Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w99 1/1 bf. 11-20
  • “Nyɛwoa Nyɛtsuii Ekãa”

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • “Nyɛwoa Nyɛtsuii Ekãa”
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Abraham Hemɔkɛyeli he Nɔkwɛmɔnɔ Lɛ
  • Nyɔŋmɔ Toi ni Aaabo
  • Nyɔŋmɔ ní Akɛaawie
  • Hemɔkɛyeli he Okadi ni Aŋma Afɔ̃ Shi
  • Ná Hemɔkɛyeli Ŋmɛnɛ
  • Etsɛŋ ni Hiɛnɔkamɔ lɛ Baaba Mli
  • Yehowa Tsɛ Lɛ ‘Enaanyo’
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2016
  • Ani Oyɛ Hemɔkɛyeli Ni Tamɔ Abraham Nɔ̃ Lɛ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
  • “Hemɔkɛyeli Naa Wɔnyiɛɔ yɛ, Shi Jeee Ninamɔ Naa”
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1998
  • Abraham kɛ Sara Obaanyɛ Okase Amɛhemɔkɛyeli Lɛ!
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2004
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
w99 1/1 bf. 11-20

“Nyɛwoa Nyɛtsuii Ekãa”

“Tsuishitoo ehia nyɛ, koni, beni nyɛfee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii lɛ, nyɛnine ashɛ shiwoo lɛ nɔ.”—HEBRIBII 10:36.

1, 2. (a) Mɛni ba Kristofoi babaoo anɔ yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli? (b) Mɛni hewɔ eyɔɔ mlɛo akɛ hemɔkɛyeli aaagbɔjɔ lɛ?

YƐ BIBLIA ŋmalɔi lɛ fɛɛ ateŋ lɛ, mɔ ko kwraa etsĩii hemɔkɛyeli tã babaoo fe bɔfo Paulo. Ni efɔɔ mɛi ni hemɔkɛyeli egbɔjɔ loo egbo lɛ ahe wiemɔ kpitiokpitio. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Himeneo kɛ Aleksandro “[kɛ] hemɔkɛyeli lɛ yasha shi.” (1 Timoteo 1:19, 20) Dema shi Paulo akɛni “esumɔ amrɔmrɔ nɛɛ je nɛŋ” lɛ hewɔ. (2 Timoteo 4:10) Mɛi komɛi “ekpa yɛ hemɔkɛyeli lɛ sɛɛ,” kɛtsɔ amɛnifeemɔi fɔji ní esaaa Kristofoi lɛ anɔ. Akɛ apasa nilee elaka mɛi krokomɛi hu ni “amɛdu gbɛ kɛjɛ hemɔkɛyeli lɛ he.”—1 Timoteo 5:8; 6:20, 21.

2 Mɛni hewɔ nakai Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ anine nyɛ shi yɛ nɛkɛ gbɛ̀i anɔ lɛ? Ojogbaŋŋ, “hemɔkɛyeli ji nii ni mɛi ahiɛ kã nɔ lɛ anɔ hewalɛnamɔ kɛ nii ni anaaa lɛ anɔ mimaa.” (Hebribii 11:1) Wɔnáa nɔ ni wɔnaaa lɛ mli hemɔkɛyeli. Ehe ehiaaa kɛha nibii ni wɔnaa lɛ. Eyɛ mlɛo akɛ aaatsu nii kɛha ninamɔ ni anaa fe mumɔŋ ninamɔ ni anaaa. (Mateo 19:21, 22) Nibii babaoo ni anaa—tamɔ “heloo lɛ sɛɛdii nii lɛ kɛ hiŋmɛii lɛ asɛɛdii nii lɛ”—feɔ wɔheloo ni yeee emuu lɛ akɔnɔ waa, ni ebaanyɛ egbɔjɔ wɔhemɔkɛyeli.—1 Yohane 2:16.

3. Mɛɛ hemɔkɛyeli esa akɛ Kristofonyo aná?

3 Ni kɛlɛ, Paulo kɛɛ akɛ, “mɔ ni baa Nyɔŋmɔ ŋɔɔ lɛ, ja ehe eye akɛ eyɛ, ni eji mɛi ni taoɔ esɛɛgbɛ lɛ anyɔmɔwolɔ hu.” Mose ná hemɔkɛyeli ni tamɔ nakai. “Nyɔmɔwoo lɛ ekwɛɔ,” ni “emɔ mɔ ni anaaa lɛ lɛ mli tamɔ nɔ ni eena lɛ.” (Hebribii 11:6, 24, 26, 27) Hemɔkɛyeli ni tamɔ nɛkɛ he hiaa Kristofonyo. Taakɛ wɔna yɛ nikasemɔ ni tsɔ enɛ hiɛ lɛ mli lɛ, Abraham ji nɔkwɛmɔnɔ fɛfɛo yɛ enɛ gbɛfaŋ.

Abraham Hemɔkɛyeli he Nɔkwɛmɔnɔ Lɛ

4. Abraham hemɔkɛyeli lɛ sa eshihilɛ he yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

4 Beni Abraham nine shɛ Nyɔŋmɔ shiwoo nɔ akɛ ebaafɔ seshi ni baafee jɔɔmɔ kɛha jeŋmaji fɛɛ amli bii lɛ nɔ lɛ, no mli lɛ eyɛ Ur. (1 Mose 12:1-3; Bɔfoi lɛ Asaji 7:2, 3) Abraham damɔ nakai shiwoo lɛ nɔ ebo Yehowa toi, ni efã, klɛŋklɛŋ lɛ kɛtee Haran, no sɛɛ lɛ kɛtee Kanaan. Yehowa wo shi yɛ jɛmɛ akɛ ekɛ shikpɔŋ lɛ baaha Abraham seshibii. (1 Mose 12:7; Nehemia 9:7, 8) Shi, nibii ni Yehowa ewo shi yɛ he lɛ mli babaoo baaba mli yɛ Abraham gbele sɛɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Abraham nine shɛɛɛ Kanaan fã ko nɔ akɛ lɛ diɛŋtsɛ enɔ̃—ja Makpela tɛkplo, ní ehé ni ekɛfee fuuhe lɛ pɛ. (1 Mose 23:1-20) Kɛlɛ, ená hemɔkɛyeli yɛ Yehowa wiemɔ lɛ mli. Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, ená hemɔkɛyeli yɛ wɔsɛɛ be mli “maŋ ni yɔɔ shishitoo ni wa ní etolɔ kɛ emalɔ ji Nyɔŋmɔ lɛ” mli. (Hebribii 11:10) Hemɔkɛyeli ni tamɔ nɛkɛ waje lɛ yɛ eshihilɛ be fɛɛ mli.

5, 6. Aka Abraham hemɔkɛyeli lɛ akwɛ yɛ Yehowa shiwoo lɛ gbɛfaŋ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

5 Anaa enɛ yɛ shiwoo ni tsɔɔ akɛ Abraham seshi lɛ baatsɔ jeŋmaŋ kpeteŋkpele lɛ gbɛfaŋ titri. Ehe bahia ní Abraham aná binuu bɔni afee ni enɛ anyɛ aba mli, ni ekɛ be kakadaŋŋ mɛ aahu dani akɛ eko jɔɔ lɛ. Wɔleee afii abɔ ni eye beni enu Nyɔŋmɔ shiwoo lɛ klɛŋklɛŋ kwraa lɛ, shi beni efã gbɛ kakadaŋŋ lɛ kɛtee Haran lɛ, no mli lɛ Yehowa hako lɛ bi. (1 Mose 11:30) Ekɛ be kakadaŋŋ bɔ ni sa hi Haran ni ‘ebua nibii anaa ni ená susumai,’ ni beni efã kɛtee Kanaan lɛ, no mli lɛ eye afii 75 ni Sara hu eye afii 65. Shi kɛlɛ, ebɛ binuu ko. (1 Mose 12:4, 5) Beni Sara shɛ afii 70 lɛ teŋgbɛ lɛ, emu sane naa akɛ agbɛnɛ egbɔ tsɔ̃ fe bɔ ni ebaanyɛ efɔ́ binuu eha Abraham. No hewɔ lɛ, yɛ kusum ni yɔɔ nakai beaŋ lɛ naa lɛ, ekɛ enyɔŋ yoo Hagar ha Abraham, ni ekɛ lɛ fɔ́ binuu. Shi jeee mɔnɛ ji bi ni awo shi yɛ ehe lɛ. Yɛ naagbee lɛ, ashwie Hagar kɛ ebi Ishmael kɛtee. Shi, beni Abraham kpa fai eha amɛ lɛ, Yehowa wo shi akɛ ebaajɔɔ Ishmael.—1 Mose 16:1-4, 10; 17:15, 16, 18-20; 21:8-21.

6 Yɛ Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ be ni eto mli—beni amɛnu shiwoo lɛ klɛŋklɛŋ kwraa lɛ sɛɛ be kakadaŋŋ mli lɛ—Abraham ní eye afii 100 kɛ Sara ni eye afii 90 lɛ fɔ́ binuu Isak. Kwɛ bɔ ni eeefee naakpɛɛ diɛŋtsɛ! Yɛ gbalashihilɛ mli hefatalɔi ni egbɔlɔ nɛɛ agbɛfaŋ lɛ, efee tamɔ gbohiiashitee pɛpɛɛpɛ beni amɛgbɔmɔtsei ní ‘egboi’ lɛ fɔ́ wala hee lɛ. (Romabii 4:19-21) Amɛkɛ be kakadaŋŋ mɛ, shi beni naagbee lɛ shiwoo lɛ ba mli lɛ, mɛ ní amɛmɛ lɛ bafee nɔ ni sa.

7. Hemɔkɛyeli kɛ tsuishiŋmɛɛ tsáa yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

7 Abraham nɔkwɛmɔnɔ lɛ kaiɔ wɔ akɛ, esaaa akɛ anáa hemɔkɛyeli yɛ be kukuoo mli kɛkɛ. Paulo kɛ hemɔkɛyeli tsa tsuishiŋmɛɛ nɔ beni eŋma akɛ: “Tsuishitoo ehia nyɛ, koni, beni nyɛfee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii lɛ, nyɛnine ashɛ shiwoo lɛ nɔ. . . . Wɔ lɛ, jeee mɛi ni kpaleɔ kɛyaa hiɛkpatamɔ mli lɛ ateŋ mɛi komɛi ji wɔ, shi moŋ wɔji mɛi ni kɛ hemɔkɛyeli náa amɛsusuma yiwalaheremɔ lɛ ateŋ mɛi komɛi.” (Hebribii 10:36-39) Mɛi babaoo kɛ be kakadaŋŋ emɛ aahu kɛha shiwoo lɛ mlibaa. Mɛi komɛi kɛ amɛwala be fɛɛ emɛ. Amɛhemɔkɛyeli ni mli wa waa lɛ ewaje amɛ. Ni taakɛ Abraham ji lɛ, amɛbaaná nyɔmɔwoo lɛ yɛ Yehowa be ni eto lɛ mli.—Habakuk 2:3.

Nyɔŋmɔ Toi ni Aaabo

8. Mɛɛ gbɛ nɔ wɔtsɔɔ wɔboɔ Nyɔŋmɔ toi ŋmɛnɛ, ni mɛni hewɔ no baawaje wɔhemɔkɛyeli lɛ?

8 Kɛ́ hoo lɛ, nibii ejwɛ waje Abraham hemɔkɛyeli lɛ, ni nakai nibii lɛ nɔŋŋ baanyɛ aye abua wɔ. Klɛŋklɛŋ lɛ, ejie ‘hemɔkɛyeli ni eyɔɔ akɛ Nyɔŋmɔ yɛ’ lɛ kpo kɛtsɔ toiboo ni efeɔ kɛ́ Yehowa wie lɛ nɔ. Enɛ hewɔ lɛ, esoro lɛ yɛ Yudafoi ni hi shi yɛ Yeremia gbii lɛ amli, ní hé Yehowa amɛye, shi amɛnaaa ewiemɔi amli hemɔkɛyeli lɛ ahe. (Yeremia 44:15-19) Ŋmɛnɛ, Yehowa kɛ wɔ wieɔ kɛtsɔɔ Biblia lɛ, ni ji e-Wiemɔ ni jɛ mumɔŋ, ní Petro wie akɛ etamɔ “la ni tsoɔ yɛ he ko ni woɔ duŋ . . . yɛ nyɛtsuii amli lɛ” baafai lɛ anɔ. (2 Petro 1:19) Kɛ́ wɔkɛ saji anɔjwɛŋmɔ kane Biblia lɛ, wɔkɛ ‘hemɔkɛyeli wiemɔi lɛɔ wɔhe.’ (1 Timoteo 4:6; Romabii 10:17) Kɛfata he lɛ, “tsulɔ anɔkwafo kɛ nilelɔ” lɛ kɛ mumɔŋ “[ŋmãa] yɛ be ni sa nɔ,” ni ji gbɛtsɔɔmɔ ní haa wɔkɛ Biblia shishitoo mlai tsuɔ nii ní wɔnuɔ Biblia gbalɛ shishi lɛ miiha wɔ yɛ naagbee gbii nɛɛ amli. (Mateo 24:45-47) Toiboo ni wɔɔfee wɔha Yehowa kɛtsɔ nɛkɛ gbɛ̀i nɛɛ anɔ lɛ he miihia waa kɛha hemɔkɛyeli ni mli wa namɔ.

9. Kɛ́ wɔheɔ Kristofoi ahiɛnɔkamɔ lɛ wɔyeɔ lɛɛlɛŋ lɛ, mɛni baajɛ mli aba?

9 Abraham hemɔkɛyeli lɛ kɛ ehiɛnɔkamɔ lɛ yɛ tsakpaa ni bɛŋkɛ kpaakpa. “Ehiɛ kã nɔ kɛ̃ ni ehé eye, koni etsɔ jeŋmaji pii atsɛ.” (Romabii 4:18) Enɛ ji nɔ ni ji enyɔ ni baanyɛ aye abua wɔ. Esaaa akɛ wɔhiɛ kpaa nɔ kɔkɔɔkɔ akɛ Yehowa ji “mɛi ni taoɔ esɛɛgbɛ lɛ anyɔmɔwolɔ.” Bɔfo Paulo kɛɛ akɛ: “Wɔgboɔ deŋme ni wɔhaa ajɛɔ wɔ . . . ejaakɛ wɔŋɔ wɔhiɛ wɔfɔ̃ Nyɔŋmɔ hiɛkalɔ lɛ nɔ.” (1 Timoteo 4:10) Kɛ́ wɔheɔ Kristofoi ahiɛnɔkamɔ lɛ wɔyeɔ lɛɛlɛŋ lɛ, no lɛ wɔshihilɛ gbɛ fɛɛ baafee wɔhemɔkɛyeli lɛ he odaseyeli, taakɛ eji yɛ Abraham gbɛfaŋ lɛ.

Nyɔŋmɔ ní Akɛaawie

10. Mɛɛ sɔlemɔ nɛkɛ baawaje wɔhemɔkɛyeli?

10 Abraham kɛ Nyɔŋmɔ wie, ni enɛ ji nii ni ji etɛ ni waje ehemɔkɛyeli lɛ. Ŋmɛnɛ, wɔ hu wɔbaanyɛ wɔkɛ Yehowa awie, kɛtsɔ nikeenii ni ji sɔlemɔ ni wɔɔsɔle kɛtsɔ Yesu Kristo nɔ lɛ kɛ nitsumɔ nɔ. (Yohane 14:6; Efesobii 6:18) Beni egba abɛbua ko ni maa bɔ ni ehe hiaa ní asɔle daa lɛ nɔ mi lɛ sɛɛ ni Yesu bi sane nɛɛ akɛ: “Beni gbɔmɔ bi lɛ aaaba lɛ, ani eeebana hemɔkɛyeli yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ?” lo lɛ. (Luka 18:8) Sɔlemɔ ni tswaa hemɔkɛyeli emaa shi lɛ jeee nɔ ni asusuuu he loo akɛɔ kɛkɛ. Eji nɔ ni shishinumɔ yɔɔ mli waa. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, sɔlemɔ ni jɛ wɔtsui mli he miihia kɛ́ wɔyɛ yiŋkpɛi ni he hiaa ní wɔbaafee loo be mli ni wɔyaje nɔnyɛɛ ni mli wa shishi.—Luka 6:12, 13; 22:41-44.

11. (a) Awo Abraham hewalɛ beni egbele etsui mli eha Nyɔŋmɔ lɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase kɛjɛ Abraham niiashikpamɔ lɛ mli?

11 Beni Abraham gbɔɔ ní no mli lɛ Yehowa hako lɛ seshi ni ewo lɛ shi yɛ he lɛ lolo lɛ, ekɛ Nyɔŋmɔ wie bɔ ni enuɔ he ehaa lɛ he. Yehowa saa ema nɔ mi eha lɛ ekoŋŋ. Mɛni jɛ mli ba? Abraham “[hé] Yehowa eye, ni abu enɛ jalɛ aha lɛ.” Kɛkɛ ni Yehowa kɛ okadi ko hã ni ekɛma enɔmimaa wiemɔi lɛ anɔ aduatsɔ. (1 Mose 15:1-18) Kɛ́ wɔgbele wɔtsuii amli wɔha Yehowa yɛ sɔlemɔ mli, ní wɔkpɛlɛ Yehowa nɔmimaa wiemɔi ni yɔɔ e-Wiemɔ, ni ji Biblia lɛ mli lɛ anɔ, ní wɔbo lɛ toi yɛ hemɔkɛyeli mli kɛmɔ shi lɛ, no lɛ Yehowa baawaje wɔ hu wɔhemɔkɛyeli lɛ.—Mateo 21:22; Yuda 20, 21.

12, 13. (a) Mɛɛ gbɛ nɔ ajɔɔ Abraham yɛ beni enyiɛ Yehowa gbɛtsɔɔmɔi asɛɛ lɛ? (b) Mɛɛ niiashikpamɔi nɛkɛ baanyɛ awaje wɔhemɔkɛyeli?

12 Nii ni ji ejwɛ ni waje Abraham hemɔkɛyeli lɛ ji yelikɛbuamɔ ni Yehowa kɛhaa lɛ kɛ́ enyiɛ Nyɔŋmɔ gbɛtsɔɔmɔi asɛɛ lɛ. Beni Abraham tee akɛ eyaajie Lot kɛjɛ maŋtsɛmɛi ni batutua lɛ lɛ adɛŋ lɛ, Yehowa ha eye kunim. (1 Mose 14:16, 20) Beni Abraham yɔɔ shikpɔŋ ni baatsɔ eseshibii anɔ̃ lɛ nɔ tamɔ mɔ ko ni sɛɛ etsɛŋ lɛ, Yehowa jɔɔ lɛ kɛ heloonaa nii babaoo. (Okɛto 1 Mose 14:21-23 he.) Yehowa kudɔ etsulɔ lɛ mɔdɛŋbɔi lɛ ní eyaná ŋa ni sa ebaha Isak. (1 Mose 24:10-27) Hɛɛ, Yehowa “[jɔɔ] Abraham yɛ nibii fɛɛ mli.” (1 Mose 24:1) Bɔ ni enɛ ha ehemɔkɛyeli lɛ mli wa, kɛ bɔ ni ekɛ Yehowa Nyɔŋmɔ teŋ wekukpaa lɛ bɛŋkɛ kpaakpa hu hewɔ lɛ, Yehowa tsɛ́ lɛ akɛ “mishieŋtsɛ.”—Yesaia 41:8; Yakobo 2:23.

13 Ani wɔbaanyɛ wɔná hemɔkɛyeli ni mli wa tamɔ nakai ŋmɛnɛ? Hɛɛ. Kɛ́ wɔka Yehowa wɔkwɛ kɛtsɔ ekitai lɛ atoiboo nɔ, taakɛ Abraham fee lɛ, no lɛ wɔ hu ebaajɔɔ wɔ, ni no baawaje wɔhemɔkɛyeli lɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ wɔkwɛ 1998 Sɔɔmɔ Afi Akɔntaabuu lɛ, etsɔɔ akɛ ajɔɔ mɛi babaoo yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ beni amɛbo kita ni ewo akɛ ashiɛ sanekpakpa lɛ toi lɛ.—Marko 13:10.

Hemɔkɛyeli he Okadi ni Aŋma Afɔ̃ Shi

14. Yehowa jɔɔ wɔ Maŋtsɛyeli Sanekpakpa No. 35 lɛ he tafãa lɛ nɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

14 Yɛ October 1997 mli lɛ, Maŋtsɛyeli Sanekpakpa No. 35 lɛ he tafãa yɛ jeŋ fɛɛ lɛ ye omanye jogbaŋŋ, kɛtsɔ ekãa kɛ mɔdɛŋbɔɔ ni Odasefoi aŋkroaŋkroi akpekpei abɔ kɛwo mli lɛ nɔ. Nɔ ni ba yɛ Ghana lɛ sa kadimɔ waa. Aja aaafee ekomekomei akpekpei 2.5 yɛ wiemɔi ejwɛ mli, ni mɛi ni miihe ashɛ 2,000 bi ni akɛ amɛ afee Biblia mli nikasemɔ kɛjɛ woji ajaa nɛɛ mli. Yɛ Cyprus lɛ, Odasefoi enyɔ ni miija Maŋtsɛyeli Sanekpakpa lɛ na akɛ osɔfo ko nyiɛ amɛsɛɛ. Yɛ be ko sɛɛ lɛ, amɛkɛ Maŋtsɛyeli Sanekpakpa wolo lɛ ekome ha lɛ. No mli lɛ enine eshɛ eko nɔ momo, ni ekɛɛ akɛ: “Mina eshɛɛ sane lɛ he miishɛɛ aahu akɛ miitao majwere mɛi ni to he gbɛjianɔ ní amɛfee lɛ.” Yɛ Denmark lɛ, aja Maŋtsɛyeli Sanekpakpa lɛ ekomekomei akpekpei 1.5 ni nibii kpakpai jɛ mli ba. Oblayoo ko ni tsuɔ nii yɛ nitsumɔhe ni kɛ maŋbii yeɔ sharamɔ yɛ maŋ lɛ mli lɛ wie akɛ: “Dɛhiɛmɔ wolo lɛ hiɛ shɛɛ sane kɛha mɔ fɛɛ mɔ. Eshishinumɔ yɛ mlɛo, ni ekanyaa bo, ni ehaa osumɔɔ ní ole nibii babaoo. Eshɛɔ oti lɛ he pɛpɛɛpɛ!”

15. Mɛɛ niiashikpamɔi tsɔɔ akɛ Yehowa jɔɔ mɔdɛŋ ni wɔbɔ ní wɔshɛ gbɔmɛi lɛ aŋɔɔ yɛ he fɛɛ he lɛ nɔ?

15 Yɛ afi 1998 mli lɛ, abɔ mɔdɛŋ akɛ abaashiɛ atsɔɔ gbɔmɛi, jeee yɛ amɛshiai amli pɛ kɛkɛ, shi yɛ he fɛɛ he. Yɛ Côte d’Ivoire lɛ, maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi ni ji gbalashihilɛ mli hefatalɔi tee lɛji 322 amli yɛ lɛji amaamɔhe lɛ. Amɛkɛ woji wuji 247, woji tɛtrɛbii 2,284, woji bibii 500, kɛ dɛhiɛmɔ woji ohai abɔ ha, ni amɛkɛ vidioi hu ha amlakui lɛ ní amɛkwɛ beni amɛyɔɔ ŋshɔ hiɛ lɛ. Yɛ Canada lɛ, Odasefonyo ko tee he ni asaa tsɔne yɛ. Nitsumɔtsɛ lɛ ná wiemɔ lɛ he miishɛɛ, ni nyɛminuu lɛ ye ŋmɛlɛtswai ejwɛ kɛ fã yɛ jɛmɛ, eyɛ mli akɛ be falɛ pɔtɛɛ ni ekɛye mɛi srɔtoi ni kɛ amɛtsɔne ba jɛmɛ lɛ odase lɛ shɛɔ aaafee ŋmɛlɛtswaa kome loo nɔ̃. Yɛ naagbee lɛ, amɛto gbɛjianɔ kɛha nikasemɔ gbɛkɛ ŋmɛlɛ 10:00. Shi, bei komɛi lɛ, amɛjeee shishi aahu ja nyɔɔŋteŋ, ni esɛɛ tsɛɔ aahu kɛyashiɔ maŋkɛ ŋmɛji enyɔ. Ekolɛ nikasemɔ nɛɛ bafee kaa kɛha lɛ, shi yibii kpakpai jɛ mli kɛba. Nuu lɛ kpɛ eyiŋ akɛ egbeleŋ enitsumɔhe lɛ daa Hɔgbaa bɔni afee ní enyɛ eya kpeei. Etsɛɛɛ ni ekɛ eweku lɛ fɛɛ bɔi hiɛ yaa.

16. Mɛɛ niiashikpamɔi tsɔɔ akɛ Taoɔ wolo bibioo lɛ kɛ Nilee wolo lɛ ji dɛŋdadei ni yɔɔ hewalɛ waa yɛ shiɛmɔ kɛ nitsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli?

16 Mɛni Nyɔŋmɔ Taoɔ yɛ Wɔdɛŋ? wolo bibioo lɛ kɛ Nilee Ni Kɛ Mɔ Yaa Naanɔ Wala Mli wolo lɛ kã he amɛji dɛŋdadei ni yɔɔ hewalɛ waa yɛ shiɛmɔ kɛ nitsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli. Yɛ Italy lɛ, yoo mɔ kome shihilɔ ko ní miimɛ bɔs lɛ hé Maŋtsɛyeli Sanekpakpa dɛhiɛmɔ wolo lɛ eko. Enɔ jetsɛremɔ lɛ, atee eŋɔɔ ekoŋŋ ni ehé Taoɔ wolo bibioo lɛ eko. Yɛ no sɛɛ lɛ, akɛ lɛ fee Biblia mli nikasemɔ ni heɔ minitii 10 kɛmiishɛ 15 yɛ bɔs shidaamɔhe lɛ daa gbi. Yɛ nyɔɔŋ kome kɛ fã sɛɛ lɛ, ekpɛ eyiŋ akɛ ebaashi mɔ kome shihilɔi ashihilɛhe lɛ kɛya emaŋ yɛ Guatemala ní eyatsa enikasemɔ lɛ nɔ. Yɛ Malawi lɛ, sɔlemɔyalɔ ko ni bɔɔ mɔdɛŋ waa, ní atsɛɔ lɛ Lobina lɛ naaa he miishɛɛ beni ebiyei lɛ kɛ Yehowa Odasefoi bɔi Biblia lɛ kasemɔ lɛ. Shi kɛlɛ, be fɛɛ be ní eeehi lɛ, oblayei lɛ kɛ amɛnyɛ gbaa Biblia mli anɔkwalei lɛ ahe sane. Yɛ June 1997 mli lɛ, Lobina na Nilee wolo lɛ, ni wiemɔ kuku ni ji “Nilee Ni Kɛ Mɔ Yaa” lɛ ha ená miishɛɛ waa. Yɛ July mli lɛ ekpɛlɛ Biblia mli nikasemɔ nɔ. Yɛ August mli lɛ etee kpokpaa wulu nɔ kpee ni afee lɛ eko ni ebo wiemɔi ni ahã lɛ fɛɛ toi jogbaŋŋ. Beni shɛɔ nakai nyɔɔŋ lɛ naagbee lɛ, eshi esɔlemɔ lɛ ni ebafee mɔ ni he esa akɛ shiɛlɔ ni abaptisiko lɛ. Abaptisi lɛ yɛ November 1997.

17, 18. Asafo lɛ vidioi srɔtoi lɛ ahe eba sɛɛnamɔ waa ni eye ebua aŋkroaŋkroi ni “amɛna” mumɔŋ nibii yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

17 Asafo lɛ vidioi srɔtoi lɛ eye ebua mɛi babaoo ni “amɛna” mumɔŋ nibii. Yɛ Mauritius lɛ, nuu ko shi sɔlemɔ ni eyaa lɛ yɛ mligbalamɔ ni yɔɔ amɛteŋ lɛ hewɔ. Maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔ ko tsɔɔ lɛ ekomefeemɔ ni yɔɔ Yehowa Odasefoi ateŋ lɛ kɛtsɔ United by Divine Teaching vidio lɛ nɔ. Nuu lɛ ná miishɛɛ waa, ni ekɛɛ akɛ: “Nyɛ Yehowa Odasefoi lɛ, nyɛyɛ Paradeiso lɛ mli momo!” Ekpɛlɛ akɛ akɛ lɛ afee Biblia mli nikasemɔ. Nyɛmiyoo ko ni yɔɔ Japan lɛ jie Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name vidio lɛ etsɔɔ ewu ni heee yeee lɛ, ni enɛ tsirɛ nuu lɛ ni eha akɛ lɛ bɔi Biblia mli nikasemɔ feemɔ daa. Yɛ United by Divine Teaching vidio lɛ kwɛmɔ sɛɛ lɛ, ebasumɔ ní etsɔ Yehowa Odasefoi ateŋ mɔ kome. Vidio ni hiɛ fãi etɛ kɛtsara nɔ, ní yitso ji The Bible—A Book of Fact and Prophecy lɛ ye ebua lɛ ni ekɛ Biblia shishitoo mlai tsu nii yɛ eshihilɛ mli. Yɛ naagbee lɛ, Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault vidio lɛ tsɔɔ lɛ akɛ Yehowa wajeɔ E-webii ni amɛkpeeɔ Satan tutuamɔi anaa. Abaptisi nuu lɛ yɛ October 1997.

18 Enɛɛmɛi ji niiashikpamɔi babaoo diɛŋtsɛ ni wɔná mli ŋɔɔmɔ yɛ sɔɔmɔ afi ni ho lɛ mli lɛ amli fioo pɛ kɛkɛ. Amɛtsɔɔ akɛ Yehowa Odasefoi yɛ hemɔkɛyeli ni hiɛ kã, ni ákɛ Yehowa miiwaje nakai hemɔkɛyeli lɛ kɛtsɔ amɛnitsumɔ ni ejɔɔmɔ hiɔ nɔ lɛ nɔ.—Yakobo 2:17.

Ná Hemɔkɛyeli Ŋmɛnɛ

19. (a) Wɔyɛ shihilɛ ni hi fe Abraham nɔ̃ lɛ mli yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Mɛi enyiɛ bua amɛhe naa nyɛsɛɛ afi lɛ ni amɛkai Yesu afɔleshãa gbele lɛ? (d) Mɛɛ maji ná yibɔi ni sa kadimɔ waa kɛba Kaimɔ lɛ shishi nyɛsɛɛ afi lɛ? (Kwɛmɔ tao ni yɔɔ baafa 12 kɛyashi 15 lɛ.)

19 Yɛ gbɛ̀i pii anɔ lɛ, wɔyɛ shihilɛ kpakpa mli ŋmɛnɛ fe Abraham. Wɔle akɛ Yehowa ha eshiwoi fɛɛ ni ekɛha Abraham lɛ ba mli. Abraham shwiei anine shɛ Kanaan nɔ, ni amɛbatsɔ jeŋmaŋ kpeteŋkpele. (1 Maŋtsɛmɛi 4:20; Hebribii 11:12) Kɛfata he lɛ, beni Abraham shi Haran lɛ sɛɛ aaafee afii 1,971 lɛ, Yohane Baptisilɔ lɛ baptisi eseshinyo, Yesu yɛ nu mli, ni no sɛɛ lɛ, Yehowa diɛŋtsɛ hu baptisi lɛ yɛ mumɔ krɔŋkrɔŋ mli ni ebatsɔ Mesia, Abraham Seshi lɛ yɛ mumɔŋ shishinumɔ ni eye emuu naa. (Mateo 3:16, 17; Galatabii 3:16) Yɛ Nisan 14, afi 33 Ŋ.B. lɛ, Yesu kɛ ewala ha akɛ kpɔmɔnɔ kɛha mɛi ni baajie hemɔkɛyeli kpo yɛ emli lɛ. (Mateo 20:28; Yohane 3:16) Amrɔ nɛɛ, akpekpei abɔ baanyɛ aná jɔɔmɔi amɛha amɛhe kɛtsɔ enɔ. Nyɛsɛɛ afi lɛ, mɛi 13,896,312 bua amɛhe naa yɛ Nisan 14 ni amɛkai nɛkɛ suɔmɔ kpojiemɔ ni yɔɔ naakpɛɛ nɛɛ. Kwɛ Yehowa, shiwoi a-Nɔyelɔ Kpeteŋkpele lɛ bembuu ni enɛ ji!

20, 21. Mɛɛ gbɛ nɔ gbɔmɛi ni jɛ jeŋmaji fɛɛ amli tsɔ amɛná jɔɔmɔi amɛha amɛhe kɛtsɔ Abraham Seshi lɛ nɔ yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli, ni mɛɛ gbɛ nɔ amɛtsɔɔ amɛnáa jɔɔmɔi amɛhaa amɛhe ŋmɛnɛ?

20 Yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli lɛ, gbɔmɛi babaoo ni jɛ jeŋmaji fɛɛ mli—ní je shishi kɛjɛ heloonaa Israel nɔ lɛ—jie hemɔkɛyeli kpo yɛ Abraham Seshi nɛɛ mli ni amɛbatsɔmɔ Nyɔŋmɔ bii ní afɔ amɛ mu, “Nyɔŋmɔ [mumɔŋ] Israel” hee lɛ mli bii. (Galatabii 3:26-29; 6:16; Bɔfoi lɛ Asaji 3:25, 26) Amɛná gbɛkpamɔ ní ama nɔ mi, ni ji mumɔŋ shihilɛ ní gbele bɛ mli yɛ ŋwɛi akɛ hefatalɔi nɔyelɔi yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ mli. Mɛi 144,000 pɛ abaajɔɔ amɛ yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ, ni amɛyi fioo pɛ yɔɔ bianɛ. (Kpojiemɔ 5:9, 10; 7:4) Nyɛsɛɛ afi lɛ, 8,756 ye hemɔkɛyeli ni amɛyɔɔ akɛ amɛfata yibɔ nɛɛ he lɛ he odase kɛtsɔ okadi nibii lɛ eko ni amɛye yɛ Kaimɔ gbijurɔyeli lɛ mli lɛ nɔ.

21 Shwɛ fioo ní kulɛ Yehowa Odasefoi ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ fɛɛ afee “asafo babaoo” ni agba afɔ̃ shi yɛ Kpojiemɔ 7:9-17 lɛ mli bii. Akɛni amɛnáa jɔɔmɔi amɛhaa amɛhe kɛtsɔ Yesu nɔ hewɔ lɛ, amɛyɛ hiɛnɔkamɔ akɛ amɛbaaná naanɔ wala yɛ paradeiso shikpɔŋ nɔ. (Kpojiemɔ 21:3-5) Mɛi 5,888,650 ni kɛ amɛhe wo shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli yɛ afi 1998 mli lɛ ji odaseyeli ni tsɔɔ akɛ asafo nɛɛ yi fa “babaoo” lɛɛlɛŋ. Eyɛ miishɛɛ waa titri akɛ aaana akɛ Russia kɛ Ukraine fɛɛ bu shiɛlɔi ayibɔ ni fa fe 100,000 he akɔntaa nɔ ni ji klɛŋklɛŋ kwraa. Akɔntaabuu ni jɛ United States lɛ hu sa kadimɔ waa—shiɛlɔi 1,040,283 yɛ August mli! Nɛkɛ maji nɛɛ ji maji 19 ni bu shiɛlɔi ayibɔ ni fa fe 100,000 ahe akɔntaa nyɛsɛɛ afi lɛ ateŋ etɛ pɛ.

Etsɛŋ ni Hiɛnɔkamɔ lɛ Baaba Mli

22, 23. (a) Mɛni hewɔ esa akɛ wɔwo wɔtsuii ekãa ŋmɛnɛ? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ ní wɔtamɔ Abraham, shi jeee tamɔ mɛi ni bɛ hemɔkɛyeli ní Paulo tsĩ amɛ tã lɛ?

22 Akai mɛi ni ba Kaimɔ lɛ shishi lɛ yɛ he ni wɔtee hiɛ kɛyashɛ yɛ Yehowa shiwoi amlibaa mli lɛ he. Yɛ afi 1914 lɛ, akɛ Yesu ta maŋtsɛsɛi nɔ akɛ Nyɔŋmɔ ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ nɔ Maŋtsɛ, ni eje ba ni eba yɛ Maŋtsɛyeli hewalɛ mli lɛ shishi. (Mateo 24:3; Kpojiemɔ 11:15) Hɛɛ, amrɔ nɛɛ Abraham Seshi lɛ miiye maŋtsɛ yɛ ŋwɛi! Yakobo kɛɛ Kristofoi ni hi shi yɛ egbii lɛ amli lɛ akɛ: “Nyɛŋmɛa nyɛtsui shi; nyɛwoa nyɛtsuii ekãa, ejaakɛ ba ni Nuntsɔ lɛ eba lɛ ebɛŋkɛ.” (Yakobo 5:8, NW) Ojogbaŋŋ, amrɔ nɛɛ ba ni eba lɛ eba mli diɛŋtsɛ! Kwɛ yiŋtoo babaoo ni wɔyɔɔ ní wɔkɛaawo wɔtsuii ekãa!

23 Eba akɛ wɔɔwo hekɛnɔfɔɔ ni wɔyɔɔ yɛ Nyɔŋmɔ shiwoi amli lɛ mli hewalɛ hee be fɛɛ be kɛtsɔ daa gbi Biblia kasemɔ kɛ sɔlemɔ ni shishinumɔ yɔɔ mli lɛ nɔ. Ekaba kɔkɔɔkɔ akɛ Yehowa jɔɔmɔi asɛɛ baafo yɛ wɔnɔ beni wɔboɔ e-Wiemɔ lɛ toi lɛ. Ni no lɛ, wɔɔfee tamɔ Abraham, shi jeee tamɔ mɛi ni hemɔkɛyeli gbɔjɔ ní egbo, taakɛ Paulo tsĩ tã lɛ. Nɔ ko kwraa gbalaŋ wɔkɛ wɔhemɔkɛyeli ni yɔɔ krɔŋkrɔŋ fe fɛɛ lɛ teŋ. (Yuda 20) Wɔmiisɔle akɛ enɛ afee anɔkwale yɛ Yehowa tsuji fɛɛ agbɛfaŋ yɛ afi 1999 sɔɔmɔ afi nɛɛ mli, ní etsa nɔ aahu kɛya naanɔ.

Ani Okaiɔ?

◻ Mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ wɔbo Nyɔŋmɔ toi ŋmɛnɛ?

◻ Mɛɛ sɛɛnamɔi jɛɔ sɔlemɔi ni shishinumɔ yɔɔ mli ni wɔsɔleɔ wɔhaa Nyɔŋmɔ lɛ mli baa?

◻ Kɛ́ wɔkɛ toiboo nyiɛ Yehowa gbɛtsɔɔmɔi asɛɛ lɛ, ebaawaje wɔhemɔkɛyeli yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

◻ Te daa afi akɔntaabuu (baafai 12 kɛyashi 15) lɛ mli yibɔi ní oná he miishɛɛ fe fɛɛ?

[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 12-15]

1998 YEHOWA ODASEFOI AJEŊ FƐƐ SƆƆMƆ AKƆNTAABUU

(Kwɛmɔ “bound volume”)

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 16]

Kɛ́ wɔbo Yehowa Wiemɔ lɛ toi lɛ, ebaawo hekɛnɔfɔɔ ni wɔyɔɔ yɛ eshiwoi amli lɛ mli hewalɛ hee

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 18]

Wɔwajeɔ wɔhemɔkɛyeli lɛ kɛ́ wɔkɛ wɔhe wo shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje