“E Tuai N Roko Ana Aua”

“Ma ngaia are a ukoukora aron tauana: ma akea ae kaki baina i aona, ba e tuai n roko ana aua.”​—Ioane 7:30.

1. Baikara bwaai aika uoua ake a kaira anuani maiun Iesu?

“NATIN te Aomata ngkae E aki nako mai ba E na tau-toronia aomata, ma E roko ba E na toro irouia aomata, ao ba E na anga maiuna ba unoraia aomata aika bati,” e taku Iesu Kristo nakoia ana abotoro. (Mataio 20:28) Ao e kangai nakon te kowana n Rom are Bontio Birato: “I bungiaki i bukin ae te kaotiota te koaua, ao I roko i aon te aba, i bukin aei naba.” (Ioane 18:37) E bon ataa raoi bukina ae e na mate Iesu, ao te mwakuri are e riai ni katiaa imwain matena. E ataa naba maanin te tai are e a anganaki ibukin kakoroan bukin mwiokoana. Maanin ana mwakuri ni minita i aon te aonnaba n arona ni Mesia, bon tii tenua ma te iterana te ririki. E moanaki ngke e babetitoaki n te ran ni Karaangan Ioretan (n 29 C.E.) ni moan te ka 70 ni wiki ni kaikonaki are e taetae ni burabetinaki, ao e a toki ni matena i aon te kai-ni-kammaraki n nukan te wiki anne (ae n 33 C.E.). (Taniera 9:24-27; Mataio 3:16, 17; 20:17-19) Mangaia are anuani maiun Iesu ni kabane i aon te aonnaba e kairaki ni bwaai aika uoua: are ni bukin rokona, ao n ataakin raoi te tai ibukin karaoan ana mwakuri.

2. Tera aron kaotan Iesu Kristo n taian Euangkerio, ao e a kanga ni kaota ataakin mwiokoana irouna?

² Taian Euangkerio a kaotia bwa Iesu Kristo bon te mwaane are e marurung ni mwamwakuri, are e mwananga ni kabuta te aba ae Baretain, n tataekina iai euangkerion ana Tautaeka n Uea te Atua, ma ni karaoi kamimi aika bati. Inanon moan mwakoron ana mwakuri ni minita Iesu, e taekinaki taekana ae kangai: “E tuai n roko ana aua.” Ao e bon taekina ae kangai Iesu: “E tuai n tae nangin au bong.” Ngkana e a kaan ma tokin ana mwakuri ni minita, e kabonganai taeka aika “e a roko te aua.” (Ioane 7:8, 30; 12:23) Ataakin te aoa iroun Iesu, are maanin te tai ibukin katiaan are e mwiokoaki iai, n ikotaki ma matena ae te karea, e bon kairia ngke e taetae ao ngke e mwakuri. Ataakin aei e kona ni kaotaira n aron aroarona ao aron ana iango, ma ni buokira bwa ti na kona riki n “tou mwini mwanekana.”​—1 Betero 2:21.

Te Nanomatoa ni Kan Karaoa Nanon te Atua

3, 4. (a) Tera are e a riki n te baka n amwarake ibukin te mare, are e karaoaki i Kana? (b) Bukin tera ngke Natin te Atua e rawa n ana iango Nei Maria ae e riai ni karaoa te bwai teuana ngke e tare te wain, ao tera reireiara mai iai?

³ E a roko te ririki ae 29 C.E. E a tia ni bwaka nako tabebong imwin rineaia ana moan reirei Iesu irouna. A bane n tia n roko ni kaawan Kana are i Kariraia bwa a na kaea te baka n amwarake ibukin te mare. Tinan Iesu are Nei Maria e mena naba iai. E a tare te wain. Nei Maria e kaotia bwa e riai ni karaoa te bwai teuana iai Iesu, ngke e tuanga natina ae kangai: “Akea aia wain.” Ma e kaeka ni kangai Iesu: “Neiko, tera ae ko tangiria i Rou? E tuai men roko au aua.”​—Ioane 1:35-51; 2:1-4.

⁴ Ana kaeka Iesu ae “Neiko, tera ae ko tangiria i Rou?,” bon te aekakin titiraki are e kabonganaki rimoa ni kaota aki-kukurein te aomata n te bwai are tabekaki ke ae e iangoaki. E aera Iesu ngke e aki kukurei n ana taeka Nei Maria? E a koro 30 ana ririki ngkai. Ai tii tabeua te wiki imwain anne, e a babetitoaki, e kabiraki n te taamnei ae raoiroi, ao e atongaki iroun Ioane te tia Babetito bwa “ana Tiibutetei te Atua, ae uoti nako aia bure kain aonaba!” (Ioane 1:29-34; Ruka 3:21-23) Ngkanne, kairana e riai n roko mairoun Teuare Moan te Mwaaka are e kanakomaia. (1 I-Korinto 11:3) Akea te aomata temanna, ao tiaki naba kaain ana utu ae kaani ma ngaia ae e kona ni kariaiakaki bwa e na tabarea te mwakuri are e a roko iai Iesu i aon te aonnaba bwa e na karaoia. Ai korakorara nanon Iesu are e kaotiotia ibukin kan karaoan nanon Tamana, are e kaotaki n ana kaeka Iesu nakon Nei Maria! Ti bia kamatoai naba nanora ni kakoroa raoi ‘baera’ iroun te Atua.​—Te Minita 12:13, BK.

5. Tera te kakai are e karaoia Iesu Kristo i Kana, ao tera aron rootakin nanoia aomata tabemwaang iai?

⁵ E ota n ana taeka natina Nei Maria, ao e waekoa ni kerikaki ma n tuatua nakoia taani mwakuri ni kangai: “Ane E tuangngkami Teuanne, ao kam na karaoia.” Ao e kaeta te kangaanga anne Iesu. E kairiia taani mwakuri bwa a na kaon kaatibu n te ran, ao ngkanne, e onika te ran nakon te wain ae moan te raoiroi. Aio moan kaotan mwaakan Iesu ni karaoi kakai, are kanikinaean menan taamnein te Atua i aona. Ngke taan rimwina aika boou a nora te kakai aei, ao e a kakorakoraki riki aia onimaki iai.​—Ioane 2:5-11.

Te Ingainga n Nano Ibukin Maneaban Iehova

6. Bukin tera Iesu ngke e un n te bwai are e noria n te tembora i Ierutarem, ao tera are e karaoia iai?

⁶ E a waekoa n roko tain te Toa ae te Riao n 30 C.E., ao Iesu ma raoraona a ririanna nako Ierutarem bwa a na kaea te toa iai. Ngke a mena iai, taan rimwina a nora aia tia Kairiri ni mwakuri n te aro ae a tuai ma n noraki mai imwaina. I-Iutaia aika taani bitineti aika mataai ni kanibwaibwai, a boni kaboo nako maan ao maannikiba inanon te tembora, ake a na kabonganaki bwa anga karea. Ao a kaboo nako bwaai aikai nakoia I-Iutaia aika taan taromauri aika kakaonimaki, n te boo ae rangi ni bobuaka. E kamwakuriaki Iesu n oin nanona ae onrake n ribaakin te aro anne. E karaoa ana kai ni kataere man te kora, ao e kakioiia nako taani kaboobwai mai iai. E karangai aia taibora ma ni kamrarai aia mwane. “Uoti nako baikai!” e tuatua nakoia akana a kabooi nako taian taobe. Ngke taan rimwin Iesu a nora ingaingan nanon Iesu n ana mwakuri anne, a uringa te taetae ni burabeti are taekan Natin te Atua, ae kangai: “E na kanai tangirani maneabam.” (Ioane 2:13-17; Taian Areru 69:9) Ngaira naba ti riai n ingainga n tarataraira bwa e rawa ni kabarekaki ara taromauri ni mwaan ake a kakaraoaki irouia kaain te aonnaba.

7. (a) Tera are e kaira nanon Nikotemo bwa e na kawara te Mesia? (b) Tera reireiara man aron Iesu n taekina te rongorongo nakon te aine are te I-Tamaria?

⁷ Ngke e mena i Ierutarem, Iesu e karaoi kanikina aika kamimi, ao a mwaiti aomata ake a onimakinna. E anaaki naba nanon Nikotemo iroun Iesu, are kaain te Tanirim, are aia boowi ae rietata I-Iutaia, ao e kawara Iesu ngke e bong bwa e na reirei riki irouna. Ao ngkanne, Iesu ma taan rimwina a memena “n te aba ae Iutaia” inanon wanua te namwakaina, n tataekina te rongorongo iai ma ni karikiia aomata bwa taan rimwina. Ma a kitana Iutaia ni kaea Kariraia imwin kainakin Ioane te tia Babetito n te auti ni kaikain. Ngke a mwananga rinanon Tamaria, Iesu e karekea ana tai ni kaotioti raoi nakon te aine are te I-Tamaria. E a kaukaki iai te kawai nakoia kaain Tamaria aika mwaiti, bwa a na riki bwa taan onimaki. Ti bia marurung naba ni karekei ara taai aika ti kona iai n taekina te Tautaeka n Uea.​—Ioane 2:23; 3:1-22; 4:1-42; Mareko 1:14.

Te Anga Reirei ae Abwabwaki i Kariraia

8. Tera te mwakuri are e moanna ni karaoia i Kariraia Iesu?

⁸ Imwain te “aua” are e na mate iai Iesu, a rangi ni bati bwaai ake e riai ni katiai ibukin ana beku iroun Tamana are i karawa. Ngke e mena i Kariraia, Iesu e moana te mwakuri ni minita ae korakora riki nakon are e karaoia i Iutaia ao Ierutarem. E “kabuta Kariraia n reirei ni maneabaia, ao E tua euangkerion ueana, ao E katoki aoraki ni kabane, ao mamara ni kabane i buakoia aomata.” (Mataio 4:23) Ni kabuta te aono anne, e ongoraeaki ana kaungaunga nakoia aomata ni kangai: “Kam na rairi nanomi; ba e a kan roko uean te Atua.” (Mataio 4:17) Imwin tabeua te namwakaina, ngke uoman taan rimwin Ioane te tia Babetito a kawara Iesu bwa a na ongora raoi taekana, e kangai Iesu nakoia: “Kam na nako n tuanga Ioane baika kam nori ma n ongo; ba a noraba mataki, a nakonako mauku, a kaitiakaki taian rebera, a ongo taeka taningabono, a kautaki maate, a tuangaki akana aki kaubwai te euangkerio. Ao ane aki bwaka i Rou ao e a kabaia.”​—Ruka 7:22, 23.

9. Bukin tera ngkai a rurung nakon Kristo Iesu aomata, ao tera reireiara mai iai?

⁹ ‘Rongorongon Iesu aika raraoi a kabuta te aba,’ ao e rungaki Iesu irouia koraki aika uanao mai Kariraia, Kaawa Aika Tebwina, Ierutarem, Iutaia, ao iteran Karaangan Ioretan are teuana. (Ruka 4:14, 15; Mataio 4:24, 25) A aki tii kawaria ibukina bwa e katoki aoraki n te kakai, ma ibukin naba ana reirei aika moanibaan te raoiroi. E anai nano ana rongorongo, ao e rangi ni kaunga. (Mataio 5:1–7:27) A akoi ana taeka Iesu ao a kakukurei. (Ruka 4:22) “A mimi aomata n ana reirei,” bwa e reireiniia man te Baibara n ai aron ae mwaaka. (Mataio 7:28, 29; Ruka 4:32) Antai ae e na aki anaaki nanona iroun te aomata ae aroarona anne? Ti bia naba karikirakea te rabakau n anga reirei iroura, bwa a aonga, aomata aika a raraoi nanoia, ni kairaki nakon te koaua.

10. Bukin tera ngke kaain kaawan Natareta a kataia ni kamatea Iesu, ao bukin tera ngke a aki tokanikai iai?

¹⁰ Ma a aki bane ni butimwaea ana rongorongo Iesu aomata ake a ongora irouna. Ngke e a tibwa moana ana mwakuri ni minita naba, ao e anga reirei n te maneaba n ana kaawa are Natareta, ao aomata tabeman a kataia ni kamatea. E ngae ngkai kaain te kaawa a mimi n ana “taeka n akoi,” ma a tangiri n nori kakai. E aki karaoi kakai iai Iesu, ma e kaota aroia ni bangaomata ao n aki-onimaki. A onrake nanoia n te un kaain te maneaba, a taua Iesu ao a kairia nakon mataniwin te maunga bwa a na tewea rio mai iai. Ma e birinako mairouia ao e kerikaki mai iai. E a tuai n roko te “aua” ibukin matena.​—Ruka 4:16-30.

11. (a) Bukin tera bwa mataniwi n Aro tabeman a roko n ongora iroun Iesu? (b) Bukin tera Iesu ngke e bukinaki bwa e urua tuan te Taabati?

¹¹ N taai aika mwaiti, mataniwi n Aro—aika taani koroboki, Baritaio, Tarukaio, ao tabemwaang riki—a memena naba n tabo ike e taekina te rongorongo iai Iesu. A mwaiti mai buakoia ake a roko irouna, tiaki bwa a na ongora ma n reirei, ma ibukina bwa a kan tiribureia ma ni kamwanea. (Mataio 12:38; 16:1; Ruka 5:17; 6:1, 2) N aron anne, ngke e kawara Ierutarem ibukin te Toa ae te Riao n 31 C.E., Iesu e kamaiua te mwane are e aoraki inanon 38 te ririki. Mataniwi n te Aro n Iutaia a bukina Iesu bwa e urua tuan te Taabati. E kaeka ni kangai: “E boni mamakuri nako naba Tamau, ao Ngai I makuri naba.” I-Iutaia a bukinna bwa e taetae ni bakanatua ngke e taku bwa Natin te Atua ngaia, ngke e arana te Atua bwa Tamana. A kataia ni kamatea Iesu, ma Iesu ao taan rimwina a kitana Ierutarem ma ni kaea Kariraia. N aron anne, ti karaoa ae rabakau ngkana ti rawa ni katabetabeaki ni kaitarakira irouia taani kairiribai ngkana akea bukina, ma ti na kabanea riki korakorara n tataekinan rongorongon te Tautaeka n Uea ao ni kairiia aomata bwa a na riki bwa taan rimwin Kristo.—Ioane 5:1-18; 6:1.

12. Mwaitira aonon Kariraia ae kabutaki iroun Iesu?

¹² Inanon teuana ma te itera te ririki imwin anne, Iesu e karaoa angiin ana mwakuri ni minita i Kariraia, ao e tii kawara Ierutarem ibukin kaean tooa aika tenua ake a kakaraoaki irouia I-Iutaia ni katoa ririki. Ai tenua ana tai ni mwananga i Kariraia ibukin tataekinan te rongorongo: te moan, ngke a airi ma ngaia taani rimwina aika boou aika 4, te kauoua ngke e airi ma abotoro ake 12, ao mwanangana ae abwabwaki riki ngke a kanakoaki naba abotoro ake a a tia ni kataneiaki. Ai batira kaotiotan te koaua are e karaoaki i Kariraia!​—Mataio 4:18-25; Ruka 8:1-3; 9:1-6.

Te Ninikoria n Tataekina te Rongorongo i Iutaia ao Berea

13, 14. (a) N ningai te tai are I-Iutaia a kataia ni katika Iesu? (b) Bukin tera bureitiman ngke a aki kona ni katika Iesu?

¹³ Bon te ririki are 32 C.E., ao e a tuai n roko ana “aua” Iesu. E a kaan tain te Toa n Uumwa n Rianna. Tarin Iesu a kaungaunga Iesu ni kangai: “Kitana ikai, ao nako Iutaia.” A tangira Iesu bwa e na kaota mwaakana ni karaoi kakai nakoia aomata ni kabane ake a roko ni kaea te toa i Ierutarem. Ma e ataa te kangaanga are e kona n riki iai Iesu. Mangaia are e kangai nakon tarina: “I aki nako Ngai nakon te toa arei; ba e tuai n tae nangin au bong.”​—Ioane 7:1-8.

¹⁴ E kamaanna teutana moa i Kariraia, ao imwina Iesu e kawara Ierutarem “ma E aki kaota nakona, ba kaanga E karaba.” A kakaeia I-Iutaia n te toa, ma ni kangai: “E nga Teuarei?” Ngke e a roko n nukan te toa arei, e kawara te tembora Iesu ao e ninikoria n anga reirei iai. Aomata a kataia n taua, bwa tao a na kamatawarikia ke ni kamatea. Ma a aki tokanikai iai, ibukina bwa “e tuai n roko ana aua.” A mwaiti aomata ake a onimakina Iesu. Bureitiman ake a kamwanangaki irouia Baritaio bwa a na taua Iesu, a oki n akea rabwatana, ao a kangai: “Bon akea te aomata ae taetae n te aro arei ma ngkoa.”​—Ioane 7:9-14, 30-46.

15. Bukin tera I-Iutaia ngke a tabeki atibu bwa a na karebana Iesu, ao tera te waaki n tataekina te rongorongo are e waakinaki irouna imwin anne?

¹⁵ A manga kauntaba ma Iesu I-Iutaia ake a ribaia ngke e anga reirei ibukin Tamana inanon te tembora, n tain te toa arei. Ni kabanea ni bongin te toa, I-Iutaia ake a rangi n un n ana taeka Iesu ibukin maiuna imwain rokona i aon te aonnaba, a tabeki atibu bwa a na karebanaia. Ma e karaba ao e rawea maiuna iai n akea ikoakina. (Ioane 8:12-59) Ngkanne, Iesu e moana waakinan te mwakuri n tataekina te rongorongo ae korakora, itinanikun Ierutarem i Iutaia. E rineia taan rimwina ake 70, ao ngke e a tia n reireiniia, e kanakoia ni kakauomaniia bwa a na nako ni mwakuri. A rimoa n roko n taabo ao kaawa nako ike a a tia ni baireia Iesu ma ana abotoro bwa a na roko naba iai.​—Ruka 10:1-24.

16. Tera te kangaanga are e birinako mai iai Iesu n tain te Toa Ibukin Tabuan te Tembora, ao tera te mwakuri are e a manga tabeakinna ngkanne?

¹⁶ N tain te mwaitoro n te ririki ae 32 C.E., e a tabe ni kaan riki ana “aua” Iesu. E kaea Ierutarem ibukin te Toa are Tabuan te Maneaba. A teimatoa I-Iutaia n ukoukora kamateana. A otabwanina Iesu ngke e nakonako ni kamanin te tembora. A manga bukinna bwa e taetae ni bakanatua, ao a tabeki atibu bwa a na kamatea. Ma e a manga rawea maiuna Iesu iai, n aron are e a tia ni karaoia. E aki maan ao e a manga ririanna n anga reirei man te kaawa teuana nakon te kaawa teuana n aonon Berea, are e kaitara Iutaia n iteran te Ioretan are teuana. Ao a mwaiti aomata ake a onimakinna. Ma e a manga kawaekoaki nako Iutaia ngke e roko irouna te rongorongo ibukin raoraona are Rataro.​—Ruka 13:33; Ioane 10:20-42.

17. (a) Tera kawaekoakin Iesu ae roko irouna ngke e tataekina te rongorongo i Berea? (b) Tera ae e kaotia bwa Iesu e ataa bukina ae e riai ni mwakuri iai, ao te tai ae riai ibukin karaoana?

¹⁷ Kawaekoana anne boni mairoun Nei Mareta ao Nei Maria, ake mwaanen Rataro ake a maeka i Betania i Iutaia. “Te Uea, akea ba e aoraki teuare Ko tangiria,” e taku te tia ua rongorongo. “Tiaki te aoraki ni mate aei,” e kaeka Iesu, “ma bukin neboakin te Atua, ba E aonga n neboaki Natin te Atua iai.” Ibukin kakoroan bukin te iango aei, e a tiku Iesu uabong n te tabo are e mena iai. Ao ngkanne, e a tibwa kangai nakoia taan rimwina: “Ti nangi manga nako Iutaia.” A rawa iai ao a kangai: “Rabi, a ukoukoriko I-Iutaia ngkai ba a na karebanaiko; ao Ko nangi manga nako iai?” Ma e ataia Iesu bwa a kimototo nikiran “aua n te ngaina,” are te tai are e baireaki iroun te Atua ibukin karaoan ana mwakuri ni minita i aon te aonnaba. E ataa raoi te bwai are e riai ni karaoia, ao bukin tera.​—Ioane 11:1-10.

Te Kakai ae Akea ae E Kona N Rawa ni Mutiakinna

18. Tera are e a tia n riki imwain rokon Iesu i Betania, ao tera are e a riki imwin rokona?

¹⁸ Nei Mareta are e moan kaitiboo ma Iesu ngke e roko i Betania, ao e kangai: “Te Uea, ngke Ko mena ikai, ao e bon aki mate mwaneu.” A rimwina Nei Maria ao kaaini batana. A bane n tang. “Kam kaki ia?” e titiraki Iesu. A kaeka: “Te Uea, mai noria.” Ngke a roko n te ne ni mate—ae te banganimatang are e wene te atibu i matana—ao e kangai Iesu: “Kaki atibuna.” E aki ota Nei Mareta n te bwai are e nang karaoia Iesu, ao e kaota aki-kukureina ni kangai: “Te Uea, e a maung: ba ai ana kaa bong aei ni mate.” Ma e titiraki ni kangai Iesu: “Tiaki I taku nako im rimoa, ba ngkana ko onimaki, ao ko nora mwakan te Atua iai?”​—Ioane 11:17-40.

19. Bukin tera Iesu ngke e tataro ni baebaeti imataia aomata imwain kautan Rataro?

¹⁹ Ao ngke e kanakoaki te atibu ae bonota ana rua ni mate Rataro, e tataro ni baebaeti Iesu bwa a aonga aomata n ataia bwa te bwai are e nang karaoia, e na karaoaki n te mwaaka mairoun te Atua. Ao ngkanne, e takarua n te bwana ae korakora: “Rataro, ooti mai!” E otinako Rataro ao a niniraki baina ma waena n aroia maate, ao e rabunaki matana n te kunnikai. “Kabara, ao kanakoa,” e taku Iesu.​—Ioane 11:41-44.

20. Tera aroaroia aomata ake a nora kautan Rataro iroun Iesu?

²⁰ Ngke a nora te kakai aei, a mwaiti I-Iutaia ake a roko ni kabebetea nanoia Nei Mareta ao Nei Maria, ake a onimakina Iesu. Tabeman riki a nako ni kaongoia Baritaio taekan bwaai ake a riki. Tera aroia iai? A waekoa ngaiia ma mataniwi n ibonga n tewea te botaki ni katawe ibukin te Tanirim. A nako nanoia ao a baebaeti ni kangai: “Tera arora? Ba e karaoi kakai aika bati te aomata arei. Ngkana ti katikua n ai aron aei, ao a na boni bane aomata n onimakinna, ao ane a na nako mai I-Rom n taua ara kawa ma ara botanaomata.” Ma te Ibonga ae Rietata ae Kaiaba e tuangia ae kangai: “Kam aki ota ba e raoiroi riki iroumi ba e na mate temanna te aomata i bukia te koraki, ba e aonga n aki mauna te botanaomata ni kabanea?” Mangaia are man te bong arei, a ukoukora kamatean Iesu.​—Ioane 11:45-53, BK.

21. Kanikinaean tera, te kakai are kautan Rataro?

²¹ Mangaia are ngke e kabaenikaia rokona i Betania, e a karekea ana tai Iesu ni karaoa te kakai ae a aki kona n rawa ni mutiakinna aomata nako. Ngke e kamwaakaki iroun te Atua, Iesu e kauta te aomata are e a tia ni mate inanon abong. Kaain te Tanirim naba ae te botaki ae kakannato, a kairoroaki bwa a na mutiakina te kakai anne ma ni motika kamatean te tia Karaoi Kakai! Mangaia are te kakai arei e a riki bwa kanikinaean te bitaki ae kakawaki n ana mwakuri ni minita Iesu—ae te bitaki man te tai are “e a tuai n roko ana aua,” nakon te tai are “e a roko ana aua.”

Ko na Kanga ni Kaeka?

• E a kanga Iesu ni kaotia bwa e ataa mwiokoana iroun te Atua?

• Bukin tera Iesu ngke e rawa n ana iango tinana ibukin te wain?

• Tera reireiara man aroaron Iesu ngke e kaitara ma taani kairiribai?

• Bukin tera Iesu ngke e kabaenikaia rokona iroun Rataro ngke e aoraki?

[Taamnei n iteraniba 26]

E kabanea korakorana Iesu n tabena are e mwiokoaki iai iroun te Atua