“Bon Akea Te Aomata Ae Taetae N Te Aro Arei Ma Ngkoa”

“A bane ni kakoaua are irouna, ao a kuba n tamaroan ana taeka.”​—RUKA 4:​22, BK.

1, 2. (a) Bukin tera bwa a karairaki bureitiman n aki kaira Iesu imwin kanakoaia bwa a na taua? (b) Tera ae e kaotia bwa tiaki tii bureitiman aika a riingaki nanoia n ana angareirei Iesu?

A BON aki kakororaoa mwiokoaia bureitiman akekei. A kanakoaki bwa a na taua Iesu Kristo, ma a karairaki n aki kairia. A imanono mataniwia ibonga ao Baritaio n tangira naba kaekaan aia titiraki ae kangai: “Kam aera ngkai kam aki kairia?” Ni koauana bukin tera bwa bureitiman akekei, a aki kona naba n taua te aomata ae aki kona n tuka kaina i bon irouna? A kabwarabwaraa ni kangai bureitiman akekei: “Bon akea te aomata ae taetae n te aro arei ma ngkoa.” A rangi n riingaki nanoia n ana angareirei Iesu, n te aro are e a kangaanga irouia bwa a na taua te mwaane ae rau aei, ni kaburea.a​—Ioane 7:​32, 45, 46.

² Bon tiaki tii bureitiman akekei aika a riingaki nanoia n ana angareirei Iesu. E taekinaki n te Baibara bwa a uanao aomata aika roko tii ibukin kan ongoraeakinan ana taetae-ni-kawai. A kubanrou aomata ake kaain ana kaawa “n tamaroan ana taeka.” (Ruka 4:​22, BK) E raka naba i aon te taina, ana tai Iesu ni kabwarabwaraa man te booti nakoia te koraki ae bati ake a botaki n Namani Kariraia. (Mareko 3:9; 4:1; Ruka 5:​1-3) Iai naba te tai are a mena iai irouna ‘aomata aika mwaiti’ i nanon tabebong, e ngae ngke a aikoa amwarake.​—Mareko 8:​1, 2.

3. Tera oina ni koaua are e a riki iai Iesu bwa te tia angareirei ae kakannato?

³ Tera ae e karika Iesu bwa te tia angareirei ae kakannato? Oina ni koaua, bon te tangira. E tangiri koaua Iesu ake e tataekin, ao e tangiriia naba aomata ake e reiakiniia. Ma bon iai naba iroun Iesu te konabwai ni kabonganai aaro n angareirei aika raraoi. N reirei aika mena n te maekatin aei, ao ti na maroroakin aaro tabeua aika anainano, ake e kabonganai n ana angareirei, ao arora ni kona ni katotong aaro aikai.

E Mataata ao E Kai Ota

4, 5. (a) Bukin tera bwa e kabonganai taeka aika a kai ota Iesu n ana angareirei, ao tera bukina ngkai e kamimi aroni karaoan anne irouna? (b) E a kanga n riki te Kabwarabwara i aon te Maunga, bwa te banna ni katoto i aon ana angareirei Iesu ae mataata?

⁴ E bon ataaki bwa aomata aika raka riki rabakauia, a kakabonganai taeka aika riao ake e na kangaanga otaia iai taan ongora. Ma a na kanga aomata ni kona ni kakabwaiaki man ara atatai ngkana arona bwa a aki ota ni baike ti taekin? Ngke e angareirei Iesu, ao e aki kona ni kabonganai taeka ake e na kangaanga iai otaia aomata. Iangoi mwaitin taeka ake e atai ake e kona ni kabonganai. E ngae ngke e bubura ana atatai, ma e aki tii iangoia i bon irouna, ma e tabeakinia riki taan ongora. E ataia bwa a mwaiti ibuakoia aika “aki reireiaki aika aki ataibwai.” (Mwakuri 4:​13) Ibukin kaotaaia, ao e kabonganai taeka ake a na kona n ota iai aomata akekei. Tao a bebete taeka ake e kabonganai, ma a kamataatai koaua aika rangi ni kakawaki.

⁵ N te katoto, iangoa te Kabwarabwara i aon te Maunga are e koreaki taekana ni Mataio 5:3–​7:​27. Tao tii 20 ana miniti Iesu ni maroroakina te kabwarabwara anne. Ma a kakawaki reirei ake e taekin, a riinga te nano ao a kaineti raoi ma mwakuri aika kakaraoaki n aron te wene ni kimoa, te buu-raure, ao te mataai ni kanibwaibwai. (Mataio 5:​27-​32; 6:​19-​34) A rangi ni kai ota ao ni mataata naba rongorongo aika taekinaki iai. Ai kamimi ra bwa bon akea te taeka teuana ae a a aki kona n ota iai aomata n ikotaki naba ma ataei! E maroaka are ngke e a bane ana kabwarabwara, ao a “a mimi .  .  . n ana reirei” te koraki n aomata aika taan ununiki, taani kawakin tiibu, ao taan akawa!​—Mataio 7:​28.

6. Taekina te katoto teuana ni kaineti ma aron Iesu ni kabonganai taeka aika bebete ma a nano taekaia.

⁶ E kakabonganai kibu-n-taeka aika kai ota ma ni bebete Iesu, ma a rangi n nano taekaia. N taai akekei, ngke a tuai ni boretiaki booki, e unika raoi ana reirei n aia iango taan ongora ao i nanoia n te aro bwa a na bon aki kona ni mwaninga. Nori katoto tabeua: “Akea ae kona n toro irouia tooka uoman, . . . kam aki kona n toro iroun te Atua ma mammon.” “Tai kabuakakaia aomata ngkami, ba kam kawa ni manga kabuakakaki.” “Kam na kinaia uakekei n uaaia.” “A aki kai nanoia akana maiu ngkana akea te tia katoki-aoraki i rouia, ma a kai nanoia akana aoraki.” “A na bane ni mate n te kabaang akana anaa te kabaang.” “Kam na angani Kaitara akana ana bwai Kaitara, ao angan te Atua akana ana bwai te Atua.” “E kakabaia riki te anga nakon te anganaki.”b (Mataio 6:​24; 7:​1, 20; 9:​12; 26:52; Mareko 12:17; Mwakuri 20:35) A teimatoa n ururingaki kibu-n-taeka ake e taekin Iesu ma ngkekei ni karokoa ngkai, ae e a kaania 2,000 te ririki maanna ngkai.

Kabonganan Titiraki

7. Bukin tera bwa e tititiraki Iesu?

⁷ E kamimi aron Iesu ni kabonganai titiraki, ao e aki toki ni kakaraoa anne. E ngae ngkana e uarereke ana tai iai, ma e boni iangoa naba kamataatakiia taan ongora irouna. Bukin tera ngke e tititiraki? N tabetai, e kakabonganai titiraki aika kakaonako ibukin kaotaraaean nanoia aika bubuaka taani kakaaitara, bwa a aonga n aki manga tiribureia. (Mataio 12:​24-​30; 21:​23-​27; 22:​41-​46) Ma n taai aika bati, e tabeki titiraki Iesu ibukin kamatataan koaua nakoia aomata, ibukin kaotaraaean te bwai are i nanoia, ao ibukin naba kamwakuran ao kataneiaan aia iango taan rimwina. Ti na nori katoto aika uoua aika a kaineti ma te abotoro Betero.

8, 9. E kangaa Iesu ni kabonganai titiraki ni buoka Betero bwa e na mataata n te bwai are e nanonaki ni kaineti ma te angabwai n te tembora?

⁸ Te moanibwai, uringa te tai are e titirakinaki iai Betero irouia taan rikoa ana mwane te uea, are a titirakinna bwa e na angabwai Iesu ke e na aki.c E kaeka n aki iango moa Timon Betero are bon arona n tabetai ao e taku, “e na kabwakaa.” Ma imwin tabeua te tai, ao e maroro Iesu ma ngaia ni kangai: “Tera nanom, Timon? A anganganaki uean aonaba aia mane ma te angabwai mairouia antai? mairouia natiia, ke mairouia akana tiaki natiia? E taku Betero nako Ina, Mairouia akana tiaki natiia. E taku Iesu nako ina, Ma ngaia ae a inaomata naati.” (Mataio 17:​24-​27) E riai n teretere raoi iroun Betero te bwai are e titiraki i aona Iesu. Bukin tera?

⁹ N ana bong Iesu, ao bwaa-n-uea, a kainaaomataki man te angabwai. Mangaia are ngkai Iesu bon ana Riki-temanna Ueani karawa are e tataromauriaki n te tembora, e aki riai ngkanne ni kabwakaa ana angabwai. Nora are e karaoia Iesu, bwa n onean mwin are e nang tuanga naba Betero te kaeka ae eti, e kabonganai moa titiraki ni buoka iai Betero bwa e na mataata n te bwai are e nanonaki, ao tao n nora naba riain te karaurau n iango imwain te taetae-ni-kawai.

10, 11. Tera aron Iesu ni kaeka ngke e a korea nako taningan te mwaane temanna Betero n tairikin te toa are te Riao n 33 CE, ao tera ae kaotaki iai ibukin aron Iesu n ataa kakawakin taian titiraki?

¹⁰ Te kauoua ni katoto, e kaineti ma te bwai are riki n tairikin te toa are te Riao n 33 C.E., ngke a a katika Iesu taani kaaitara. A titirakina Iesu ana reirei bwa a kona ni katokaa kaina ke a aki. (Ruka 22:49) E aki tataningaa te kaeka Betero, ma e a koreaanako naba taningan te mwaane temanna n te kabaang, (ao tao bon nanona bwa e na kaikoakia riki). Ana mwakuri Betero aei, e kaitaraa iai nanon ana mataniwi are Iesu, kioina ngkai e a tauraoi nanon Iesu ni kan atikaki. Tera aron Iesu ni kaeka? E bon taotaona nanona ao e tabeki titiraki aika tenua aikai nakon Betero: “Tiaki N na moi n te mangko ae E anganai Tamau?” “Ko taku ba I aki kona ni butiia Tamau, ao E a kanakomaiia ngkainaba taanga n anera nako Iu aika maiti riki nakon tengauni ma ua taanga? Ma e na iranaki iai ni kakoauaki te Baibara, are taku ba e riai ba a na roko baikai?”​—Ioane 18:11; Mataio 26:​52-​54.

¹¹ Iangoa te bwai ane riki n te rongorongo anne. E a otabwaniniaki Iesu irouia taani kaaitara aika a nanobubu. E ataia bwa e a rangi ni kaan kamateana, ao e ataia naba bwa bon tabena kaitiakan aran Tamana, ma kamaiuaia te botannaomata. Ma e kareketai ni kabonganaa te tai anne ni kaotii iai koaua aika kakawaki nakon Betero, rinanon kamanenakin titiraki. E aki oti ngkanne bwa e ataa kakawakin te titiraki Iesu?

Kaikonaki Ibukin te Kamataata

12, 13. (a) Tera te kaikonaki ni kamataata? (b) E kanga Iesu ni kabonganaa te kaikonaki ni kamataata ni kaota iai, te aki-wanawana irouia aomata aika tiriburei kairua aika uarereke ake a karaoi tarira?

¹² E aki toki Iesu ni kabonganaa naba teuana te aro n angareirei ae manena n ana mwakuri ni minita, ae taekan te kaikonaki ibukin te kamataata. Te aeka ni kaikonaki aei, e katuruturua te bwai are kataaki ni kabwarabwaraaki. Man kabonganakin te kaikonaki aei, ao e kamwakuri aia iango aomata Iesu bwa a na nori bannan bwaai n aia iango, aika a kangaanga mwanuokinaia. Ti na nori katoto tabeua.

¹³ E kangai Iesu ngke e maroroakina riain te aki “kabuakakaia aomata,” n ana Kabwarabwara i aon te Maunga: “Ko aera ngkai ko tarataraa te aneke ane i nanoni matan tarim, ao ko aki nora te oka ane i nanoni matam?” (Mataio 7:​1-3) Ko kona n iangoa bannan te baei? Te aomata are e bwabwaina tiribureaia aomata tabemwaang, e anga nanona bwa e na kanakoa te aneke mai ‘matan tarina.’ E kona n taku te tia tiribure aei bwa e aki tau tarina ni karekea motikan taekana ae raoiroi, ibukina bwa e aki bati n raoiroi ana taratara. Ma e tuukaki oin ana konabwai ni babaire te tia tiribure aei n te “oka,” ae te kai ae matenten are e kabonganaki ibukin totokoan taubukin te auti. Ai kangaanga ra mwanuokinan te aeka ni kabuakaka ae aki-wanawana aei, are ti a kona n tiriburea iai aia kairua aika uarereke tarira, ao ti aki moa tarai ara kairua aika kakaiaki!

14. Bukin tera bwa ana kabwarabwara Iesu ni kaineti ma raumeaakin te minominonikai ao oongakin te kamero, bon te kaikonaki ni kamataata ae rangi ni katekenano?

¹⁴ E kabuakakaia naba Baritaio n te tai teuana Iesu, n arania bwa ‘taani kairiri aika mataki, aika a raumeaa te minominonikai, ma n oonga te kamero.’ (Mataio 23:24) Aei bon te kaikonaki ibukin te kamataata ae rangi ni katekenano. Ni kanga? E bon rangi n ota nanon te kabotau i marenan te minominonikai ao te kamero, ibukina bwa e ataaki te kamero irouia taan ongora iroun Iesu bwa temanna naba mai buakoia maan aika rangi ni bubura. E katautauaki bwa e nakon 70 te mirion mwaitin te minominonikai ae na boraoi rawawatana ma temanna te kamero! E ataia naba Iesu bwa a aki toki Baritaio n raumeaa nimaia te wain n te kunnikai. Baritaio akanne, ake aongkoa a taua raoi nanon te tua, a karaoa anne bwa a rawa n oonga te minominonikai, ae e na karikiia bwa a na baareka i aan te tua. A bon oonga naba te kamero n te aro ni kaikonaki, ae te man ae baareka. (Nakoaia Ibonga 11:​4, 21-​24) E mataata raoi te bwai are e katereterea Iesu, bwa a kakaraoi nanon Tuua ake a bebete Baritaio, ma a kaakeai bongan bwaai aika kakawaki riki n aron “te kaeti raoi taeka, ma te nanoanga, ma te onimaki.” (Mataio 23:23) Ai mataata ra aron Iesu ni kaotaraei aia kairua!

15. Baikara reirei ake e kabwarabwarai Iesu rinanon kabonganan te kaikonaki ni kamataata?

¹⁵ E aki toki Iesu ni kabonganai kaikonaki ibukin te kamataata n ana mwakuri ni minita. Nori katoto tabeua aikai. Te “onimaki n ai aron uaan te makeke [ae bingingi]” e kona ni kamwainga te maunga. E kangaanga iroun Iesu bwa e na karekea riki te kabotau teuana ae mataata raoi ibukin kabwarabwaran, ae te onimaki ae uarereke e kona ni katiai mwakuri aika bati. (Mataio 17:20) Te kamero naba ae moan te bubura are e kataia n rinnako i nanon bwangabwangan te neiran. Ai boni mataata ra te kabotau anne ni kaineti ma te kangaanga are e kaaitara ma ngaia te aomata ae kaubwai, are e kataia ni beku iroun te Atua, ao tangiran te kanibwaibwai irouna e teimatoa n nimtia! (Mataio 19:24) Ko aki mimi n aron ana kabotau Iesu aika kakaokoro, ao korakoran rotakia aomata n ana reirei, e ngae ngke e kabonganai taeka aika tii tabeua?

Kaotakin Riain Te Koaua ae Aki Kona ni Kakeweaki

16. E teimatoa ni kabonganaa rabakauna Iesu n te aro raa?

¹⁶ E rangi ni mwaatai Iesu ni kaira aia iango aomata n arona ni kaota riain ana koaua nakoia, ibukina bwa e kororaoi ana iango, ao e kabonganaa raoi ana konabwai iai n taai nako. E aki toki ni kakabongana rabakauna n ana angareirei ibukin kamatataan raoi te koaua. N tabetai, e kabongana rabakauna ni kaota riain ana koaua, ni katereterei kairuan aia bukibuki taani kaaitara man Aaro tabeua. E bati naba te tai ae e kabongana iai rabakauna ni kaira aia iango aomata, ni kaota riain ana koaua ibukin reiakinan reirei aika kakawaki nakoia taan rimwina. Ti na nora aron ana konabwai Iesu ni kaotiota te rabakau aei.

17, 18. Tera te kabwarabwara ae e kabonganaa Iesu ni kaota iai riain ana koaua ni kaineti ma kairuan aia bukibuki Baritaio?

¹⁷ Iangoa te tai are e buoka iai te mwaane ae matakii ma ni bae naba newena, Iesu ae taniaki irouia taimonio. Ngke a ongo aio Baritaio, ao a taku: “E na aki kanakoia taimonio teuanne ngke arona ba e aki anganaki te maka irouni Beeretebura [Tatan] ae mataniwia taimonio.” Noria bwa Baritaio, a kakoauaa bwa e kainnanoaki te mwaaka ae riaon aia konaa aomata ni kanakoia iai ana taimonio Tatan. Mangaia are ibukin tuukakia aomata man kakoauaan Iesu, a bukinna bwa boni mwaakan Tatan are e kabonganaa. Ni kamatataan ae e aki boo-ma-ongina aia bukibuki, e kaekaia Iesu ni kangai: “Te abanuea ae e koroutu i boni irouna, ao e na kabuanibai. E na aki teimatoa naba te kawa teuana ke te utu teuana ngkana a koroutu kaaina. Ngkana bon Tatan ae e kanakoa Tatan, ao e boni buakanna i boni irouna, ao e na kanga n teimatoa ueana?” (Mataio 12:​22-​26, BK) Ai aron ae kangai Iesu: ‘Ngkana ngaia bwa I kabonganaaki iroun Tatan ni kamaunai mwin ana mwakuri nako, ngkanne ai aron ae e a manga bon eekanako nanona Tatan, ao e na waekoa ni bwaka iai.’ E rangi ni katekenano arona ni kaota riain ana koaua.

¹⁸ E reitaanako ana maroro Iesu ni kaineti ma te itera aei. E ataia ae a a tia naba ni kanakoia taimonio, Baritaio tabeman. Mangaia are e tabeka te titiraki ae kaineti raoi nakoia ao n oti naba iai kairuan aia bukibuki: “Kam taku ba I kanakoia taimonio ni makani Beeretebura; ao ami aomata ngkanne, a na kanakoia taimonio ni makan antai?” (Mataio 12:​27, BK) Ni bon arona, e kangai ana taeka Iesu ni boutokaia iai: ‘Ngkana ngaia bwa I kanakoia taimonio ni mwaakan Tatan, ao ami reirei a boni kamwakuraki naba i aan te mwaaka aei.’ Tera ae a na taekinna Baritaio? A na bon aki kariaia bwa aia reirei a mwamwakuri i aan mwaakan Tatan. E oti bwa akea uaan aia bukibuki Baritaio, ngke e kabongana rabakauna Iesu ni kaota riain ana koaua ae aki kona ni kakeweaki.

19, 20. (a) Tera aron Iesu ni kabongana rabakauna ni kaota riain ana koaua? (b) Tera aron Iesu ni kabonganaa te kibu-n-taeka ae ‘e na mwaiti ra riki,’ ngke e kaekaa aia titiraki taan rimwina ibukin te tataro?

¹⁹ E aki tii kabongana rabakauna Iesu ni kaota riain ana koaua ibukin kainakin wiia taani kaaitara, ma e kabonganai naba reirei aika anainano ibukin reiakinaia aomata taekan koaua aika kaunganano ibukin Iehova. A bati taai ake e kabonganai iai taeka n aron aikai, ‘e na mwaiti ra riki’ n ana kabwarabwara, ibukin buokaia taan ongora irouna, bwa a aonga n ririkirake i nanon te koaua ao n nene n te onimaki. Ti na neneri katoto aika uoua.

²⁰ Ni kaekaan aia bubutii taan rimwina ibukin reiakinaia aron te tataro, e karakina te kaikonaki teuana ae taekan te mwaane are e “kabatia ana bubuti” n anaa nanon raoraona are e rawa ni butimwaea ana bubutii. E kabwarabwaraa naba Iesu taekan ingaingan nanoia kaaro ni kan ‘anga baika raraoi’ nakoia natiia. Imwina, e taku: “Ngkai kam ata te angania natimi baika raraoi, ngkami akana kam buakaka, ao tiaki e maiti riki iroun Tamami are i karawa te kan anga te Tamnei are Raoiroi nakoia akana butiia?” (Ruka 11:​1-​13) E anga te reirei Iesu ae boto i aon kabotauan bwaai aika kaokoro. Ngkana ngaia bwa te aomata ngkoa are e rawa n ongo ana bubutii raoraona, e a manga kariaia imwin anaakin nanona nako iai, ao ngkana ngaia naba bwa kaaro aika aki-kororaoi a tabeakin kainnanoia natiia, e na mwaiti ra riki ngkanne ana ibuobuoki Tamara ae tatangira are i karawa, ni kan anga taamneina ae raoiroi nakoia ana toro aika kakaonimaki ake a nanorinano n tataro nakoina!

21, 22. (a) Tera ana taeka n rabakau Iesu are e kabonganaa ngke e anga te reirei i aon raraomaeakinan bwain te maiu aei? (b) Imwin rinanoakin aron Iesu tabeua n angareirei, tera ae ti kakoauaa iai?

²¹ E kabongana naba te aeka ni kabwarabwara anne Iesu ngke e anga te reirei ni kaineti ma raraomaeakinan bwain te maiu aei. E taku: “Kam na iangoia reeben; ngkai a aki ununiki, ao a aki tai; ao akea aia auti ni kaiko bwaai ao akea naba neni kanaia; ao E kakaamarakeia naba te Atua: ai maiti ra riki bongami nakoia maan aika kibakiba! Kam na iangoi rikirakeni kiebu: ba a aki mamakuri, . . . Ao ngkana e kunnikaiaki iroun te Atua te uteute ae mena i aon te aba n te bong aei, ae kakiaki ni nen te ai ningabong, ao tiaki e boni maiti riki ana kani kunnikaingkami ngkami aika a karako ami onimaki?” (Ruka 12:​24, 27, 28) E koaua, bwa ngkana ngaia bwa e tararuaia maan ma uee Iehova, ao e na mwaiti ra riki ngkanne aron tararuakiia ana toro irouna! Taeka aika karaunano ma ni mwaaka aikai, a bon riing nanoia taan ongora iroun Iesu.

²² Imwin rinanoakin aron Iesu tabeua n angareirei, ao ti kona ni kakoauaa are a taku bureitiman ake a aki kona n taua Iesu: “Bon akea te aomata ae taetae n te aro arei ma ngkoa.” Ma ana anga n angareirei Iesu ae rangi n ataaki boni kakabonganan kabotau, ke kaikonaki. Bukin tera bwa e kabonganaa te anga aei? Ao tera ae e karika ana katoto bwa bwaai aika a katekenano? A na maroroakinaki titiraki aikai n te maekatin are imwin aei.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Uringnga?

• Baikara katoto aika a kaotia bwa e reiakinia aomata Iesu n te aro ae kai ota ao ni mataata?

• Bukin tera bwa e kakabonganai titiraki Iesu n ana angareirei?

• Tera ae nanonaki ni kaikonaki ibukin te kamataata, ao e kanga Iesu ni kabonganaa te aro n angareirei aei?

• E kanga Iesu ni kabongana rabakauna ni kaira aia iango aomata ni kaota iai riain ana koaua, ngke e reiakinia taan rimwina taekani koaua aika kaunganano ibukin Iehova?

[Taamnei n iteraniba]

E kakabonganai taeka aika bebete Iesu aika a kona n ota iai aomata aika uarereke aia atatai

[Taamnei n iteraniba]

A ‘raumeaa te minominonikai Baritaio ma a oonga te kamero’