Ès to té savé sa ?
Kouman brik yé trouvé koté Babilòn té fika anvan épi fason yé té ka fè sa brik-ya ka byen montré ki sa Labib-a ka di vré ?
KOTÉ ansyen Babilòn té fika anvan, plizyèr èspésyalis ki ka fouyé latè trouvé milyon brik fèt ké latè gra. Yé té sèrvi yé pou fè vil-a. Dapré roun annan sa èspésyalis-ya, Robert Koldewey, yé té ka fè sa brik-ya annan four ki té ‘andèrò di vil-a, koté yé té ka jwenn bon kalité latè gra ké roun patché bwa pou bouléa’.
Dapré plizyèr ansyen dokiman, plizyèr fonksyonèr babilonyen té ka sèrvi sa four-ya osi pou fè roun bagaj ki té mové menm. Men sa Paul-Alain Beaulieu, roun profésèr ki èspésyalis annan istwè ké lang ansyen Asiri-a annan linivèrsité Toronto ka di : « Annan plizyèr dokiman babilonyen-yan ékri, […] yé ka di ki rwa-a té bay lòrd boulé sa-ya ki té dézobéyi li ouben sa-ya ki pa té rèspèkté bagaj ki sakré. Yé té divèt boulé yé annan roun fourb ». Parèkzanp, men sa ki marké annan roun tèks di lépòk rwa Nabikodonozòr : « Détrwi yé, boulé yé, fè yé tchwit, […] annan four kwizinyé-a […] a pou yé lafimen monté, a pou difé-a fè sann ké yé. »
Sa ka fè nou sonjé sa ki marké annan Daniel chapit 3. Dapré sa istwè-a, rwa Nabikodonozòr fè roun bi papa èstati fèt ké lò andèrò di vil Babilòn-an, annan savann Doura-a. Trwa jennjan Ébré, Chadrak, Méchak ké Abèd-Négo, réfizé mété yé kò ajounou douvan li. Nabikodonozòr lévé faché. I fè moun ‘jité yé annan roun four koté i té gen roun gro difé’. I té bay lòrd chofé sa four-a « sèt fwa plis ki sa yé té gen labitid fè ». Mé roun zanj pwisan sové yé (Dan. 3:1-6, 19-28).
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Roun brik fèt ké latè gra koté non Nabikodonozòr marké.
Brik-ya yé menm osi ka montré ki sa Labib-a ka di vré. Asou roun patché annan yé, i gen bagaj ki marké pou louwé rwa-a. Men sa nou ka li asou roun brik : « Nabikodonozòr, rwa Babilòn-an […]. Palè-a, koté mo Majèsté ka rété, sa-la mo konstrwi […]. A pou mo pitit ké pitit di mo pitit rwa pou tout-tan isi-a menm. » Sa ka sanblé bokou ké sa nou ka li annan Daniel 4:30. Rwa Nabikodonozòr ka fè ròklò, men sa i ka di : « Ès a pa Gran Babilòn-an ki mo menm mo konstrwi, roun koté pou rwa-a rété, roun vil mo fè gras a mo fòrs ké mo pwisans, é pou moun wè mo laglwar ké mo grandèr ? »
[Nòt]
a The Excavations at Babylon, traduit par Agnes Johns, Macmillan and Co., Limited, 1914.
b Journal of Biblical Literature, été 2009.