Maŋsɛɛ Sanekpakpa Shiɛlɔi Pii Kɛha Jeŋ Muu Fɛɛ Nikpamɔ Lɛ
SEPTEMBER ji nyɔŋ ni okwaafoi kɛkpaa amɛŋmɔshi nibii, shi nikpamɔ nitsumɔ ko ni he hiaa waa gbala mɛi babaoo kɛtee Yehowa Odasefoi kpee Asa ni yɔɔ Jersey City, yɛ Hudson Faa lɛ sɛɛ nɔŋŋ kɛ ojɛ New York City gbɛ lɛ mli, yɛ September 8, 1991. Watchtower Bible School of Gilead klasbii ni ji 91 nɔ lɛ miigbe nikasemɔ naa. Betel weku lɛ mlibii kɛ mɛikrokomɛi ni afɔ amɛ nine aaashɛ 4,263 ba jɛmɛ, ni mɛi krokomɛi 1,151 bo nɔ ni tee nɔ lɛ toi kɛtsɔ telifon kpaa ni akɛtsa kɛtee Brooklyn nitsumɔ he yitso lɛ kɛ ŋmɔ ni yɔɔ Wallkill kɛ Patterson lɛ nɔ.
Gilead Skul lɛ sɛinɔtalɔ, Frederick W. Franz, ni eshwɛ fioo ni ebaaye afii 98 lɛ je nifeemɔ lɛ shishi kɛ sɔlemɔ ni saa mɔ tsui he ni bulɛ babaoo yɔɔ mli. Albert D. Schroeder, ni eji Nɔyeli Kuu lɛ mli mɔ kome kɛ skul lɛ tsutsu onukpa kɛ tsɔɔlɔ lɛ fee sɛinɔtalɔ kɛha amɛnikasemɔ naagbee he gbɛjianɔtoo nɛɛ. Ekai toibolɔi lɛ yɛ wiemɔi ni yɔɔ Lala 2:1, 2 kɛ gbalɛi krokomɛi ni wieɔ nɛkɛ hosomɔ be kɛ be ni jeŋmaji lɛ efee hoo nɛɛ he lɛ he. Nɛkɛ hoofeemɔ shihilɛ nɛɛ ebafee ŋmɔji pii anaagbelemɔ kɛha nikpamɔ nitsumɔ lɛ.
Mɔ ni ha gbi lɛ mli klɛŋklɛŋ wiemɔ ji George M. Couch, ni eji Betel Ajinafoi Akuu lɛ mli mɔ kome. Ewiemɔ lɛ yitso ji “Susumɔ Ojɔɔmɔi lɛ Ahe.” Ekai Gilead nikaselɔi lɛ akɛ ebɛ mra tsɔ kɔkɔɔkɔ akɛ amɛaasusu jɔɔmɔi ni amɛna lɛ ahe. Ewie akɛ eka shi faŋŋ akɛ ajɔɔ nikaselɔi lɛ diɛŋtsɛ waa, shi amɛnine shɛ nɛkɛ jɔɔmɔi nɛɛ anɔ kɛtsɔ hiɛmiamɔ kɛ nitsumɔ nɔ. Nakai nɔŋŋ hu Yakob, ni eye afii 97 lɛ kɛ ŋwɛibɔfo ko nɔ aahu kɛyashi jetsɛremɔ tɔŋŋ—fɛɛ lɛ ni enine ashɛ jɔɔmɔ nɔ. (1 Mose 32:24-32) Nyɛminuu Couch wo nikaselɔi lɛ hewalɛ ni amɛjwɛŋ nibii kpakpai ahe koni amɛtsɔmɔ jɔɔmɔ amɛha mɛi krokomɛi kɛtsɔ jwɛŋmɔŋ toiŋjɔlɛ ni amɛaana kɛtsɔ sɔlemɔ kɛ faishitswaa nɔ lɛ nɔ.
John E. Barr ni eji Nɔyeli Kuu lɛ mli mɔ kome lɛ wie kɛtsa nɔ, kɛ saneyitso ni ji “Nyɛnaa Suɔmɔ Nyɛhaa Nyɛhe.” Yesu sɛɛnyiɛlɔi lɛ sumɔ ni amɛgboi amɛha amɛhe. Ni ebi nikaselɔi lɛ akɛ: “Ani nyɛnuɔ nɛkɛ suɔmɔ nɛɛ he akɛ ekanyaa nyɛ yɛ nyɛtsuii amli?” Ni ekɛɛ, ‘Kɛji suɔmɔ nɛɛ bɛ lɛ, no lɛ wɔjeee nɔ ko kwraa. Nɔ ni etsɔɔ nɔŋŋ ji no.’ (1 Korintobii 13:3) Nyɛminuu Barr tsɔɔ gbɛi pɔtɛɛ komɛi ni abaanyɛ atsɔ nɔ ajie suɔmɔ kpo. Ewo nikaselɔi lɛ hewalɛ ni amɛjie bulɛ kpo amɛtsɔɔ maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi krokomɛi, ni amɛtao ŋaa gbɛi ni amɛaatsɔ nɔ amɛwie. Etsɛ 1 Petro 4:8 yisɛɛ ni ekɛwo amɛ ŋaa akɛ, ‘Nyɛŋmɛa saji ni he ehiaaa lɛ ahe.’ Etsɔɔ mli akɛ gbii ni maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi kɛhoɔ nii lɛ ji gbii ni amɛaatsɔ nɔ amɛjie suɔmɔ kpo kɛtsɔ hiɛdɔɔ ni amɛkɛaatsu he nii lɛ nɔ. Ekai nikaselɔi lɛ akɛ: “Be ko kwraa bɛ ni wɔhiɛɛɛ wɔnyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ suɔmɔ he nyɔmɔ.”—Romabii 13:8.
“Mɛɛ Hekɛnɔfɔɔ Oyɔɔ?” ji saneyitso ni yɔɔ miishɛɛ ni David A. Olson ni ji Sɔɔmɔ Nitsumɔ Ajinafoi Akuu lɛ mli mɔ kome lɛ wie he. Emamɔ hei enyɔ ni hekɛnɔfɔɔ he hiaa yɛlɛ nɔ mi: yɛ Yehowa kɛ egbɛjianɔtoo lɛ mli, ni wɔyɛ yiŋtoi babaoo yɛ enɛ he (Abɛi 14:6; Yeremia 17:8); kɛ agbɛnɛ yɛ mɔ diɛŋtsɛ mli. Maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi yɛ yiŋtoo ni amɛaadamɔ nɔ amɛna hekɛnɔfɔɔ yɛ amɛmli, tamɔ tsɔsemɔ ni amɛna akɛ sɔɔlɔi kɛ nitsumɔ ni Yehowa kɛ egbɛjianɔtoo lɛ kɛwo amɛdɛŋ ni amɛtsu he nii lɛ. Bɔfo Paulo jie nɛkɛ hekɛnɔfɔɔ nɛɛ kpo yɛ yiŋtoi ni tamɔ nakai nɔŋŋ he. (1 Korintobii 16:13; Filipibii 4:13) Shi kɛlɛ, Nyɛminuu Olson wo amɛ ŋaa yɛ hekɛnɔfɔɔ ni fe nine ni je lɛ woɔ he hewalɛ lɛ he, taakɛ abɔ amaniɛ akɛ niŋmalɔ ko ni ale lɛ waa lɛ wie lɛ: “Mifɔɔ mi diɛŋtsɛ miwiemɔ sɛɛ tsɛmɔ. Ehaa misanegbaa ŋɔɔ.” Shi kɛlɛ, hekɛnɔfɔɔ ni ahaa ekɛ heshibaa ŋmɛɔ pɛpɛɛpɛ lɛ baanyɛ eha ana hekɛnɔfɔɔ yɛ mɛi krokomɛi amli. Enɛ bafee anɔkwale lɛlɛŋ yɛ Paulo sane lɛ mli.—Filipibii 1:12-14.
Lyman A. Swingle ni eji Nɔyeli Kuu lɛ mli mɔ kome lɛ tsa nɔ ni ewo nikaselɔi lɛ hewalɛ: “Nyɛyaa Ŋmɔ ni Abaakpa lɛ Mli, Nyɛ Gilead Nikaselɔi ni Egbe Naa!” Ewie akɛ gbi lɛ ji nikpamɔ gbi kɛha Gilead Skul lɛ kɛ agbɛnɛ kɛha jeŋ muu fɛɛ nyɛmifeemɔ lɛ, ejaakɛ mɛi ni egbe nikasemɔ naa nɛɛ baaya ni amɛyafata tsutsu nikaselɔi akpei abɔ ni yɔɔ maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lolo lɛ ahe—ni amɛteŋ mɛi komɛi ji klɛŋklɛŋ klaas, nɔ ni ji enyɔ, kɛ nɔ ni ji etɛ ni afee yɛ 1940 afii lɛ amli lɛ mlibii! Nyɛminuu Swingle wie akɛ yɛ nakai beaŋ lɛ, mɔ ko mɔ ko leee akɛ maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛmɔ nitsumɔ lɛ baatsa nɔ afii 60, aloo akɛ Nazi nɔyeli, Fascist nɔyeli, kɛ nɔyelii krokomɛi ni tsiɔ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ naa lɛ fɛɛ baakumɔ ashwie shi. Ebi akɛ: “Kɛji wɔnaa kpɛɔ wɔhe yɛ nɔ ni Yehowa efee yɛ blema lɛ ahe lɛ, nɔ ni ebaafee yɛ wɔsɛɛ lɛ hu?” Emu ewiemɔ lɛ naa kɛ hewalɛwoo wiemɔ ni ekɛha nikaselɔi lɛ: “Nyɛyaa ŋmɔ lɛ mli!”
Kɛkɛ ni Gilead Skul tsɔɔlɔi onukpai enyɔ lɛ kɛ klaasbii ni ji 91 nɔ lɛ wie nɔ ni ji naagbee nɔ. Jack D. Redford wie yitso ni ji “Nyɛnaa Nilee” he. Ekɛɛ nikaselɔi lɛ akɛ, Gilead Skul lɛ tsɔɔ ŋaalee kɛ sane shishinumɔ, shi esa akɛ amɛna nilee, ni ji nyɛmɔ ni amɛaana ni amɛkɛ amɛŋaalee lɛ atsu nii yɛ gbɛ ni ja nɔ. Ewo nikaselɔi lɛ hewalɛ ni amɛkpoo wiemɔ ni awieɔ akɛ amɛkase nɔ fɛɛ nɔ yɛ Gilead lɛ. “Nɔ ni okaseɔ yɛ skul lɛ sɛɛ lɛ ji nɔ ni he hiaa.” Nibii ni esa akɛ amɛkase lɛ ekomɛi ji: ni amɛkɛ mɛi ahi shi yɛ toiŋjɔlɛ mli, ni amɛnyɛ amɛkɛɛ amɛhefatalɔi, maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi krokomɛi, kɛ nyɛmimɛi hii kɛ yei ni yɔɔ hei ni amɛbaaya lɛ akɛ “Ofainɛ;” ni amɛkwɛ jogbaŋŋ ni amɛkɛ amɛhiɛ akafɔ bɔ ni amɛnaa nɔ ko klɛŋklɛŋ kwraa lɛ nɔ, shi moŋ amɛyoo akɛ naagba fɛɛ naagba he nitsumɔ wa, ni ebiɔ ni ana shihilɛi ahe shishinumɔ ni mli kwɔ dani akɛ ehe ŋaawoo aha; ni amɛna bulɛ amɛha maŋ nɔ he ni akɛ amɛ etee lɛ mlibii lɛ yɛ nyɛmɔ ni amɛkɛtsuɔ shihilɛi ni mli wawai ahe nii lɛ he.—Abɛi 15:28; 16:23; Yakobo 1:19.
Ulysses V. Glass, ni ji Gilead Skul onukpai lɛ ateŋ mɔ kome lɛ kɛ Filipibii 3:16 fee ewiemɔ lɛ yitso. Ejie klaasbii lɛ ayi yɛ hiɛyaa ni amɛna lɛ hewɔ ni ewo amɛ hewalɛ ni amɛya nɔ nakai nɔŋŋ yɛ nakai ŋmalɛ lɛ naa. Eyɛ mli akɛ esa akɛ nikaselɔi lɛ aya nɔ amɛna anɔkwa nilee moŋ, shi etsɔɔ mli akɛ, amɛnyɛŋ amɛle nɔ fɛɛ nɔ. Ekɛ watsi fee nɔ ni etaoɔ etsɔɔ lɛ he mfoniri. Mɔ ni nɔ ni lɛ baanyɛ ale bɔni eeefee ni etsu nii, ni ekolɛ eleee gbɛ ni etsɔɔ nɔ etsuɔ nii lɛ diɛŋtsɛ. Nakai nɔŋŋ, esaaa akɛ maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi lɛ buɔ mɛi ni, eyɛ mli akɛ amɛnilee shɛɛɛ amɛnɔ lɛ moŋ, shi amɛle nɔ ni he hiaa—bɔ ni asheɔ Yehowa gbeyei ahaa lɛ akɛ amɛbaa shi. (Abɛi 1:7) Ekai klaasbii lɛ yɛ bɔ ni ehe hiaa ni amɛha ‘amɛhiŋmɛii anɔ atse’ lɛ he. (Mateo 6:22) Nibii baanyɛ atsi mumɔŋ hiŋmɛi lɛ hiɛ taakɛ ebaanyɛ efee heloonaa hiŋmɛi lɛ nɔŋŋ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, mɛi komɛi susuuu nii ahe kɛyaaa shɔŋŋ—amɛhaa amɛjwɛŋmɔ hiɔ otii fioo pɛ nɔ ni amɛkɛnaa nɔ ni atsɔɔ lɛ—yɛ be mli ni mɛi krokomɛi hu naa saji ahe nibii bibii ni he ehiaaa lɛ moŋ ni egbalaa amɛjwɛŋmɔ kɛjɛɔ otii ni esa akɛ amɛtsu he nii lɛ anɔ.
Naagbee wiemɔ kɛha leebi lɛ yitso ji “Yehowa Gbɛjianɔtoo lɛ Yoomɔ kɛ Ekɛ Nitsumɔ,” ni Theodore Jaracz ni eji Nɔyeli Kuu lɛ mli mɔ kome lɛ kɛha. Nyɛminuu Jaracz wie akɛ eyɛ mli akɛ gbɛjianɔtoi kɛ kui akpei abɔ yɛ je lɛŋ fɛɛ moŋ, shi amɛteŋ ekome too pɛ jɛɛɛ je lɛ mli. Te mɔ ko aaafee tɛŋŋ eyoo nɔ ni damɔ shi kɛha Yehowa? Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛ kadimɔ nii ni haa akɛyooɔ lɛ haa. Biblia lɛ tsɔɔ akɛ ato eŋwɛi bɔɔnii lɛ ahe gbɛjianɔ jogbaŋŋ diɛŋtsɛ. (Lala 103:20, 21; Yesaia 40:26) Anyɛɔ ayooɔ Yehowa shikpɔŋ nɔ gbɛjianɔtoo lɛ kɛtsɔ bɔ ni ato nɔ fɛɛ nɔ he gbɛjianɔ yɛ mli kɛ bɔ ni etsi ehe kwraa kɛjɛ je lɛ he lɛ nɔ, bɔ ni ekɛ ehe kpɛtɛɔ Biblia mli shishitoo mlai ahe, jeŋba mli hetsemɔ ni nɔ kwɔ, kɛ suɔmɔ ni anaa yɛ emlibii lɛ ateŋ lɛ. Nyɛminuu Jaracz wo Gilead nikaselɔi ni egbe naa lɛ hewalɛ ni amɛye amɛbua mɛi babaoo bɔ ni amɛaanyɛ yɛ maji ni amɛbaaya lɛ amli ni amɛyoo Yehowa gbɛjianɔtoo lɛ yɛ Ŋmalɛi lɛ anaa. Yɛ no gbɛfaŋ lɛ, etswa adafi ko ni ha ana miishɛɛ waa: etsɛŋ ni Gilead Skul lɛ mlibii ayi baafa toi enyɔ, kɛyashɛ aaafee nikaselɔi 50 kɛha klaasbii ni ji 93 nɔ lɛ! Agbɛnɛ hu abaaje Gilead Skul Kroko shishi yɛ Germany aaafee nakai be lɛ mli nɔŋŋ. Atswa dɛ waa diɛŋtsɛ be kakadaŋŋ!
Akɛ leebi nifeemɔ lɛ ba naagbee, kɛ yijiemɔ woji ni aha Gilead nikaselɔi 24 lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ. Etsɛŋ ni amɛbaashi kɛya maji sɔrɔtoi 12 nɔ yɛ je lɛŋ hei sɔrɔtoi fɛɛ. Klaasbii lɛ kɛ yiŋkpɛɛ ko ni jɛ amɛtsuiaŋ ha, ni amɛkɛda Nɔyeli Kuu lɛ kɛ Betel weku lɛ shi. Beni aye nii shwane lɛ, Nyɛminuu Charles J. Rice ni eji Watchtower Farms Ajinafoi Akuu lɛ mli nyo lɛ kwɛ Buu-Mɔɔ Nikasemɔ ni akɛ be kukuoo fee lɛ nɔ. Kɛkɛ ni nikaselɔi lɛ fee nɔ ko ni yɔɔ miishɛɛ waa, ni amɛkɛfee niiashikpamɔi ni amɛna yɛ shiɛmɔ mli yɛ nyɔji enumɔ ni amɛkɛkase nii yɛ Wallkill, yɛ New York maŋ lɛ mli lɛ ekomɛi ahe nɔkwɛmɔ nii. Yɛ no sɛɛ lɛ, shiɛlɔi ni badamɔ asafoi sɔrɔtoi ni yɔɔ maŋ lɛ mli lɛ anajiaŋ lɛ fee drama ko ni yitso ji Obalaŋtai ni Kaiɔ Amɛ-Bɔlɔ lɛ Bianɛ.
Nyɛminuu George Gangas, ni eye afii 95 ni eji Nɔyeli Kuu lɛ mli mɔ kome lɛ sɔle sɔlemɔ ko ni henumɔ yɔɔ mli waa tamɔ bɔ ni efɔɔ feemɔ lɛ kɛha Yehowa ni akɛgbe gbɛjianɔtoo lɛ naa. Toibolɔi lɛ tee kɛ miishɛɛ babaoo, ni ŋwanejee ko bɛ he akɛ ekanya amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ koni ena jeŋ muu fɛɛ nikpamɔ nitsumɔ lɛ mli gbɛfaŋnɔ kɛmɔ shi.
[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 22]
Klaasbii lɛ Ahe Saji
Maji sɔrɔtoi anɔ ni amɛjɛ kɛba: 6
Maji sɔrɔtoi ni aha amɛ nitsumɔ yɛ mli: 12
Nikaselɔi lɛ ayifalɛ: 24
Mɛi abɔ ni ji gbalashihilɛ mli hefatalɔi: 12
Afii abɔ ni amɛye lɛ mlijaa: 33.4
Afii abɔ ni amɛkɛhi anɔkwale lɛ mli lɛ mlijaa: 16.13
Afii abɔ ni amɛkɛsɔmɔ kɛ amɛbe fɛɛ mlijaa: 11.3
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 23]
Watchtower Bible School of Gilead lɛ Klaasbii ni Ji 91 Nɔ
Gbɛi ni yɔɔ shishi lɛ miitsɔɔ bɔ ni amɛdamɔ shi Iɛ mli kɛjɛ hiɛgbɛ kɛyaa sɛɛgbɛ, ni amɛgbɛi Iɛ jeɔ shishi kɛjɛɔ abɛkugbɛ kɛyaa ninejurɔgbɛ.
(1) McDowell, A.; Youngquist, L.; Skokan, B.; Wargnier, N.; Miller, Y.; Muñoz, M. (2) Bales, M.; Perez, D.; Attick, E.; Vainikainen, A.; Mostberg, K. (3) DePriest, D.; DePriest, T.; Perez, R.; Wargnier, J.; Muñoz, J.; Miller, J. (4) McDowell, S.; Bales, D.; Skokan, M.; Attick, C.; Youngquist, W.; Vainikainen, J.; Mostberg, S.