Mwakoro Itiua
Reireiara man Ana Taotaonakinnano te Atua Nakon te Buakaka
1, 2. (a) Ngke arona bwa tao e a tia Iehova ni kamaunaia taani karitei i Eten, e na kanga ngkanne aron rotakira iai? (b) Baikara ana babaire Iehova aika kaota ana tangira aika e a tia ni katauraoi ibukira?
“E KIMOTOTO ma n rawawata maiuu,” e taku te tamanuea are Iakoba. (Karikani Bwaai 47:9, BK) N aron naba anne, e taekinna Iobi bwa te aomata, “e kimototo maiuna, ao iriana te rawawata.” (Iobi 14:1, BK) N aekakia te koraki akanne naba, angiina mai buakora a a tia naba ni kaitiboo ma kangaanga tabeua, taian ribuaka, ao taiani kabuanibwai. Ma akea te ribuaka mairoun te Atua ae irekereke ma bungiakira. E koaua bwa a aki-kororaoi ara iango ao rabwatara, ao akea naba mwengara ae te Baretaiti are e reke ngkoa irouia Atam ma Nei Ewa. Ma tera ae e na riki ngke arona bwa tao e a kamaunaia naba nakekei Iehova n te tai are a karitei iai? Te koaua bwa e na bon akea ngkanne te aoraki, te nanokawaki, ke te mate, ma teuana naba bwa e nang akea te botannaomata ae na riki. Ti nang bon aki bungiaki. Ma ibukin ana nanoanga, te Atua e kariaia Atam ma Nei Ewa bwa a na kariki, e ngae ngke natiia a na tuuraki n te aki-kororaoi mairouia. Ao rinanon Kristo, Iehova e a katauraoa te anga are ti na kona ni manga karekea te bwai are e kabuaa Atam, are te maiu n aki toki i aon te aonnaba ae te baretaiti.—Ioane 10:10; I-Rom 5:12.
2 Ai kaunga ra aei nakoira ngkai ti a manga kona ni kakaantaninga te maiu n aki toki n te aonnaba ae boou ae te Baretaiti, ike ti nang kainaaomataki iai man te aoraki, te nanokawaki, te maraki, ao te mate, ao mairouia naba aomata aika buakaka! (Taeka N Rabakau 2:21, 22; Te Kaotioti 21:4, 5) E ngae ngkai e kakawaki te kamaiuaki nakoira ao nakon Iehova, ma te Baibara e reireinira bwa iai riki te bwai ae kakawaki nakon anne ae e irekereke ma ngaia.
Ibukin Arana ae Kakannato
3. Tera ae irekereke ma kakororaoan ana kaantaninga Iehova ibukin te aonnaba ao aomata?
3 E irekereke aran te Atua ma kakoroan bukin ana kaantaninga ibukin te aonnaba ao aomata. Te ara ae Iehova, nanona “E Karaoia bwa E na Riki.” Mangaia are arana e kaotiota aroarona ae te Uea ae Moan te Rietata i aon bwaai ni kabane, ae Teuare ae kakoroa bukin ana babaire, ao Atuan te koaua. Kioina ngkai e kakannato Iehova, ngkana e na nakoraoi ma n rau te iuniweeti, e riai ni karineaki raoi arana ao bwaai ni kabane aika nanonaki iai, ao aomata ni kabane a riai n ongeaba irouna.
4. Tera ae irekereke ma ana kaantaninga Iehova ibukin te aonnaba?
4 Imwin karikaia Atam ao Nei Ewa, a anganaki mwiokoaia iroun Iehova are a na riai ni kakoroa raoi nanona. E karaua ni katereterea nakoia ana kaantaninga ae a na aki tii taua taekan te aonnaba ma bwaina nako ao ni karababaa nako te Baretaiti, ma a riai naba ni kaonna irouia aia kariki. (Karikani Bwaai 1:28) Nanona ngkanne bwa e na aki koro bukin te kaantaninga aei, kioina ngkai a bure? E na bon kamaamaaeaki aran Iehova ae moan te mwaaka ngkana e a aki kona ni kakoroi bukin ana kaantaninga ni kaineti ma te aonnaba ao te botannaomata!
5. (a) Ngkana a kana uaan te kai n ataa te raoiroi ao te buakaka aomata ake a moan karikaki, a na mate ngkanne n ningai? (b) E a kanga Iehova ni kakoroa bukin ana taeka are ni Karikani Bwaai 2:17, ma ni mutiakina naba ana kaantaninga ni kaineti ma te aonnaba?
5 E a kaman tia Iehova ni kauringia Atam ao Nei Ewa ae ngkana a aki ongeaba ma ni kana uaan te kai n ataa te raoiroi ao te buakaka, a na boni mate “n te bong” are a kanna iai. (Karikani Bwaai 2:17) E kakoroa nanon ana taeka Iehova, ngke e motika taekaia n te bong are a bure iai, ao e kabureia nakon te mate. N ana taratara te Atua, a mate Atam ma Nei Ewa n te bong naba arei. Ma ibukin karaoan nanon ana kaantaninga ni kaineti ma te aonnaba, e kariaia Iehova bwa a na katei utu imwain mateia. Te Atua e kona n taraa 1,000 te ririki bwa tii te bongina, mangaia are ngke e a toki maiun Atam ngke ai 930 ana ririki ni maiu, ai aron ae e mate i nanon te “bong” naba arei. (2 Betero 3:8; Karikani Bwaai 5:3-5) Mangaia are e koro bukin ana taeka Iehova are a na mate n te bong are a bure iai, ao ana kaantaninga ibukin te aonnaba e bon aki tukaki naba karaoan nanona ni mateia. Ma a kariaiakaki moa bwa a na tiku ni maiu aomata aika aki-kororaoi, ao n ikotaki naba ma aika buakaka.
6, 7. (a) N aron are taekinaki n Te Otinako 9:15, 16, bukin tera ngkai e taotaona nanona Iehova nakon te buakaka i nanon tabeua te tai? (b) E kanga ni kaotaki mwaakan Iehova nakon Barao, ao e kanga n ataaki Arana iai? (c) Tera ae e na riki ngkana e a roko n tokina te waaki ae buakaka ae ngkai?
6 Te bwai are e taekinna Iehova nakon uean Aikubita n ana tai Mote, e kaotia raoi bwa bukin tera te Atua ngke e kariaia te buakaka bwa e na waaki nako. Ngke e aki kariaia Barao bwa a na kitana Aikubita tibun Iteraera, Iehova e aki tiringnga ngkekei naba. A karokoaki Rekenikai aika Tebwina nako aon te aba arei, ake a kaotiota mwaakan Iehova n aaro aika kamimi. Ngke e katanoataa Iehova rokon te kaitiua n rekenikai, e tuanga iai Barao bwa E boni kona ni kaman tia ni kamaunaa matana ma ana aomata mai aon te aba. “Ma,” e taku Iehova, “I boni kateiko i bukin naba te baei, ba N na kaota mwakau nako im, ao ba e na taekinaki arau i aonaba ni bane.”—Te Otinako 9:15, 16.
7 E taabangaki ataakin aran Iehova ngke e kamaiuia tibun Iteraera. (Iotua 2:1, 9-11) Ni boong aikai, e a kaania 3,500 te ririki imwina, ao a bon aki mwanuokinaki bwaai ake e karaoi Iehova n te tai arei. Tiaki tii te ara ae Iehova ae tanoata, ma e tanoata naba te koaua ibukin Teuare arana anne. Aei are e kaotiota iai aroaron Iehova, bwa te Atua ae e kakakoroa bukin ana berita ao e mwamwakuri ni buokia ana toro. (Iotua 23:14) E kaotiotaki raoi bwa ibukin mwaakana ae moan te korakora, akea te bwai teuana ae kona n tuka kakoroan bukin ana kaantaninga. (Itaia 14:24, 27) Ngaia are ti boni kakoauaa raoi bwa e na tei ibukia ana toro aika kakaonimaki n te tai ae e a kaan rokona ngkai, ni kamaunaa ana waaki Tatan ae bubuaka. Kaotiotan te mwaaka ane moan te korakora anne ao te neboaki are e na karekea nakon aran Iehova, e na bon aki mwanuokinaki. E nang bon akea tokin te kakabwaia mai iai.—Etekiera 38:23; Te Kaotioti 19:1, 2.
‘Ai Nano Ra Wanawanan te Atua!’
8. Baikara bwaai ake e kaungaira iai Bauro bwa ti na iaiangoi?
8 N ana reta Bauro nakoia I-Rom ao e tabeka iai te titiraki ae kangai: “Iai te aki-eti iroun te Atua?” Imwina e a manga kaekaa n aki nanououa ni kangai: “Bon akea”! Ao ngkanne, e a katereterea ana nanoanga te Atua ngke e kauringa ana taeka Iehova ake a kaota bukina are e aki moantaai iai ni kamateaki Barao. E kaotia naba Bauro bwa ngaira aomata, titeboo ma te bokaboka ae mena i nanon bain te tia karao mangko. Ao e a manga taku riki: “Ao e uara ngkana tao arona, ba ngke E kani kaota unna te Atua, ao ngke E kani kaota naba mwakana, ao E kamanna n taona nanona i bukini maangko ake a bon tai reke kaiia ake a motikaki bukiia ba te tiringaki: ba E na kaota naba kaubwaini mimitongina irouia mangko aika nanoangaki, aika E a kamani motiki bukiia ba aia bwai te neboaki, aika ngaira, aika E weteira, tiaki mai buakoia ti I-Iutaia, ma mai buakoia Tientaire naba?”—I-Rom 9:14-24.
9. (a) Antai ngkanne “maangko ake a bon tai reke kaiia ake a motikaki bukiia ba te tiringaki”? (b) Bukin tera ngkai Iehova e a tia ni kaotiota te taotaonakinnano ae korakora nakoia taan ribaia, ao tera te bwai ae raoiroi ae e na riki nakoia aomata ake a tangiria?
9 Mai imwin te karitei are i Eten, taani kaitaraa Iehova ao ana tua, a bon riki naba bwa “maangko ake a bon tai reke kaiia ake a motikaki bukiia ba te tiringaki.” Ma imwin taai akanne ni karokoa ngkai, e a taotaona nanona Iehova. Aomata aika buakaka a kakanikoi ana mwakuri ake e a tia ni karaoi, a bwainikirinia ana toro, ao a boni kamatea naba Natina. E kaota te taotaonakinnano ae korakora Iehova, ngke e kariaia te tai ae tau ibukia ana karikibwai ni kabane bwa a na nori raoi kabuanibwai ake a riki man te karitei nakon te Atua, ao man aia tautaeka aomata are a waakin i bon irouia. Ao n te tai naba anne, maten Iesu e karekea angan kamaiuaia aomata ake a ongeaba, ao ‘uruan ana mwakuri nako te Riaboro.’—1 Ioane 3:8; Ebera 2:14, 15.
10. Bukin tera ngkai Iehova e taotaona nanona nakon te buakaka i nanon 1,900 te ririki aika a a tia n nako?
10 I nanon ririki aika raka riki nakon 1,900 imwin utin Iesu, e a teimatoa Iehova n taona nanona nakoia “maangko ake a bon tai reke kaiia,” ni kamaania moa imwain kamaunaia. Bukin tera? Bukina teuana, bwa e katauraoia moa naake a na botaki ma Iesu Kristo n ana Tautaeka n Uea i karawa. Bon 144,000 mwaitiia, ao boni “mangko aika nanoangaki” ngaiia ake a taekinaki iroun te abotoro Bauro. A kaoaki moa tatabeman mai buakoia I-Iutaia bwa a na kaaina te koraki n nako karawa aei. Ma rimwi riki, te Atua e kaoia aomata man aia baronga Tientaire. E aki kairoroa temanna mai buakoia naakai Iehova bwa e na toro irouna. Ma e kakabwaiaia tabeman mai buakoia aomata aika a butimwaea ana babaire n tangira te Atua ma kukurein nanoia, ngke e rineia bwa a na uaia n tautaeka ma Natina n te Tautaeka n Uea are i karawa. E nang tia ngkai katauraoan te koraki n nako karawa aei.—Ruka 22:29; Te Kaotioti 14:1-4.
11. (a) Te koraki raa ake a kakabwaiaki man ana taotaonakinnano Iehova ngkai? (b) A na kanga ni kakabwaiaki maate?
11 Ma tera ngkanne aroia aomata aika a na maekana te aonnaba? Ana taotaonakinnano Iehova, e a tia ni karekea angan ikoikotakia kaain “te koraki ae uanao” mai buakoia natanaomata. Boni mirion ma mirion mwaitiia ngkai. E berita Iehova bwa taani maeka n te aonnaba aikai a na kamaiuaki n tokin te waaki ae ngkai ao a na kaantaninga te maiu are aki toki i aon te aonnaba ae te baretaiti. (Te Kaotioti 7:9, 10; Taian Areru 37:29; Ioane 10:16) N te tai ae e a tia ni baireia te Atua, a na rangi ni mwaiti maate aika a nang kautaki ao man anganaki aia tai ni maekana te aonnaba i aan ana kairiri te Tautaeka n Uea are i karawa. E a kaman taekinna ana Taeka te Atua ni Mwakuri 24:15: “[Iai] manga-utiia akana raoiroi ao akana aki raoiroi.”—Ioane 5:28, 29.
12. (a) Tera reireiara n ana taotaonakinnano Iehova nakon te buakaka? (b) Tera am iango n aroaron Iehova ni karaoi mwakuri aikai?
12 Iai te ribuaka ae e noraki n te waaki aei? Akea, bwa man tauan moa kamaunaia aika buakaka, ke “maangko ake a bon tai reke kaiia,” e karaoa ae boraoi ma ana kaantaninga te Atua n arona n nanoangaia aomata tabemwaang. Aio are e a bon oti iai aron ana nanoanga ma ana tatangira ae bati. A bati naba reireiara ibukin Iehova ngkai ti tarataraa aron kakoroan bukin ana kaantaninga. Ti mimi n aroarona aika a kakaokoro nako ake a kaotaki iai, n aron ana kaeti taeka ae riai, ana nanoanga, ana taotaonakinnano, ao wanawanana n itera aika bati. Wanawanan Iehova ni kaineti ma kaetan te kauntaeka ae irekereke ma riaina n tautaeka i aon bwaai ni kabane, e na boni kaotiotia n aki toki bwa bon ana tautaeka ae te kabanea n raoiroi. Ti nano naba n ana taeka te abotoro Bauro aikai: “Ai bati ra kaubain te Atua! Ai nano ra wanawanana ma ana atatai [te Atua]! Ai kanganga ra atakin ana baire ma kuneakin ana iango!”—I-Rom 11:33, BK.
E a Reke Ara Tai ni Kaotiota Ara Tangira
13. Ngkana ti karawawataki, e a reke iai ara tai ni karaoa tera, ao tera ae e na buokira ni kakaraoa ae riai iai?
13 A mwaiti ana toro te Atua aika a karawawataki ni kangaanga aika riiriki nakoia. Marakiia e bon waaki nako naba ibukina bwa te Atua e tuai ni kamaunaa te buakaka ao ni kamaiua te botannaomata, n aron are e a kaman taekinna. Ti riai n nanobuaka iai? Ke ti na tarai aaro aikai bwa aanga aika ti na kona ni kakoauaa bwa te Riaboro bon te tia baranikewe? Ti na kakorakoraki bwa ti aonga ni karaoa aei ngkana ti ururinga te wewete aei: “Natiu, ko na wanawana, ao kakukureia nanou, ba I aonga ni kaeka ane kakanikoai.” (Taeka N Rabakau 27:11) Tatan, are boni ngaia ae e kakanikoa Iehova, e taekinna bwa ngkana a bua kaubwaia aomata ke a kammarakaki rabwataia, ao a na bukina te Atua iai, ma ni kabuakakaa. (Iobi 1:9-11; 2:4, 5) Ti kaotia bwa tiaki arora anne, ao ti kakukureia nanon Iehova, ngkana ti kakaonimaki nakoina i nanon ara tai ni kaaitara ma taiani kangaanga.
14. Baikara kakabwaia aika a kona n reke nakoira ngkana ti onimakina Iehova i nanon ara tai ni kataaki?
14 Ti kona ni karikirakei aroaro aika raraoi iroura man onimakinan Iehova i nanon ara tai ni kaaitara ma taiani kataaki. N te katoto, imwin karawawatan Iesu, e a “reireiaki naba te ongeaba” mai iai, n te aro are e tuai n ataia mai mwaina. Ngaira naba e kona n reke reireiara man kataakira, n te aro ae ti kona ni karikirakea iai te taotaonakinnano, te nanomwaaka, ao ataakin aroaron Iehova aika raraoi.—Ebera 5:8, 9; 12:11; Iakobo 1:2-4.
15. A na kanga ni kakabwaiaki aomata tabemwaang man taotaonakin nanora nakon taiani kangaanga?
15 A na noraki arora iai irouia aomata tabemwaang. Ibukin bwaai aika ti kataui ibukin tangiran te raoiroi, tabeman i buakoia a kona ni kaotaki bwa antai Kristian ni koaua n taai aikai. Ao ngkana a katiteuanaki n taromauri ma ngaira, a na kona ngkanne ni karekea kabwaiaia ae te maiu are aki toki. (Mataio 25:34-36, 40, 46) Iehova ma Natina a bon tangiria aomata bwa a na karekei kakabwaia akanne irouia.
16. Tera irekereken ara kaantaninga ni kaineti ma kangaanga aika riiriki nakoira, ma te katiteuanaki?
16 Ai raoiroi ra ngkana ti iaiangoi ara kangaanga bwa taai aika ti kona iai ni kaota tangiran Iehova iroura, ma ni buoka aron kakoroan bukin nanona! Ni karaoan aei ti kakoauaa iai ae ti a tabe ni katiteuanaki ma te Atua ao Kristo. E kangai Iesu ngke e tataro nakon Iehova ibukia Kristian ni koaua: “Ao I aki tataro i bukiia ti aikai [aika taan rimwina ake a kaan ma ngaia], ma I tataro naba i bukiia ake a onimakinai n aia taeka; ba a na bane n riki n teuana; n ai arora, ngkai Ko mena i nanou, Tamau, ao Ngai i nanom, ba a na mena naba i nanora.”—Ioane 17:20, 21.
17. Tera ae ti boni kakoauaa bwa e na reke iroura ngkana ti kakaonimaki nakon Iehova?
17 E na bon kakabwaiaira Iehova ngkana ti kakaonimaki nakoina. E taku ana Taeka: “Kam na teimatoa, ao kam na nene, ao kam na tai toki ni kakorakoraingkami n ana makuri te Uea ni kamaiti, ngkai kam ata ami makuri bwa e aki matebuaka iroun te Uea.” (1 I-Korinto 15:58) E taekina naba ae kangai: “E aki ribuaka te Atua ni manuoki ami mwakuri ma ami tangira are kam kaotia nakon arana.” (Ebera 6:10) E koreaki ae kangai n Iakobo 5:11: “Noria, ti taku ba a kabaia ake a nanomwaka. Kam a tia n ongo nanomwakan Iobi, ma n nora mwin ana makuri te Uea, ba moan te nanoanga te Uea, ao E akoi.” Tera are e a riki nakon Iobi? “Ao Iehova E kakabaiai riki ana bong Iobi aika rimwi nakon ana bong ake rimoa.” (Iobi 42:10-16) Eng, Iehova bon “te tia kabo aia onimaki akana kakorakoraia n ukoukoria.” (Ebera 11:6) Ao ai raoiroi ra te kaniwanga ae mena imwaira, ae te maiu are aki toki n te aonnaba ae te baretaiti!
18. Bukin tera bwa ti na mwanuokina taekan bwaai aika a karawawataira ngkai?
18 Ana Tautaeka n Uea te Atua e na kabooi mwin urubwai ni kabane ake a a tia n riki nakoia aomata i nanon ririki aika ngaa ma ngaa mwaitiia. Te kimwareirei n te tai anne e nang taonako, n te aro ae a nang mwanuokinaki kangaanga aika ti rinanoi ngkai. Ti na aki manga katabetabeaki n iango aika bubuaka ni kaineti ma kangaanga ake a riki nakoira rimoa. A na kabatiaaki iango aika kaungaunga ao mwakuri aika raraoi irouia kaain te aonnaba ae boou, ao teutana imwin teutana e na mauna uringakin taian rawawata ake a riki rimoa. E katanoata ni kangai Iehova: “I karika karawa nabangkai [te Tautaeka n Uea ae boou i karawa i aoia aomata] ma aonnaba nabangkai [te botannaomata ae raoiroi]: ao a na aki uringaki baike rimoa, ao a na aki manga rin n te nano. Ma kam na aki toki ni kakatonga ma ni kimareirei n ae I karikia.” Eng, n ana aonnaba Iehova ae boou, aomata aika raoiroi a nang kona ni kangai: “A raoi aonaba ni bane, ao a rau: a karebwe nako n anene.”—Itaia 14:7; 65:17, 18.
Te Maroro Ibukin te Kauring
• Rinanon kariaiakan te buakaka, e kanga Iehova n tia ni kaota raoi karinean arana iai?
• E kanga ana taotaonakinnano te Atua nakon “maangko ake a bon tai reke kaiia,” ni karokoa ana nanoanga nakoira naba?
• Tera ae ti riai ni kataia n noria ni kaineti ma kangaanga aika karawawataira?
[Taamnei n iteraniba 67]
Iehova “E kakabaiai riki ana bong Iobi aika rimwi nakon ana bong ake rimoa”