Kamanenai Raoi Am Tai Ngkai Ko Aki Mare

“Ke e kataua aei ane kona ni kataua.”​—MATAIO 19:12.

1, 2. (a) Tera aron iangoan te aki mare iroun Iesu, Bauro ao tabeman riki? (b) Tao a aera tabeman ngkai a aki iangoa te aki mare bwa te bwaintituaraoi?

AKEA te nanououa bwa teuana mai buakon ana bwaintituaraoi te Atua ae te kabanea ni kakawaki nakoia aomata bon te mare. (Taeka N Rabakau 19:14) Ma e ngae n anne, a a bati Kristian aika aki mare aika a kimwareirei naba ao n rauaki ni maiuia. E taku te tari te mwaane ae Harold ae 95 ana ririki are e tuai mani mare: “E ngae ngke I kukurei n iraorao ma tabemwaang ao ni kaotiota te mwamwannano ma ngkana I tiku n tii ngai, I bon tuai man namakina te maroaa. N au iango, e kona n taekinaki ma te koaua bwa iai irou te bwaintituaraoi ae te aki mare.”

² Ni koauana, a taekina te aki mare Iesu Kristo ao te abotoro Bauro bwa te bwaintituaraoi mairoun te Atua, n ai aron naba te mare. (Wareka Mataio 19:11, 12; 1 I-Korinto 7:7.) Ma e boni koaua bwa a aki bane n rineia ake a tuai ni mare bwa a na tiku n tii ngaia. N tabetai e kona ni kangaanga reken te rao ni mare ae tau ibukini baika riiriki. Ke a karina n tiku n tii ngaiia tabeman ibukin te buuraure ke mateni buuia imwini mareia, imwin ririki aika bati. N te aro raa ngkanne ae e kona n riki iai te aki mare bwa te bwaintituaraoi? Ao a na kanga Kristian aika a aki mare ni kamanenai raoi aia tai akanne?

Te Bwaintituaraoi ae Okoro

3. Baikara baika a kona ni karekei Kristian aika a aki mare n angiin te tai?

³ N angiin te tai, e mwawaawa riki ana tai ao n inaomata te aomata ae aki mare nakon ane e a tia ni mare. (1 I-Korinto 7:32-​35) E karekei baika okoro aikai bwa e na karakaa nako ana mwakuri ni minita, e na karababaa nako ana tangira ibukia aomata nako ao ni kaniia riki Iehova. Mangaia are a a bati Kristian aika a ataa kakawakin taiani kakabwaia man te aki mare ao a a tia ni motinnanoia bwa a na “kataua aei,” i nanon te tai ae maan teutana. Tabeman a aki iangoia n te moantai bwa a na aki mare, ma ni bitakini baika riiriki nakoia ao a tataroakinna. A ataia n anne ae a kona ni butimwaei bitaki akanne ao n teimatoa n aki mare tii man ana ibuobuoki Iehova. Mangaia are a butimwaea bitakini baika riiriki nakoia ao ni kataua te aki mare.​—1 I-Korinto 7:37, 38.

4. E aera bwa a kona ni kabanei nanoia Kristian aika a aki mare n aia beku ibukin te Atua?

⁴ A ataia Kristian aika a aki mare ae a aki riai ni mare bwa a aonga ni kinaaki ke ni butimwaeaki iroun Iehova ke ana botaki. E raababa nako ana tangira te Atua nakoira n tatabemanira nako. (Mataio 10:29-31) Bon akea temanna ao te bwai teuana ae kona ni karaureira ma tangirara iroun te Atua. (I-Rom 8:38, 39) Ti kakoauaa raoi bwa ti kona ni kabanei nanora ni beku iroun te Atua, e ngae ngke ti a tia ni mare ke ti tuai.

5. Tera ae kainnanoaki ibukini karekeani kakabwaia aika raraoi n te aki mare?

⁵ N aron ae e riai te kataneiai ibukini bwaai n tituaraoi aika te kona ni katangitang ke n takaakaro, e riai naba te bwaintituaraoi ae te aki mare ni kamanenaaki raoi bwa e aonga n noraki uaana ae raoiroi. Mangaia are a na kanga ni kamanenai raoi baika riiriki ni maiuia Kristian aika a aki mare ni boong aikai, bwa tao taari mwaane ke aine, te roro n rikirake ke te ikawai, te koraki ake a bon rineia bwa a na aki mare ke aika a tiku ngkai n tii ngaiia ibukini baika riiriki nakoia? Ti na rinanoi katoto tabeua aika kaunganano mairouia kaain te ekaretia ni Kristian rimoa ao ni karekei reireiara mai iai.

Te Aki Mare n Am Tai n Roro n Rikirake

6, 7. (a) Tera te kakabwaia are a karekea natini Biribo aika ataeinnaine n aia beku ibukin te Atua? (b) N aaro raa ake e kamanenai raoi ririki ake e aki mare iai Timoteo, ao e kanga ni kakabwaiaaki ibukini kukureina ni beku ngke e rorobuaka?

⁶ Iai natin te tia tataekina te rongorongo ae raoiroi ae Biribo aika aman ataeinnaine ake a uataboa ingaingan tamaia n tataekina te rongorongo. (Mwakuri 21:8, 9) Te taetae ni burabeti bon teuana mai buakoni bwaai n tituaraoi aika kamimi rinanon te taamnei ae raoiroi, ao a kamanena te bwaintituaraoi anne aine aika rooro n rikirake aikai ni kakororaoan ae taekinaki n Ioera 2:28, 29.

⁷ E kamanena raoi te tai are e aki mare iai Timoteo ngke te rorobuaka n ataei ngaia. E reireiaki n “te koroboki ae tabu” mangke te merimeri iroun tinana ae Eunike ao tibuna ae Nei Roiti. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) E katautauaki bwa a riki bwa Kristian ni moani mwanangani Bauro nakon aia kaawa ae Rutetera tao n 47 C.E. Uoua te ririki imwina, n ana kauatai Bauro ni kawariia ao tao ai tebwi tabun ke ai tibwa 20 iai ana ririki Timoteo. E ngae ngke e ataei ke e merimeri n te onimaki, ma e ‘tataekinaki bwa e raoiroi’ irouia unimwaanen te ekaretia i Rutetera ao Ikonio. (Mwakuri 16:1, 2) Ngaia are e a kaoa Timoteo Bauro bwa e na iria bwa raona ni mwamwananga. (1 Timoteo 1:18; 4:14) Ti aki kona n taekinna raoi bwa e aki roko n te mare Timoteo. Ma ti ataia bwa mangke te rorobuaka ngaia ao e kukurei ni butimwaea ana kakao Bauro. I nanon ririki aika bati imwina riki, e kukurei ni beku bwa te mitinare ao te mataniwi ae e aki mare.​—I-Biribi 2:20-22.

8. E kanga Ioane Mareko n uaiakin tiana n te mwakuri ni minita, ao baikara kakabwaiaana ni karaoan anne?

⁸ E kamanenai raoi n te aro ae uaana ririki ake e aki mare iai Ioane Mareko, ngke te roro n rikirake ngaia. Boni moani kaain te ekaretia are i Ierutarem, ngaia ma tinana are Maria, ao ai tarina are Barenaba. A rangi ni maiu raoi kaain ana utu Mareko bwa iai aia auti n te kaawa ao iai naba aia toro. (Mwakuri 12:12, 13) N aki ongei aaro aika raraoi aikai, ma e aki kani katoka nanona iai Mareko ke n tabeakina oin nanona ngke te rorobuaka ngaia, e aki naba katikui taekani bwaai nako ao ni karekea buuna. E bae n rin i nanona tangiran te mwakuri ni mitinare imwin ana iraorao ma abotoro rimoa. Ngaia are e ingainga nanona n raona Bauro ma Barenaba n aia moani mwananga ni mitinare ao n riki bwa aia tia ibuobuoki. (Mwakuri 13:5) Imwina riki, e mwananga ma Barenaba ao imwin anne, ti a noria bwa e a manga kaai ni beku ma Betero i Baburon. (Mwakuri 15:39; 1 Betero 5:13) Ti aki ataia bwa maanra Mareko n aki mare. Ma e karekea taekana ae moan te raoiroi bwa e kukurei n toro ibukia aomata nako ao ni kamwaita riki ana mwakuri ibukin te Atua.

9, 10. Baikara aanga ni boong aikai ake a kona ni karakaa nako iai aia mwakuri ni minita rooro n rikirake aika Kristian aika a aki mare? Aanga te katoto.

⁹ A a bati rooro n rikirake n te ekaretia ni boong aikai aika a kukurei naba ni kamanenai aia ririki ake a aki mare iai ni karakaa nako uataboan te mwakuri ibukin te Atua. N aroni Mareko ao Timoteo, a kukurei naba bwa a kona n “teimatoa ni beku iroun te Uea n aki katabetabeaki,” ngkai a aki mare. (1 I-Korinto 7:35) Bon te kakabwaia ni koaua aei. A bati aanga aika tauraoi ake a kona iai rooro n rikirake ni beku iroun te Atua n aron te bwaiania, te mwakuri n taabo aika e korakora iai kainnanoaia taan tataekina te Tautaeka n Uea, reiakinan te taetae teuana, te ibuobuoki ni katean Taabo n Taromauri ke te aobiti n tararua, kaean te Kuura Ibukini Kataneiaakia Minita, ao te mwakuri i Betaera. Ko kamanenai raoi aanga aika tauraoi ibukim ngkai te roro n rikirake ngkoe ao ko tuai ni mare?

¹⁰ E moana ana bwaiania te tari te mwaane ae Mareko ngke tebwi tabun ana ririki, e kaea te Kuura Ibukini Kataneiaakia Minita ao e a tia ni karaoi mwiokoana aika kakaokoro ni kabutaa te aonnaba. E taekina ae kangai imwin iaiangoan ririki aika 25 are e mwakuri ni kabwanina ana tai iai: “I kataia ni kaungaia aomata ni kabane n te ekaretia, ni kaai ni mwakuri ma ngaiia n te mwakuri ni minita, I kawaria ni kaungaia, I kaoia n amwarake ma ngaiia ni mwengau, ao I bairei botaki n itamwaomwao are a na kaungaaki iai. A karekea te kimwareirei ae bati nakoiu baikai ni kabane.” E kaotaki n ana taeka Mareko bwa e reke te kimwareirei man te anganga, ao e karekei taai aika bati ibukin te anganga nakoia aomata nako kabaneani maiura n te mwakuri ae tabu. (Mwakuri 20:35) A rangi ni bati baika a kona ni karaoaki irouia rooro n rikirake ni boong aikai n te mwakuri ibukin te Uea n aki ongeia bwa tera ae ko kani karaoia, rabakaum, ke baika a riki ni maium.​—1 I-Korinto 15:58.

11. Baikara kakabwaia tabeua man te aki ienikuri ni mare?

¹¹ E ngae ngke a tangiria naba angiia rooro n rikirake bwa a na mare, ma iai bukina aika raraoi are a aki riai n ienikuri iai. E kaungaia rooro n rikirake Bauro bwa a na tataninga ni karokoa bwakanakon aia “bong n roro n rikirake” ike e a rangi ni korakora iai tangiran te wene n taanga. (1 I-Korinto 7:36) Ko kainnanoa te tai ae maan bwa ko na ataa iai aroarom ao ni karekea rabakaum ni kaira maium are e kainnanoaki n rinean raom ni mare ae tau ibukim. Te taetae ni bau n te mare bon te motinnano ae rangi ni kakawaki, ae e aki riai n uruakaki i nanoni maium ni kabane.​—Te Minita 5:2-5.

Te Aki Mare Imwina Riki

12. (a) E kanga Nei Ana are e mate buuna ni kekeiaki ribuakoni bitakini baika riiriki nakoina? (b) Tera te kakabwaia are e karekea?

¹² Iai taekan Nei Ana n ana Euangkerio Ruka. E bae n rangi n rawawata ni mateni buuna ae karina imwin tekatekaia n taanga imwini mareia i nanon itua te ririki. Ti aki ataia bwa iai natiia ke tao e iangoa te manga mare neiei. Ma e taekinaki n te Baibara bwa e teimatoa n akea buun Nei Ana ngke 84 ana ririki. Ti kona ni kakoauaa n te baere e taekinaki n te Baibara bwa e kamanenai bitakini baika riiriki nakoina ni kaania riki ma Iehova. E bon “roroko naba n te tembora, ma ni beku iai ibukin te Atua ni ngaina ao ni bong n aki mamatam ma ni kakorakoraa n tataro ni bubutii.” (Ruka 2:36, 37) Ngaia are moan te kakawaki taromaurian te Atua ni maiuna. E rangi ni kakabwaiaaki ngke e kabanea nanona ao ni kakorakoraa iai. E rangi ni kakabwaiaaki neiei bwa e nora ataein Iesu ao e tataekinna naba nakoia tabemwaang taekan te kainaomataaki are e nang waekoa ni karekea nakoira te Mesia.​—Ruka 2:38.

13. (a) Tera are e kaotia bwa e ingainga n ibuobuoki n te ekaretia Nei Toreka? (b) E kanga ni kakabwaiaaki Nei Toreka n ana mwakuri aika rangi n raoiroi ao n akoi?

¹³ E maeka Nei Toreka ke Tabita i Iobe ae te matabaiawa ngkoa i meangi maeaon Ierutarem. Kioina ngkai akea taekani buuna n te Baibara, e taraa n aki mare naba n te tai anne. “E kakaraoi mwakuri aika bati aika raraoi [Nei Toreka] ma n anganga bwaintangira.” E kakaraoi kunnikai aika bati ibukia aine ake a mate buuia aika maiu ni kainnano ao tabemwaang riki, ao e a rangi n tatangiraki iai neiei. Ma ngke e karina ni bwaka n aoraki ao ni mate, e a weteaki Betero n te ekaretia ae bwanin bwa a na bubutiia ibukini kautan tariia ae a tatangiria aei. A bati aika a riki bwa taan onimaki i Iobe imwini butanakon rongorongoni kautakin neiei. (Mwakuri 9:36-42) Tao e reke ana tai Nei Toreka ni boutokaa buokaia tabemani mai buakoia naakai rinanon ana mwakuri n akoi ae rianako.

14. Tera are e kairiia Kristian aika a tiku n tii ngaiia bwa a na kaaniaki riki ma Iehova?

¹⁴ A bati ni boong aikai n te ekaretia ake a aikoa manga mare imwina riki, n aron Nei Ana ao Nei Toreka. Tabeman a aki kona ni karekea raoia ae tau are a na manga mare ma ngaia. Tabeman a buuraure ke ni mate buuia. A aki toki ni karekea reireiaia Kristian ake a tiku n tii ngaiia, bwa a na onimakina raoi Iehova ngkai akea buuia ake a na kaota nanoia nakoia. (Taeka N Rabakau 16:3) E nora aei bwa te kakabwaia Silvia are te tari te aine ae e aki mare are e mwakuri n te Betaera n te maan ae raka i aon 38 te ririki. E taku: “N tabetai e bwara nanou ngkai ai ngai nako naba ae I kaungaia aomata, ma I tabe n iangoia bwa; ‘ai antai ae na kaungaai?’ ” Ma e reitia imwina riki ni kangai: “E buokai bwa N na kaaniai riki ma Iehova, onimakinan ae e atai riki baika I kainnanoi nakon ake I bon atai. Ao a aki toki n roroko taiani kaungaunga, ma n tabetai mairouia aomata aika a aki kantaningaaki.” E aki toki ni butimwaeira Iehova ma te nanoanga ae korakora ao ni karaunanora ngkana ti kaanira riki ma ngaia.

15. A na kanga Kristian aika a tuai ni mare ni ‘kamwaawawai nanoia’ n aia tangira?

¹⁵ E reke riki ana tai ae okoro ane e aki mare ni ‘kamwawaa nanona’ n te tangira. (Wareka 2 I-Korinto 6:11-13.) E taekina ae kangai te tari te aine ae Jolene ae tuai mare are e a tia ni kabwanina ana tai ni mwakuri i nanon 34 te ririki: “I kataia ni kakorakoraai ni karikirakea au iraorao ae kaan ma aomata ni kabane ma tiaki tii tabonrorou. Te aki mare bon te tai raoi are ko kona n anga iai ngkoe nakon Iehova, am utu, tarim ao mwaanem, ai uana naba ma raoraom. Ngkai I a tabe ni kara ao I kukurei riki ngkai I aki mare.” A rangi ni kakaitau kaara, mwauku, kaaro aika akea buuia, rooro n rikirake ao tabemwaang n te ekaretia, n aia boutoka ma aia tangira ake a aki mare. Ni koauana, ti kukurei riki ngkana ti kaotiota tangiraia aomata nako. Ko kona naba ngkoe ni ‘kamwawaa nanom’ n tangiriia aomata nako?

Te Aki Mare n Uaa Tokini Maium

16. (a) E aera Iesu ngke e teimatoa n tiku n tii ngaia n uaa tokini maiuna? (b) E kanga Bauro ni kamanena raoi ana tai are e tiku iai n tii ngaia?

¹⁶ E aki mare Iesu bwa e riai ni katauraoia ao ni waakinaanako mwiokoana n te mwakuri ni minita. E mwamwananga nakon taabo aika raroanako, e mwakuri man te karangaina ni karokoa te nukanibong, ao n tokina e bon anga maiuna bwa te karea. E buokaki bwa e na kakororaoa mwiokoana aei man te aki mare. E mwamwananga te abotoro Bauro n te raroa ae nga ma nga te maire ao e kaaitara naba ma kangaanga aika korakora n te mwakuri ni minita. (2 I-Korinto 11:23-27) E ngae ngke tao e a tia ni mare mai imwaina, ma e motinnanoia bwa e na teimatoa n tiku n tii ngaia rimwi riki, imwin rineana bwa te abotoro. (1 I-Korinto 7:7; 9:5) A kaai ni kaungaia aomata nako Iesu ao Bauro bwa a na kakairi n aia katoto ibukin te mwakuri ni minita, ngkana a kona. Ma e ngae n anne, a aki tua te aki mare bwa te bwai ae kainnanoaki ibukin te riki ni minita.​—1 Timoteo 4:1-3.

17. A kanga tabeman ni boong aikai ni kakairi n ana katoto Iesu ao Bauro, ao e aera bwa ti kona ni kakoauaa bwa a kakawaki iroun Iehova te koraki ake a kukurei n anga ngaiia?

¹⁷ Ni boong aikai, a motinnanoia naba tabeman bwa a na teimatoa n tiku n tii ngaiia n te aro are a na kona ni moanibwaia riki aia mwakuri ni minita. Harold are e taekinaki mai imwaina, e kukurei ni mwakuri n te Betaera n te maan ae raka i aon 56 te ririki. E taku: “Ni kabanean tebwina te ririki ni mwakuri n te Betaera, I a tia ni matakuakinia taanga aika bati ake a otinako man te Betaera ibukin aorakia ke kainnanoan tabeakinaia aia karo aika a kara. A a bon tia ni mate au karo. Ma I rangi n tangira te mwakuri n te Betaera n te aro are I aki kani kabuaa te kakabwaia aei n te mare.” N aron anne, e taekina ae kangai te bwaiania ae Margaret are e bwaiania n te tai ae maan: “I tuai mani mare ibukina bwa a bati iteran te mwakuri ni bwaiania aika kakukurei nakoiu. N oneani mwin are N na mare, I a kona ni kabongana inaomatau ae bati riki ngke I a aki mare, bwa N na katabetabeai n te mwakuri ni minita, ao aei are e a karekea kukureiu ae bati.” Ni koauana, a na bon aki mwanuokinaki iroun Iehova aomata ake a kukurei n anga ngaiia ibukin te taromauri ae koaua.​—Wareka Itaia 56:4, 5.

Kamanena Raoi Am Tai ni Kaineti ma Baika Riiriki Nakoim

18. A na kanga tabemwaang ni kaungaia ao ni boutokaia Kristian aika a aki mare?

¹⁸ Ti bon riai ni kamoamoaia mai nanora ao ni kaungaia Kristian aika a tuai ni mare ake a karaoi aia kabanea n raoiroi n toro iroun Iehova. Ti rangi ni kakaitau ibukin noran aroaroia aika raraoi ao ni baike a tia ni karaoi n te ekaretia. A na bon aki kona n namakina te maroaa ngkana ti riki bwa ‘tariia, mwaneia ma tinaia ao natiia,” n te onimaki.​—Wareka Mareko 10:28-30.

19. Tera ae ko kona ni karaoia ni kamanena raoi iai am tai ngkai ko aki mare?

¹⁹ Ngkana ko motinnanoia bwa ko na aki mare ke ko a tibwa iangoa anne imwina riki ibukini baika riiriki nakoim, a kona koaua man te Baibara ao katoto ni boong aikai ni karaua nanom, bwa ko kona ni karekea te maiu ae kakukurei ao n uaana. E kona ni kabotauaki te aki mare ma te bwaintituaraoi ae ti boni kantaningaia ke tao ti aki kantaningaia. Tabeman a butimwaea te bwaintituaraoi anne ngkekei naba ao tabeman a a tibwa nora kakawakina imwin te tai ae maan riki. Ma e boboto riki i aon aron iangoana i bon iroura. Tera ae ko kona ni karaoia ni kamanena raoi iai am tai ngkai ko aki mare? Kaaniko riki ma Iehova, karaoa ae bati riki n ana mwakuri te Atua ao kamwawaa nanom n tangiriia aomata nako. Ti kona ni karekei kakabwaia man te aki mare n aron naba te mare, ngkana ti iangoia n aron are e iangoia te Atua ao ni kamanena ma te wanawana te bwaintituaraoi aei.

Ko Uringnga?

• N aaro raa ae e kona n riki iai te aki mare bwa te bwaintituaraoi?

• E kanga n riki te aki mare bwa te kakabwaia n am tai n roro n rikirake?

• Baikara aanga ake a kona ni karaoi Kristian aika a aki mare are a na kaaniaki riki iai ma Iehova ao ni kamwawaa tangiraia aomata nako?

[Taamnei n iteraniba 20]

Ko kamanenai raoi am tai n ana mwakuri te Atua?