Bɔ Ni Ooofee Odamɔ Jeŋba He Kaa Ni Ohia Kɛbaa Lɛ Naa
AFRIKA datrɛfonyo ko kɛɛ: “Gbɔmɛi yeɔ ohia, ejaakɛ amɛji hejɔlɔi. Maŋ lɛ mli eyi obɔ kɛ anihaolɔi sɔŋŋ. Kɛ amɛmiitao nitsumɔ lɛlɛŋ lɛ, amɛbaana eko. Ehe ehiaaa ni mɔ ko aye ohia ŋmɛnɛ.”
Ŋwanejee ko bɛ he akɛ mɛi komɛi ji anihaolɔi, ni anihao baanyɛ ni ekɛ ohia aba. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Mawɔ fioo, majie mihiɛ sɛɛ fio, makota miniji mawo fioo; no koni ohia lɛ aaaba tamɔ ojotswalɔ, kɛ ofimɔ hu tamɔ nuu ni hiɛ tsɛŋ.” (Abɛi 24:33, 34) Shi ohiafoi pii jeee anihaolɔi. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, susumɔ nuu ni ŋma wiemɔi nɛɛ lɛ he: “Kɛbashi be nɛɛ fɛɛ lɛ, hɔmɔ kɛ kumai yeɔ wɔ, ni wɔnyiɛɔ yayai, ni agbalagbalaa wɔ mai, ni wɔbɛ hilɛhe krɛdɛɛ ko.” (1 Korintobii 4:11) Ani eji anihaolɔ ni anyɛɛɛ atsa lɛ? Dabida. Bɔfo Paulo ji mɔ ni ŋma nakai wiemɔi lɛ. Ehala akɛ eeehi shi akɛ mɔ ni bɛ nɔ ko tsɔ bɔni afee ni enyɛ etiu Kristofoi asɔɔmɔ nitsumɔ lɛ sɛɛ jogbaŋŋ. Nibii ni elaaje lɛ ekomɛi hu jɛ nii ni enyɛŋ he nɔ ko efee, tamɔ jamɔ mli yiwaa nɛkɛ.
Ŋmɛnɛ, mɛi ni yeɔ ohia lɛ ateŋ mɛi pii ji mɛi ni amɛnyɛŋ amɛfee shihilɛ ni amɛyɔɔ mli lɛ he nɔ ko—ekolɛ tsɔsemɔ loo woloŋlee ni bɛ, shika-helɛtemɔ shihilɛ ni yaa nɔ efiteɔ, aloo maŋkwramɔŋ naagbai. Mɛi pii gboɔ deŋme kɛjɛɔ leebi maŋkpa aahu kɛyashiɔ beni jenamɔ yi ewa ni nɔ ko bibioo ko pɛ amɛnaa. No hewɔ lɛ hegbɛi ni akɛaana shika kɛtsɔ gbɛi ni ejaaa nɔ lɛ bafeɔ tamɔ nɔ ni sa, nɔ ni he hiaa po. Ni ekolɛ mɛi komɛi po baanyɛ asusu akɛ Biblia lɛ buɔ jeŋba gbonyo yɛ bei komɛi amli lɛ po bem! Yɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, ekɛɔ akɛ: “Agbeee julɔ he guɔ, kɛ hɔmɔ miiye lɛ ni eyaju ni ekɛha esusuma atɔ lɛ.” Ni nilelɔ ko sɔle akɛ: ‘Kaaha miye ohia ni miyaju.’—Abɛi 6:30; 30:8, 9.
Anɔkwayeli—Biblia lɛ Shidaamɔ
Ani nɛkɛ Biblia mli ŋmalɛi nɛɛ kɛ nɔkpɛlɛmɔ haa anɔkwa ni ayeee diɛŋtsɛ? Ojogbaŋŋ, nyɛhaa wɔsusuɔ saji ni awieɔ he ni kɛ enɛ ba lɛ ahe. Yɛ be mli ni ekpɛlɛ nɔ akɛ agbeee julɔ ni juɔ niyenii koni ekɛgbe ehɔmɔ lɛ he guɔ lɛ, Abɛi 6:31 yaa nɔ ekɛɔ akɛ: “Kɛ amɔ lɛ lɛ, etoɔ najiaŋ toi kpawo, ni ekɛ ewe nii fɛɛ tswɛm haa.” Yɛ wiemɔ kroko mli lɛ, kɛ amɔ julɔ lɛ, akɛ mla naa toigbalamɔ lɛ fɛɛ baa enɔ. Ewoɔ etɔmɔ lɛ he nyɔmɔ! No hewɔ lɛ ni eeewo juu he hewalɛ moŋ lɛ, nɛkɛ wiemɔi nɛɛ bɔɔ ohiafoi lɛ kɔkɔ akɛ juu kɛ nibii krokomɛi ni amɛaalaaje, hiɛshishwiemɔ kɛha amɛ diɛŋtsɛ kɛ amɛwekui, kɛ bulɛ ni amɛaalaaje baaba amɛnɔ.
Shi nilelɔ lɛ sɔlemɔ lɛ hu? Ebi ni ekaye ohia, “ni miyaju ni mitɔ mi-Nyɔŋmɔ lɛ gbɛi anɔ.” (Abɛi 30:9) Hɛɛ, anɔkwa ni mɔ ko ni kɛɔ akɛ esɔmɔɔ Yehowa lɛ yeee lɛ baanyɛ ekɛ heguɔgbee aba Nyɔŋmɔ gbɛi lɛ kɛ E-webii asafo lɛ nɔ. Bɔfo Paulo ŋma akɛ: “Oshiɛɔ akɛ, ‘Akaju,’ shi ojuɔ.” Kɛ mɛi ni tsɛɔ amɛhe akɛ Kristofoi lɛ ju lɛ, enɛ baanyɛ aha ‘agbe Nyɔŋmɔ gbɛi lɛ he guɔ yɛ jeŋmaji lɛ ateŋ.’—Romabii 2:21, 24.
Belɛ yiŋtoo kpakpa hewɔ ni Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Ohiafo ni nyiɛɔ emuuyeli mli lɛ, ehi fe mɔ ni egbɛ̀i ekɔdɔ shi eji niiatsɛ.” (Abɛi 28:6) Eyɛ mli akɛ nibii ni eyɔɔ lɛ faaa yɛ bei komɛi amli moŋ, shi bɔfo Paulo ekpɛlɛɛɛ anɔkwa ni ayeee nɔ ni etsɔɔɔ ehe kɛyaaa enɛ hu he. Shi moŋ, eŋma akɛ: “Julɔ lɛ ekaju dɔŋŋ, shi moŋ ebɔ mɔdɛŋ ni ekɛ eniji atsu nitsumɔ kpakpa, koni ena nɔ ko ni ekɛha mɔ ni ehia lɛ lɛ.”—Efesobii 4:28.
Tsabaa lɛ: Wɔhiɛ ni Wɔkɛaafɔ Nyɔŋmɔ Nɔ
Shi mɛi ni tsuɔ nii waa shi amɛnaaa nɔ ko tsɔ ni amɛkɛaakwɛ amɛwekui lɛ hu? Ani anɔkwa ni ayeee aloo po juu sa yɛ amɛsane lɛ mli, titri lɛ kɛji akɛ hela ko mɔ weku lɛ mlinyo ko aloo hiamɔ sane ko te shi lɛ? Mɛi komɛi susuɔ nakai. Mɔ ko ni yɔɔ Afrika maŋ ko mli kɛɛ: “Kɛji akɛ oyeɔ anɔkwa yɛ maŋ ni wɔyɔɔ mli lɛ mli lɛ, onyɛŋ ohi shi. Kɛ oosumɔ ni ohi shi lɛ, belɛ esa akɛ ona gbɛi kɔdɔji komɛi yɛ oshihilɛ mli.”
Ni kɛlɛ nɔ ni mɔ ko fɔɔ namɔ yɛ Afrika fɛɛ ji wiemɔi “Okɛ Ohiɛ Afɔ Nyɔŋmɔ Nɔ” ni aŋmala yɛ lɔlei ahe, yɛ gbogboi ahe, ni akɛkpɛtɛ kar sɔrɔtoi ahe. Biblia lɛ diɛŋtsɛ kɛɔ akɛ: “Okɛ ohiɛ afɔ Yehowa nɔ kɛ otsui fɛɛ.” (Abɛi 3:5) Anɔkwa ni ayeee yɛ shihilɛ mli lɛ nyɛŋ ekɛ nakai Biblia mli ŋaawoo lɛ akpa gbee kɔkɔɔkɔ. Shi ani hiɛ ni akɛfɔɔ Nyɔŋmɔ nɔ lɛ diɛŋtsɛ ji hetoo ni anyɛɔ atsuɔ he nii kɛha jeŋba he kaa ni ohia kɛbaa lɛ?
Akɛ Nyɔŋmɔ sɔɔlɔ lɛ, bɔfo Paulo kɛ shihilɛ ni mli wawai tamɔ ‘hɔmɔ kɛ kumai, ŋmaahilɛ, fɛ̃i kɛ yayai-nyiɛmɔ’ kpe. (2 Korintobii 11:27) Eji anɔkwale akɛ Paulo baasusu bɔ ni eeefee ni eje enɛɛmɛi amli lɛ he! Shi ye be mli ni ekɛ nɔ ni miihe ashɛ afii 25 ena Kristofoi aniiashikpamɔ sɛɛ lɛ, ebaanyɛ eŋma akɛ: “Mile ohia mli shihilɛ ni mile nii amli shihilɛ hu. Mihe ehomɔ yɛ nɔ fɛɛ nɔ kɛ nii fɛɛ mli: tɔɔ jio, hɔmɔ jio, ninamɔ jio, ohia jio. Minyɛɔ nii fɛɛ mifeɔ yɛ mɔ ni wajeɔ mi . . . lɛ mli.” (Filipibii 4:12, 13) Hɛɛ, Paulo kɛ ehiɛ fɔ Nyɔŋmɔ nɔ.
Paulo yɔse akɛ Ŋmalɛ mli shishitoo mlai jeee wiemɔi foji ni ŋɔɔ. Amɛji famɔi ni jɛ Nyɔŋmɔ hiɛkalɔ lɛ ni miisumɔ waa ni eye ebua ni efi mɛi ni taoɔ ni amɛkɛtsu nii lɛ asɛɛ lɛ ŋɔɔ. Blema gbalɔ ko kɛɛ: “Ejaakɛ Yehowa yɔɔ nɛɛ, ehiŋmɛii kpaa shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ, ni ejieɔ ehewalɛ kpo ehaa mɛi ni amɛtsui ehi kɛwula shi yɛ egbɛfaŋ lɛ.”—2 Kronika 16:9.
Ajɔɔ Amɛ yɛ Amɛhiɛ ni Amɛkɛfɔ Nyɔŋmɔ nɔ lɛ Hewɔ
Mɛni hewɔ ewa kɛha mɛi pii akɛ amɛkɛ amɛhiɛ aaafɔ Nyɔŋmɔ nɔ lɛ? Ŋwanejee ko bɛ he akɛ enɛ jɛ amɛjamɔ ni nyɛɛɛ aha amɛ yiŋtoo ni fa ni amɛaadamɔ nɔ amɛkɛfee nakai lɛ hewɔ. Sɔlemɔi lɛ eha Nyɔŋmɔ efee tamɔ nɔ ni ebɛ gbɛi, eji nɔ ko kɛkɛ, ejeee mɔ ko pɔtɛɛ, ni adesa jwɛŋmɔ nyɛɛɛ asusu ehe. Shi kɛtsɔ Biblia lɛ kasemɔ nɔ lɛ, Yehowa Odasefoi ebale Nyɔŋmɔ, jeee akɛ hewalɛ ko ni kɔɔɔ nɔ ko he, shi moŋ akɛ Mɔ pɔtɛɛ ni yɔɔ gbɛi. (Lala 83:19; Hebribii 9:24) Amɛkase akɛ eyɛ sui ni feɔ lɛ mɔ ni sa akɛ wɔkɛ wɔhiɛ fɔɔ enɔ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, taakɛ 2 Mose 34:6 tsɔɔ lɛ, Yehowa ji “Nyɔŋmɔ musuŋtsɔlɔ kɛ durolɔ ni toɔ etsui shi, ni mɔbɔnalɛ kɛ anɔkwale fa pii.” Odasefoi lɛ kɛ amɛhiɛ fɔɔ Nyɔŋmɔ nɔ ni amɛyɔseɔ akɛ ‘enɔkwale fa pii.’ No hewɔ lɛ amɛyɛ hekɛnɔfɔɔ kwraa yɛ eshiwoo akɛ ekɛ jeŋ hee ni ohia ni kumɔɔ mɔ ni amrɔ nɛɛ ehaoɔ adesai ateŋ mɛi ni fa lɛ bɛ mli lɛ baaba lɛ mli.—2 Petro 3:13.
No hewɔ lɛ Yehowa Odasefoi akpekpei abɔ eye odase amɛtsɔɔ akɛ anyɛɔ akɛ hiɛ fɔɔ Nyɔŋmɔ nɔ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, Rosaline, Odasefonyo ko ni yɔɔ Sierra Leone, lɛ tsuɔ nii waa kɛjɛɔ leebi ŋmɛji enumɔ kɛyashiɔ gbɛkɛ tuu, koni ekɛna niyenii kɛ hehaa nɔ kɛha lɛ diɛŋtsɛ ehe kɛ egbekɛbii ekpaa lɛ. Ekɛɛ: “Mɛi pii kɛɔ akɛ anyɛŋ ahi shi akɛ anɔkwafoi, shi mile akɛ enɛ jeee anɔkwale. Yɛ bei komɛi amli lɛ mikɛ naagbai kpeɔ ni mileee bɔ ni mafee mana amɛnaa tsabaa. Shi mile akɛ kɛ mihi shi yɛ anɔkwayeli mli lɛ, nɔ fɛɛ nɔ baaja aha mi. No hewɔ lɛ mibɔɔ mɔdɛŋ waa ni mikafee mɔ ni esaaa Yehowa hiɛ.”
Niŋmalɔ kroko kɛɛ: “Hiɛnɔkamɔ he hiaa ohiafo ni nɔ ko nɔ ko bɛ emusuŋ lɛ . . . kwraa fe aboloo.” Hɛɛ, hiɛnɔkamɔ ni bɛ, nijiaŋwujee, kɛ miishɛɛ ni bɛ kwraa lɛ ji haomɔi ni naa wa fe hɔmɔ. Shi esaaa akɛ mɔ ni baleɔ Nyɔŋmɔ ni ekɛ ehiɛ fɔɔ enɔ lɛ ŋmɛɛɔ ehe ehaa nijiaŋwujee. Rosaline kɛfata he akɛ: “Mitsuɔ nii waa bianɛ, shi mimii shɛɔ mihe, ejaakɛ mile akɛ be lɛ miiba ni migboŋ deŋme ni tamɔ nɛkɛ dɔŋŋ. Amrɔ nɛɛ mitsuɔ nii koni mana niyenii maha mihe kɛ miweku lɛ, shi yɛ Yehowa jeŋ hee lɛ mli lɛ, niyenii babaoo yɛ ni wɔbaaye. No hewɔ lɛ amrɔ nɛɛ miyɛ hiɛnɔkamɔ kɛ miishɛɛ ni kulɛ mibɛ dani mibale Yehowa lɛ.”—Okɛto Yesaia 25:6; Kpojiemɔ 21:3, 4 he.
Eji anɔkwale akɛ mɛi ni kɛ amɛhiɛ fɔɔ Nyɔŋmɔ nɔ lɛ kɛ shika helɛtemɔ mli nɔnyɛɛ baakpe lolo, taakɛ eba bɔfo Paulo nɔ lɛ. Shi ehe ehiaaa ni amɛkɛ amɛhe awo Nyɔŋmɔ mlai amlikuu mli koni amɛkɛna nɔ ko yɛ shika gbɛfaŋ. Lalatsɛ David kɛɛ: “Sa lɛ gbekɛ ji mi, ni agbɛnɛ mitsɔ nuumo, shi minako jalɔ ko ni akwa lɛ aloo ni eseshibii miisisɛ aboloo pɛŋ.” (Lala 37:25) Hɛɛ, Nyɔŋmɔ kwɛɔ mɛi ni kɛ enibii yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe yɛ amɛshihilɛ mli lɛ anɔ ni ejɔɔ amɛ.—Mateo 6:25-33.
No hewɔ lɛ kɛ ohiafo jio lɛ, ‘kaaha ejurɔfeemɔ miitɔo.’ (2 Tesalonikabii 3:13) Kaaŋmɛɛ jeŋba kpakpa he ni okɛsaa. Tswaa okɛ Nyɔŋmɔ teŋ wekukpaa oma shi ni okɛ ohe afɔ enɔ koni eye ebua bo ni onyɛ odamɔ shihilɛ mli naagbai kɛ piŋmɔi anaa. Awoɔ mɛi ni sɔmɔɔ Yehowa ni amɛkɛ amɛhiɛ fɔɔ enɔ kwraa lɛ hewalɛ akɛ: “Nyɛbaa nyɛhe shi yɛ Nyɔŋmɔ nine ni wa lɛ shishi, koni ewo nyɛnɔ yɛ be ni sa mli. Nyɛŋɔa nyɛhaomɔi fɛɛ nyɛfɔa enɔ, ejaakɛ lɛ ejwɛŋɔ nyɛnɔ.”—1 Petro 5:6, 7.
[Wiemɔ ni akɔ ni akɛmiitsu nii ni yɔɔ baafa 6]
“Hiɛnɔkamɔ he hiaa ohiafo ni nɔ ko nɔ ko bɛ emusuŋ lɛ . . . kwraa fe aboloo.”
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]
Yehowa Odasefoi yeɔ buaa gbɔmɛi koni amɛkɛ amɛhiɛ afɔ Nyɔŋmɔ nɔ