Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w89 8/1 bf. 6-11
  • Adesa Gbɛkpamɔi Kpakpai Yɛ Miishɛɛ Paradeiso Mli

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Adesa Gbɛkpamɔi Kpakpai Yɛ Miishɛɛ Paradeiso Mli
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1989
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Klɛŋklɛŋ Yoo ni Abɔ Lɛ
  • Gbɛkpamɔi ni ka Klɛŋklɛŋ Gbalashihilɛ Mli Hefatalɔi Enyɔ lɛ Ahiɛ
  • Nyɔŋmɔ Jɔɔ Ehe Kɛjɛ Enibɔɔ Nitsumɔi Fɛɛ Mli
  • Nyɔŋmɔ Eto Eyiŋ Akɛ Gbɔmɔ Ana Wala Mli Ŋɔɔmɔ yɛ Paradeiso
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1989
  • Paradeiso Gbɛkpamɔi Baaba Kɛ̃ Yɛ Adesa Toigbele Lɛ Fɛɛ Sɛɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1989
  • Shihilɛ Yɛ Yiŋtoo Ko Ni Yɔɔ Nyam
    Mɛni Ji Yiŋtoo Ni Yɔɔ Shihilɛ Sɛɛ? Te Ooofee Tɛŋŋ Ole Hu?
  • Nyɔŋmɔ Bɔ Adam Kɛ Hawa
    Kasemɔ Nii Kɛjɛ Biblia Lɛ Mli
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1989
w89 8/1 bf. 6-11

Adesa Gbɛkpamɔi Kpakpai Yɛ Miishɛɛ Paradeiso Mli

“Ni Nyɔŋmɔ jɔɔ amɛ, ni Nyɔŋmɔ kɛɛ amɛ akɛ: Nyɛfɔa ni nyɛyi afaa ni nyɛyia shikpɔŋ lɛ nɔ obɔ, ni nyɛnaanaa nɔ, ni nyɛyea ŋshɔŋ loi kɛ ŋwɛi loofɔji kɛ kooloo fɛɛ kooloo ni tsiɔ ehe yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ nɔ.”​—1 MOSE 1:⁠28

1, 2. Mɛni he nii Yehowa kɛ suɔmɔ tsuɔ yɛ adesai ahe, ni mɛɛ nitsumɔi ekɛwo Adam dɛŋ?

AKƐƆ wɔ yɛ Ŋmalɛ Krɔŋkrɔŋ Biblia lɛ mli akɛ “Nyɔŋmɔ lɛ suɔmɔ ni.” Eyɛ adesai ahe suɔmɔ ni pɛsɛmkunya bɛ mli ni eetsu nii yɛ be fɛɛ mli koni amɛnyɛ amɛna gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa kɛ toiŋjɔlɛ shihilɛ yɛ shikpɔŋ nɔ paradeiso ni miishɛɛ yɔɔ mli lɛ mli ŋɔɔmɔ kɛya naanɔ. (1 Yohane 4:​16; okɛto Lala 16:11 he.) Klɛŋklɛŋ nuu lɛ, Adam ni yeɔ emuu lɛ yɛ toiŋjɔlɛ kɛ miishɛɛ yɛ eshihilɛ mli, kɛ nitsumɔ ni ŋɔɔ hu ni ebaatsu. Gbɔmɔ Bɔlɔ lɛ kɛ nitsumɔ wo edɛŋ akɛ ehu Eden abɔɔ ni yɔɔ fɛo lɛ mli ni esaa mli. Kɛkɛ ni gbɔmɔ Bɔlɔ lɛ ha lɛ nitsumɔ kroko, eko ni ji krɛdɛɛ nɔ, eko ni kaa mɔ diɛŋtsɛ, taakɛ sane ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ tsɔɔ nɔ ni ba lɛ:

2 “Ni Yehowa Nyɔŋmɔ ŋɔ shikpɔŋ su eshɔ ŋa nɔ kooloi kɛ ŋwɛi loofɔji fɛɛ, ni ekɛ amɛ ba gbɔmɔ lɛ ŋɔɔ, koni ekwɛ bɔ ni eeetsɛ amɛ eha, ni bɔ fɛɛ bɔ ni gbɔmɔ lɛ tsɛ kooloo fɛɛ kooloo ni hiɛ ka lɛ. no nɔŋŋ ji egbɛi. Ní Adam wo shia kooloi fɛɛ kɛ ŋwɛi loofɔji kɛ ŋa nɔ kooloi fɛɛ gbɛii.”​—1 Mose 2:​19, 20.

3. Mɛni hewɔ gbeyeishemɔ bɛ Adam kɛ kooloi ni abɔ amɛ lɛ ateŋ lɛ?

3 Gbɔmɔ lɛ tsɛ okpɔŋɔ akɛ sus, tsina nuu akɛ shohr, gwantɛŋ akɛ seh, abotia ʽez, loofɔlɔ ʽohph, okpo yoh·nahʹ, koohaŋ tuk·kiʹ, jata ar·yehʹ aloo ʼari, oshishibrishii dov, aduŋ akaa qohph, gbee keʹlev, onufu na·chash’ kɛ ekrokomɛi.a Beni etee faa ni hoɔ kɛjɛɔ Eden abɔɔ lɛ mli lɛ naa lɛ, ena Ioo. Ni etsɛ faa mli loo lɛ akɛ da·gahʹ. Nuu ni ehiɛɛɛ hefamɔ nɔ ko nɛɛ sheee nɛkɛ kooloi nɛɛ eko gbeyei, shia nɔ jio, koo mli nɔ jio, kɛ loofɔji lɛ hu, ni kooloi lɛ hu sheee lɛ gbeyei, ejaakɛ amɛkɛ henumɔ yoo akɛ ekwɔ fe amɛ, wala ni nɔ kwɔ fe amɛ. Amɛji Nyɔŋmɔ bɔɔ nii, ni Nyɔŋmɔ kɛ wala eha amɛ, ni gbɔmɔ bɛ suɔmɔ ko loo taomɔ nii ko akɛ eeeye amɛ awui aloo eeekpata amɛwala hiɛ.

4. Mɛni wɔbaanyɛ wɔkɛɛ yɛ Adam ni wo kooloi lɛ kɛ loofɔji lɛ fɛɛ agbɛii lɛ he, ni mɛɛ niiashikpamɔ enɛ Baanyɛ afee?

4 Be sɛɛ jɛkɛmɔ ni akɛ shia kooloi kɛ ŋa nɔ kooloi kɛ kooloi ni filikiɔ yɛ ŋwɛi lɛ tsɔɔ gbɔmɔ lɛ, no lɛ akɛɛɛ wɔ. Fɛɛ ba yɛ ŋwɛi gbɛtsɔɔmɔ kɛ gbɛjianɔtoo naa. Eka shi faŋŋ akɛ Adam he be ni ekɛkase kooloi sɔrɔtoi lɛ fɛɛ he nii, ekase kooloo fɛɛ kooloo su kɛ bɔ ni efeɔ enii ehaa; kɛkɛ lɛ ehala gbɛi ni baafee nɔ ni sa jogbaŋŋ eha lɛ. Enɛ baatsɔɔ akɛ be saŋŋ ko baaho da. Ebaafee niiashikpamɔ ni ŋɔɔ waa diɛŋtsɛ kɛha Adam akɛ eeele nɛkɛ bɔɔ nii sɔrɔtoi ni yɔɔ shikpɔŋ nɛɛ nɔ kɛ amɛhenɔi lɛ, ni ebiɔ jwɛŋmɔŋ nyɛmɔ babaoo kɛ wiemɔ mli hewalɛ koni ekɛ gbɛi ni sa aha sɔrɔto aba kooloi nɛɛ eko fɛɛ eko teŋ.

5-7. (a) Mɛɛ sanebimɔi baanyɛ ate shi? (b) Mɛɛ hetoi akɛha yɛ nibɔɔ sane ni yɔɔ 1 Mose 1:​1-25 lɛ he?

5 Shi te ato nɛkɛ bɔɔ nii ni yɔɔ wala mli nɛɛ fɛɛ abɔɔ lɛ naa aha tɛŋŋ? Ani abɔ shikpɔŋ nɔ kooloi dani abɔ ŋwɛi loofɔji aloo jeee nakai, ni kɛ akɛ gbɔmɔ lɛ to kooloi ni yɔɔ wala mli ni baa shi nɛɛ ahe lɛ, nɛgbɛ ebaa mli yɛ,yɛ be naa kɛ gbɛjianɔtoo naa? Mɛɛ gbɛ nɔ Nyɔŋmɔ tsɔ ni esaa shikpɔŋ lɛ hiɛ eha bɔɔ nii sɔrɔtoi babaoo ni yɔɔ wala nɛɛ, ni efee atatuiaŋ ni loofɔji baanyɛ afiliki yɛ jɛmɛ kɛya shɔŋŋ, ni efee nui ni abaana kɛ kwɛɛnii sɔrɔtoi ni baatsɔ niyenii, ni efee kanei ni baakpɛ yɛ jetsɛremɔ mli koni gbɔmɔ ana nii, ni efee kanei bibii ni baaba shikpɔŋ lɛ nɔ afee fɛo yɛ gbɛkɛ lɛ? Mɛni hewɔ kɔyɔɔŋ tsakemɔ mli jɔ ni eyɔɔ kulɔkulɔ bɔ ni gbɔmɔ lɛ baanyɛ aya he fɛɛ he ni etsu nii ni ewɔ ni ehe ka efolo lɛ?

6 Ashiii gbɔmɔ lɛ koni eka eyiŋ yɛ hetoi nɛɛ ahe. Ejwɛŋmɔ ni taoɔ saji amli lɛ biɔ hetoo ni nilee yɔɔ mli ni jɛ jɛɛhe ni anyɛɔ akɛ he fɔɔ nɔ ni le nɔ ni ji anɔkwale lɛ. Ashiii lɛ akɛ Nyɔŋmɔ bi ni leee nɔ ko nɔ ko, shi moŋ eka shi faŋŋ akɛ enilee ni nɔ kwɔ lɛ bayi obɔ kɛ nibɔɔ he yinɔsane ni yɔɔ naakpɛɛ ni akɛha yɛ 1 Mose 1:​1-25 lɛ.

7 Adam baada shi waa yɛ nibɔɔ he sane ni ŋɔɔ nɛɛ hewɔ. Etsɔɔ nibii pii amli. Yɛ gbɛ ni atsɔ nɔ ato wiemɔi lɛ aha lɛ hewɔ lɛ, enii shishi akɛ bei kakadaji sɔrɔtoi etɛ yɔɔ ni Nyɔŋmɔ tsɛ amɛ akɛ gbii yɛ bɔ ni E-susuɔ he ehaa lɛ hewɔ, dani nibɔɔ be ni ji ejwɛ ni emli ni Nyɔŋmɔ ha kanei wuji enyɔ lɛ je kpo yɛ atatuiaŋ yɛ ŋwɛi koni ebakadi gbɔmɔ ŋmɛlɛtswaa 24 gbi ni yɔɔ kuku lɛ ba. Nɛkɛ adesa gbi ni yɔɔ kuku yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ ji be ni jeɔ shishi kɛjɛɔ be mli ni kane wulu lɛ nyɔɔ shi kɛyashiɔ beni esaa enyɔɔ shi ekoŋŋ lɛ. Adam hu bayoo akɛ be ni baafee afi hu yɛ kɛha lɛ, ni ŋwanejee ko bɛ he akɛ eje shishi amrɔ nɔŋŋ akɛ eeekane ewala afii. Kane wulu ni yɔɔ atatuiaŋ yɛ ŋwɛi niiaŋ lɛ baaye abua lɛ ni efee enɛ. Shi yɛ Nyɔŋmɔ nibɔɔ gbii kakadaji lɛ ahe lɛ, klɛŋklɛŋ gbɔmɔ lɛ yɔse akɛ Nyɔŋmɔ shikpɔŋ nɔ nibɔɔ nitsumɔ gbi ni ji ekpaa lɛ mli eyɔɔ lɛ. Atsiko nakai gbi ni ji ekpaa ni ekɛbɔ nakai shikpɔŋ nɔ kooloi lɛ fɛɛ ni agbɛnɛ ye sɛɛ mli ni ekɛbɔ gbɔmɔ lɛ naagbee ta atsɔko lɛ. Agbɛnɛ ebaanu bɔ ni ato kwɛɛnii ni yɔɔ wala, wala ni yɔɔ nu mli, loofɔji awala kɛ shikpɔŋ nɔ kooloi abɔɔ he gbɛjianɔ aha lɛ shishi. Shi be mli ni Adam kome too yɔɔ Eden abɔɔ lɛ mli lɛ, no mli lɛ ejeee Nyɔŋmɔ yiŋtoo ni suɔmɔ yɔɔ mli kɛha gbɔmɔ yɛ shikpɔŋ nɔ Paradeiso lɛ mli lɛ kpojiemɔ ni yeɔ emuu.

Klɛŋklɛŋ Yoo ni Abɔ Lɛ

8, 9. (a) Mɛni gbɔmɔ ni yeɔ emuu lɛ na yɛ nibɔɔ ni ji kooloi lɛ ahe. shi te emu sane naa eha tɛŋŋ yɛ lɛ diɛŋtsɛ ehe? (b) Mɛni hewɔ eji nɔ ni sa akɛ gbɔmɔ ni yeɔ emuu lɛ biii Nyɔŋmɔ koni eha lɛ hefatalɔ lɛ? (d) Te Biblia mli sane lɛ tsɔɔ gbɛ ni atsɔ nɔ abɔ klɛŋklɛŋ adesa ŋa lɛ mli eha tɛŋŋ?

8 Klɛŋklɛŋ gbɔmɔ lɛ ni yɔɔ jwɛŋmɔ ni yeɔ emuu kɛ hewalɛ ni ekɛyɔseɔ nii lɛ na yɛ loofɔji kɛ kooloi lɛ ashihilɛ he lɛ akɛ hii kɛ yei yɔɔ mli ni akɛ amɛfɔɔ amɛhenɔ. Shi yɛ gbɔmɔ lɛ diɛŋtsɛ gbɛfaŋ lɛ, ebɛ lɛ nakai. Kɛji akɛ nɔ ni enaa nɛɛ tsirɛ lɛ koni ena jwɛŋmɔ lɛ akɛ lɛ hu ebaasumɔ ni ena hefatalɔ lɛ, ena akɛ mɔ ko ni sa tamɔ lɛ bɛ kooloi ashihilɛ he lɛ, eko bɛ aduji loo akaai lɛ ateŋ po. Adam baamu sane naa akɛ hefatalɔ ko bɛ kɛha lɛ ejaakɛ eji eko yɛ kulɛ, ani Nyɔŋmɔ kɛ hefatalɔ ni tamɔ nɛkɛ bahaŋ lɛ? Abɔ gbɔmɔ yɛ gbɛ sɔrɔto nɔ kwraa yɛ nɛkɛ kooloi kɛ amɛhenɔi nɛɛ ahe, ni eka shi faŋŋ akɛ no tsɔɔ akɛ ebaafee sɔrɔto! Esusuuu akɛ ebaakpɛ eyiŋ yɛ saji ahe eha ehe ni efee mɔ ni ebuuu mɔ ni ebi Nyɔŋmɔ ni ji e-Bɔlɔ lɛ akɛ eetao hefatalɔ. Esa akɛ gbɔmɔ ni yeɔ emuu lɛ aha sane lɛ ahi Nyɔŋmɔ dɛŋ, ejaakɛ yɛ be fioo sɛɛ lɛ ena akɛ Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ emu sane naa yɛ shihilɛ lɛ he. Yɛ enɛ kɛ nɔ ni nyiɛ sɛɛ ba agbɛnɛ lɛ he lɛ, sane lɛ kɛɔ wɔ akɛ:

9 “Ni Adam lɛ, enaaa hefatalɔ ko ni sa lɛ. Ni Yehowa Nyɔŋmɔ ha wɔ ni tsii nyɔ Adam nɔ, ni ewɔ; ni ejie eŋmawui lɛ eko, ni eŋɔ loo etsimɔ najiaŋ. Ni Yehowa Nyɔŋmɔ ŋɔ ŋmawu ni ejie yɛ Adam mli lɛ efee yoo. ni ekɛlɛ ba Adam ŋɔɔ. Ni Adam kɛɛ: Agbɛnɛ enɛ ji wu ni jɛ miwui lɛ amli kɛ loo ni jɛ miheloo lɛ mli: aaatsɛ mɔ nɛ yoo. ejaakɛ nuu mli ajie lɛ kɛjɛ. No hewɔ lɛ nuu aaashi etsɛ kɛ enyɛ, ni eeekpɛtɛ eŋa he, ni amɛaatsɔ heloo kome. Ni amɛyi enyɔ lɛ fɛɛ amɛnyiɛ yayai, nuu lɛ kɛ eŋa lɛ, ni amɛhiɛ gbooo he.”​—1 Mose 2:​20-25.

10. Mɛni nuu ni yeɔ emuu lɛ kɛɛ beni akɛ yoo ni yeɔ emuu lɛ baha lɛ lɛ, ni mɛni ji nɔ ni ewiemɔi lɛ baanyɛ atsɔɔ?

10 Tsui ni nyɔɔ mɔ mli kwraa ji nɔ ni jeɔ kpo yɛ ewiemɔi lɛ amli yɛ be mli ni akɛ yoo ni yeɔ emuu lɛ baha lɛ akɛ eyelikɛbualɔ kɛ hefatalɔ lɛ: “Agbɛnɛ enɛ ji wu ni jɛ miwui lɛ amli kɛ loo ni jɛ miheloo lɛ mli.” Yɛ nɛkɛ wiemɔi nɛɛ ahewɔ lɛ, beni yɛ naagbee lɛ ena eŋa ni abɔ lɛ ehee lɛ, eeenyɛ eba akɛ no mli lɛ emɛ yɛ be ko mli koni enine ashɛ ehefatalɔ ni ji adesa lɛ nɔ. Yɛ be mli ni etsɔɔ bɔ ni ehefatalɔ nɛɛ ji lɛ, Adam tsɛ eŋa lɛ “Yoo” (’ish·shah’ aloo, pɔtɛɛ lɛ “yoo nuu”) , “ejaakɛ nuu mli ajie lɛ kɛjɛ.” (1 Mose 2:​28. New World Translation Reference Bible, shishigbɛ niŋmaa) Adam nuuu he akɛ ekɛ ŋwɛi loofɔji kɛ shikpɔŋ nɔ kooloi ni Nyɔŋmɔ etsɔ hiɛ ekɛ amɛ eba eŋɔɔ koni ewo amɛ gbɛi lɛ hiɛ heloo kome aloo amɛji henɔ kome. Eheloo lɛ yɛ sɔrɔto yɛ amɛnɔ lɛ he. Shi yoo nɛɛ heloo lɛ ji eheloo lɛ eko diɛŋtsɛ. Ŋmawu ni ajie kɛjɛ efa lɛ fee la ni ji egbɔmɔtso lɛ mli nɔ lɛ nɔŋŋ eko. (Kwɛmɔ Mateo 19:​4-6.) Agbɛnɛ ena mɔ ko ni ebaanyɛ efee Nyɔŋmɔ gbalɔ eha lɛ ni ekɛ lɛ baagba nibɔɔ he sane ni yɔɔ naakpɛɛ lɛ he saji.

11-13. (a) Akɛni Adam nine eshɛ eŋa nɔ hewɔ lɛ, mɛɛ sanebimɔi baanyɛ ate ashi? (b) Mɛni ji Nyɔŋmɔ yiŋtoo kɛha klɛŋklɛŋ adesai enyɔ lɛ? (d) Mɛni baafee adesa weku ni yeɔ emuu lɛ niyenii?

11 Shi mɛni ji gbɔmɔ Bɔlɔ lɛ yiŋtoo hewɔ ni ekɛ ŋa ha lɛ lɛ? Ani koni etsɔ eyelikɛbualɔ kɛ hefatalɔ kɛkɛ, mɔ ni ji ehenɔ ni baafata he koni ehe akafee shoo? Nɔ ni aŋma afɔ shi lɛ tsɔɔ Nyɔŋmɔ yiŋtoo mli yɛ be mli ni egbaa wɔ Nyɔŋmɔ jɔɔmɔ ni ejaje eshwie amɛgbalashihilɛ lɛ nɔ lɛ he sane lɛ:

12 Ni Nyɔŋmɔ kɛɛ: Nyɛhaa wɔfea gbɔmɔ yɛ wɔsubaŋ nɔ, tamɔ wɔhe nɔ, ni amɛyɛ ŋshɔŋ loi kɛ ŋwɛi loofɔji kɛ shia kooloi kɛ shikpɔŋ lɛ fɛɛ kɛ waamɔ nibii fɛɛ ni wamɔɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ nɔ. Ni Nyɔŋmɔ bɔ gbɔmɔ yɛ esubaŋ lɛ nɔ. Nyɔŋmɔ subaŋ lɛ nɔ ebɔ lɛ yɛ; nuu kɛ yoo ebɔ amɛ. Ni Nyɔŋmɔ jɔɔ amɛ, ni Nyɔŋmɔ kɛɛ amɛ akɛ: Nyɛfɔa ni nyɛyi afaa ni nyɛyia shikpɔŋ lɛ nɔ obɔ ni nyɛnaanaa nɔ, ni nyɛyɛa ŋshɔŋ loi kɛ ŋwɛi loofɔji kɛ kooloo fɛɛ kooloo ni tsiɔ ehe yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ nɔ.”

13 “Ni Nyɔŋmɔ kɛɛ: Naa, miŋɔ kwɛɛnii fɛɛ ni woɔ dumɔ wui ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ fɛɛ nɔ, kɛ tsei fɛɛ ni woɔ yibii ni wui yɔɔ mli miha nyɛ ni nyɛye; ni kooloi fɛɛ ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ kɛ ŋwɛi loofɔji fɛɛ kɛ nibii fɛɛ ni wamɔɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni wala susuma yɔɔ amɛmli lɛ, aŋɔ jwɛi fɔ fɛɛ aha amɛ ni amɛye. Ni efee nakai.”​—1 Mose 1:26-30.

Gbɛkpamɔi ni ka Klɛŋklɛŋ Gbalashihilɛ Mli Hefatalɔi Enyɔ lɛ Ahiɛ

14. Mɛɛ wɔsɛɛ be ka nuu kɛ yoo ni yeɔ emuu lɛ hiɛ yɛ Nyɔŋmɔ jɔɔmɔ hewɔ, ni mɛni he ninaa amɛbaanyɛ amɛna yɛ gbɛ ni ja nɔ?

14 Mɛɛ miishɛɛ sane ni yɔɔ naakpɛɛ nɛ akɛ gbɔmɔ ni yeɔ emuu lɛ kɛ eŋa ni yeɔ emuu lɛ aaanu ni Nyɔŋmɔ gbee kɛ amɛ miiwie, eekɛɛ amɛ nɔ ni amɛfee ni eejɔɔ amɛ! Akɛni Nyɔŋmɔ jɔɔmɔ yɔɔ mli hewɔ lɛ, shihilɛ efeŋ efolo, shi abaaye abua amɛ ni amɛnyɛ amɛfee nɔ ni akɛɛ amɛfee lɛ. Mɛɛ wɔsɛɛ be po ka amɛhiɛ nɛkɛ! Yɛ be mli ni hefatalɔi enyɔ ni ebote gbalashihilɛ mli ni yɔɔ miishɛɛ nɛɛ damɔ amɛshia ni ji Eden abɔɔ lɛ mli lɛ, eka shi faŋŋ akɛ amɛjwɛŋ nɔ ni baaba yɛ be mli ni amɛtsuɔ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii kɛha amɛ lɛ he nii lɛ he. Yɛ be mli ni amɛkɛ amɛjwɛŋmɔŋ hiŋmɛii kwɛɔ hiɛ kɛyaa wɔsɛɛ be mli shɔŋŋ lɛ, jeee “trom yɛ Eden yɛ bokagbɛ” pɛ ko kɛkɛ amɛna, shi moŋ amɛna shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ ni nɔ eyi obɔ kɛ hii kɛ yei ni yɔɔ miishɛɛ. (1 Mose 2:⁠8) Nuu lɛ kɛ yoo lɛ tsui baanya kɛ amɛsusu he akɛ nɛkɛ gbɔmɛi nɛɛ fɛɛ ji amɛbii, amɛshwiei lɛ, Amɛ fɛɛ amɛyeɔ emuu, fatɔɔ ko bɛ amɛgbɔmɔtsoŋ su kɛ bɔɔ mli, amɛbaahi shi daa akɛ obalaŋtai ni yɔɔ gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa kɛ miishɛɛ yɛ shihilɛ mli, ni amɛ fɛɛ amɛmiijie suɔmɔ ni yeɔ emuu kpo amɛmiitsɔɔ amɛhe, ni amɛ fɛɛ amɛfee ekome kɛmiija amɛ-Bɔlɔ kpeteŋkpele lɛ, amɛ ŋwɛi Tsɛ lɛ, ni amɛkɛ klɛŋklɛŋ adesa ni ji tsɛ kɛ nyɛ lɛ miifee enɛ. Kwɛ bɔ ni klɛŋklɛŋ nuu kɛ yoo lɛ tsui baanya aha yɛ be mli ni amɛsusuɔ weku ni tamɔ nɛkɛ ni amɛaana lɛ he lɛ!

15, 16. (a) Mɛni hewɔ niyenii babaoo baanyɛ ahi shi aha adesa weku lɛ? (b) Yɛ be mli ni weku ni yɔɔ miishɛɛ lɛ ayi faa lɛ, mɛɛ nitsumɔ baahi shi aha amɛ yɛ Eden abɔɔ lɛ sɛɛ?

15 Niyenii babaoo baahi shi aha adesa weku nɛɛ mli bii lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ yɛ shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ. Niyenii babaoo yɛ kɛjɛ shishijee, yɛ Eden abɔɔ lɛ mli. Nyɔŋmɔ eto gbɛjianɔ kɛha amɛ ni ekɛ kwɛɛnii fɛɛ ni woɔ dumɔ wui eha amɛ akɛ niyenii ni haa gbɔmɔtsoŋ hewalɛnamɔ kɛ wala kɛ tsei ni woɔ yibii hu.​—Okɛto Lala 104:24 he.

16 Yɛ be mli ni amɛweku ni yɔɔ miishɛɛ lɛ ayi faa lɛ, amɛbaalɛɛ abɔɔ lɛ mli kɛya shikpɔŋ ni yɔɔ Eden husui asɛɛ lɛ nɔ, ejaakɛ Nyɔŋmɔ wiemɔi lɛ tsɔɔ akɛ asako shikpɔŋ ni yɔɔ Eden sɛɛ lɛ nɔ. Kɛ hooo lɛ, ahuuu nɔ ni ebɛ fɛo tamɔ nɔ ni ahu mli ni asaa mli ni anaa yɛ Eden abɔɔ lɛ mli lɛ. No hewɔ ni amɛ-Bɔlɔ lɛ kɛɛ amɛ akɛ “nyɛyea nɔ” yɛ be mli ni amɛfɔɔ ni amɛyiɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ.​—1 Mose 1:⁠28.

17. Mɛni hewɔ niyenii babaoo baahi shi aha gbɔmɛi ni amɛyi faa lɛ, ni mɛni baaba yɛ naagbee yɛ be mli ni alɛɛɔ trom lɛ mli lɛ?

17 Yɛ be mli ni trom saalɔi kɛ enɔkwɛlɔi ni yeɔ emuu lɛ lɛɛɔ abɔɔ lɛ mli lɛ, amɛbaaye shikpɔŋ lɛ nɔ ni amɛbaana niyenii babaoo kɛjɛ mli amɛha gbɔmɛi ni yi faa lɛ. Yɛ naagbee lɛ, yɛ be mli ni amɛyaa nɔ amɛlɛɛɔ abɔɔ lɛ mli fiofio lɛ, ebaakpele shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ, ni jeŋ muu fɛɛ paradeiso baajɛ mli aba, ni ebaashwere akɛ adesai anaanɔ shia. Ebaafee he ko ni yɔɔ fɛo kɛ ajɛ ŋwɛi akwɛ enɛ, ni ŋwɛi Bɔlɔ lɛ baajaje akɛ ehi naakpa.​—Okɛto Hiob 38:7 he.

18. Mɛni hewɔ jeŋ muu fɛɛ Eden abɔɔ lɛ baafee nɔ ni yeɔ ehe kɛjɛɔ basabasafeemɔ he lɛ, ni mɛɛ toiŋjɔlɛ baahi mli?

18 Toiŋjɔlɛ kwraa ji nɔ ni baahi mli ni naagbai bɛ mli tamɔ Eden abɔɔ ni nuu kɛ yoo ni amɛbote gbalashihilɛ mli ehee lɛ naa amɛhe yɛ mli lɛ. Ehe ebahiaŋ ni amɛaashe oshara ko gbeyei loo akɛ nakai kooloi kɛ loofɔji ni filikiɔ lɛ fɛɛ ni klɛŋklɛŋ gbɔmɔ lɛ, Adam, na amɛ ni ewo amɛ gbɛi lɛ aaaye amɛ awui ko. Taakɛ amɛ klɛŋklɛŋ adesa tsɛ kɛ nyɛ lɛ ji lɛ, mɛi ni yeɔ emuu ni baa jeŋ muu fɛɛ Paradeiso lɛ mli lɛ baaye ŋshɔŋ loi, ŋwɛi loofɔji, kɛ nɔ fɛɛ nɔ ni tsiɔ ehe yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ nɔ, kɛ ŋaŋ kooloi po. Nɛkɛ kooloi ni yɔɔ wala mli ni baa shi nɛɛ kɛ henumɔ baaba amɛhe shi amɛha gbɔmɔ ni abɔ lɛ “yɛ Nyɔŋmɔ subaŋ nɔ” lɛ, ni amɛkɛ lɛ baahi shi yɛ toiŋjɔlɛ mli. Akɛni amɛnuŋtsɔmɛi ni ji adesai lɛ mli hi ni amɛyeɔ emuu hewɔ lɛ amɛbaaye nɛkɛ bɔɔ nii ni baa shi nɛɛ anɔ yɛ toiŋjɔlɛ mli yɛ bɔɔ nii ni ji kooloi lɛ ateŋ. Toiŋjɔlɛ ni nɛkɛ amɛ adesai nuŋtsɔmɛi ni sheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei nɛɛ kɛyeɔ amɛnɔ lɛ mli baalɛɛ ni ebaabu nɛkɛ bɔɔ nii ni yɔɔ wala mli ni tsui enyɔ amɛmli ni baa shi nɛɛ ahe. Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, toiŋjɔlɛ baaba adesai ni yeɔ emuu lɛ kɛ Nyɔŋmɔ ni ajieŋ ejɔɔmɔ kɛjɛŋ amɛnɔ gbi ko gbi ko lɛ teŋ.​—Okɛto Yesaia 11:9 he.

Nyɔŋmɔ Jɔɔ Ehe Kɛjɛ Enibɔɔ Nitsumɔi Fɛɛ Mli

19. (a) Kulɛ mɛni esa akɛ klɛŋklɛŋ nuu kɛ yoo lɛ ayɔse yɛ Nyɔŋmɔ yiŋtoo he? (b) Mɛni Nyɔŋmɔ tsɔɔ yɛ be he?

19 Akɛni adesai enyɔ ni yeɔ emuu nɛɛ baasusu nibii ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ ni afee agbe naa ni kɛ Nyɔŋmɔ yiŋtoo kpaa gbee nɛɛ ahe hewɔ lɛ, amɛbaayoo nɔ ko. Kɛ amɛaanyɛ amɛtsu nitsumɔ ni jɛ Nyɔŋmɔ ŋɔɔ ni yɔɔ naakpɛɛ nɛɛ he nii lɛ, belɛ ebaabi be. Be enyiɛ? Amɛ-Bɔlɔ kɛ ŋwɛi Tsɛ lɛ le. Eha amɛle akɛ nibɔɔ gbii wujiwuji ni tsara nɔ lɛ anaagbee kroko eshɛ, ni akɛ amɛdamɔ “gbɛkɛnaashi,” gbi kroko shishijee, taakɛ bɔ ni Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ kadiɔ nibɔɔ gbii ehaa lɛ naa. Ebaafee gbi ni jɔɔmɔ yɔɔ mli ni atsuu he aha Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ jalɛ yiŋtoo ni yɔɔ krɔŋŋ lɛ. Nuu ni yeɔ emuu lɛ, Nyɔŋmɔ gbalɔ lɛ yɔse enɛ. Mɔ ni jɛɔ mumɔŋ egbaa wɔ lɛ kɛɔ wɔ akɛ:

20. Mɛni Biblia mli sane lɛ kɛɔ yɛ “gbi ni ji gbi kpawo” lɛ he?

20 “Ni Nyɔŋmɔ kwɛ nibii fɛɛ ni efee lɛ, ni naa, ehi naakpa. Ni je na ni je tsɛre, ni efee gbi ni ji gbi ekpaa lɛ. Ni agbe ŋwɛi kɛ shikpɔŋ kɛ amɛsafo lɛ fɛɛ naa. Ni gbi ni ji gbi kpawo lɛ Nyɔŋmɔ gbe enitsumɔ ni etsu lɛ naa, ni ejɔɔ ehe yɛ gbi ni ji gbi kpawo lɛ nɔ kɛjɛ enitsumɔ ni etsu lɛ fɛɛ mli. Ni Nyɔŋmɔ jɔɔ gbi ni ji gbi kpawo lɛ, ni efee lɛ krɔŋkrɔŋ, ejaakɛ no mli ejɔɔ ehe yɛ kɛjɛ anitsumɔ fɛɛ ni Nyɔŋmɔ bɔ ni efee lɛ mli. Enɛɛmɛi ji ŋwɛi kɛ shikpɔŋ shishijee he saji, beni abɔ amɛ lɛ, yɛ gbi nɔ ni Yehowa Nyɔŋmɔ fee shikpɔŋ kɛ ŋwɛi lɛ.”​—1 Mose 1:​31–2:⁠4.

21. (a) Ani Biblia lɛ kɛɔ akɛ Nyɔŋmɔ kɛ ehejɔɔmɔ bi lɛ ba naagbee ni akɛ ehi naakpa? Tsɔɔmɔ mli? (b) Mɛɛ sanebimɔi teɔ shi?

21 Sane lɛ ekɛɛɛ akɛ Nyɔŋmɔ kɛ ehejɔɔmɔ ba naagbee ni akɛ ena akɛ ehi naakpa ni akɛ je na ni je tsɛre, gbi ni ji gbi kpawo lɛ. Bɔni afee ni ekɛ adebɔɔ gbii ekpaa ni tsɔ hiɛ lɛ akpa gbee lɛ, esa akɛ ajaje akɛ gbi ni ji gbi kpawo lɛ hi naakpa. shi ebako naagbee lolo. Ani Yehowa Nyɔŋmɔ baanyɛ ajaje akɛ gbi lɛ hi naakpa yɛ he ni eyashɛ nɛɛ? Ani efee gbi ni ji toiŋjɔlɛ kɛ hejɔɔmɔ gbi kɛha lɛ kɛbashi nɛkɛ be nɛɛ? Shi gbɛkpamɔ ni haa mɔ tsui nyaa ni klɛŋklɛŋ nuu lɛ kɛ yoo lɛ na he ninaa yɛ amɛgbalashihilɛ mlibote gbi lɛ nɔ yɛ Paradeiso lɛ hu? Nyɛhaa wɔkwɛa yɛ be mli ni wɔnaa nɔ ni nyiɛ sɛɛ ba lɛ yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ mli lɛ.

[Shishigbɛ niŋmai]

a Enɛɛmɛi ji gbɛii ni ana yɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ amli yɛ 1 Mose kɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ amli woji krokomɛi ni jɛ mumɔŋ lɛ mli.

Te Obaaha Hetoo Oha Tɛŋŋ?

◻ Mɛɛ nitsumɔ Nyɔŋmɔ kɛha Adam kɛfata abɔɔ Iɛ kwɛmɔ he, ni mɛni yɔɔ enɛ mli?

◻ Mɛni nibɔɔ he sane ni yɔɔ 1 Mose 1:​1-25 Iɛ jieɔ Iɛ kpo?

◻ Mɛɛ gbɛ nɔ atsɔ abɔ klɛŋklɛŋ adesa ŋa lɛ yɛ, ni mɛni Adam kɛɛ yɛ amɛkpeemɔ gbi lɛ nɔ?

◻ Mɛɛ gbɛkpamɔi ka klɛŋklɛŋ adesai enyɔ Iɛ hiɛ?

◻ Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ Nyɔŋmɔ tsɔɔ yɛ akɛ nibɔɔ gbu wuji ni tsara nɔ Iɛ naagbee kroko eshɛ?

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje