Mwakoro Onoua

Te Kauntaeka ae Ti Bane n Irekereke Iai

1, 2. (a) Te kauntaeka raa are e tabekia Tatan i Eten? (b) E a kanga ni kaotaki te kauntaeka aei n are e taekinna Tatan?

KO BON irekereke ma te kauntaeka ae te kabanea ni kakawaki ae e a tia ni kaaitaraia aomata. Te itera ae ko tei iai e irekereke ma maium n aki toki. E tabekaki te kauntaeka aei ngke a karitei aomata i Eten ngkoa. N te tai anne e titirakina Nei Ewa Tatan ni kangai: “E koaua ke e aki ba E kangai te Atua, Kam na tai amarake mani kaai ni kabane aika i nanon te ne n aroka aei?” E kaeka neierei ao e kaota ana taeka te Atua ni kaineti ma te kai teuana: “Kam na tai kanna . . . ba kam kawa ni mate.” Tatan e bukina Iehova n te kewe, ao e taku bwa reitakinakoan maiuia Atam ao Nei Ewa e aki boto i aon aia ongeaba iroun te Atua. E taku Tatan bwa te Atua e taua te bwai ae raoiroi mairouia aomata ake e karikiia, ae te kona ni katei aia kaetieti ibukin maiuia i bon irouia. E taku Tatan: “E ataingkami te Atua ba n te bong ae kam na kanna iai, ao a na kaureaki matami, ao kam na riki ba kaanga te Atua n ata te raoiroi ma te buakaka.”​—Karikani Bwaai 3:​1-5.

² Ai aron ae e taku Tatan bwa a na kabwaia riki aomata ngkana a karaoi aia motinnano i bon irouia, n aki ongeaba n ana tua te Atua. E kaitaraa iai aron ana tautaeka te Atua, ao e karioa naba mai iai te kauntaeka ae moan te kakawaki, ae e riai te Atua n tautaeka i aon bwaai ni kabane, ke e aki. E tabekaki naba te titiraki aei: E ngaa ae a na kabwaia riki aomata iai, te tautaeka mairoun Iehova ke te tautaeka teuana ae akea i rekerekena ma ngaia? Te koaua bwa e kona Iehova ni kamateia Atam ma Nei Ewa n te tai naba anne, ma karaoan anne e na bon aki kaeta raoi te kauntaeka ni kaineti ma te riai n tautaeka i aon bwaai ni kabane. Ngke e kariaia te botannaomata bwa a na waaki i bon irouia i nanon te tai ae maan teutana, ao ngkanne, te Atua e na kona ni kaotia iai bwa tera mwin te waaki n inaaomata man ana tautaeka ao ana tua.

3. Tera te kauntaeka riki teuana are e tabekia Tatan?

³ Ana kabuakaka Tatan ni kaineti ma riain ana tautaeka Iehova e aki tii irekereke ma are e riki i Eten. Ma e karika naba te nanououa ni kaineti ma aia kakaonimaki aomata tabemwaang nakon Iehova. Aio are e a riki bwa te kauntaeka are te kauoua ae iai irekerekena ma te moan. A irekereke ma ana kakarabakau Tatan aei natia Atam ao Nei Ewa ao natin te Atua ni kabane ake kaaini karawa, n ikotaki naba ma Natin Iehova are te karimoa ae tatangiraki irouna. N aron naba anne, n ana bong Iobi, e taku Tatan bwa taani beku iroun Iehova a aki beku irouna ibukina bwa a tangiria ao a boutokoa riain ana tautaeka, ma a bon tii iangoi reken bwaai ake a tangiri i bon ibukiia. E taekinna naba bwa ngkana a karawawataki ao a na bon tii karaoa ae a kani karaoia.​—Iobi 2:​1-6; Te Kaotioti 12:10.

Bwaai Aika Kakoauaki n Rongorongon Ana Waaki te Botannaomata

4, 5. Tera ae e kakoauaki man rongorongon te botannaomata ni kaineti ma aia kona aomata n tautaekaniia i bon irouia?

⁴ Aio te bwai ae kakawaki ae e irekereke ma te kauntaeka i aon te riai n tautaeka i aon bwaai ni kabane: Te Atua e aki karikia aomata bwa e na kona n nakoraoi maiuiia ngkana a katinanikua ana tautaeka. E karaoiia bwa a riai n aantaeka n ana tua aika raraoi, bwa a aonga ni kakabwaiaki iai. E kakoauaa anne te burabeti are Ieremia ni kangai: “Iawe, I ataia ba akea te aomata ae e kona ni bairea oin arona, e aki tautaeka n oini maiuna. Iawe, kaetira.” (Ieremia 10:​23, 24, BK) Ngaia are e kaungaunga ni kangai ana Taeka te Atua: “Ko na onimakina Iehova n nanom ni kabanea, ao tai mwiokoa oin am ataibwai.” (Taeka N Rabakau 3:5) E karaoia aomata te Atua bwa a na riai n aantaeka n tuua aika kaineti ma waakin te iuniweeti bwa a aonga n teimatoa ni maiu. N aron anne, e katei naba tuua ibukin te aroaro ni maiu ae riai, are ngkana a mutiakinaki, ao a na kanakoraoa maiuia aomata.

⁵ E teretere raoi bwa e a kaman ataia te Atua ae e aki kona n nakoraoi ana waaki te botannaomata i tinanikun ana tautaeka. Ibukina bwa a iangoa inaaomataia aomata man ana tautaeka te Atua, a a tia ni katei waaki n tautaeka, babaire ibukin te mwane, ao botaki n Aro aika kakaokoro nako. Waaki aika kakaokoro aikai a aki toki ni karika te itabarara i marenaia aomata, ao e a riki iai te iowawa ae tiritiri, te buaka, ao ai te mate. “E taua aron te aomata temanna te aomata temanna ni karekea oini kaina iai.” (Te Minita 8:9) Boni ngaia aei are e a tia n riki nakon te botannaomata ma ngkekei ni karokoa ngkai. N aron are e taetae ni burabetinaki n ana Taeka te Atua, aomata aika buakaka ao taani kewe a a tia n “rikirake ni buakaka” riki. (2 Timoteo 3:​13, BK) A bon noraki i nanon te ka-20 n tienture kabuanibwai ake a aki nonoraki mai mwaina, e ngae ngke e a korakora iai rikiraken te rabakau n aonnaba ao te rabakau ni karaobwai. E boni kakoauaki iai are e taekinaki n Ieremia 10:​23, are aomata a aki anganaki te konabwai n tautaekaniia i bon irouia.

6. N te tai ae e a kaan n roko ngkai, e na kanga te Atua ni kaetii tautaeka aika waaki i tinanikun ana tautaeka?

⁶ Mwin te waaki n tautaeka i tinanikun ana tautaeka te Atua i nanon te tai ae maan aika kakaiaki, a boni kaotia raoi n akea te nanououa bwa a aki kona n nakoraoi aia tautaeka aomata. Ana tautaeka te Atua bon tii ngaia te kawai are e na kona n reke iai te kukurei, te boonnano, te marurung, ao ai te maiu. Ao ana Taeka te Atua e kaotia bwa e nang roko n tiana, ana taotaonakinnano Iehova nakon aia tautaeka aomata. (Mataio 24:​3-​14; 2 Timoteo 3:​1-5) Ai tii teutana riki ao e nang tabarea aia waaki aomata ma ni kateimatoaa Ueana i aoia kaain aonnaba. E kangai te taetae ni burabeti man te Baibara: “N aia bong uea akanne [tautaeka aika waaki i aon te aonnaba ngkai], ao E na katea ueana Atuani karawa [i karawa], ae na bon aki uruaki n aki toki, ao e na aki katukaki tauan taekana nakon te botanaomata teuana [bwa a na bon aki manga tautaekana te aonnaba aomata], ma e na ururu ma ni kamaunai uea [aika waaki ngkai] . . . ni kabane, ao e na tei matoa n aki toki.”​—Taniera 2:​44.

Te Kamaiuaki Nakon Ana Aonnaba te Atua ae Boou

7. Antai aika a na kamaiuaki ngkana e a katoki aia tautaeka aomata ana tautaeka te Atua?

⁷ Antai aika a na kamaiuaki ngkana e a katoki aia tautaeka aomata ana tautaeka te Atua? E kaekaa te Baibara: “A na maekana aon te aba akana raoiroi [aika a boutokaa riain ana tautaeka te Atua], ao a na tiku i aona akana moa n raoiroi. Ma a na teweaki nako akana buakaka (aika a aki boutokaa riain ana tautaeka te Atua) mai aon te aba, ao a na taekaki taani bure mai nanona.” (Taeka N Rabakau 2:​21, 22) N aron naba anne, e kangai te tia areru: “Ai ti teutana riki, ao akea naba te aomata ae buakaka . . . A na abana te aba akana raoiroi, ao a na mamaeka iai n aki toki.”​—Taian Areru 37:​10, 29.

8. E na kanga te Atua ni kakoauaa riaina n tautaeka i aoni bwaai ni kabane?

⁸ Imwin kamaunan ana waaki Tatan, te Atua e na karokoa te aonnaba ae boou, are e na boni kamauna ma iai te iowawa ae tiritiri, taiani buaka, te kainnano ibukin aki-taun te mwane, te rawawata, taian aoraki, ao ai te mate, ake bwaai ake a a tia n tautoronia aomata i nanon ngaa ma ngaa n ririki. E rangi n tamaroa ana kabwarabwara te Baibara i aon kakabwaia aika mena imwaia aomata aika ongeaba: “E na kabane rannimataia te Atua ni kaoi mai mataia. Ao e na akea riki te mate, ao e na akea naba te nanokawaki, ma te tang ma te maraki: ba a mauna nako bwaai rimoa.” (Te Kaotioti 21:​3, 4) Te Atua e na kabongana ana Tautaeka n Uea ae kairaki iroun Kristo i karawa, ni kakoauaa bwa iai irouna te riai n Tautaeka i aora.​—I-Rom 16:20; 2 Betero 3:​10-​13; Te Kaotioti 20:​1-6.

Aroia Tabeman ni Kaotia bwa A Tei n te Itera Raa

9. (a) Tera aia iango aomata aika kakaonimaki iroun Iehova, ni kaineti ma Ana taeka? (b) E kanga Noa ni kaotiota ana kakaonimaki, ao ti na kanga ngaira ni kakabwaiaki man ana banna ni katoto?

⁹ Ma ngkekei ni karokoa ngkai, bon iai tabeman mwaane ao aine aika kakaonimaki ake a kaotiotia bwa a kakaonimaki ni butimwaea Iehova bwa te tia Tautaeka i aoia. A ataia bwa e boto maiuiia i aon mutiakinan ana taeka, ao ongeabaia irouna. E karaoa naba anne Noa. E kangai te Atua nakon Noa: “E a reke nanou ba N na kamaunaia aomata ni kabaneia, . . . Ko na boua am ake tewana.” E bon aantaeka Noa n ana kairiri Iehova. E ngae ngke a kauringaki aomata ake a maiu n te tai arei, ma a bon aoaoriia naba ni kakaraoa ae a taneiai ni kakaraoia. Ma Noa e boua te aake tewana ae bubura kaei, ao e kakorakoraa naba n tataekina rongorongon raoiroin Iehova nakoia aomata. E reitinako te rongorongo ni kangai: “E karaoa anne Noa; e toua mwin aron are E tuangnga te Atua ni kabane.”​—Karikani Bwaai 6:​13-​22; Ebera 11:7; 2 Betero 2:5.

10. (a) A kanga Aberaam ao Nei Tara ni boutokoa riain Iehova n tautaeka i aon bwaai ni kabane? (b) Tera te aro ae ti kona ni kakabwaiaki iai man aia banna ni katoto Aberaam ao Nei Tara?

¹⁰ Aberaam ao Nei Tara a karaoa te katoto ae raoiroi naba ni kaineti ma boutokoan riain Iehova n tautaeka i aon bwaai ni kabane, n te aro are a karaoi bwaai ni kabane ake E tuangia. A maeka n te kaawa ae kaubwai i Kareria ae Ura. Ma ngke e tuanga Aberaam Iehova bwa e na mwaing nakon te aba teuana ae e ianena nako iai, “e nako Aberam, n ai aron ana taeka Iehova nako ina.” Akea te nanououa bwa e boni bae ni mweeraoi Nei Tara i aani batana, ao a bati naba raoraona ma ana koraki. Ma e bon aantaeka nakon Iehova ao nakoni buuna, ao e kataua te mwaing nakon te aba ae Kanaan, e ngae ngke e aki ataia bwa te aekaki ni maiu tera are mena imwaina.​—Karikani Bwaai 11:31–​12:4; Mwakuri 7:​2-4.

11. (a) Tera te kangaanga ae kaaitara ma Mote ngke e boutokoa riain Iehova n tautaeka i aon bwaai ni kabane? (b) Ti na kanga ni kona ni kakabwaiaki man ana banna ni katoto Mote?

¹¹ Temanna riki ae boutokoa naba riain Iehova n tautaeka i aon bwaai ni kabane boni Mote. E rangi ni kangaanga karaoan aio, bwa e boni kaaitara raoi iai ma Barao i Aikubita. E bon aki onimakinna i bon irouna Mote, bwa e nanououa n aron ana konabwai n taetae n te aro ae riai. Ma e ngae n anne, e bon ongeaba naba iroun Iehova. N ana boutoka Iehova ao ana ibuobuoki tarina ae Aaron, e okitaba Mote n uota ana taeka Iehova nakon te aomata ae kainikatonga ae Barao. Tibun Iteraera tabeman a rangi ni waea naba ana waaki Mote. Ma e ngae n anne, e kakaonimaki Mote ni karaoi bwaai ni kabane ake e tuangaki iroun Iehova, ao a kamaiuaki Iteraera mai Aikubita rinanon Mote.​—Te Otinako 7:6; 12:​50, 51; Ebera 11:​24-​27.

12. (a) Tera ae kaotia bwa te kakaonimaki iroun Iehova e nanona ae bati riki nakon ae tii kakaraoan nanon tuua mairoun te Atua ake a a tia ni koreaki? (b) E na kanga ataakin te aeka ni kakaonimaki aei ni buokira bwa ti na kamanenaa te 1 Ioane 2:​15?

¹² Te koraki ake a kakaonimaki iroun Iehova a aki iangoia bwa a bon tii riai n ongeaba n tuua ake a koreaki ake mairoun te Atua. Bon akea te tua ae koreaki mairoun te Atua ae e katabuaka te wene ni kimoa, n te tai are buun Botiba e kataia ni kabwakaa Ioteba bwa e na wene ni kimoa ma ngaia. Ma Ioteba e ataa taekan te babaire ibukin te mare ae kateaki iroun Iehova i Eten. E ataia bwa e aki kona ni kukurei te Atua ngkana e wene ni bure temanna ma buun te aomata temanna. E aki kani kauna te Atua Ioteba n te aro ae e na kataia ni katotonga aroaroia kaain Aikubita. Ma e kakairi ni kawain Iehova n te aro ae e iangoa moa ana mwakuri nakoia aomata, ma ni karaoa ae e ataia mai iai bwa e boraoi ma nanon te Atua.​—Karikani Bwaai 39:​7-​12; Taian Areru 77:​11, 12.

13. E a kanga ni kaotaki bwa e kewe te Riaboro ni kaineti ma (a) Iobi? (b) I-Ebera ake teniman?

¹³ A aki kona n tannako mairoun Iehova te koraki ake a ataia raoi, e ngae ngkana e rangi ni korakora kataakiia. E bukibuki Tatan n taku bwa ngkana e bua kaubwain Iobi ke marurungina, ao e na boni kitana te Atua, e ngae ngkana e a tia ni kamoamoaki taekana iroun Iehova. Ma Iobi e kakoauaa bwa bon te tia kewe te Riaboro, e ngae ngke e aki atai bukin kangaanga ake e a taonaki iai. (Iobi 2:​9, 10) E kataia ni kamaiua ana kauntaeka Tatan bubua ma bubua te ririki imwin anne, ngke e kaira te uea ni Baburon temanna ae rangi n unun bwa e na kakamaakuia I-Ebera ake rorobuaka ake teniman n taekinna nakoia bwa a na kabuekaki ni kamateaki n te ai ngkana a aki bobaraki n taromauri i matan te boua are kateaki irouna. Ngke a kairoroaki bwa a na rineia bwa a na ongeaba n ana tua te uea ke n ana tua Iehova ae katabua taromaurian bouannanti, a kamatoai aia taeka ni kaotia bwa a beku iroun Iehova, ae boni ngaia te tia Tautaeka ae Moan te Mwaaka i aoia. E kakawaki riki irouia te kakaonimaki iroun te Atua, nakoni maiuia!​—Taniera 3:​14-​18.

14. Ti na kanga ngaira aika aomata aika ti aki-kororaoi, ni kaotiota ae ti boni kakaonimaki iroun Iehova?

¹⁴ Ngkai ti a tia n iangoi katoto aikai, e riai ngkanne bwa ti na iangoa ae tii aomata aika kororaoi aika a kona ni kakaonimaki iroun Iehova? Te koaua bwa akea bongan te aomata ae e karaoa te kairua teutana? Tiaki ngaia anne! Te Baibara e tuangira bwa e kairua naba Mote n taai tabetai. Ao e ngae ngke e aki kukurei Iehova iai, ma e aki kakeaa Mote. Irarikina, a mamaara naba ni bwaai tabeua ana abotoro Iesu Kristo. E mutiakina aki-kororaoira Iehova ae ti tuuraki iai, ao e kukurei ngkana ti aki riaon ana tua ni bon nanora. Ngkana ti tibanako ni bure ibukin te mamaara, moan te kakawaki ngkanne ae ti na raraoma ni koaua ma n aki manga oki ni karaoa te kairua anne. N te aro aei ti kaotia iai bwa ti bon tangiri bwaai ake e taku Iehova bwa a raraoi, ma n ribai ake e kaotii bwa a buakaka. Ti taraaki bwa ti itiaki i matan te Atua ngkai ti onimakina ana karea Iesu are kabooa mwiin te bure.​—Amota 5:​15; Mwakuri 3:​19; Ebera 9:​14.

15. (a) Antai ae e kororaoi ni kakaonimaki iroun te Atua mai buakoia aomata ni kabane, ao tera ae kakoauaki iai? (b) Tera buokara ae reke man bwaai ake e karaoi Iesu?

¹⁵ Ma a kona aomata ni kororaoi n ongeaba i aan ana tautaeka Iehova, ke a aki? Kaekan aei bon te “baere raba” i nanon 4,000 tabun te ririki. (1 Timoteo 3:​16) E ngae ngke e kororaoi Atam, ma e aki karaoa te banna ni katoto ae kororaoi n aron tangiran te Atua. Ai antai ngkanne ae kona ni karaoa anne? Akea mai buakoia ana kariki aika tuuraki n ana bure, ae e kona ni karaoa anne. Bon tii Iesu Kristo ae e kona ni karaoia. (Ebera 4:​15) Ana mwakuri Iesu e kakoauaa bwa ngkana e kani karaoia, ao e boni kona naba Atam ni kororaoi ni kakaonimaki iroun te Atua ao ai moara riki ibukina bwa e bebete riki aroni maiun Atam. E aki kairua aron karikani bwaai iroun te Atua. Ngaia are Iesu Kristo bon te banna ni katoto ae ti tangiria ni kakairi iai n aron te ongeaba n ana tua te Atua ao tangiran Iehova bwa te tia tautaeka i aon bwaai ni kabane.​—Te Tua-Kaua 32:​4, 5.

Ti na Tei n te Itera Raa?

16. Bukin tera bwa ti riai n teimatoa n tarataraira ni kaineti ma ara kaantaninga ibukin riain ana tautaeka Iehova?

¹⁶ Ngaira n tatabemanira nako ti riai ni kaaitara ma te kauntaeka i aon ae antai ae e riai n tautaeka i aon bwaai ni kabane. Ngkana ti a tia ni kaotia bwa ti tei n ana itera Iehova iai, ao ti nang boni mamatanaki naba ngkanne iroun Tatan. E na kataia ni kairoroira n itera nako, ao e na teimatoa ni kakaraoa anne ni karokoa tokin te waaki ae buakaka ae ngkai. Ti na teimatoa n tarataraira raoi iai. (1 Betero 5:8) Aroaroni maiura e kaotia bwa ti tei n ana itera antai ni kaineti ma te kauntaeka ae moan te kakawaki ae irekereke ma riain Iehova n tautaeka i aon bwaai ni kabane, ao te kauntaeka are teuana ae taekan te kakaonimaki iroun te Atua i aan te kataaki. Ti aki riai n iangoia bwa e uki te aki-kakaonimaki, kioina ngkai e a taabangaki n te aonnaba. Te teimatoa ni kakaonimaki ngkai, nanona bwa ti na kekeiaki n nakonako i nanoni kawain Iehova aika raraoi.

17. Tera rongorongon moan rikin te kewe ao te iraa ae riai ni kairira bwa ti na rarawa nako iai?

¹⁷ N aron anne, ti aki riai ni katotonga aroaron Tatan ae “taman te kewe.” (Ioane 8:​44) Ti riai ni kakaonimaki ni karaoa ae raoiroi n anuani maiura nako. Rooro-n-rikirake ake a ira ae karaoaki n ana aonnaba Tatan, a aki toki ni kekeweia aia karo. Ma a rarawa ni karaoa anne rooro-n-rikirake aika Kristian, ao a kaotia iai bwa e kewe ana bukibuki Tatan ae ana toro te Atua are a na kakeaa onimakinana ngkana a kataaki. (Iobi 1:​9-​11; Taeka N Rabakau 6:​16-​19) Iai naba waaki ni bitineti tabeua aika a kaotia bwa aomata ake a kakaraoia bon raoraon “taman te kewe,” ao tiaki te Atua ae koaua. Ti rarawa naba nakon waaki aikai. (Mika 6:​11, 12) E boni buakaka naba te iraa, e ngae ngkana e kainnano te aomata, ke e kaubwai te aomata are e iraeaki ana bwai. (Taeka N Rabakau 6:​30, 31; 1 Betero 4:​15) E ngae naba ngkana e kakaraoaki te iraa n taabo ike ti mena iai ke ngkana e uarereke te bwai ae iraeaki, ma e boni bobuaka naba ma ana tua te Atua.​—Ruka 16:10; I-Rom 12:2; I-Ebeto 4:​28.

18. (a) N tokin ana Tautaeka Kristo ae Maanna Tenga te Ririki, tera te kataaki ae na karaoaki nakoia aomata ni kabane? (b) Tera ae ti riai ni kataneiaira ni kakaraoia ma ngkai?

¹⁸ A na kainaki Tatan ma ana taimonio n te aro are a aki kona ni manga kariria riki aomata, i nanon ana tai n Tautaeka Kristo ae Maanna Tenga te Ririki. Ai rau ra nanora iai! Ma imwin tenga te ririki, a na manga kainaaomataki i nanon tabeua te tai. Tatan ma aomata aika a kakairi irouna a na kataia ni kabwakaia aomata aika kororaoi ake a kakaonimaki iroun te Atua. (Te Kaotioti 20:​7-​10) Ngkana ti kabwaia ni maiu n te tai arei, ao tera aroarora ngkanne ni kaineti ma te kauntaeka i aon ae antai ae riai n tautaeka i aon bwaai ni kabane? Kioina ngkai a nang bane ni kororaoi aomata n te tai arei, mwakuri aika boto i aon te aki-kakaonimaki a na karaoaki ni bon nanoia aomata, ao a na karekea te kamaunanakoaki n aki toki. Ai kakawaki ra ngkanne ae ti kataneiaira ma ngkai ni butimwaea ana kairiri Iehova ae roko rinanon ana Taeka ke rinanon ana botaki i aon te aba! Ni karaoan aei, ti kaotiotia iai bwa ti bon tangira raoi te Uea ae boni ngaia te tia Tautaeka i aon bwaai ni kabane.

Te Maroro Ibukin te Kauring

• Tera te kauntaeka ae kakawaki ae ti bane n irekereke iai? Ti a kanga n irekereke iai?

• Tera ae kakawaki n aroaroia mwaane ao aine rimoa ni kaotiotia bwa a kakaonimaki iroun Iehova?

• Bukin tera bwa moan te kakawaki ngkai bwa ti na karinea Iehova n anuani maiura ni kabane?