A Nanomwaaka Ni Bwaai Ni Kateketeke N Irikoia

“I anganaki te bwai ni kateketeke n irikou, are ana anera Tatan ba e na oreai.”​—2 I-KORINTO 12:7.

1. Baikara kangaanga tabeua aika kaaitaraia aomata tabemwaang ni boong aikai?

IAI ngkai am kangaanga ae ko a tabe ni kaaitara ma ngaia? Tiaki tii ngkoe ni karaoa anne. I nanoni boong aika “kamamate” aikai, Kristian aika kakaonimaki a kaaitara ma te kairiribai ae korakora, kangaanga n aia utu, taian aoraki, te raraoma ibukin te mwane, rawawatan nanoia ni bwaai tabeua, maten raoia aika tangiraki, ao kangaanga riki tabeua. (2 Timoteo 3:1-5) N aaba tabeua a kurimaraa maiuia tabeman n taian rongo ao buaka.

2, 3. Tera te iango ae aki kaunga ae e kona n reke iroura ngkana ti kaaitarai kangaanga aika korakora, ao tera te kabuanibwai ae e kona n riki iai?

² A kona n taonaki nako aomata n aekan kangaanga aikai, ao e a moamoa riki ngkana a roko kangaanga aika mwaiti n tii teuana te tai. Taraa ae e taekinaki n Taeka N Rabakau 24:10, NW: “E a bwara nanom n te bong n rawawata? E na karako ngkanne korakoram.” Eng, te bwarannano n taiani kataaki e kona ni kabuaa korakorara ae ti kainnanoia, ma ni kamamaaraa nanora ni kan nanomwaaka ni karokoa te toki. N te aro raa?

³ Te bwarannano e kona n totokoa ara konabwai ni kaineti ma karaoan motinnano aika raraoi. N aron anne, ti kona ni karakaraka n iangoia bwa a rangi ni korakora kangaanga ake ti ituaki iai, ma n taku bwa e kakaiaki arora iai. Tabeman a kona naba n tangitangi nakon te Atua ni kangai, “Bukin tera ngkai ko kariaia rikin anne nakoiu?” Ngkana te aomata e kariaia te iango ae aki kaunga aei bwa e na wakaa i nanona, e na kabuaa kimwareireina ao raun nanona. E kona n rangi ni korakora bwaran nanon te tia beku iroun te Atua, n te aro ae e na kerikaki naba man “te buaka ae raoiroi ae ana buaka te onimaki.”​—1 Timoteo 6:12.

4, 5. Tera irekereken Tatan ma ara kangaanga n taai tabetai, ma tera ae ti kona n onimakinna raoi?

⁴ E bon aki kariki taiani kataaki nakoira Iehova ae te Atua. (Iakobo 1:13) Kataaki tabeua a roko iroura bwa mwiin ara kekeiaki ni kakaonimaki iroun te Atua. Ni koauana, taani beku iroun Iehova ni kabane a rangi n ribaaki iroun aiana ae Tatan te Riaboro. I nanon te tai ae uarereke imwain kamateana, “atuan aon te aba” aei e kataia ni kabwara nanoia taan tangira Iehova bwa a aonga n aki manga kakaraoa Nanona. (2 I-Korinto 4:4) E kakorakoraa Tatan ni kammarakia taari ni kabane ni katobibia te aonnaba. (1 Betero 5:9) Te koaua bwa Tatan e aki kariki ara kangaanga ni kabane, ma e tii kona ni kabonganai kangaanga aika roroko iroura bwa e aonga ni kamamaaraa riki nanora.

⁵ Ma ti boni kona n tokanikai i aon Tatan ao ana bwai ni buaka, e ngae ngkai a rangi ni korakora! Ti kanga n ataia? Ibukina bwa Iehova ae te Atua e bon tei ni buaka ibukira. E a tia n taraia raoi bwa a na aki babanga ana toro n aron ana kunemwaan Tatan. (2 I-Korinto 2:11) Ao a mwaiti rongorongon taiani kataaki aika ituia Kristian ni koaua, ake a kaotaki n ana Taeka te Atua. Ni kaineti ma te abotoro Bauro, te Baibara e kabonganaa te kibu n taeka ae “te bwai ni kateketeke n irikou.” Bukin tera? Ti na nora aron kabwarabwaran te kibu n taeka anne n ana Taeka te Atua. Ao ti na noria ngkanne ae tiaki tii ngaira aika ti kainnanoa buokara mairoun Iehova bwa ti aonga n tokanikai i aon taiani kataaki.

Bukina ae Taiani Kataaki A Kabotauaki ma Bwaai ni Kateketeke

6. Tera ae e nanonna Bauro n “te bwai ni kateketeke,” ao tao tera te bwai ni kateketeke ae itua?

⁶ Imwin kataakina ae korakora e kairaki Bauro bwa e na korea ae kangai: “I anganaki te bwai ni kateketeke n irikou, are ana anera Tatan ba e na oreai, ba I aonga n aki bati ni karietataki.” (2 I-Korinto 12:7) Tera te bwai ni kateketeke n irikona? E rangi ni kammaraki ngkana iai ingin te akanta ae teke n irikom. Ngaia are e kaotaki n te kaikonaki aei te bwai teuana ae e kammaraka rabwatan ke nanon Bauro. Tao e rotaki Bauro n aorakin matana ke aorakin rabwatana teuana. Ke tao te bwai ni kateketeke e irekereke ma aomata ake a kabuakakaa aroaron Bauro ma n taku bwa e aki tau arona n abotoro, n anga reirei, ao n tataekina te euangkerio. (2 I-Korinto 10:10-12; 11:5, 6, 13) N aki ongeia bwa tera te bwai ni kateketeke anne, ma e titiku irouna n aki kona n nako.

7, 8. (a) Tera ae e kaotaki n te taeka ae ‘orea’? (b) Bukin tera bwa moan te kakawaki bwa ti na nanomwaaka ni bwaai ni kateketeke ni kabane aika ituira ngkai?

⁷ Noria, bwa te bwai ni kateketeke aei e teimatoa n orea Bauro. Te weabe n Erene are e kabonganaa Bauro ikai e anaaki man te taeka ae rairaki bwa “tou ni bai.” Te taeka aei e kabonganaki ni Mataio 26:67 n taekina orean Iesu, ao n te aro ni kaikonaki n te 1 I-Korinto 4:11. Ni kiibu aikai, e taekina te oreaki n te timoi. Kioina ngkai e korakora riribakin Iehova ma Ana toro iroun Tatan, ti ataia bwa e rangi ni kukurei te Riaboro ngke iai te bwai ni kateketeke ae teimatoa n orea Bauro. E kukurei naba n taai aikai Tatan, ngkana iai te bwai ni kateketeke ae e kammarakira.

⁸ Mangaia are n ai aron Bauro, ti riai naba n ataa aron reken te nanomwaaka ni bwaai ni kateketeke aikai. Te nanomwaaka iai e na kamaiuira! Uringnga bwa Iehova e tangiria n anganira te maiu are aki toki n ana aonnaba ae boou, ike ti na aki manga tabareaki iai ni kangaanga aika ai aron bwaai ni kateketeke. Ibukin buokara bwa ti na karekea te kaniwanga aei iroura, te Atua e a tia ni korea rongorongon banna ni katoto aika mwaiti n ana Taeka ae te Baibara, aika a kaotia bwa ana toro aika kakaonimaki a a tia n nanomwaaka ni bwaai ni kateketeke ake n irikoia. Bon aomata n ai arora naba ngaiia, aika aki-kororaoi. Iaiangoan aia katoto tabeman mai buakoia “taani kaotioti aika uanao” aikai, e kona ni buokira bwa “ti na botumwaka ni biribiri n te kabobirimwaka ae kamenaki i mwaira.” (Ebera 12:1) Iaiangoan aron aia nanomwaaka e na kakorakoraa riki ara koaua ae ti boni kona ni kaitaraa ma bwaai ni kateketeke ni kabane ake e na kabonganai Tatan ni kataia ni kabwakaira iai.

Bwaai ni Kateketeke Aika Itua Mebiboteta

9, 10. (a) E a kanga n reke te bwai ni kateketeke n irikon Mebiboteta? (b) E a kanga te Uea ae Tawita n akoa Mebiboteta, ao ti na kanga ni katotonga aroaron Tawita iai?

⁹ Iangoa taekan Mebiboteta ae natin raoraon Tawita ae Ionatan. Ngke ai nimaua ana ririki Mebiboteta, e a roko rongorongon maten tamana ae Ionatan ao tibuna ae te Uea ae Tauro. E nako nanon te tia tobwaia. Neierei e “tabekia . . . , ao ngke e ikakaai neierei ni biri nako, ao e bwaka te tei, ao e riki ni mauku.” (2 Tamuera 4:4) Tao e rawawata ni mwaukuna aei Mebiboteta ngke e ikawairake.

¹⁰ Te Uea ae Tawita e akoa Mebiboteta ibukin korakoran tangiran Ionatan irouna. Tawita e anganna aban Tauro ni kabane, ao e mwiokoa ana toro Tauro ae Tiba bwa e na tararuai aaba aikai. Ao e tuanga naba Mebiboteta Tawita ae kangai: “Ko na amamarake n au taibora n te bong ae koraki.” (2 Tamuera 9:6-10) Akea te nanououa bwa e kabebeteaki nanon Mebiboteta n ana akoi Tawita, ao e buokaki iai n rawawatan nanona ibukin mwaukuna. Ai raoiroi ra te katoto anne! Ti riai naba n akoia aomata aika a tabe ni kaaitara ma te bwai ni kateketeke n irikoia.

11. Tera ana kabuakaka Tiba ibukin Mebiboteta, ao ti kanga n ataia bwa e kewe iai? (Nora te kabwarabwara ae i nano.)

¹¹ Imwina riki e a manga reke riki te bwai ni kateketeke n irikon Mebiboteta. Ana toro ae Tiba e kabuakakaa taekana nakon te Uea ae Tawita, are e tabe ni birinako mai Ierutarem ibukin ana karitei Abetarom ae natin Tawita. Tiba e bukina Mebiboteta bwa e ribuaka ngke e tiku i Ierutarem ma n iangoia bwa e na taua uean Tawita i bon ibukina.a E kakoauaa ana kabuakaka Tiba Tawita, ao e angan te tia kewe arei aban Mebiboteta ni kabane!​—2 Tamuera 16:1-4.

12. Tera aroaron Mebiboteta ni bwaai aika riki nakoina, ao tera te banna ni katoto ae raoiroi are e kateia ibukira?

¹² Imwina riki e kaitiboo Mebiboteta ma Tawita n tuangnga te koaua ibukin bwaai aika a riki iai. E bon katauraoia bwa e na airi ma Tawita ma e mwamwanaki iroun Tiba ae e taku bwa e na bonomwia n nako, kioina ngke e mwauku Mebiboteta. E boni kaeta te bwai ae kairua are riki anne Tawita? Eng, ma e aki kaetia raoi. E tibwaa aban Tiba i marenan Tiba ao Mebiboteta. Aio naba ngkanne e kona n riki bwa te bwai ni kateketeke teuana n irikon Mebiboteta. E rangi n aki rauaki iai? E tangitang n ana moti Tawita iai ma n taku bwa e ribuaka? E aki, ma e nanorinano n ira nanon te uea. E kaatuua riki iangoan bwaai aika raraoi ake a riki, ma ni kakatonga ni kimwareirei ngke e rawea maiuna ma ni manga oki uean Iteraera. E karaoa te katoto ae moan te raoiroi Mebiboteta ngke e nanomwaaka e ngae ngke e mwauku, e kabuakakaki, ao e karaoaki ae aki-riai nakoina.​—2 Tamuera 19:24-30.

E Nanomwaaka Neemia Ngke E Kataaki

13, 14. Baikara bwaai ni kateketeke ake a itua Neemia ngke e okira Ierutarem ni katiaa oona?

¹³ Iangoi bwaai ni kateketeke ni kaikonaki ake a roko iroun Neemia ngke e okira Ierutarem n te kanimaua n tienture B.C.E., ao a tuai n tia oon te kaawa. Bon akea nonon te kaawa, ao a mangaongao I-Iutaia ake a mena iai, a bwara nanoia, ao a baareka i matan Iehova. E ngae ngke e kariaiakaki iroun te Uea ae Atatokititi bwa e na manga karaoa oon Ierutarem, ma e waekoa Neemia n noria bwa e riribaki ana mwakuri anne irouia kowana n aaba ake a uakaan ma ngaia. “A bati n rawawata iai, ba kioina ngkae e a roko te aomata ae na ukoukora tetekeraoiia tibun Iteraera.”​—Neemia 2:10.

¹⁴ Taani kairiribai aika ianena akekei a kabanea korakoraia ni kataia n totokoa ana mwakuri Neemia. Aia taeka ni kakamaaku, aia kewe, ao aia kabuakaka, n ikotaki ma aia aomata aika a rin ni kaawan Ierutarem ni kataia ni kabwara nanona, a riki n ai aroni bwaai ni kateketeke aika a aki kona n nako man irikona. E taonaki n aia mwakuri n nanowanawana kairiribai akekei? E aki! E bon aki mamaara teutana onimakinan te Atua irouna. Mangaia are ngke a a tia oon Ierutarem, a riki bwa bwaai aika kakoauaa ana ibuobuoki n tangira Iehova nakon Neemia.​—Neemia 4:1-12; 6:1-19.

15. Baikara kangaanga i marenaia I-Iutaia aika a rangi ni karawawata nanon Neemia?

¹⁵ Ibukina bwa te kowana ngaia, Neemia e riai naba ni kaetii aia kangaanga ana aomata te Atua i bon i marenaia. Kangaanga aikai bon ai aroni bwaai ni kateketeke ake a aki karaua nanona, ibukina bwa e rotaki buaka iai aia iraorao aomata ma Iehova. Aomata aika kaubwai a tangira te bakao ae bubura mairouia taria aika karako aia mwane, ao n tokina, taari aikai a riai n anga nako abaia ma ni kabooia nako natiia bwa tooro, bwa a aonga ni kaitiaka aia taarau ao ni kabwaka aia angabwai nakon te tautaeka ni Botia. (Neemia 5:1-10) A mwaiti I-Iutaia ake a urua tuan te Taabati ao a aki angabwai nakoia tibun Rewi ao te tembora. Tabeman naba ibuakoia a iein ma “ainen Atitota, ma Ammon, ma Moaba.” Ai maraki ra nanon Neemia iai! Ma e aki bwara nanona ni bwaai ni kateketeke aikai. E aki toki ni kaotiotia bwa e ingainga nanona ni boutokaa ana tua aika raraoi te Atua. Ti bia katotonga Neemia, ma n rawa ni kariaia aia aki-kakaonimaki tabeman ni katannakoira man te kakaonimaki ni beku iroun Iehova.​—Neemia 13:10-13, 23-27.

A Mwaiti Riki Taan Onimaki Aika A Nanomwaaka Naba

16-18. Baikara kangaanga aika riki n aia utu Itaaka ao Nei Rebeka, Nei Anna, Tawita, ao ai Otea?

¹⁶ Te Baibara e taekinia aomata aika mwaiti aika a nanomwaaka n rawawata aika ai aron bwaai ni kateketeke n irikoia. A rereke ibukin kangaanga n aia utu. Buun Etau aika uoman “boni kamarakan nanoia Itaaka ma Rebeka,” aika ana karo Etau. E taku Nei Rebeka bwa e riba maiuna ma aine aikai. (Karikani Bwaai 26:34, 35; 27:46) Iangoa naba taekan Nei Anna are e ‘bati ni kaunaki ma n kammarakaki’ iroun Nei Beninna, ibukina bwa e kanoabo Nei Anna. Tao e okioki ni kammarakaki n te aro aei Nei Anna ngke e mena ni mwengana. Ma Nei Beninna e kammaraka naba nanona ngke a airi ma aia koraki ao raoraoia ni kaea te toa i Tiro. Ai aron ae e kammarakaki riki Nei Anna iai.​—1 Tamuera 1:4-7.

¹⁷ Iangoi bwaai aika riki nakon Tawita ibukin ana bakantang ae korakora taman buuna ae te Uea ae Tauro. E rawea maiuna Tawita ngke e nako ni maeka n nangananga n rereuan En-keri, ike e riai n tamwarakei iai katati aika ririeta ma n toui kawai aika tabukibuki aika karuanikai. E kamaraki nano te ribuaka ae karaoaki nakon Tawita bwa akea ana bure nakon Tauro. Ma e ngae n anne, a mwaiti ana ririki Tawita ni maiu ni karaba, ibukin ana bakantang Tauro.​—1 Tamuera 24:14, 15; Taeka N Rabakau 27:4.

¹⁸ Iangoi taian kangaanga aika rotiia kaain ana utu te burabeti ae Otea. Buuna, e a riki bwa te tia wene ni kimoa. Ana wene ni bure neierei e a riki bwa kaanga bwaai ni kateketeke aika a teke buroon Otea iai. Ao ai rawawata ra riki nanona ngke e karikia naati aika uoman aika naati-n-tamwa bwa uaan ana wene ni bure!​—Otea 1:2-9.

19. Tera aron bwainikirinan te burabeti ae Mikaia?

¹⁹ Te bwai ni kateketeke teuana riki bon te bwainikirinaki. Iangoa taekan te burabeti are Mikaia. E bae ni maraki nanon Mikaia n norakin te Uea ae buakaka ae Aaba, are e karekeia raoraona aika burabeti ni kewe ao are e kakoauai aia kewe ake a taekin. Ao tera are e karaoia mataniwia burabeti akekei nakon Mikaia ngke teuaei e tuanga Aaba bwa a kairaki nakai n “te tamnei ae kewekewe”? E ‘booa taban’ Mikaia! E buakaka riki are e karaoia Aaba ngke e tuangaki iroun Iehova bwa e na aki nakoraoi ana waaki ni buaka ibukin tauan Ramota-kireata. E tuatua Aaba bwa e na karabutinaki Mikaia ao e na kauarerekeaki kanana. (1 Uea 22:6, 9, 15-17, 23-28) Uringa naba rongorongon Ieremia ao are karaoaki nakoina irouia taani bwainikirinna aika iangoa kamateana.​—Ieremia 20:1-9.

20. Baikara bwaai ni kateketeke ake a rota Nei Naomi, ao tera te kabwaia ae reke irouna?

²⁰ Mateia aomata aika tangiraki iroura e a riki naba bwa kaanga te bwai ni kateketeke n irikora. Nei Naomi e rotaki ni maten buuna ao natina aika uoman. Ma e ngae ngke e rawawata nanona iai, ma e bon oki naba nako Betereem. E tuangia raoraona bwa a na aranna bwa Nei Mara ao tiaki Nei Naomi, bwa e boraoi riki te ara anne ma taian rawawata ake e rinanoi. Ma n tokina, Iehova e kakabwaia nanomwaakan neierei n anganna tibuna are e riki bwa ana bakatibu te Mesia.​—Ruta 1:3-5, 19-21; 4:13-17; Mataio 1:1, 5.

21, 22. Baikara kabuanibwai aika riki iroun Iobi, ao tera aroarona iai?

²¹ Iangoa aron kuban Iobi ngke e ongora bwa a karina ni kamateaki natina ake tengaun, ana nanai ni man, ao ai ana toro ni kabane. E rangi ni mangao iai! I nanon ana tai n rawawata Iobi, e a manga bwakaraki riki n te aoraki mairoun Tatan. Tao e taku Iobi bwa e na boni mate n te aoraki ae kakaiaki arei. E rangi ni korakora te maraki iai n te aro are e taku bwa e raoiroi riki ngkana e mate.​—Iobi 1:13-20; 2:7, 8.

²² Ao irarikin kangaanga aikai, e a manga roko buuna ae rawawata nanona ma n tangitang nakoina: “Taetaebuaka te Atua, ao ko na mate”! Ai kamaraki ra te bwai ni kateketeke aei n irikona! Imwin anne, raoraon Iobi ake teniman a aki kabebetea nanona, ma a bukinna n aia taeka aika mwamwana te aba, ma n taku bwa e ituaki n taian kangaanga ibukina bwa iai ana bure are e karaba. Ai aron ae aia taeka aika kairua aikai a manga kananoi riki bwaai ni kateketeke ake n irikona. Uringnga naba bwa Iobi e aki atai bukin rikin kangaanga aika kakaiaki aikai irouna; ao e aki naba ataia bwa e na kamaiuaki mai iai. Ma e ngae n anne, “I buakoni bwaai aikai ni bane ao e aki bure Iobi, ao e aki atonga naba te Atua ba angkoa E buakaka.” (Iobi 1:22; 2:9, 10; 3:3; 14:13; 30:17) E ngae ngke e ituaki ni bwaai ni kateketeke aika mwaiti n te tai teuana, ma e teimatoa ni kakaonimaki. Ai kaunga ra ana katoto aei!

23. A kanga aomata aika kakaonimaki ake ti a tia ni maroroakina taekaia n nanomwaaka ni bwaai ni kateketeke ake n irikoia?

²³ A mwaiti riki aomata aika a riki bwa banna ni katoto aika raoiroi aika taekinaki n te Baibara, nakon ake a taekinaki i mwaina. Tooro aika kakaonimaki aikai a bane n ituaki ni bwaai ni kateketeke n irikoia. Ao ai kaokoro ra kangaanga aika a kaaitara ma ngaai! Ma e ngae n anne, a bane ni boraoi anuani maiuia n te aro ae a bon aki kakeaa aia beku iroun Iehova. E ngae ngke a karawawataki ni kataaki aika riki irouia, ma a tokanikai i aon Tatan n te korakora ae reke mairoun Iehova. Ni kanga? Te kaongora are imwin aei e na kaeka te titiraki aei, ma ni kaotia nakoira bwa ti na kanga n nanomwaaka i aoni bwaai ni kabane aika kaanga bwaai ni kateketeke n irikora.

[Kabwarabwara ae nano]

Tera Am Kaeka?

• Bukin tera bwa kangaanga aika ti kaaitara ma ngaai a riki bwa kaanga bwaai ni kateketeke n irikora?

• Baikara bwaai ni kateketeke ake a riai n nanomwaaka iai Mebiboteta ao Neemia?

• Antai riki ae e anaaki nanom irouna, mai buakoia mwaane ao aine aika taekinaki n te Baibara, aika a nanomwaaka ni bwaai ni kateketeke ake n irikoia, ao bukin tera bwa e anaaki riki nanom iai?

[Taamnei n iteraniba 19]

E nanomwaaka Mebiboteta ni mwaukuna, kabuakakana, ao karaoan ae aki-riai nakoina

[Taamnei n iteraniba 20]

E nanomwaaka Neemia e ngae ngke e riribaki