Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w93 12/1 bf. 4-10
  • Adebɔɔ Mli Osharai—Ani Nyɔŋmɔ Haa Ebaa?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Adebɔɔ Mli Osharai—Ani Nyɔŋmɔ Haa Ebaa?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Mɛni Ji “Adebɔɔ Mli Oshara”?
  • Namɔ Haa Ebaa?
  • Mɛni Ji Tsabaa ni Yɔɔ?
  • Nyɔŋmɔ Nifeemɔ ni Jwere Wɔhiɛ
  • Kɛ́ Adebɔɔ Mli Osharai Ba
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1996
  • Adebɔɔ Mli Osharai—Ani Eji Bei Lɛ He Okadi?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Ani Adebɔɔ Naa Osharai Ji Toigbalamɔ Ni Jɛ Nyɔŋmɔ Ŋɔɔ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2008
  • Adebɔɔ Naa Osharai​—Ani Eji Odaseyeli Ni Tsɔɔ Akɛ Nyɔŋmɔ Yitsoŋ Wa?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2013
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
w93 12/1 bf. 4-10

Adebɔɔ Mli Osharai​—Ani Nyɔŋmɔ Haa Ebaa?

“NYƆŊMƆ, mɛni ofee wɔ nɛɛ?”

Nɛkɛ ji bɔ ni abɔ amaniɛ akɛ mɔ ko ni yi na wala, ni ekwɛ nifitemɔ ni lasu gɔŋ Nevado del Ruiz ni snoo eha eyiteŋ lɛ fɛmɔ kɛba yɛ Colombia yɛ November 13, 1985 lɛ kɛɛ. Ŋmɔtɔ ni bashwie shi kɛjɛ gɔŋ lɛ yiteŋ lɛ fu Armero maŋ muu lɛ fɛɛ ni egbe gbɔmɛi ní yifalɛ shɛɔ 20,000 yɛ gbɛkɛ kome pɛ mli.

Shishinumɔ yɛ he akɛ mɔ ni yi na wala nɛɛ aaafee enii yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ. Akɛni amɛnyɛɛɛ adebɔɔ mli hewalɛi ni yɔɔ gbeyei lɛ ahe nɔ ko kwraa amɛfee hewɔ lɛ, gbɔmɛi ni ehi shi kɛjɛ blema tɔ̃ɔ lɛ wieɔ akɛ Nyɔŋmɔ ji mɔ ni haa osharai nɛɛ baa. Gbɔmɛi ni hiŋmɛi gbeleko lɛ kɛ gbɔmɛi adesai po shaa afɔle, ni amɛkɛkpaa amɛ ŋshɔ, ŋwɛi, shikpɔŋ, gɔŋ, lasu gɔŋ, kɛ hei krokomɛi ni osharai jɛɔ lɛ anyɔŋmɔi lɛ afai. Ni ŋmɛnɛ po, mɛi komɛi kpɛlɛɔ amanehului ni jɛɔ adebɔɔ mli nifeemɔi amli kɛbaa lɛ anɔ akɛ shɛɛ mli sane aloo Nyɔŋmɔ nifeemɔ.

Shi ani Nyɔŋmɔ ji mɔ ni haa osharai ni baa, ni haa adesai babaoo naa amanehulu, ni ekpataa nii ahiɛ yɛ je lɛŋ fɛɛ lɛ baa lɛlɛŋ? Ani esa akɛ ashwa lɛ? Kɛ wɔmiitao hetooi lɛ, no lɛ ehe miihia ni wɔsusu nibii ni yɔɔ nɛkɛ adebɔɔ osharai nɛɛ amli lɛ ahe waa. Yɛ anɔkwale mli lɛ, esa akɛ wɔpɛi anɔkwa saji ni ale jogbaŋŋ lɛ amli wɔkwɛ.

Mɛni Ji “Adebɔɔ Mli Oshara”?

Beni shikpɔŋ hoso yɛ Tangshan, yɛ China, ni taakɛ chinabii amaŋ amaniɛbɔɔ tsɔɔ lɛ, egbe gbɔmɛi 242,000, ni Lasuogbele Andrew tswa kɛbabote South Florida kɛ Louisiana ni efite nii ni naa shɛɔ dɔlai akpekpei akpei abɔ lɛ, atswa nɛkɛ adebɔɔ mli osharai nɛɛ ahe adafi waa yɛ majimaji ateŋ adafitswaa woji amli. Shi, eji shikpɔŋhosomɔ nɛɛ ba yɛ Gobi Shia Ŋa ni gbɔmɛi bɛ nɔ lɛ nɔ, aaafee shitoi 700 yɛ Tangshan kooyi-anaigbɛ, aloo eji Lasuogbele Andrew tswa kɛtsɔ he kroko ni ehewalɛ fɛɛ tã yɛ ŋshɔŋ, ni ebaaa shikpɔŋ kwraa kulɛ mɛni abaakɛɛ? Kulɛ akaiŋ amɛ kwraa ŋmɛnɛ.

Belɛ, eyɛ faŋŋ akɛ kɛ wɔmiiwie adebɔɔ mli osharai ahe lɛ, jeee adebɔɔ mli hewalɛi akpojiemɔi ni yɔɔ gbeyei pɛ he wɔwieɔ lɛ. Daa afi lɛ, shikpɔŋhosomɔi akpei abɔ, ewuji kɛ bibii fɛɛ, kɛ ahum, lasuogbelei, kɛ lasu gɔŋ fɛmɔi nyɔŋmai abɔ, kɛ adebɔɔ mli osharai wuji babaoo baa ni ŋmalamɔ kɛkɛ aŋmalaa ashwieɔ shi yɛ woji amli. Shi, kɛ nɛkɛ nibii ni baa nɛɛ kpata wala kɛ nibii babaoo hiɛ, ni ekɛ naagba ba yɛ daa gbi shihilɛ mli nibii agbɛfaŋ lɛ, amɛbatsɔɔ osharai.

Esa akɛ akadi akɛ jeee be fɛɛ be nifitemɔ kɛ nyɔmɔbɔɔ ni jɛɔ mli lɛ kɛ adebɔɔ mli hewalɛ ni kɛba lɛ naawalɛ nyiɛɔ pɛpɛɛpɛ. Ejeee doo akɛ adebɔɔ mli hewalɛi akpojiemɔ kpele fe fɛɛ lɛ kɛ oshara kpeteŋkpele fe fɛɛ baa. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, yɛ 1971 mli lɛ shikpɔŋhosomɔ ko ni naawalɛ shɛɔ 6.6 yɛ Richter susumɔ lɛ nɔ ba yɛ San Fernando, yɛ California, ni egbe mɛi 65. No sɛɛ afi lɛ, eko ni naawalɛ ji 6.2 hoso yɛ Managua, yɛ Nicaragua, ni egbe mɛi 5,000!

Enɛ hewɔ lɛ, esa akɛ wɔbi yɛ bɔ ni adebɔɔ mli osharai kpataa nii ahiɛ babaoo lɛ he akɛ: Ani adebɔɔ mli hewalɛi lɛ anaa ewa waa fe nine? Aloo ani adesai anifeemɔi fata he ni eha naagba lɛ ba?

Namɔ Haa Ebaa?

Biblia lɛ wieɔ Yehowa he akɛ nibii fɛɛ ni yɔɔ, ní shikpɔŋ nɛɛ mli adebɔɔ mli hewalɛi fata he lɛ a-Bɔlɔ Kpeteŋkpele. (1 Mose 1:1; Nehemia 9:6; Hebribii 3:4; Kpojiemɔ 4:11) Enɛ etsɔɔɔ akɛ lɛ etsɔɔ he fɛɛ he ni kɔɔyɔɔ atswa kɛya aloo lɛ ehaa nugbɔ nɛɔ. Shi moŋ, eto mlai komɛi ahe gbɛjianɔ, ni nomɛi kudɔɔ shikpɔŋ lɛ kɛ nibii ni ebɔle he lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ, wɔkaneɔ shishijee hiamɔ nifeemɔi ni haa wala nyɛɔ ehiɔ shikpɔŋ nɛɛ nɔ lɛ amli etɛ he sane yɛ Jajelɔ 1:​5-7​—hulu shitee kɛ eshinyɔɔ daa gbi, bɔ ni kɔɔyɔɔtswaa yɔɔ ni etsakeee lɛ, kɛ nu shibɔlemɔ lɛ. Kɛji adesai le jio, amɛleee jio, nɛkɛ adebɔɔ mli gbɛjianɔtoi nɛɛ kɛ ekrokomɛi ni tamɔ amɛ, ni kɔɔ kɔɔyɔɔ mli tsakemɔ, shikpɔŋ mli tɛi ahe nilee, kɛ nibii ni ebɔle wɔhe yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ ahe lɛ etee nɔ etsu nii aahu afii akpei abɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, mɔ ni ŋma Jajelɔ wolo lɛ miigbala jwɛŋmɔ kɛmiiya sɔrɔto-feemɔ ni yɔɔ adebɔɔ gbɛi ni tsakeee ni ebɛ naagbee hu lɛ kɛ adesa shihilɛ ni tsakeɔ ni esɛɛ etsɛɛɛ lɛ teŋ.

Jeee akɛ Yehowa ji adebɔɔ mli hewalɛi lɛ a-Bɔlɔ kɛkɛ, shi moŋ eyɛ hewalɛ ni ekɛaakudɔ amɛ. Wɔnaa nibii ni aŋmala yɛ Biblia lɛ mli fɛɛ ni tsɔɔ bɔ ni Yehowa kudɔɔ nakai hewalɛi lɛ ni ekɛtsuɔ eyiŋtoi ahe nii. Nɔ ni fata he ji Ŋshɔ Tsuru lɛ mli gbamɔ yɛ Mose gbii lɛ amli kɛ hulu kɛ nyɔŋtsere hu ni eha amɛwa amɛdamɔ shi yɛ amɛnyiɛmɔ hei lɛ yɛ ŋwɛiniiaŋ yɛ Yoshua be mli lɛ. (2 Mose 14:21-28; Yoshua 10:​12, 13) Yesu Kristo, ni ji Nyɔŋmɔ Bi kɛ Mesia ni awo shi yɛ ehe lɛ hu jie hewalɛ ni eyɔɔ yɛ adebɔɔ mli hewalɛi anɔ lɛ kpo, akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, beni eha ahum ko kpa tswaa yɛ Galilea Ŋshɔ lɛ nɔ lɛ. (Marko 4:​37-39) Saji tamɔ enɛɛmɛi haa akpɛlɛɔ nɔ akɛ Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ e-Bi, Yesu Kristo baanyɛ akudɔ nibii ni saa shihilɛ he yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ lɛ fɛɛ kɛmɔ shi.​—2 Kronika 20:6; Yeremia 32:​17; Mateo 19:⁠26.

Kɛji nakai ji sane lɛ, ani wɔbaanyɛ wɔshwa Nyɔŋmɔ yɛ nifitemɔ kɛ nibii ahiɛkpatamɔ ni etee hiɛ babaoo yɛ bei nɛɛ amli, ni jɛ adebɔɔ mli osharai lɛ he? Kɛji wɔɔha sane nɛɛ hetoo lɛ, klɛŋklɛŋ lɛ esa akɛ wɔsusu he wɔkwɛ akɛ ani odaseyeli yɛ ni tsɔɔ akɛ adebɔɔ mli hewalɛi lɛ anaa ewa waa yɛ bei nɛɛ amli, ni ekolɛ anyɛɛɛ akudɔ amɛ dɔŋŋ po lo.

Kadimɔ nɔ ni Natural Disasters​—Acts of God or Acts of Man? wolo lɛ yɔɔ kɛɛmɔ yɛ enɛ gbɛfaŋ: “Odaseyeli ko kwraa bɛ ni tsɔɔ akɛ kɔɔyɔɔŋ tsakemɔ nifeemɔi ni kɔɔ nu hɔmɔ, nu afuai, kɛ ahum he lɛ miitsake. Ni shikpɔŋ mli tɛi ahe nilelɔ ko ewieko akɛ shikpɔŋ lɛ hetsimɔi ní kɔɔ shikpɔŋhosomɔi, lasu gɔŋ fɛmɔi kɛ tsunami (shikpɔŋhosomɔ gbɛɛmɔ nyiɛmɔi) ahe lɛ naa miiwa wa waa.” Nakai nɔŋŋ Earthshock wolo lɛ hu wie akɛ: “Shikpɔŋwuji lɛ eko fɛɛ eko mli tɛi yɛ nibii ni tsɔɔ shikpɔŋ hetsimɔi wuji kɛ bibii babaoo ni eba, ni kɛji eko aaaba ŋmɛnɛ lɛ, eeefee oshara kɛ amanehulu kpele kɛha gbɔmɛi adesai​—ni ayɛ nɔmimaa yɛ jeŋ nilee mli akɛ nɛkɛ shikpɔŋ hetsimɔi nɛɛ baaba ekoŋŋ shii abɔ yɛ wɔsɛɛ be mli.” Yɛ wiemɔ kroko mli lɛ, shikpɔŋ lɛ kɛ ehewalɛ ni haa etsiɔ ehe lɛ etee nɔ ehi shi nakai nɔŋŋ yɛ yinɔi lɛ amli. No hewɔ lɛ, kɛji akɔntaabui komɛi tsɔɔ akɛ bɔ ni shikpɔŋ lɛ tsiɔ ehe lɛ etee nɔ babaoo po lɛ, shikpɔŋ lɛ tsiii ehe gidigidi bɔ ni anyɛɛɛ akudɔ yɛ wɔ amrɔ bei nɛɛ amli.

Belɛ, mɛni eha bɔ ni adebɔɔ mli osharai ni wɔkaneɔ he saji lɛ baa kɛtsaraa nɔ, kɛ bɔ ni efiteɔ nii lɛ etee hiɛ waa lɛ mɔ? Kɛ jeee adebɔɔ mli hewalɛi lɛ abaashwa lɛ, no lɛ esa akɛ akɛ shwamɔ lɛ afɔ̃ gbɔmɛi adesai anɔ mɔ. Ni, lɛlɛŋ hu, jeŋ nilelɔi eyoo akɛ adesai anifeemɔi eha adebɔɔ mli osharai efee nɔ ni baanyɛ aba wɔshihilɛ mli nibii ni ebɔle wɔhe lɛ anɔ, ni amɛbaakpata hiɛ waa hu. Yɛ maji ni kpaako amɛyaa amɛhiɛ lɛ amli lɛ, bɔ ni niyenii hehiamɔ yaa hiɛ waa lɛ nyɛɔ okwaafoi anɔ ni amɛhuɔ shikpɔŋ ni yɔɔ lɛ nɔ, aloo amɛfolɔɔ kooi ni he hiaa lɛ koni amɛna shikpɔŋ ni amɛkɛhu. Enɛ haa nugbɔnɛmɔ fɔɔ sũ lɛ kɛyaa. Gbɔmɛi ayifalɛ ni yaa hiɛ lɛ hu haa amamɔɔ shihilɛ hei ni ewo muji oyayaayai, ni amamɔɔ lɛ basabasa yɛ hei ni bɛ shweshweeshwe. Yɛ maji ni etee amɛhiɛ lɛ amli po lɛ, gbɔmɛi, tamɔ mɛi akpekpei abɔ ni yɔɔ San Andreas Shikpɔŋ Gbamɔ He yɛ california lɛ kɛ amɛhe ewo oshara mli, yɛ kɔkɔbɔɔi ni yɔɔ faŋŋ lɛ fɛɛ sɛɛ. Kɛji nɔ ko ni efɔɔɔ baa​—ahum, nu afua, aloo shikpɔŋhosomɔ​—ba lɛ, ani abaanyɛ atsɛ nɔ ni baajɛ mli aba lɛ akɛ “adebɔɔ mli” oshara?

Enɛ he nɔkwɛmɔ titri ji nu hɔmɔ ni eba Afrika Sahel Ŋa Nɔ lɛ. Bei pii lɛ wɔsusuɔ nu hɔmɔ he akɛ nugbɔ ni enɛɛɛ loo nu ni anaaa, ni ekɛ hɔmɔ kɛ gbele baa. Shi ani hɔmɔ ni naa wa waa ni eba jɛmɛ lɛ jɛ nu ni anaaa kɛkɛ? Nature on the Rampage wolo lɛ wie akɛ: “Odaseyeli ni jeŋ nilee kɛ yelikɛbuamɔ mli nilelɔi ebua naa lɛ tsɔɔ akɛ hɔmɔ ni baa ŋmɛnɛ lɛ yaa nɔ, jeee yɛ nu hɔmɔ ni sɛɛ tsɛɔ hewɔ kɛkɛ, shi moŋ ejɛɔ bɔ ni afite ashikpɔŋ lɛ kɛ nu jɛɛhei aahu kɛtsa nɔ be babaoo lɛ. . . . Bɔ ni shia baa Sahel Ŋa lɛ nɔ babaoo lɛ jɛ adesai anifeemɔ.” South Africa adafitswaa wolo, The Natal Witness lɛ wie akɛ: “Hɔmɔ kɔɔɔ niyenii ni bɛ he; ekɔɔ nine ni shɛɛɛ niyenii nɔ lɛ he. Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, ekɔɔ ohia he.”

Abaanyɛ awie nakai nɔŋŋ yɛ nifitemɔ babaoo ni jɛɔ osharai krokomɛi amli baa lɛ he. Nikasemɔi etsɔɔ akɛ je lɛŋ maji ni bɛ shika lɛ gboiɔ babaoo kwraa fe bɔ ni sa kɛjɛɔ adebɔɔ mli osharai amli fe bɔ ni ebaa lɛ yɛ maji ni yɔɔ nii lɛ amli. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, taakɛ nikasemɔi nɛɛ ekome tsɔɔ lɛ, kɛjɛ 1960 kɛbashi 1981 lɛ, shikpɔŋhosomɔi kɛ osharai krokomɛi 43 ba Japan, ni mɛi 2,700 gboi yɛ mli, ni kɛ aja mli lɛ efeɔ gbelei 63 yɛ oshara kome mli. Yɛ nakai be lɛ mli nɔŋŋ lɛ, osharai 31 ba Peru, ni mɛi 91,000 gboi yɛ mli, aloo mɛi 2,900 yɛ oshara kome mli. Mɛni hewɔ eyɔɔ sɔrɔto lɛ? Ekolɛ adebɔɔ mli hewalɛ kɛ osharai nɛɛ ba moŋ, shi gbɔmɛi adesai anifeemɔi​—yɛ shihilɛ mli, shika gbɛfaŋ, kɛ maŋkwramɔŋ​—esa akɛ ashwa yɛ sɔrɔto-feemɔ babaoo ni yɔɔ mɛi abɔ ni gboi kɛ nibii babaoo ni hiɛ kpata lɛ mli lɛ he.

Mɛni Ji Tsabaa ni Yɔɔ?

Jeŋ nilelɔi kɛ ŋaalɔi ebɔ mɔdɛŋ aahu afii babaoo akɛ amɛaatao gbɛi ni amɛaatsɔ nɔ amɛkpee adebɔɔ mli osharai anaa. Amɛgbuɔ shi kɛyaa shikpɔŋ lɛ shishi tɔ̃ɔ ni amɛmiibɔ mɔdɛŋ ni amɛnu bɔ ni feɔ ni shikpɔŋhosomɔi kɛ lasu gɔji fɛɔ lɛ shishi. Amɛkɛ ŋwɛiniiaŋ shibɔlemɔ ŋulamii kwɛɔ kɔɔyɔɔŋ tsakemɔi koni amɛkɛkwɛ hei ni ahum baatswa kɛtsɔ aloo amɛkɛtswa nu afuai loo nu hɔmɔ he adafi. Nɛkɛ niiamlitaomɔ nɛɛ fɛɛ eha amɛle saji ni amɛhiɛ ka nɔ akɛ ebaaha amɛnyɛ amɛba bɔ ni adebɔɔ mli osharai fiteɔ nii ehaa lɛ shi.

Ani nɔ ko ejɛ nɛkɛ mɔdɛŋbɔɔ nɛɛ mli eba? Gbɛjianɔtoo ko ni kwɛɔ adebɔɔ mli nibii lɛ wie nɛkɛ ŋaa gbɛ ni afite shika pii yɛ he nɛɛ he akɛ: “Nɛkɛ ŋaa gbɛi nɛɛ ahe hiaa. Shi kɛ amɛheɔ shika kɛ mɔdɛŋbɔɔ babaoo fe bɔ ni sa​—kɛ amɛbafee naajiemɔ nɔ ni adamɔɔ nɔ akuɔ hiɛ afɔɔ osharai ni yɔɔ mɛi ni ebaa amɛnɔ lɛ ashihilɛ hei, ni haa osharai naa waa waa lɛ​—no lɛ amɛfite nii babaoo moŋ fe ni eeetsu nɔ kpakpa.” Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, eyɛ mli akɛ ehi jogbaŋŋ akɛ aaale akɛ nu afua kɛ ŋshɔ baanyɛ aba Bangladesh ŋshɔnaa shikpɔji anɔ moŋ, shi enɛ ni amɛle lɛ etsiii Bangladeshbii akpekpei abɔ anaa ni amɛkayahi jɛmɛ. Ni nɔ ni jɛɔ mli baa ji osharai ni tsara nɔ be fɛɛ be, ni mɛi ni gboiɔ lɛ ayifalɛ shɛɔ akpei ohai abɔ.

Eyɛ faŋŋ akɛ, jeŋ nilee mli saji ahe baa sɛɛnamɔ kɛyawaa he ko. Nɔ kroko hu ni he hiaa ji nyɛmɔ ni akɛaajie nɔnyɛɛ ni haaa gbɔmɛi anyɛ nɔ ko amɛfee, akɛ ja amɛyahi nɛkɛ hei ni osharai yɔɔ waa nɛɛ, aloo ni amɛshihilɛ aha amɛfite nibii ni ebɔle amɛhe kɛkpe lɛ kɛjɛ amɛnɔ. Yɛ wiemɔ kroko mli lɛ, kɛ abaaba nifitemɔ ni hewalɛi nɛɛ kɛbaa lɛ shi lɛ, no lɛ ebaabi ni atsake shihilɛ, shika gbɛfaŋ, kɛ maŋkwramɔŋ gbɛjianɔtoo ni wɔyɔɔ mli lɛ kwraa. Namɔ baanyɛ nitsumɔ tamɔ nɛkɛ etsu? Ja Mɔ ni baanyɛ akudɔ hewalɛi ni kɛ adebɔɔ mli osharai baa lɛ nɔŋŋ pɛ.

Nyɔŋmɔ Nifeemɔ ni Jwere Wɔhiɛ

Jeee ehe okadii lɛ pɛ ahe nii Yehowa Nyɔŋmɔ baatsu. Shi moŋ, ebaaya adesai amanehului lɛ ashishifa he tɔ̃ɔ. Ebaafo maŋkwramɔ, jarayeli, kɛ jamɔ gbɛjianɔtoi ni kɛ hiɛjoomɔ kɛ nɔnyɛɛ ‘eye gbɔmɔ nɔ ni ekɛye lɛ awui’ lɛ fɛɛ sɛɛ kwraa. (Jajelɔ 8:⁠9) Mɔ fɛɛ mɔ ni le Biblia lɛ jogbaŋŋ lɛ kadiɔ akɛ gbalɛi babaoo yɛ mli ni tsɔɔ be mli ni Nyɔŋmɔ baatsu nii ni ekɛjie efɔŋ feemɔ kɛ amanehulu kwraa kɛjɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni esaa eto shikpɔŋ nɔ paradeiso shihilɛ ni toiŋjɔlɛ kɛ jalɛ hiɔ mli ema shi ekoŋŋ.​—Lala 37:​9-11, 29; Yesaia 13:9; 65:​17, 20-25; Yeremia 25:​31-33; 2 Petro 3:7; kɛ Kpojiemɔ 11:⁠18.

No ji nɔ ni Yesu Kristo tsɔɔ esɛɛnyiɛlɔi lɛ ni amɛsɔle amɛbi lɛ, ni ji akɛ, “Ha omaŋtsɛyeli lɛ aba. Ha afee nɔ ni osumɔɔ yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ taakɛ afeɔ yɛ ŋwɛi lɛ.” (Mateo 6:​10, New World Translation) Mesia Maŋtsɛyeli lɛ baajie adesai ni yeee emuu lɛ anɔyelii nɛɛ fɛɛ ni ebaaye amɛnajiaŋ, taakɛ gbalɔ Daniel gba efɔ shi lɛ: “Nɛkɛ maŋtsɛmɛi nɛɛ ayinɔ lɛ, Nyɔŋmɔ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ aaatee maŋtsɛyeli ko shi ama shi ni efiteŋ dɔŋŋ kɛaatee naanɔ, ni ashiŋ maŋtsɛyeli nɛɛ ahaŋ maŋ kroko; eeejwara maŋtsɛyelii nɛɛ fɛɛ wɔtsɔwɔtsɔ, ni eeekpata amɛhiɛ, shi lɛ diɛŋtsɛ lɛ eeedamɔ shi kɛaatee naanɔ.”​—Daniel 2:⁠44.

Mɛni Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ baatsu ni jeŋmaji ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ nyɛŋ? Biblia lɛ haa wɔtsɔɔ hiɛ wɔnaa nɔ ni baaba lɛ he ninaa ko ni yɔɔ miishɛɛ. Yɛ hɔmɔ kɛ ohia najiaŋ lɛ, “shikpɔŋ lɛ nɔ aaaba-abele babaoo kɛyashwie gɔji lɛ ayiteaŋ,” ni “ŋa nɔ tso aaawo eyibii, ni”shikpɔŋ lɛ aaaba enii, ni amɛaahi shi shweshweeshwe yɛ amɛshikpɔŋ lɛ nɔ.” (Lala 72:​16; Ezekiel 34:27) Biblia lɛ kɛɔ wɔ yɛ adebɔɔ mli nibii ni ebɔle wɔhe lɛ hu agbɛfaŋ akɛ: “Ŋa kpataa kɛ shikpɔŋ gbiŋ lɛ aaanya, ŋa kplanaa lɛ hu mli aaafili lɛ, ni eeegba afofro tamɔ fɔfɔi! . . . Ejaakɛ nui aaatue yɛ ŋa kpataa nɔ, ni faai aaaho yɛ ŋa olɛŋlɛ nɔ. Shia ŋa ni nɔ edɔ aaatsɔ kpaakpo, ni shikpɔŋ ni nu bɛ nɔ aaatsɔ nui ni baa sɔŋŋ.” Yesaia 35:​1, 6, 7) Ni tai bɛ dɔŋŋ.​—Lala 46:⁠10.

Bɔ ni Yehowa Nyɔŋmɔ baafee etsu enɛ fɛɛ, kɛ bɔ ni ebaatsu adebɔɔ mli hewalɛi lɛ ahe nii eha koni amɛkɛ oshara ko akaba dɔŋŋ lɛ, no lɛ Biblia lɛ ewieee. Shi, nɔ ni nɔmimaa yɔɔ he ji akɛ, mɛi fɛɛ ni baahi shi yɛ nakai jalɛ nɔyeli lɛ shishi lɛ, “amɛgboŋ deŋme yakatswaa, ni amɛfɔŋ amɛhaŋ oshara; ejaakɛ mɛi ni Yehowa ejɔɔ amɛ lɛ aseshibii ji amɛ, ni amɛshwiei kɛ amɛ aaahi shi.”​—Yesaia 65:⁠23.

Yehowa Odasefoi etsɔ nɛkɛ wolo tɛtrɛɛ nɛɛ, kɛ woji krokomɛi ni Buu Mɔɔ Asafo lɛ efee lɛ anɔ amɛtsɔɔ shii abɔ akɛ ato Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ ama shi yɛ ŋwɛi yɛ afi 1914. Akɛ odaseyeli eha yɛ je lɛŋ fɛɛ yɛ Maŋtsɛyeli lɛ gbɛtsɔɔmɔ shishi, aaafee afii 80 sɔŋŋ nɛ, ni ŋmɛnɛ, wɔbɛŋkɛ “ŋwɛi hee kɛ shikpɔŋ hee” ni awo shi yɛ he lɛ he kpaakpa. Abaaha adesai aye amɛhe, jeee kɛjɛ nibii ni adebɔɔ mli osharai fiteɔ lɛ mli kɛkɛ, shi moŋ kɛjɛ piŋmɔ kɛ amanehulu ni ehao adesai aweku lɛ aahu yɛ afii akpei ekpaa ni eho lɛ mli fɛɛ lɛ. Abaanyɛ awie yɛ nakai be lɛ he lɛlɛŋ akɛ, “tsutsu nii lɛ eho etee.”​—2 Petro 3:​13; Kpojiemɔ 21:4; Mateo 24:⁠14.

Shi, amrɔ nɛɛ hu? Ani Nyɔŋmɔ miifee nɔ ko yɛ mɛi ni ehao yɛ adebɔɔ mli nibii aloo yɛ nibii krokomɛi ahewɔ lɛ ahe? Eka shi faŋŋ akɛ eefee, shi jeee doo akɛ eefee bɔ ni mɛi pii kpaa gbɛ akɛ ebaafee lɛ.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 8, 9]

Adesai anifeemɔi eha wɔshihilɛ efee nɔ ni adebɔɔ mli osharai baanyɛ aba wɔnɔ

[He ni Sane lɛ Jɛ]

Laif/Sipa Press

Chamussy/Sipa Press

Wesley Bocxe/Sipa Press

Jose Nicolas/Sipa Press

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje