Ana Tautaeka N Uea Te Atua—Te Tautaeka Ae Boou Ibukin Te Aonnaba
“Te tautaeka . . . e na kamaunai tautaeka akekei ni kabane, ao e na teimatoa ngaia n aki toki.”—TANIERA 2:44, BK.
1. Tera te onimaki ae ti kona ni bwainna ni kaineti ma te Baibara?
TE BAIBARA bon ana kaotioti te Atua nakoia aomata. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Ngke kam butimaea ana taeka te Atua, ao kam butimaia ba ana taeka te Atua ni koaua, ao tiaki ana taeka te aomata.” (1 I-Tetaronike 2:13, BK) Iai inanon te Baibara taekan bwaai aika ti riai n atai ibukin te Atua: rongorongon aroarona, ana kaantaninga, ao bwaai ake e tangiria bwa ti na karaoi. Bon iai naba inanona reirei aika moan te raoiroi ibukin te maiu n utu ao te aroaro ni maiu ae riai. E taekin taetae ni burabeti ake a a tia ni kakoroaki bukiia n taai aika nako, ake a tabe ni kakoroaki bukiia ngkai, ao ake a na kakoroaki bukiia nakon taai aika a na roko. Eng, “e anganaki te aba te Baibara ni kabanea iroun Tamnein te Atua, ao e manena nakon te reirei, ao nakoni kaotan ana buakaka te aomata nako ina, ao nakoni manga-kaetana, ao nakoni kawanawanana n te raoiroi: ba e aonga ni moan te raoiroi ana aomata te Atua, ao e na kabaneaki ni kataeaki nangina nakoni makuri aika raraoi ni bane.”—2 Timoteo 3:16, 17.
2. E a kanga Iesu ni katereterea ana boto n iango te Baibara?
2 Moan te kakawaki te boto n iango ae kaotaki n te Baibara: ae kakoauan riain ana tautaeka te Atua (ae taekan etin waakinan te tautaeka irouna) rinanon ana Tautaeka n Uea i karawa. Iesu e aana ana mwakuri ni minita i aon te boto n iango aei. “Ao man te tai arei ao E moa n reirei Iesu, ao E taku, Kam na rairi nanomi; ba e a kan roko uean te Atua.” (Mataio 4:17) E kaota aron kakawakin te tautaeka anne inanoni maiura ngke e kaungaunga ni kangai: “Kam na ukoukora moa uean te Atua ma ana raoiroi.” (Mataio 6:33) E kaota naba aron kakawakina ngke e reireinia taan rimwina bwa a na tataro nakon te Atua ni kangai: “E na roko ueam. E na tauaki am taeka i aonaba, n ai aron tauana i karawa.”—Mataio 6:10.
Te Tautaeka ae Boou Ibukin te Aonnaba
3. Bukin tera bwa e kakawaki ana Tautaeka n Uea te Atua iroura ngkai?
3 Bukin tera ngkai e rangi ni kakawaki ana Tautaeka n Uea te Atua nakoia aomata? Ibukina bwa e nang mwakuri ni bita aron tautaekanakin te aonnaba aei n aki toki. E kangai te taetae ni burabeti n Taniera 2:44, (BK): “N aia tai tan tautaeka akanne [ake a tautaeka i aon te aonnaba ngkai] ao e na kateirakea te tautaeka teuana [ae te tautaeka i karawa] Atuani karawa. E na bon aki uruaki te tautaeka anne, ma e na kamaunai tautaeka akekei [ake i aon te aonnaba] ni kabane, ao e na teimatoa ngaia n aki toki.” Ngkana e a taua taekan te aonnaba ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa, n te aro ae tabwanin raoi, a na aki manga taua taekan te aonnaba aomata. Aia tautaeka aomata ake a bwenauaiia aomata, man aki raoiroi aroaroia, a na bon aki manga noraki n aki toki.
4, 5. (a) Bukin tera bwa e tau n riki Iesu bwa te Uea n te Tautaeka n Uea aei? (b) Tera te mwioko are e na anganaki Iesu n te tai ae nangi roko ngkai?
4 Te Mataniwi n te Tautaeka n Uea i karawa are e aantaeka nakon ana kairiri Iehova, bon te aomata ae e tau n riki bwa te tia tautaeka—ae taekan Kristo Iesu. Ngke e tuai n roko i aon te aonnaba, e mena i karawa, bwa ana “tia mwakuri ae rabakau” te Atua, ao boni ngaia are e moan karikaki iroun te Atua. (Taeka N Rabakau 8:22-31) “Boni katotongan te Atua ae aki nonoraki, are te moa ni bung i buakoni baika karikaki ni bane; ba a bane bwaai ni karikaki i nanona, ake bwaini karawa ma bwain aonaba.” (I-Korote 1:15, 16) Ao ngke e kanakomaiakaki nakon te aonnaba Iesu iroun te Atua, e kakaraoa nanon te Atua n taai nako. E nanomwaaka i aan kataakina aika rangi ni korakora, ao e kakaonimaki iroun Tamana ni karokoa matena.—Ioane 4:34; 15:10.
5 E kakabwaiaki Iesu ibukina bwa e kakaonimaki iroun te Atua ni karokoa matena. Te Atua e kautia nako karawa, ao e anganna te riai n riki bwa te Uea n te Tautaeka n Uea i karawa. (Mwakuri 2:32-36) Kioina ngkai te Uea n te Tautaeka n Uea ngaia, Kristo Iesu e anganaki te mwioko ae moan te kamimi mairoun te Atua, ae e na kairiia anera aika mwaiti kurikuri ngkana a na kamaunai aia tautaeka aomata mai aon te aonnaba, ao a na kamauna naba te buakaka ni kabane mai iai. (Taeka N Rabakau 2:21, 22; 2 I-Tetaronike 1:6-9; Te Kaotioti 19:11-21; 20:1-3) Ao ngkanne, ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa ae kairaki iroun Kristo e na riki bwa ana tautaeka ae boou te aonnaba, ae te tautaeka ae tii teuana ae e na taua taekan te aonnaba ni kabuta.—Te Kaotioti 11:15.
6. Te aeka n tautaeka raa ae ti kona ni kaantaningaia mairoun te Uea n te Tautaeka n Uea aei?
6 E kangai ana Taeka te Atua n taekan te tia Tautaeka ae boou ibukin te aonnaba: “E anganaki te tautaeka, ma te neboaki, ma ueana, ba a aonga ni bane natanaomata, ma botanaomata, ma taian taetae, n toro irouna.” (Taniera 7:14) Ibukina bwa Iesu e na katotonga ana tangira te Atua, e na korakora te rau ao te kukurei i aan ana tautaeka. (Mataio 5:5; Ioane 3:16; 1 Ioane 4:7-10) “Akea tokini karakan ueana ma te rau, . . . ma ni kateimatoa n te motiki-taeka ae eti ma te raoiroi.” (Itaia 9:7) Ai kabwaiara te aba n aei ngkana e a reke te tia Tautaeka ae e na tautaeka ma te tangira, te kaeti taeka ae eti, ao te raoiroi! Mangaia are e taetae ni burabeti ni kangai 2 Betero 3:13: “Ti kaantaningai karawa nabangkai [ae ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa] ma aonaba nabangkai [ae te botannaomata ae boou i aon te aonnaba], ake e mena iai te raoiroi.”
7. Tera aron kakoroan bukin Mataio 24:14 n taai aikai?
7 Rongorongon ana Tautaeka n Uea te Atua bon te rongorongo ae te kabanea n raoiroi ibukia aomata ni kabane ake a tangira te raoiroi. Boni ngaia anne bukina ae e karin taeka ni burabeti aikai Iesu ibuakon te kanikina ae kaotia bwa ti a mena ngkai inanon “boong aika kaitira” ibukin te waaki ae buakaka i aon te aonnaba ngkai: “Ao ane e na tataekinaki euangkerion uean te Atua aei i aonaba ni bane ba te bwai ni kaotioti nakoia botanaomata ni kabaneia; ao ngkanne e na roko naba iai te toki.” (2 Timoteo 3:1-5; Mataio 24:14) E a tabe ni kakoroaki bukin te taetae ni burabeti aei, ngkai iai onoua te mirion mwaitiia Ana Tia Kakoaua Iehova n aaba aika 234, aika a kakabanea te mwaiti n aoa ae raka riki nakon teuana te birion ni katoa ririki, ngkai a tabe ni kaongoia aomata iai taekan ana Tautaeka n Uea te Atua. E bon riai, kioina ngkai aia tabo ni botaki ekaretia aika 90,000 tabun mwaitiia a aranaki bwa Maneaba n Uea. A kakawari taabo aikai aomata bwa a na reireiaki iai taekan te tautaeka ae boou ae i aoni kawaina n roko.
Raao n Tautaeka
8, 9. (a) A roko ma iia raon Kristo n tautaeka? (b) Tera ae ti kona n onimakinna iroun te Uea ma raona n tautaeka?
8 Bon iai naba raon Kristo Iesu n tautaeka n ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa. Te Kaotioti 14:1-4 e taetae ni burabetinna bwa aomata aika 144,000 a na “kabooaki mai aon te aba” ma ni kautaki nakon te maiu i karawa. Te koraki aikai boni mwaane ao aine ake a aki tautoronia aomata, ma a nanorinano ni beku iroun te Atua ao raoia n aomata. “A na riki ba ana ibonga te Atua ma Kristo, ao a na uea ma Ngaia tenga te ririki.” (Te Kaotioti 20:6) E rangi n uarereke riki mwaitiia, nakon mwaitin “te koraki ae uanao, ae e aki kona temanna ni warekia, mai buakoia botanaomata ni kabaneia, ma baronga ma natanaomata ma taian taetae ni bane,” ake a na kamaiuaki man tokin te waaki ae ngkai. Te koraki aikai naba “a toro” iroun te Atua “ni ngaina ao ni bong,” ma a aki kaoaki nako karawa. (Te Kaotioti 7:9, 15) A riki bwa aan te aonnaba ae boou aika taan aantaeka iroun ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa.—Taian Areru 37:29; Ioane 10:16.
9 Ngke e rineia ake a na uea ma Kristo i karawa, Iehova e rineia aomata aika kakaonimaki ake a a tia n ataa aron te maiu aei ma kangaangana ni kabane. E kuri n akea te bwai teuana ae a rinanona aomata, ae a tuai n rinanona uea aika ibonga aikai. Mangaia are maiuia i aon te aonnaba moa e na katamaroa riki aroia ni kona n tautaeka i aoia aomata. E ngae n anne, ma Iesu “E reireiaki naba te ongeaba ni baike E maraki iai.” (Ebera 5:8) E taekinna te abotoro Bauro ngke e kangai: “Ba ara ibonga ae te mataniwi bon tiaki ae aki kona te nanoangaira i bukini mamarara, ma bon ae kaririaki ni bwaai ni kabane n ai arora, ma E aki bure.” (Ebera 4:15) Ai bebetera nanora ngkai ti a ataia ae n ana aonnaba te Atua ae boou man raoiroi, aomata a nang tautaekanaki irouia uea ao ibonga aika a atataiaomata!
Iai Taekan te Tautaeka n Uea n Ana Kaantaninga te Atua n te Moan Tai?
10. Bukin tera ngkai te Tautaeka n Uea are i karawa bon tiaki kanoan ana moan kaantaninga te Atua?
10 Iai taekan te Tautaeka n Uea i karawa ibuakon ana moan kaantaninga te Atua ngke e karikiia Atam ma Nei Ewa? Bon akea taekan te Tautaeka n Uea ae e na tautaekania aomata n rongorongon Karikani Bwaai. Bon Iehova aia tia Tautaeka, ao ngke arona bwa a teimatoa n ongeaba irouna, e na bon aki kainnanoaki te tautaeka riki teuana. Karikani Bwaai mwakorona 1 e kaotia bwa Iehova e boni bae n reitaki ma Atam ao Nei Ewa, rinanon Natina ae ana karimoa i karawa. Te rongorongo anne e kabonganai taeka n aron ae “E taku te Atua nakoia.” Ao “E a manga taku riki te Atua” nakoia.—Karikani Bwaai 1:28, 29, NW; Ioane 1:1.
11. Tera moan karikaia ae kororaoi aomata?
11 E taku te Baibara: “Te Atua E nori bwaai ni kabane aika E karaoi, ao noria, moan te raoiroi.” (Karikani Bwaai 1:31) A bane ni kororaoi bwaai ake a mena n te oo-n-aroka are Eten. Atam ao Nei Ewa a maeka n te baretaiti. A kororaoi aia iango ao rabwataia. A kona n itoman ma aia tia Karikiriki, ao ngaia e kona n itoman ma ngaiia. Ao ngkana a teimatoa ni kakaonimaki irouna, a na karikia natiia aika kororaoi. Ngke arona bwa e riki anne, ao e na bon aki kainnanoaki te tautaeka i karawa ae boou.
12, 13. Ngkana a kabatiaaki aomata aika kororaoi, bukin tera bwa e na kona naba n itoman ma ngaiia te Atua?
12 Ngkana e a mwaiti riki te botannaomata, e na kanga ngkanne te Atua n itoman ma ngaiia? Iangoi itoi ake i karawa. A ikotaki inanon botaki n itoi ake a aranaki bwa nna n itoi. Teuana te birion, mwaitin itoi aika a mena inanon nna n itoi tabeua. Ao ake tabeua, iai tenga te birion mwaitiia itoi inanona. Taan rabakau a katautaua bwa tao iai nna n itoi aika tao 100 te birion mwaitiia n te iuniweeti ae e kona n noraki ngkai! Ma e ngae n anne, e kangai te tia Karikiriki: “Kam na kaeka matami nako karawa, ao tara Ae karaoi baikai, Ae kairiia nako aia taanga ni warekiia. E kabaneia ni weteiia n araia; ngkae e bati mwakana, ngkae E korakora, ao e aki bua temanna mai buakoia.”—Itaia 40:28.
13 Kioina ngkai te Atua e atai mwiin itoi aika i karawa aikai ni kabane, e na bon aki kangaanga ngkanne irouna ataakin mwiia aomata aika a uarereke riki mwaitiia. N taai aikai, iai mirion ma mirion mwaitiia ana toro aika a tatataro nakoina ni katoa bong. Tataro aikai a roko iroun te Atua n te tai naba are a atongaki iai. Mangaia are akea ana kangaanga n aron te itoman ma aomata aika kororaoi ni kabane. E na bon aki kainnanoa te Tautaeka n Uea i karawa ae e na taua mwiia aomata. Ai raoiroira te babaire anne—ae bon Iehova aia tia Tautaeka aomata, ao iai irouia te kona ni kawaria n taai nako, ao kaantaningan te maiu n aki toki i aon te aonnaba ae te baretaiti n akea te mate!
“Tiaki Ana Bwai te Aomata”
14. Bukin tera bwa aomata a na kainnanoa ana tautaeka Iehova n aki toki?
14 Ma aomata—ao aomata aika kororaoi naba—a na kainnanoa tautaekanakiia iroun Iehova n aki toki. Bukin tera? Ibukina bwa Iehova e aki karikiia aomata bwa a na kona ni kanakoraoa aia waaki, ngkana a inaaomata man tautaekanakia irouna. Bon aio te kaetieti ibukia aomata, n aron are e kaotia Ieremia: “Iehova, I ata kawain te aomata ba e aki mena i nanona: tiaki ana bwai te aomata ae nakonako te kaeti eueutakina. Iehova, Ko na kataereai.” (Ieremia 10:23, 24) A na nanobaba aomata ngkana a taku bwa a kona ni bairea raoi aron te natannaomata n akea ana tautaeka Iehova i aoia. E na bobuaka te aro anne ma aron karikaia aomata. Te inaaomata man te tautaekanaki iroun Iehova e na boni karika te bangaomata, te kairiribai, te iowawa ae tiritiri, te buaka, ao ai te mate. “E taua aron te aomata temanna te aomata temanna ni karekea oini kaina iai.”—Te Minita 8:9.
15. Baikara mwiin aia rinerine ae buakaka ara moan karo?
15 E kananokawaki bwa ara moan karo a motikia bwa a aki kainnanoa te Atua bwa te tia Tautaeka i aoia, ao a rineia bwa a na inaaomata mairouna. Ibukin anne, te Atua e aki kateimatoa kororaoia. A riki n ai aron te bwai ae maiu n te iti ao e a manga koreaki mwina man te iti. Mangaia are imwain tabeua te tai, a na kekerikaki ni karokoa ae a roko n tokiia—are te mate. A riki n ai aron te bwai ni katoto ae aki kororaoi, ao aki kororaoiia arei a na kona n angania natia. (I-Rom 5:12) “Te Bwa [ae taekan Iehova], moan te raoiroi ana makuri; Ba bon te kaeti-taeka ae riai ana aro ni kabane. . . . A arona te aro ae buakaka nako Ina, tiaki natina ngaiia, boni buakakaia baenne; Te roro ae aki ako ae baoua.” (Te Tua-Kaua 32:4, 5) Ni koauana, Atam ma Nei Ewa a kairaki iroun te anera ae te tia karitei, are e riki bwa Tatan. Ma a kororaoi aia iango, ao a kona n rawa ni butimwaea ana iango ae kairua.—Karikani Bwaai 3:1-19; Iakobo 4:7.
16. Tera ae e kakoauaki n rongorongon te aonnaba rimoa ae reke imwin te inaaomata man ana tautaeka te Atua?
16 E kaotaki man rongorongon te aonnaba rimoa bwa tera mwiin te inaaomata mairoun te Atua. Inanon ririki aika ngaa ma ngaa mwaitiia, aomata a a tia ni kataa aeka n tautaeka ni kabane, ao waaki ni kabane ibukin bairean aron te mwane ao te natannaomata. Ma e ngae n anne, e ‘a rikirake ni buakaka riki’ aron te maiu aei. (2 Timoteo 3:13) E boni kakoauaki anne n te ka-20 n tienture. E onrake n te kairiribai ae moan te iowawa ao e bati riki te tiritiri, te buaka, te baki, te kainnano, ao te rawawata, ni kabotauaki ma taai ake mai imwaina. Ao n aki ongea bwa tera aia kukune ae boou taokita, ma a boni bane ni mate naba aomata n te tai teuana ma teuana. (Te Minita 9:5, 10) N aroia ni kataia ni bairea oin kawaia, aomata a kariaia bwa a na riki bwa konan Tatan ao ana taimonio, n te aro ae te Baibara e arana Tatan bwa “atuan aon te aba.”—2 I-Korinto 4:4.
Te Bwai n Tituaraoi ae te Inaaomata n Rinea ae A na Karaoia
17. Tera te aro ae e riai ni kabonganaki iai te bwai n tituaraoi mairoun te Atua, ae te inaaomata ni motika oin nanom?
17 Bukin tera bwa Iehova e na kariaia aomata bwa a na waakina oin kawaia? Ibukina bwa ngke e karikiia, e angania te bwai n tituaraoi ae moan te raoiroi ae te inaaomata ni motika oin nanoia, ae inaaomataia n rinea are a na karaoia. “Ike E mena iai Tamnein te Uea, ao e mena iai te aro n inaomata,” e taku te abotoro Bauro. (2 I-Korinto 3:17) Akea te aomata ae e tangiria n riki bwa aron te mitiin, are e baireaki aron ana taeka ao ana mwakuri ni katoa teekan, ni boong nako, iroun te aomata temanna. Ma Iehova e tuatua bwa aomata a na kabongana te bwai n tituaraoi ae te inaaomata ni motika oin nanoia, are n te aro ae a na nora iai raoiroin kakaraoan nanona ao te aantaeka irouna. (I-Karatia 5:13) Mangaia are bon iai tian te inaaomata anne, bwa ngkana akea, ao e na riki te mangaongo n akean te kaetieti. E na bon waakinaki te inaaomata anne i aan ana tua aika raraoi te Atua.
18. Tera are e kaotia te Atua ngkai e kariaia aomata bwa a na inaaomata ni waakina oin nanoia?
18 Ngke e kariaia te Atua bwa a na waakina oin kawaiia, te natannaomata, e a kaotia iai bwa ti boni kainnanoa ana tautaeka, ao e aki kainnanoaki manga kakoauan anne n aki toki. Aroarona n tautaeka, ao mwaakana n tautaeka bon tii ngaia te kawai ae eti. E karika te kukurei ae bati riki, te rau n nano, ao te toronibwai. E riki aei ibukina bwa ara iango ao rabwatara a karaoaki iroun Iehova bwa a na nakoraoi riki ngkana a mwamwakuri n te aro ae boraoi ma ana tua. “Bon Iehova ae Atuam Ngai, ae I reireiko arom ae ko na kabaia iai, ae I kaiririko i nanon te kawai ae riai ba ko na nakonako iai.” (Itaia 48:17) Te inaaomata ae e waakinaki i aan ana tua te Atua e na aki karawawata te aba, ma e na kariki uaana aika a kakukurei ma ni kakaokoro nako aekakiia n aron te amwarake, taiani mwenga, te korobanna, ao te anene. Ngkana e kabonganaki n te aro ae riai, te inaaomata ni motika oin nanoia e na karika te maiu ae moanibaan te raoiroi ae kamimi n aki toki, i aon te aonnaba ae te baretaiti.
19. Tera are e kabonganaki iroun te Atua bwa e na raoiakinna ma aomata iai?
19 Ma ibukina bwa e buakaka ae a rineia, aomata a karaureiia mairoun Iehova ao a riki n aki kororaoi, a moanna ni kerikaki marurungia, ma ni mate. Mangaia are a kainnanoa kainaaomatakiia man aroia ae kananokawaki aei, ao manga kaokakiia nakon te iraorao ma te Atua ae riai, n aron ae bon natina mwaane ma aine. Te Atua e baireia bwa e na kakoroaki bukin anne rinanon te Tautaeka n Uea, ao te tia Kainaaomataia bon Iesu Kristo. (Ioane 3:16) Rinanon te babaire aei, aomata aika raraoma ni koaua—aika ai aron te nati are bua are e taekinaki n ana kabotau Iesu—a na manga raoiakinaki ma te Atua ma ni butimwaeaki irouna bwa natina.—Ruka 15:11-24; I-Rom 8:21; 2 I-Korinto 6:18.
20. E na kanga ni kakoroaki bukin ana kaantaninga te Atua iroun te Tautaeka n Uea?
20 N akea te nanououa, e na boni kakoroaki ana kaantaninga Iehova i aon te aonnaba. (Itaia 14:24, 27; 55:11) Rinanon ana Tautaeka n Uea iroun Kristo, te Atua e na kakoaua n te aro ae bwanin (e na karaoiroa ke ni kamataata) riaina n riki bwa ara tia Tautaeka. Te Tautaeka n Uea e na katoki aia tautaeka aomata ma taimonio i aon te aonnaba aei, ao e na tautaeka mai karawa n te maan ae tenga te ririki. (I-Rom 16:20; Te Kaotioti 20:1-6) Ma inanon te tai anne, e na kanga ni kaotaki iai bwa e raoiroi riki aron ana tautaeka Iehova? Ao imwin tenga te ririki, tera ngkanne ana mwakuri te Tautaeka n Uea? Te kaongora are imwin aei e na rinanon titiraki aikai.
Reirei Ibukin te Kauring
• Tera ana boto n iango te Baibara?
• Antai kaain ana tautaeka ae boou te aonnaba?
• Bukin tera bwa e aki kona n nakoraoi aia tautaeka aomata n akean te tautaeka mairoun te Atua?
• Tera te aro are e riai ni kabonganaki iai te inaaomata ni bairea oin nanom?
[Taamnei n iteraniba 24]
N aaba nako, Ana Tia Kakoaua Iehova a karaoa taekan te Tautaeka n Uea bwa aia reirei ae kakawaki riki
[Taamnei n iteraniba 26]
E kakoauaki n rongorongon te aonnaba rimoa bwa te inaaomata man ana tautaeka te Atua, e kariki uaa aika buakaka
[Te Kabwarabwaraan te Taamnei]
WWI soldiers: U.S. National Archives photo; concentration camp: Oświęcim Museum; child: UN PHOTO 186156/J. Isaac