“E A Roko Te Aua!”
“E a roko ana aua n nako mai aon te aba nakon te Tama.”—IOANE 13:1.
1. Ngkana e a kaan riki te Toa ae te Riao n te ririki 33 C.E., kaain Ierutarem a kariariaa rikin tera, ao bukin tera?
NGKE e babetitoaki n 29 C.E., Iesu e a moanna n toua te kawai ae e na kairia nakon te “aua” are e na mate, ni manga kautaki, ao n neboaki iai. Bon te ririki are 33 C.E. E a tia ni bwaka nako tabeua te wiiki imwin motin aia boowi I-Iutaia ae te Tanirim, are a na ukoukora kamatean Iesu. E ongora taekan aia moti anne Iesu, tao mairoun Nikotemo, are kaain te Tanirim are e iraorao ma ngaia, ao ngkanne, Iesu e kitana Ierutarem ao e nakoni marenaua ake n iteran te Karaanga are Ioretan, are teuana. Ngke e a kaan karaoan te Toa are te Riao, a mwaiti aomata ake a mwananga mai abaia nako Ierutarem, ao e bati n taekinaki taekan Iesu. “Tera nanomi?” a titiraki aomata imarenaia. “Tao E aki waerake nakon te toa?” Mataniwi n ibonga ao Baritaio a karikirakea kariariaan te bwai teuana irouia aomata, ngke a tuatua bwa aomata ake a nora Iesu a na kaota mwiina nakoia.—Ioane 11:47-57.
2. Tera ana mwakuri Nei Maria ae karika te kauntaeka teuana, ao boutokoana n ana kaeka Iesu e kaota ataakin tera iroun Iesu ibukin “ana aua”?
2 N Nitian 8, ae onoua te bong imwain te Toa ae te Riao, Iesu e a manga mena ni uakaan ma Ierutarem. E kawara Betania—are aia kaawa raoraona ake a tangiraki aika Nei Mareta, Nei Maria, ao Rataro—ae te tabo ae tao uoua te maire raroana mai Ierutarem. Bon tairikin te Kanimabong, ao e Taabati iai Iesu. N te tairiki are imwin anne, a rawa taan rimwin Iesu ngke Nei Maria e kabira Iesu n te bwaa ae boiarara ae bobuaka boona. E kaeka ni kangai Iesu: “Kariaia neiei, ba e na kawakina aei i mwain au bong n taunaki. Ba a bon aki toki ni memena i roumi aomata aika aki kaubwai; ma e na bon toki memenau i roumi.” (Ioane 12:1-8; Mataio 26:6-13) E ataia Iesu bwa “e a roko ana aua n nako mai aon te aba nakon te Tama.” (Ioane 13:1) Nimaua riki te bong ao e na “kaburea maiuna ba booni kamaiuaia aomata aika a maiti.” (Mareko 10:45, BK) Mai imwin anne, Iesu e namakina kaumakan nanona, ni bwaai ni kabane ake e karaoi ma n reiakin. Ai raoiroira te katoto aei ibukira ngkai ti ingainga n tataninga tokin te waaki ae ngkai! Iangoa are e riki nakon Iesu n te bong are imwin anne.
Bongin Rinin Iesu n Tokanikai
3. (a) E a kanga Iesu n rin nako Ierutarem n te Taabati, Nitian 9, ao tera aroaroia angiia aomata ake a mena iai? (b) Tera ana kaeka Iesu nakoia Baritaio ake a ngurengure ibukia aomata?
3 N te Taabati Nitian 9, e a rin Iesu nako Ierutarem n arona n tokanikai. Ngke e kaania te kaawa—e toka i aon te bun aati ae te mwaane, ni kakoroa bukin are taekinaki n Tekaria 9:9—angiia aomata ake a botaki irarikina a kawenei kunnikaiia inanon te kawai, ao tabeman riki a koroi mwaanga ni kai ao a takin iai. “E na karaoiroaki te Uea ae nako mai n aran Iehova!” a takaruaia. Baritaio tabeman ake a mena ibuakon te koraki a tangiria Iesu bwa e na boaia taan rimwina. Ma e kaeka ni kangai Iesu: “I taku nako imi ba ngkana tao a kainababu aikai, ao ane a na takarua atibu iai.”—Ruka 19:38-40; Mataio 21:6-9.
4. Bukin tera bwa e mangaongao Ierutarem ngke e a rin Iesu iai?
4 A mwaiti mai buakoia ake a nora kautan Rataro iroun Iesu tabeua te wiki mai imwaina. Te koraki aikai a manga tutuangia aomata tabemwaang taekan te kakai anne. Mangaia are ngke e rin Iesu nako Ierutarem, iai te mangaongao irouia kaain te kaawa. “Antai Teuaei?” a titiraki aomata. Ao a okioki aomata aika uanao ni kangai: “Bon Iesu are te burabeti Teuaei, mai Natareta are i Kariraia”! A bwaebwaeti ni kangai Baritaio ngke a nori bwaai aikai: “E nako te aba n iria.”—Mataio 21:10, 11; Ioane 12:17-19.
5. Tera are e a riki ngke e kawara te tembora Iesu?
5 N aron are e taneiai ni kakaraoia ngkana e kawara Ierutarem, Iesu, ae te tia Reirei ae Kakannato, e rin nakon te tembora bwa e na anga reirei iai. A roko irouna iai aomata aika mataki ao mauku, ao e kamaiuiia. A un mataniwi n ibonga ao taani koroboki ngke a nora aei ao a ongora aia taeka ataeinimwaanen te tembora aika a takarua ni kangai, “E na mauri Natin Tawita!” “Ko ongo aia taeka?” a ngureakinna. “I ongo,” e kaekaia Iesu. “Kam tuai ni wareka te taeka ae e koreaki ae e kangai: ‘Ko karekea neboam mairouia ataei aika a uarereke ma merimeri’?” Ngke e reita nako ana reirei, Iesu e taratarai bwaai ake a tabe n riki inanon te tembora.—Mataio 21:15, 16, BK; Mareko 11:11.
6. Tera okoron ana waaki Iesu ngkai ma are e karaoia mai imwaina, ao bukin tera?
6 Ai kaokorora aroaron Iesu ngkai ma aroarona ae onoua te namwakaina mai imwaina! Ngkekei, e kawara Ierutarem ibukin te Toa ae Uumwa n Rianna “ma e aki kaota nakona, ba kaanga E karaba.” (Ioane 7:10) Ao n taai nako e taraia bwa iai kawaina ni birinako ngkana e na kuri kangaanga maiuna. Ma ngkai e rin nakon te kaawa n aki kan karaba rokona, are te kaawa are e a tia n nako te kaetieti iai bwa e na tauaki ngkana e noraki! Bon tiaki naba aron Iesu ma imwaina, bwa e na kaotia bwa te Mesia ngaia. (Itaia 42:2; Mareko 1:40-44) E aki tangira kabatiaan katanoatan taekana ke kabutan rongorongona aika aki eti irouia aomata. Ma ngkai aomata a atongnga bwa te Uea ao te tia Kamaiu—ae te Mesia—ao e rawa ni kariaia aia taeka mataniwi n Aro bwa e riai ni kaina wiia aomata! E aera ngke e a riki te bitaki aei? Ibukina bwa “e a roko te aua are E na neboaki iai Natin te Aomata,” n aron are e katanoataa Iesu n te bong are imwina.—Ioane 12:23.
Mwakuri Aika Korakora—Ao Ngkanne, Reirei Aika Kakamaiu
7, 8. A kanga ana mwakuri Iesu ake e karaoi n Nitian 10 33 C.E., ni katotonga are e karaoia iai n te Toa ae te Riao n 30 C.E.?
7 Ngke e a roko n te tembora n te Moanibong ae Nitian 10, Iesu e tabeakina are e noraki irouna n te tanimaeaontaai are mai imwaina. E moanna ni “kakioia nako ake a bobwai ma ake a kabobwai i nanon te maneaba, ao E karangai aia taibora tan rai mwane ma kaintokaia taani kabo taobe; ao E tukiia aomata ba a na aki uota te bwai teuana ri nanon te maneaba.” E kabuakakaia taani bure akekei ni kangai: “Tiaki e koreaki ae kangai, E na atongaki maneabau ba maneabaia n tataro botanaomata ni kabaneia? Ma kam karaoia ba neia taani kamarua.”—Mareko 11:15-17.
8 Ana mwakuri Iesu a katotonga are e karaoia tenua te ririki mai imwaina ngke e kawara te tembora n tain te Toa are te Riao n 30 C.E. Ma e korakora riki ana kabuakaka Iesu n te tai aei. Taani kabobwai n te tembora a atongaki ngkai bwa “taani kamarua.” (Ruka 19:45, 46; Ioane 2:13-16) Bon taani kamarua ngaiia ibukina bwa a babakanikawai n tangira te boo ae bobuaka mairouia aomata aika a riai ni kabooi maan ake a na kareania. Mataniwi n ibonga, taani koroboki, ao aomata aika kakannato, a ongora taekan ana mwakuri Iesu, ao a manga ukoukora riki kamateana. Ma e ngae n anne, a tuai n ataia bwa a na kanga ni kamatea Iesu, kioina ngke angiia aomata aika a mimi n ana reirei, a nimnim ma ngaia ni kan ongora irouna.—Mareko 11:18; Ruka 19:47, 48.
9. Tera te reirei are e anga Iesu, ao tera te kakao are e angania taan ongora ake a mena n te tembora?
9 E kangai Iesu ngke e reita nako ana reirei n te tembora: “E a roko te aua are E na neboaki iai Natin te Aomata.” Eng, e ataia bwa bon tii tabeua riki ana bong ni maiu i aon te aonnaba. Ngke e a tia n taekinna bwa e riai moa ni mate koraan te uita ngkana e na karika uaana—are tii te arona naba ma oin matena ao rikina bwa te kawai are e na angania aomata tabemwaang te maiu are aki toki—Iesu e kaoia taan ongora irouna ngke e kangai: “Ngkana e toro i Rou te aomata, ao ke e irirai; ao ike I mena iai, ao e na mena naba iai au toro: ao ngkana e toro i Rou te aomata, ao e na karineaki iroun te Tama.”—Ioane 12:23-26.
10. Tera ana kaantaninga Iesu ibukin matena ae e na rangi ni kammaraki ae mena imwaina?
10 E reitia nako Iesu ngke e iangoa kammarakana ao matena n ae ai tii abong riki: “E rawawata nanou ngkai; ao tera au taeka? Tamau, kamaiuai man te aua aei.” Ma e aki kona ni birinako Iesu man te bwai are e mena imwaina. “Ma,” e taku, “I bon roko n te aua aei i bukin aei.” E boraoi nanon Iesu ma ana babaire te Atua ni kabane. E matoatoa nanona bwa e na kairaki ana mwakuri n nanon te Atua ni karokoa matena bwa te karea. (Ioane 12:27) Ai raoiroira te katoto anne nakoira—are te katoto ibukin te aantaeka raoi nakon nanon te Atua!
11. Baikara reirei ake e taekin Iesu nakoia te koraki ake a uanao are a tibwa tia n ongora te bwana mai karawa?
11 E tabeaianga Iesu ibukin rootakin aran Tamana ni matena, ao e tataro ni kangai: “Tamau, neboa aram.” A mimi aomata ake a mena n te tembora ngke e ongoraeaki te bwana mai karawa ni kangai: “I a kaman neboia, ao N na manga neboia.” Te tia Reirei ae Kakannato e kabongana te tai aei ni kaongoia aomata bwa bukin tera ngkae e ongoraeaki te bwana anne, bwaai aika a na riki ibukin matena, ao bukin tera ngkai a riai ni kamwakura aia onimaki. (Ioane 12:28-36) E rangi ni korakora ana mwakuri Iesu inanon bong aika uoua aikai. Ma iai riki te bong ae kakawaki ae mena imwaina.
Te Bong ni Kabuakaka
12. N te Kauabong Nitian 11, tera aroia mataniwi n Aro ni kataia ni kamwanea Iesu, ao tera uaana?
12 N te Kauabong Nitian 11, e a manga kawara te tembora Iesu bwa e na anga reirei iai. A mena imwaina aomata aika ribaia. A taekin ana mwakuri Iesu ake e karaoi n te bong are mai imwaina, ao a titirakinna ni kangai mataniwi n ibonga ao unimwaane: “Ko karaoi baikai n antena taeka? ao antai ae tuangko ba Ko na karaoi baikai?” Te tia Reirei ae Kakannato e kaminoi aia iango n ana kaeka, ao e taekin kabotau aika kamaiu aika tenua—ake uoua ake taekan te nne ni kurebe, ao teuana ae taekan te baka n amwarake ibukin te mare—aika a katereterea aron buakakaia taani kairiribai aikai. A un ni bwaai ake a ongoraei mataniwi n Aro aikai, ao a tangiria ni kan taua Iesu. Ma a maakuia aomata aika mwaiti ake a taku bwa te burabeti Iesu. Mangaia are a kataia ni kamwanea bwa e na taekina te bwai teuana are e kona ni kabureaki iai. A kainababuaki ni kaekakiia iroun Iesu.—Mataio 21:23–22:46.
13. Tera ana reirei Iesu nakoia taan ongora irouia, ae taekaia taani koroboki ao Baritaio?
13 Kioina ngke taani koroboki ao Baritaio a taku bwa a reiakina ana Tua te Atua, Iesu e manga kaungaia taan ongora ni kangai: “Kam na kawakini baikana a tuangngkami, ao karaoi: ma tai kakairi n aia makuri; ba a tutuatua, ma a aki karaoi.” (Mataio 23:1-3) Ai korakorara te kabuakaka anne imataia aomata nako! Ma e tuai n tia taekaia iroun Iesu. Te bong aei bon ana kabanea ni bong Iesu n te tembora, ao e aki maaku ni kanakoi taeka ni kabuakaka tabeua—teuana imwin teuana, n ai aron rebwen te ba.
14, 15. Baikara taeka ni kabuakaka ake e taekin Iesu nakoia taani koroboki ao Baritaio?
14 Onoua ana tai Iesu ni kangai “a na reke kaimi, taani koroboki ma Baritaio, aika taani mamana-te-aba!” A atongaki iai ibukina bwa n aron are e taekinna, a kabonoa te Tautaeka n Uea are i karawa nakoia aomata, ao a tukia akana a kan rin iai. Taani mwamwana-te-aba aikai a kabuta marawa ma aon te aba bwa a aonga n anaa nanon temanna, ao ngkana e a reke, a karaoia ba te aomata are e nang kamaunaki n aki toki. A “katuku bwaai aika bongana riki i buakon ana taeka te Atua, are te kaeti raoi taeka, ma te nanoanga, ma te onimaki,” ma a rangi n tabeakina te kabwianibwai. Ai aron are a “teboka akun te mangko ma te raurau, ma a on nanoia n te babakanikawai ma te buakaka,” are nanona bwa buakakan nanoia e karabaki n aroaroia ni babaka ni kakaonimaki. Irarikin anne, a kukurei ni karaoi rua ni mate ibukia burabeti ma ni katamaroai bwa a aonga n tiroaki n aia mwakuri n tituaraoi, e ngae ngke boni ngaiia “natiia ake a kamateia burabeti.”—Mataio 23:13-15, 23-31.
15 E kabuakaka aroia ana kairiribai ngke a aki tabeakin bwaai n taamnei Iesu ngke e kangai: “A na reke kaimi, taani kairiri aika kam mataki.” A mataki n aron ataakin te riai, ibukina bwa a katuua riki taekan kooran te tembora nakon kakawakin te tabo n taromauri anne n te aro n taamnei. E reitia nako Iesu n anga ana taeka ni kabuakaka aika matoatoa riki. “Ngkami aika naeta, aika bunia baiba,” e taku, “kam na iraningkami ni biri nako man te tiringaki i Keenna?” Eng, Iesu e tuangia bwa ibukin aroaroia aika buakaka, a na kamaunaki n aki toki. (Mataio 23:16-22, 33) Ti bia ninikoria naba n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea, e ngae ngkana e riai iai ni kaotaki aia kairua Aaro aika kewe.
16. Tera te taetae ni burabeti ae kakawaki are e taekinna Iesu nakoia taan rimwina, ngke a tekateka i aon te Maunga are Oriweta?
16 E kitana te tembora ngkai Iesu. E tabe ni bungi tai ngke ngaia ma ana abotoro a tamwarakea te Maunga are Oriweta. Ngke a tekateka iai, Iesu e taekina te taetae ni burabeti are taekan kamaunan te tembora ao te kanikina ibukin menana ma aomata ao tokin te waaki ae buakaka i aon te aonnaba. Nanon taeka ni burabeti aikai e a roota naba ara tai aei. N te tairiki anne, Iesu e tuangia taan rimwina ae kangai: “Kam ataia ba ai ti ua bong, ma e a roko te toa are te riao, ao ane E na kamwaneaki iai Natin te Aomata ba E aonga ni kamateaki.”—Mataio 24:1-14; 26:1, 2.
Iesu E ‘Tangiria Ana Aomata ni Karokoa te Toki’
17. (a) Ngke e karaoaki te Toa ae te Riao n Nitian 14, tera te reirei are e angania naake 12 Iesu? (b) Tera te kauring are e moana karaoana Iesu ngke e a tia ni kanakoa Iuta Itekariota?
17 Inanon boong aika uoua—are Nitian 12 ao 13—e aki kaoti Iesu n te tembora. Mataniwi n Aro a ukoukora kamateana, ao e aki tangira te bwai teuana bwa e na tuka aron karaoan te Toa ae te Riao ma ana abotoro. E a moanaki te bong ae Nitian 14 ni bungin taai n te Kaabong—are ana kabanea ni bongi ni maiu Iesu n arona n aomata i aon te aonnaba. N te tairiki anne, Iesu ma ana abotoro a botaki inanon te auti teuana are e a tia ni katauraoaki ibukin karaoan te Toa ae te Riao i Ierutarem. Ngke a karaoa te Toa ae te Riao, e reireinia naake 12 te reirei teuana ae moan te tamaroa ae taekan te nanorinano, ngke e teboki waeia. Ngke e kanakoa Iuta Itekariota, are e a tia ni baireia bwa e na kamwanea ana Toka n te mwaiti ni mwane ae 30 te mwakoro n tirewa—ae boon te toro temanna ae katauaki i aan te Tua Mairoun Mote—Iesu e moan karaoa te Kauring ibukin matena.—Te Otinako 21:32; Mataio 26:14, 15, 26-29; Ioane 13:2-30.
18. N arona n tangira, e anga reirei i aon tera Iesu nakoia ana abotoro aika kakaonimaki ake 11, ao e kanga ni katauraoia ibukin nakona ae rangi ni kaan?
18 Imwin karaoan te moan Kauring irouia, taian abotoro a kauntaeka imarenaia ibukin antai mai buakoia ae e kakannato riki. E aki boaiia Iesu, ma e taona nanona ao e reireinia aron kakawakin te toro irouia aomata tabemwaang. E ataia bwa a a tia n nim ma ngaiia inanon kataakina, ao e karaoa te boraraoi ma ngaiia ibukin te tautaeka n uea teuana. (Ruka 22:24-30) Iesu e tuangia naba bwa a na itangitangiri imarenaia n ai aron are e a tia n tangiriia. (Ioane 13:34) Ngke e kamaanna n te ru arei Iesu e tangiria ni katauraoia ibukin nakona ae rangi ni kaan. E karaui nanoia ni kaotia bwa bon raoraona ngaiia, e kaungai nanoia bwa a na kamwakura aia onimaki, ao e berita nakoia bwa a na buokaki iroun te taamnei ae raoiroi. (Ioane 14:1-17; 15:15) Imwain kitanan te auti arei, Iesu e butiia Tamana ni kangai: “Tamau, e a roko te aua; neboa Natim, ba E na neboiko Natim.” Te koaua bwa Iesu e a tia ni katauraoia abotoro ibukin nakona, ao e ‘tangiria raona ni karokoa te toki.’—Ioane 13:1; 17:1.
19. Bukin tera ngke e rangi ni kainnano Iesu n te oo-n-aroka are Ketetemane?
19 Tao e a kaman bwaka nako te nukanibong ngke a roko n te oo-n-aroka are Ketetemane Iesu ma ana abotoro ake a kakaonimaki ake 11. E taneiai n nanako iai Iesu ma ana abotoro. (Ioane 18:1, 2) E nang mate Iesu inanon tabeua te aoa, n ai aron te tia kamwarua ae rangi n riribaaki. E rangi ni korakora kaantaningan te maraki ae e nang rinanona, ao kabuakakan Tamana are e kona n riki mai iai, n te aro are ngke e tataro Iesu, maonona e a riki n ai aron te raraa ae timtim nako aon te tano. (Ruka 22:41-44) “E a roko te aua!” E taku Iesu nakoia ana abotoro. “Noria, e a roko teuare nang kamwaneai.” E tuai ni moti ana taeka ao e a roko Iuta Itekariota n ikotaki ma te koraki ae uanao aika a uouotii bwae ao bwai ni buaka. A roko bwa a na katika nako Iesu. E aki kataia ni birinako mai iai. “Ma e na iranaki iai ni kakoauaki te Baibara,” e taku Iesu, “are taku ba e riai ba a na roko baikai?”—Mareko 14:41-43; Mataio 26:48-54.
E Neboaki Natin te Aomata!
20. (a) Baikara mwakuri aika iowawa ake a karaoaki nakon Iesu imwin katikana? (b) Tii tabeua te miniti imwain matena, ao bukin tera Iesu ngke e takaruaea ae kangai: “A a tia bwaai ni kabane”?
20 Imwin katikana, e bukinaki Iesu irouia taani kakoaua aika kewe, e motikaki taekana irouia taani moti aika a tabeitera, e kabureaki iroun Bontio Birato, e kakanikoaki irouia ibonga ao koraki n aomata tabeman, ao e kaenaenaki ma ni kammarakaki irouia tautia. (Mareko 14:53-65; 15:1, 15; Ioane 19:1-3) Imwain te tawanou n te Kanimabong, e bobitiaki Iesu nakon te kai-ni-kammaraki ao e rangi ni kainnano n te maraki ae moan te korakora ngke rawawatan rabwatana e raeuai baina ao waena ake a bobitiaki. (Ioane 19:17, 18) Tao n te aoa tenua n te tanimaeaontaai e takarua ni kangai Iesu: “E a tia”! Eng, e katiai bwaai ni kabane ake e a roko i aon te aonnaba bwa e na karaoi. E mwiokoa taamneina nakon te Atua, e kabaraka atuna, ao e mate. (Ioane 19:28, 30; Mataio 27:45, 46; Ruka 23:46) N te katenibong imwin anne, Iehova e kauta Natina man te mate. (Mareko 16:1-6) Abwi te bong imwin utina man te mate, e waerake Iesu nako karawa ao e neboaki iai.—Ioane 17:5; Mwakuri 1:3, 9-12; I-Biribi 2:8-11.
21. Ti na kanga ni kona ni katotonga Iesu?
21 Ti na kanga ni kona n ‘tou mwini mwanekan Iesu’? (1 Betero 2:21) N ai aron Iesu, ti bia kakorakoraira n te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ao te mwakuri ni kairia aomata bwa a na riki bwa taan rimwin Iesu, ao ti bia ninikoria n aki mamaaku n taekina ana taeka te Atua. (Mataio 24:14; 28:19, 20; Mwakuri 4:29-31; I-Biribi 1:14) Ti bia aki mwaninga te tai are ti mena iai, ke ni mwaninga ni kaungai nanora temanna nakon temanna, nakon te tangira ao mwakuri aika raraoi. (Mareko 13:28-33; Ebera 10:24, 25) Ti bia kariaia anuani maiura ni kabane bwa e na kairaki n nanon Iehova ae te Atua, ao ataakin ae ti a mena ngkai inanon “tain te toki.”—Taniera 12:4.
Tera Am Kaekaa?
• Tera aron rootakin ana kabanea ni mwakuri ni minita n te tembora are I Ierutarem Iesu, n ataakin ae e a kaan matena?
• Tera ae e kaotia bwa Iesu e ‘tangiriia ana koraki ni karokoa te toki’?
• Tera ae kaotaki ibukin Iesu ni bwaai aika riki inanon kabanean aoani maiuna?
• Ti na kanga ni kona ni katotonga Kristo Iesu n ara mwakuri ni minita?