛhaa wɔkɛ hekɛnɔfɔɔ akwɛa Yehowa Nyɔŋmɔ gbɛ koni egbele anɔkwale lɛ he la lɛ naa eshwie “dujiaŋ saji” lɛ anɔ, koni eha anɔkwa sɔɔlɔi lɛ ale enaakpɛɛ yiŋtoi lɛ yɛ be ni sa mli.​—⁠Amos 3:⁠7; Mateo 24:​25-⁠27.

[Caption on page 26]

Biblia Hebraica Stuttgartensia, Deutsche Bibelgesellschaft Stuttgart

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje