“Ofrote ni He Yɔɔ Fɛo”
FƐO jeee wiemɔ ni wɔteŋ mɛi pii kɛbaatsu nii kɛtsɔɔ bɔ ni abotia aloo ofrote ko yɔɔ ha. Ekolɛ wɔbaakɛɛ akɛ abotia ji kooloo ko ni he hiaa ni yeɔ nɔ fɛɛ nɔ, ni ehaa wɔnáa loo ni ŋɔɔ kɛ fufɔ ni haa mɔ hewalɛ—shi wɔkɛŋ akɛ ehe yɛ fɛo.
Shi kɛlɛ, Biblia lɛ kɛɔ akɛ ŋa ni asumɔɔ lɛ lɛ tamɔ “ofrote ni he yɔɔ fɛo kɛ yoo ni he yɔɔ akɔnɔ.” (Abɛi 5:18, 19) Salomo ni ji mɔ ni ŋma Abɛi awolo lɛ ji mɔ ko ni susuɔ kooloi ni yɔɔ Israel lɛ ahe waa, no hewɔ lɛ, ŋwanejee ko bɛ he akɛ yiŋtoo kpakpa yɛ wiemɔ nɛɛ ni ekɛtsu nii kɛto he lɛ sɛɛ. (1 Maŋtsɛmɛi 4:30-33) Ekolɛ taakɛ etsɛ David ji lɛ, ekwɛɔ ofrotei ni fɔɔ Engedi gbɛ nyiɛmɔ yɛ Ŋshɔ ni Egbo lɛ naa lɛ.
Ofrotei akui fioo komɛi ni yɔɔ Yudea Ŋa lɛ nɔ lɛ fɔɔ faa ni yɔɔ Engedi lɛ naa nyiɛmɔ. Akɛni jɛmɛ pɛ ji he ni nu yɔɔ yɛ shikpɔŋ gbiŋ nɛɛ nɔ hewɔ lɛ, Engedi bafee he ni sa ni ofrotei náa nu yɛ afii ohai abɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, ekolɛ Engedi shishi ji “he ni toobii yɔɔ” ni enɛ yeɔ bɔ ni anaa tooi bibii yɛ jɛmɛ be fɛɛ be lɛ he odase. Maŋtsɛ David baba abo yɛ biɛ beni Maŋtsɛ Saul taoɔ lɛ agbe lɛ, ni ehi shi akɛ foijelɔ yɛ “Engedi [tooi agɔŋ, NW] ŋa lɛ nɔ.”—1 Samuel 24:1, 2.
Yɛ Engedi lɛ, obaana ni ofrote yoo miikpeleke shi kɛmiijɛ tɛsaa ko nɔ ni enyiɛ too nuu lɛ sɛɛ kɛmiiya nu lɛ he. Kɛkɛ lɛ ekolɛ obaanu bɔ ni akɛ ofrote yoo lɛ to ŋa ni yeɔ anɔkwa lɛ he lɛ shishi. Ekpoofeemɔ su lɛ, kɛ ehe fɛo tsɔɔ yoo sui. Wiemɔ “fɛo” lɛ tsɔɔ bɔ ni ofrote lɛ he yɔɔ fɛo waa ha.a
Ebaabi ni ofrote yoo lɛ anyɛ akpee shihilɛi ni mli wawai anaa, ni ehe afee fɛo hu. Taakɛ Yehowa kɛɛ Hiob lɛ, ofrote fɔɔ ebii yɛ tɛsai amli, hei ni niyenii bɛ, ni dɔlɛ ni yɔɔ jɛmɛ lɛ hu naa wa waa lɛ. (Hiob 39:1) Yɛ nɛkɛ shihilɛi ni mli wawai nɛɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, ekwɛɔ ebii lɛ jogbaŋŋ, ni etsɔɔ amɛ bɔ ni akwɔɔ tɛsaai ni atumɔɔ yɛ nɔ oyayaayai taakɛ efeɔ lɛ pɛpɛɛpɛ. Ofrote lɛ hu kɛ ekãa buɔ ebii lɛ ahe kɛjɛɔ kooloi awuiyelɔi adɛŋ. Mɔ ko na ni ofrote ko kɛ okropɔŋ ko miinɔ ŋmɛlɛtswaa fã, yɛ be mli ni ebi lɛ bu shi yɛ emlishi kɛha hebuu.
Bei pii lɛ esa akɛ Kristofoi ŋamɛi akwɛ amɛbii yɛ shihilɛi ni mli wawai amli. Taakɛ ofrote ji lɛ, amɛtuɔ amɛhe amɛhaa ni pɛsɛmkunya bɛ mli ni amɛkɛtsuɔ sɔ̃ ni Nyɔŋmɔ kɛha amɛ nɛɛ he nii. Ni amɛkɛ ekãa bɔɔ mɔdɛŋ ni amɛbuɔ amɛbii lɛ ahe kɛjɛɔ mumɔŋ osharai ahe. No hewɔ lɛ, Salomo kɛ nɛkɛ wiemɔ nɛɛ egbeee yei ahe guɔ, shi moŋ ekɛmiigbala jwɛŋmɔ kɛmiiya yoo he fɛo kɛ miishɛɛ ni ekɛtsuɔ nii lɛ nɔ—mumɔŋ sui ni kpɛlɛɔ yɛ shihilɛi ni mli wawai po amli.
[Shishigbɛ niŋmaa]
a Taakɛ The New Brown-Driver-Briggs-Gesenius Hebrew and English Lexicon, wolo lɛ tsɔɔ yɛ sane nɛɛ gbɛfaŋ lɛ, Hebri wiemɔ chen ni atsɔɔ shishi akɛ “fɛo” lɛ tsɔɔ ‘nɔ ko ni yɔɔ fɛo diɛŋtsɛ.’
[Mfonirii ni yɔɔ baafas 30, 31]
Kristofonyo ni ji ŋa kɛ yoofɔyoo jieɔ mumɔŋ sui kpakpai akpo yɛ be mli ni etsuɔ sɔ̃ ni Nyɔŋmɔ kɛha lɛ lɛ he nii lɛ