Te Karaunano​—Karauan Nanoia Aika Karawawataki

I NANON tienture aika mwaiti, ao a a tia ni kaminoaki aia iango taan rabakau ni karekeiango ao taan rabakau n te Aro n te titiraki ae, bukin tera bwa e kariaia te rawawata te Atua. A a tia ni kamataataa tabeman bwa kioina ngkai e rangi n mwaaka te Atua, boni ngaia ngkanne ae e na bukinaki ibukin rikin te rawawata. Te tia korea te boki ae The Clementine Homilies ae te boki ae koreaki n te kauoua n tienture ae e aki kakoauaki bwa kanoan te Baibara, e taekinna bwa e mena mwiokon te aonnaba i nanoni bain te Atua. Ni “baina ae te angamaing,” bon iai te Riaboro, are e karika te rawawata ao te kangaanga, ma ni “baina ae te angaatai,” bon iai Iesu are e kakamaiu ao e anganga te kakabwaia.

A aki kona tabemwaang ni kakoauaa ae te Atua e kariaia te rawawata, e ngae naba ngkana tiaki ngaia ae e kariki taian rawawata. Te koraki aikai a kakewea ae bon iai naba ngkai te rawawata. E korea ae kangai Mary Baker Eddy: “Bon tiaki te bwai ni koaua te buakaka, ao bon akea oina ni koaua.” E taekinaki naba aei n te boki ae te Science and Health With Key to the Scriptures, “Ngkana arona bwa te bure, te aoraki, ao te mate, bon tiaki bwaai ni koaua, ao a na boni mauna nako.”

N noran mwin rongorongon bwaai aika rangi ni kananokawaki aika a riki n taai aika a nako, ao e a moamoa riki man te moani buaka n te aonnaba ni karokoa ara bong aikai, a mwaiti aika a a tia ni motinnanoia ae e a bon aki kona te Atua n totokoi rawawata nako. E korea ae kangai te tia rabakau ae te I-Iutaia ae David Wolf Silverman: “N au iango, tiringaia I-Iutaia aika mwaiti ao tabeman riki irouia taian Nazi n te Kauoua ni Buaka ae kabuta te Aonnaba, e a tia ni kaota aki kamanenan raoi te mwaaka n tautaeka ae bon te bwai ae kaineti tii nakon te Atua. E a manga taku riki, “Ngkana e kai ataaki aroaron te Atua, ao ti riai ngkanne ni kakoauaa bwa raoiroina e kariaia naba te buakaka, ma e tii kona n riki aio ngkana akea mwaakana i aon bwaai ni kabane.”

Ma e ngae n anne, a aki karauaki nanoia aomata aika rawawata, n taeka aika aongkoa e kariaia rikin taian rawawata te Atua ke e aki kona n tuki rikia, ke te rawawata bon te bwai ae akea koauana ma tii kanoan ara iango. Ma ae kakawaki riki, bwa aeka ni koaua aikai a kauntaba ma aroaron te Atua ake a kaotaki i nanon te Baibara ae te kaetitaeka ae riai, te korakora ao te mwamwannano. (Iobi 34:​10, 12; Ieremia 32:17; 1 Ioane 4:8) Tera ngkanne ana taeka te Baibara ni kaineti ma bukin rikin te rawawata?

E Kanga ni Moan Riki te Rawawata?

E aki karikiia aomata te Atua bwa a na rawawata. Ma e kakabwaiaia te moan taanga are Atam ma Nei Ewa n angania iango ao rabwata aika kororaoi, e katauraoa te oo-n-aroka ae kakukurei bwa nneia ni maeka, ao e angania aia mwakuri aika manena ma ni karaunano. (Karikani Bwaai 1:27, 28, 31; 2:8) Ma e ngae n anne, kukureia ae teimatoa e boto i aon kinaakin ana tautaeka te Atua ao riaina ni bairea ae raoiroi ao ae buakaka ibukiia. Ana kaetieti te Atua anne e kaotaki n te kai are e aranaki bwa “te kai n ata te raoiroi ma te buakaka”. (Karikani Bwaai 2:17) A na boni bae ni kaotiota aia aantaeka Atam ma Nei Ewa ngke arona bwa a ongeaba nakon ana kaetieti are a na aki kana uaan te kai arei.a

E kananokawaki bwa a aki ongeaba Atam ma Nei Ewa nakon te Atua. Te anera ae karitei are e a ataaki rimwi riki bwa Tatan te Riaboro, e kaira Nei Ewa bwa e na kakoauaa ae e na aki kakabwaiaki ngkana e ongeaba iroun te Atua. Bwa aongkoa e aki kan anganna te Atua te bwai ae rangi ni korakora tangirana irouna: ae te inaaomata ao riain neiei n rinea ae raoiroi ao ae buakaka i bon ibukina. E taekinna Tatan bwa ngkana e kana uaan te kai arei, ao e na ‘kaureaki matana ao e na riki bwa kaanga te Atua n ataa te raoiroi ma te buakaka.’ (Karikani Bwaai 3:1-6; Te Kaotioti 12:9) E anaaki nanon Nei Ewa ni kaantaningan reken te inaaomata, ngaia are e a kana uaan te kai are e tabuaki ao e a kakairi naba Atam irouna.

Ni bon te bong naba anne, a nora mwin aia karitei Atam ma Nei Ewa. Man katinanikuan ana tautaeka te Atua, a kabuaa iai kamanoaia ao kakabwaiaaia ae te bwai ae e na reke irouia ngke arona bwa a aantaeka iroun te Atua. E kanakoia te Atua man te Baretaiti ao e tuanga Atam ni kangai: “E karekeaki kain aontano i bukim; ane ko na amamarake mai iai n rawawata n ua tokini bongini maium; Ko na amarake n te amarake ma maononi moam, ni karokoa okim nakon te tano.” (Karikani Bwaai 3:17, 19) A rotaki n te aoraki, te maraki, te kara ao te mate, Atam ma Nei Ewa. Ao mai ikai are e a riki iai te rawawata bwa irian maiuia aomata.​—Karikani Bwaai 5:29.

Kaetan te Kauntaeka

Tao e kona n titiraki temanna ni kangai: ‘E kona n aki mwannanoa aia bure Atam ao Nei Ewa te Atua?’ E aki, bwa ngkana ngaia anne, ao e na kamatauningaa karinean mwaakana n te aro are e na kakorakoraki iai te nano ni karitei nakon taai aika imwaira, ao n tokina e na manga korakora riki te rawawata. (Te Minita 8:11) Irarikin anne, te taotaonakinnano nakon te bwai ae bure titeboo ma e a buokanibwai iai te Atua ma karaoan te bure. E kauringira te tia korea te Baibara ae Mote ni kangai: “Moan te raoiroi ana makuri [te Atua]; Ba bon te kaeti-taeka ae riai ana aro ni kabane: Bon te Atua ae kakaonimaki ae akea ana buakaka, E raoiroi ao E eti Ngaia.” (Te Tua-Kaua 32:4) Ni karaoan ana mwakuri ni kaineti ma ana kaetieti, e riai te Atua ni kariaia Atam ao Nei Ewa bwa a na kaaitara ma mwin aia aki-ongeaba.

Bukin tera bwa te Atua e aki kamaunaia ngkekei naba te moan taanga n ikotaki ma Tatan are te tia karika te karitei ae e aki kona n noraki rabwatana? Iai mwaakana ni karaoa aei ma ngkana E karaoia, ao a na bon aki riki natiia Atam ma Nei Ewa aika a na tuuraki n te rawawata ao te mate. Ma e ngae n anne, kaotan mwaakana ni karaoa anne, e na bon aki kakoauaki iai riain mwaakana n tautaekania ana karikibwai aika wanawana. Irarikin naba anne, ngke arona bwa a a kaman tia ni mate Atam ma Nei Ewa n akea natiia, ao e na bon aki koro bukin ana kaantaninga te Atua are e na kaonaki te aonnaba irouia aia kariki aika kororaoi. (Karikani Bwaai 1:28) Ao “E aki kewe te Atua . . . n ai aron aia katei aomata. E karaoa ane e taekinna, e kakoroa bukin ana taeka.”​—Warekaia Iteraera 23:19, BK.

Ni kaineti ma wanawanan Iehova ae te Atua ae kororaoi, e baireia bwa e na kariaia waakinakoan te karitei i nanon te tai ae e a tia ni katauaki. E na kona n reke aia tai ae riai taani karitei n nora mwin te kan inaaomata mairoun te Atua. E kamatataaki raoi n akea te nanououa n rongorongon aonnaba bwa e kainnanoaki irouia aomata ana kairiri te Atua, ao e rietata riki ana tautaeka te Atua i aon aia tautaeka aomata ke ana tautaeka Tatan. N te tai naba anne, e karaoi babaire tabeua te Atua aika a na kamatoaa kakoroan bukin ana moan kaantaninga ibukin te aonnaba. E beritanna bwa e na roko te “kariki,” ke ‘te nati’ are e na ‘kaikoaka atun Tatan,’ ike e na kamauna iai ana karitei Tatan ma mwina ni kabane.​—Karikani Bwaai 3:15.

Bon Iesu Kristo te Kariki are e beritanaki arei. Ti wareka ae kangai n te 1 Ioane 3:8: “E kaotaki Natin te Atua . . . ba E aonga n uru ana makuri nako te riaboro.” E karaoa aei ngke e anga maiuna n aomata ae kororaoi ni kabwakaa te kaboomwi are e na kainaaomataia iai natin Atam man te bure ao te mate. (Ioane 1:29; 1 Timoteo 2:5, 6) E beritanaki nakoia ake a kaotiota raoi onimakinan ana karea Iesu bwa a na katokaki rawawataia n aki toki. (Ioane 3:16; Te Kaotioti 7:17) E na riki aei n ningai?

Tokin te Karawawataki

E a tia ni karikii rawawata aika rangi ni mwaiti te karitei nakon ana tautaeka te Atua. E riai ngkanne, bwa e na kabongana mwaakana te Atua n tautaeka n te aro ae kaokoro ibukin katokan rawawataia aomata ao ni kakoroa bukin ana moan kaantaninga ibukin te aonnaba. E taekina ana babaire te Atua aei Iesu ngke e reireinia taan rimwina bwa a na tataro ni kangai: “Tamara are i karawa, . . . E na roko ueam. E na tauaki am taeka i aonaba, n ai aron tauana i karawa.”​—Mataio 6:9, 10.

E a kaan tokin te tai are e a tia ni kariaia te Atua bwa a na bon tautaekania i bon irouia iai aomata. Ibukin kakoroan nanon taetae ni burabeti aika n te Baibara, e moan tei ana Tautaeka n Uea i karawa n te ririki 1914 are e Uea iai Iesu Kristo.b E na waekoa n ururu ma ni kamaunai tautaeka i aon te aba.​—Taniera 2:44.

I nanon ana tai Iesu ni mwakuri ni minita i aon te aba ae aki rangi n maan, e angania aomata bannan kakabwaia ake e na uoti ana tautaeka te Atua. E kaotaki kakoauan rongorongon Iesu n taian Euangkerio bwa e kaotiota te nanoanga nakoia aomata ake a raarikin ao ake a bwainikirinaki. E kamarurungia aoraki, e kaamwarakeia akana baki, ao e kautiia maate. A ongeaba naba nakoni bwanaan Iesu bwain nako te aonnaba n aron taai, te ang ao a mwaiti riki. (Mataio 11:5; Mareko 4:37-​39; Ruka 9:11-​16) Iangoa te bwai are e na karaoia Iesu ngkana e a kabongana mwaakan ana karea ni kaboomwi ni kaitiaka iai te botannaomata ao ni kakabwaiaia aomata ni kabane aika ongeaba! E beritanaki n te Baibara bwa ngkana e a tautaeka Kristo, ao e “na kabane rannimataia [aomata] te Atua ni kaoi mai mataia. Ao e na akea riki te mate, ao e na akea naba te nanokawaki ma te tang ma te maraki.”​—Te Kaotioti 21:4.

Karauan Nanoia Aika Karawawataki

Ai kaunganano ra ataakin ae e tabeakinira Atuara ae Iehova ae tatangira ao ae moan te mwaaka, ao e na waekoa ni katoki kainnanoia aomata! N angiin te tai, te aomata ae e kakaiaki aorakina e boni bae ni kariaia te bwainnaoraki ae e na katoka aorakina, e ngae ngkana e kammaraki. N aron naba anne, ngkana ti ataia bwa karaoan ana mwakuri nako te Atua e na karekei kakabwaia nakoira aika akea tokiia, ao te atatai anne ngkanne e na kateimatoaira i aoni kangaanga aika aki teimaan aika ti kaaitara ma ngaai.

Ricardo are e taekinaki ni moan te rongorongo, boni ngaia temanna are e a tia n rau nanona man ana berita te Baibara. E ururing rikaaki ma n taku: “Imwin maten buu, ao e korakora irou te kani kakaokoroai ma aomata, ma I waekoa n ataia bwa arou anne e bon aki kona ni manga kaoka buu, ma e na kakorakoraa riki rawawatan nanou.” N onean mwin anne, e a katabetabea ana iango Ricardo n iriran bobotaki ni Kristian ao tibwatibwakin te rongorongo man te Baibara nakoia aomata. E taekina ae kangai : “Ngke I a namakina aron Iehova ni kateimatoai ma n nora naba arona ni kaekai au tataro ni moa man bwaai aika uarereke, ao I a kairaki iai bwa N na kaania riki. Namakinan ana tangira te Atua aei e a tia n anganai te nanomwaaka i aan te kataaki ae te kabanea n rawawata are I kaaitara ma ngaia.” E kaota naba ae kangai: “I bon teimatoa naba ngkai n ururinga buu, ma e nene onimakinan are bon akea te bwai teuana ae e kona ni kariaia Iehova bwa e na kammarakira n aki toki.”

Ao ngkoe, ko katotonga naba Ricardo ma aomata aika mirion ma mirion mwaitiia aika a kakaantaninga te tai are “a na aki uringaki . . . , ao a na aki manga rin n te nano rawawataia aika ngkai?” (Itaia 65:17) Karaua nanom bwa kakabwaia ni kabane ake a na reke man ana Tautaeka n Uea te Atua, a boni kona n reke iroum ngkana ko kakairi n ana kaetieti te Baibara aei: “Ukoukora Iehova ngkae E na reke . . . weteia ngkae E a kaan.”​—Itaia 55:6

Ibukin buokam iai: Moanibwaia i nanoni maium te wareware ao te reirei man ana Taeka te Atua. Karikirakea riki ataakin te Atua ao Iesu Kristo are e kanakomaia. Kekeiaki ni maiuakini ana kaetieti te Atua ao kaotia bwa ko kukurei n aantaeka nakon ana tautaeka. E na reke nakoim te kakukurei ae korakora riki ngkana ko karaoa aei, e ngae ngkana ko kaaitara ma kataaki. Ao n taai aika a na roko, e na kakukurei maium n te aonnaba ae akea iai te rawawata.​—Ioane 17:3.

[Kabwarabwara ae nano]

[Te bwaoki n iteraniba 6, 7]

TI NA KANGA NI KONA NI KAAITARA MA TE KARAWAWATAKI?

“Katikui tabeaiangami ni kabane [iroun te Atua].” (1 Betero 5:7, BK) A minotaki ara iango, ti un, ao ti iangoia bwa ti a aki tabeakinaki, ngkana ti rinanon te rawawata, ke ngkana ti nora te aomata ae tangiraki iroura bwa e rawawata. Ma e ngae n anne, ti na karaui nanora bwa e bon atai ara namakin Iehova. (Te Otinako 3:7; Itaia 63:9) Ti kona ni kauki nanora nakoina ma ni kaotii bwaai aika ti nanououa ao n tabeaianga iai, n aron are a karaoia mwaane ake a kakaonimaki rimoa. (Te Otinako 5:22; Iobi 10:1-3; Ieremia 14:19; Abakuka 1:​13) E kona n aki katoki kataakira. E kona n anganira te wanawana ao te korakora are a na buokira ni kaaitarai kataakira aikai ngkana ti tataro ni bubutii mai nanora.​—Iakobo 1:​5, 6.

“Tai kuba n te bai ae e kamaraki ae kam kataki iai: bon tiaki te bai ae e kakuba ae e bakaringkami.” (1 Betero 4:12, BK) Noria bwa e taekina ikai te bwainikirinaki Betero, ao a kaineti raoi ana taeka aikai ma rawawata nako ake e kona n rinanona te aomata ae onimaki. A karawawataki aomata n te kainnano, te aoraki, ao buan aia koraki aika tangiraki irouia. E taekinna te Baibara bwa e na roko irouia aomata nako ‘boong ma aaro aika aki ataki irouia.” (Te Minita 9:11) Aikai aroaroia aomata n taai aikai, ao ataakin aei e na buokira ni kaaitarai rawawata ao kangaanga n taai ake a riki iai nakoira. (1 Betero 5:9) Ma ae kakawaki riki, a na bon rau nanora ngkana ti ururinga te taeka ni karaunano ae kangai: “A memena matan Iehova i aoia akana raoiroi ni kan akoiia.”​—Taian Areru 34:15; Taeka N Rabakau 15:3; 1 Betero 3:12.

“Kimareirei n te kaantaninga.” (I-Rom 12:12) N onean mwin ae ti na ururinga te kukurei are e a tia ni bua mairoura, ti kona n iaiangoa ana berita te Atua are e na katoki rawawata ni kabane. (Te Minita 7:10) E na kamanoira te kaantaninga aei, n aron te bwara ni buaka ae e kona ni kamanoa atura, ao e kamaraua aron rotakira ni kangaangan te maiu. E buokira naba ni kakoauaa bwa a aki teimatoa kangaangan te maiu aei n rota buaka ara iango, ara namakin ke marurungira n te itera n taamnei.​—1 I-Tetaronike 5:8.

[Taamnei n iteraniba 5]

A rarawa nakon ana tautaeka te Atua Atam ma Nei Ewa

[Taamnei n iteraniba 7]

E beritana te aonnaba te Atua ae e nang akea iai te rawawata