Tera Aron Korakoran Am Onimaki?
“Kam tei matoa n te onimaki.”—2 I-KORINTO 1:24.
1, 2. Bukin tera bwa ti riai n onimaki, ao e na kanga ni kakorakoraki?
A ATAIA ana toro Iehova bwa a riai n onimaki. Ni koauana, “ngkana akea te onimaki ao e aki kona te aomata ni kakukureia te Atua.” (Ebera 11:6) Mangaia are ti wanawana ngkana ti tataro ibukin te taamnei ae raoiroi ao uaana ae tatangiraki ae te onimaki. (Ruka 11:13; I-Karatia 5:22, 23) Katotongan aia onimaki tarira n te ekaretia, e kona ni kakorakoraa riki te aroaro aei i nanora.—2 Timoteo 1:5; Ebera 13:7.
2 E na korakora riki ara onimaki ngkana ti botumwaaka n uaiakin reken bwaai ake a kaotaki n ana Taeka te Atua ibukia Kristian ni kabane. Rikiraken te onimaki e reke man te katoa bong ni wareware n te Baibara ao te taningamarau n reiakina te Baibara, rinanon kabonganan booki ake a katauraoaki iroun “te touati ae kakaonimaki” ibukin buokara. (Ruka 12:42-44; Iotua 1:7, 8) Ti kaungaaki man ara onimaki n tatabemanira nako, ngkana ti teimatoa n roroko ni botaki ni Kristian, ruunga ao bwabwaro. (I-Rom 1:11, 12; Ebera 10:24, 25) Ao e kakorakoraki ara onimaki ngkana ti mamaroro ma tabemwaang n te mwakuri ni minita.—Taian Areru 145:10-13; I-Rom 10:11-15.
3. Tera te buoka ae ti karekea mairouia unimwaane aika tatangira aika Kristian, ni kaineti ma te onimaki?
3 A buokira unimwaane aika Kristian ni karikirakea ara onimaki man anganakira reirei man te Baibara ao kaungakira. Iai irouia te aeka n nano are iroun te abotoro Bauro, are e tuangia ngkoa I-Korinto ni kangai: “Taani buoki ami kimareirei ngaira: ba kam tei matoa n te onimaki.” (2 I-Korinto 1:23, 24) E taekinaki naba ae kangai n te rairai teuana: “Ti mwakuri ma ngkami ibukin kakukureiami, ibukina bwa a korakora ami onimaki.” (Contemporary English Version) A maiu aomata aika raoiroi man aia onimaki. Ni koauana, akea riki temanna ae e kona n onimaki ibukira ke ni kairira bwa ti na kakaonimaki. N te aro aei, ‘ti riai n uoti oin uotara.’—I-Karatia 3:11; 6:5.
4. E kanga ni kakorakoraa riki ara onimaki rongorongoia ana toro te Atua aika kakaonimaki, aika taekinaki n te Baibara?
4 E onrake te Baibara n rongorongoia te koraki ake a onimaki. Ti kona n taneiai ma aia mwakuri aika bati ma n raraoi, ma tera aron aia onimaki are a kaotiotia i nanon te bong teuana ma teuana, ke tao i nanon bongini maiuiia? Iaiangoan aroia ni kaotiota te onimaki ni kaaitarai kangaanga aika tii te arona ma aika ti kaaitara naba ma ngaai, e na kona ni buokira ni kakorakoraa ara onimaki.
E Kaninikoriaira te Onimaki
5. Tera te kakoaua man te Baibara are e kaotaki bwa e kakorakoraira ara onimaki bwa ti na tataekina ana taeka te Atua ma te ninikoria?
5 E kakorakoraira te onimaki bwa ti na tataekina ana taeka te Atua ma te ninikoria. E ninikoria Enoka n taetae ni burabetina taekan ana motikitaeka te Atua ngke e taku: “Noria, E nako mai te Uea ma ana koraki aika raoiroi aika reebu, ba E na motiki taekaia aomata ni kabaneia, ao E na kabuakakaia akana aki tangira te Atua ni kabaneia i bukin aia makuri aika bubuaka ni kabane, akana a karaoi n aki tangira te Atua, ao i bukin aia taeka aika kananomaraki aika a bukinna iai taani bure aika aki tangira te Atua.” (Iuta 14, 15) Ngke a ongo ana taeka Enoka ana kairiribai, ao a a kan tiringnga. Ma e ninikoria n taetae ma te onimaki, ao e “uotaki nako iroun te Atua” rinanon kamatuana n te mate, n te aro bwa e na aki kammarakaki n tiringaki. (Karikani Bwaai 5:24, BK; Ebera 11:5) Ti aki nori kakai akanne ma e kaekai ara tataro Iehova bwa ti aonga n tataekina ana taeka ma te onimaki ao te ninikoria.—Mwakuri 4:24-31.
6. E a kanga ni buoka Noa te onimaki ao te ninikoria are reke mairoun te Atua?
6 E “karaoa te aake Noa, ba e na kamaiuia ana utu” ibukina bwa e onimaki. (Ebera 11:7; Karikani Bwaai 6:13-22) Noa naba bon “te tia taekina te raoiroi” are e ninikoria n tataekina ana kauring te Atua nakoia ake a maiu n ana tai. (2 Betero 2:5) A bae ni kakanikoa ana rongorongo ibukin rokon te Ieka, n aron naba ae iai ngkai tabeman aika a kakanikoira ngkana ti kaota te kakoaua man te Baibara, are e na waekoa ni kamaunaki te waaki ae ngkai. (2 Betero 3:3-12) Ma e ngae n anne ti boni kona n tataekina te rongorongo ibukin ara onimaki ae reke mairoun te Atua ao te ninikoria, n aron naba are a karaoia Enoka ao Noa.
E Kairira te Onimaki bwa Ti na Taotaon Nanora
7. E kanga Aberaam ao tabemwaang riki ni kaotiota te onimaki ao te taotaonakinnano?
7 Ti kainnanoa te onimaki ao te taotaonakinnano, ai moara ra riki ngkai ti a tabe ni kaantaningaa tokin te waaki ae buakaka aei. Ibuakoia te koraki ngkoa “ake a kareke mwin taeka n akoi n te onimaki ma te taotaonaki n nano” bon te baatua ae mamaaka te Atua are Aberaam. (Ebera 6:11, 12) Ibukin ana onimaki ao e a kitana kaawan Ura ma kaubwaina nako, ao e a riki n ianena n te aba ae beritanaki nakoina mairoun te Atua. Taani bwaibwai naba n te berita anne bon Itaaka ao Iakobo. Ma “a bane ni mate i nanon te onimaki te koraki arei, ngke a tuai n anganaki baike a atongaki n taeka n akoi.” Ma ibukin aia onimaki ao a “tangira mwengaia teuana ae raoiroi riki, are i karawa.” Ni koauana, e a tia te Atua ni “katauraoa aia kawa teuana i mwaiia.” (Ebera 11:8-16) Eng, Aberaam, Itaaka ao Iakoba ao buuia aika mamaaka te Atua, a taotaon nanoia ni kaantaningaa ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa, ike a na manga kautaki iai nako aon te aba.
8. A kaotiota te taotaonakinnano ao te onimaki Aberaam, Itaaka ao Iakoba n aki ongea tera?
8 E aki bua aia onimaki Aberaam, Itaaka ao Iakoba. A aki roko n te Aba ni Berita, ao a aki noriia naba natannaomata ake a kakabwaiaki man ana kariki Aberaam. (Karikani Bwaai 15:5-7; 22:15-18) A teimatoa mwaane aikai ni kaotiota te onimaki ao te taotaonakinnano i nanoni maiuiia, e ngae ngke e aki waekoa ni koro bukin ‘te kaawa are e kateia te Atua’ ni karoko tienture ake imwina. Ni koauana ti riai ni karaoa raoi aekan are irouia ibukina bwa e a tia n tei ngkai te Tautaeka n Uea iroun te Mesia i karawa.—Taian Areru 42:5, 11; 43:5.
E Karietata Tiara te Onimaki
9. Tera tiara ae e kairira nako iai te onimaki?
9 Baatua ake a kakaonimaki a aki roko n te katotonga maiuiia kaaini Kanaan aika bubuaka, ibukina bwa iai tiaia aika rangi n ririeta. N aron naba anne, te onimaki e anganira tiia n taamnei ake ti na rawa iai n riki bwa kaain te aonnaba ae wene i nanoni mwaakan teuare buakaka ae Tatan te Riaboro.—1 Ioane 2:15-17; 5:19.
10. Ti kanga n ataia bwa e uaiakina tiana Ioteba ae rietata riki nakon kakannaton te aonnaba aei?
10 E riki natin Iakoba are Ioteba bwa te tia bairea aron te amwarake i aon Aikubita man ana kairiri te Atua, ma tiaki tiana bwa e na riki bwa te mwaane ae kakannato n te aonnaba. Ibukin kakororaoan ana berita Iehova, e tuangia tarina ma te onimaki Ioteba ngke ai 110 ana ririki ni kangai: “N nangi mate: ma E na bon tai kawaringkami te Atua ma ni kairingkami rake man te aba aei nakon te aba are E tuanga Aberaam ma Itaaka ma Iakoba n tuea ba abaia.” E tua Ioteba bwa e na taunaki n te aba are beritanaki. E taarinaki rabwatana ngke e a mate ao e kaweneaki ni bwaokina i Aikubita. Ma ngke a kainaaomataki I-Iteraera man tautoronakiia i Aikubita, ao te burabeti are Mote e tua uotakin riin Ioteba bwa e na taunaki n te Aba ni Berita. (Karikani Bwaai 50:22-26; Te Otinako 13:19) Ana onimaki Ioteba e riai ni kairira bwa ti na uaiakina riki te tia ae rangi ni kakannato nakon kakannaton te aonnaba.—1 I-Korinto 7:29-31.
11. E kanga Mote ni kaota kakoauan ae iai tiana n taamnei?
11 E ngae ngke e riki Mote bwa kaain te utu n uea i Aikubita ae reireiaki raoi, ma e ‘tangiria riki bwa e na bwainikirinaki naba i rarikia ana aomata te Atua, nakon te kimwareirei ae kai toki ae bwain te buakaka.’ (Ebera 11:23-26; Mwakuri 7:20-22) E katinanikui kaubwain te aonnaba ao tao kawenean naba rabwatana n te bwaoki ni mate ae katamaroaki raoi, are mena n aia rua ni mate I-Aikubita. Ma tera kakawakin anne ngkana e kabotauaki ma kakabwaiakina n riki bwa “ana aomata te Atua,” te tia raoi ibukin te Tua, ana burabeti Iehova ao te tia korea te Baibara? (Etira 3:2) Ko tangira riki karikirakean kaubwaim, ke e a tia am onimaki ni kairiko bwa ko na uaiakin tiia n taamnei aika ririeta?
E Kakabwaiaki te Maiu n te Onimaki
12. Tera te bitaki nakon maiun Nei Raaba are reke man ana onimaki?
12 Te onimaki e aki tii angania aomata tiia n taamnei aika ririeta, ma e anga naba te maiu ae kakukurei. Tao e a tia ni kunea Nei Raaba bwa e aki manena maiuna ni kabekaau. Ma ai kabwaia ra ngaia ngkai e a onimaki! Ao “e karaoiroaki n ana makuri [n onimaki] ngke e akoiia taan tutuo [aika I-Iteraera], ao e kanakoia n te kawai teaina,” bwa a aonga ni kona ni kamaiuaki mairouia aia kairiribai aika kaaini Kanaan. (Iakobo 2:24-26) E kaotiota naba ana onimaki neiei rinanon kitanan aroarona ni kabekaau, ibukina bwa e a ataia ae Iehova bon te Atua ae koaua. (Iotua 2:9-11; Ebera 11:30, 31) Ao e mare ma ana toro Iehova ao tiaki te I-Kanaan ae beekan. (Te Tua-Kaua 7:3, 4; 1 I-Korinto 7:39) E reke naba te kakabwaia ae moanibaan te tamaroa irouna ngke e a riki bwa ana bakatibu te Mesia. (1 Rongorongo 2:3-15; Ruta 4:20-22; Mataio 1:5, 6) E na karekea naba te kaniwanga teuana ae te manga-uti nakon te baretaiti n te aonnaba, n aroia naba tabemwaang ake a a tia ni kitan maiuiia aika bubuaka.
13. Tera ana bure Tawita ni kaineti ma Nei Bata-teba, ao tera te aroaro are e kaotiotia?
13 E teimatoa ni kaakaraoa ae riai Nei Raaba imwin kitanakin arona ake a bure. Ma e ngae n anne, bon iai tabeman aika maan ni katabuaki nakon te Atua, aika a a tia ni manga bure kakaiaki. Te Uea are Tawita e wene ni bure ma Nei Bata-teba, ao e tiringa buun neiei n te boo ni buaka, ao e anaa neiei bwa buuna. (2 Tamuera 11:1-27) E raira nanona ma te raraoma ae korakora ao e bubutiia Iehova ni kangai: “Tai kaira nako Tamneim are Raoiroi mai rou.” E aki kabuaa taamnein te Atua Tawita. E onimakinna bwa n ana nanoanga Iehova, e na “aki riba te nano ae uruaki ae raraoma” i bukin te bure. (Taian Areru 51:11, 17; 103:10-14) E reke naba irouia Tawita ma Bata-teba kakabwaiaia, are a a riki iai bwa ana bakatibu te Mesia ibukin aia onimaki.—1 Rongorongo 3:5; Mataio 1:6, 16; Ruka 3:23, 31.
E Kakorakoraki te Onimaki n Ana Ibuobuoki te Atua
14. Baikara kakoaua ake e karekei Kiteon, ao e kanga te rongorongo aei ni kona n roti ara onimaki?
14 E ngae ngke ti nakonako n te onimaki, ma ti boni bae ni kainnanoa ana buoka te Atua n taai tabetai. E koaua anne ni kaineti ma te tia Moti ae Kiteon are ngaia temanna mai buakoia “ake a katae aia kai uea n te onimaki.” (Ebera 11:32, 33) Ngke a ninia Iteraera kaaini Mirian ma aia koraki, ao e otabwaniniaki Kiteon n taamnein te Atua. E karaoa te kakatai teuana are e a katuka iai buraen te tiibu i ao ni kangainaa, bwa e aonga ni boni kakoauaa bwa e mena Iehova i rarikina. N ana moani kakatai, ao e riki te aoi i aon buraen te tiibu, e ngae ngke e mwauteretere aontano. E kaibibitaki mwin ana kakatai n te kauatai bwa e a manga mwau buraen te tiibu ao e mwaimwai aontano. E kaninikoriaki Kiteon man bwaai ni kakoaua aikai, ai ngaia are e a karaoa ana waaki ma te onimaki ao e tokanikai i aoia aia kairiribai Iteraera. (Taani Motiki-taeka 6:33-40; 7:19-25) Ngkana ti ukoukori bwaai ni kakoaua n ara tai ni karaoi ara motinnano, ao e aki nanonaki iai bwa akea ara onimaki. Ti kaotiota te onimaki ngkana ti mutiakina te Baibara ao booki ni Kristian, n ikotaki naba ma te tataro ao ana kairiri te taamnei are raoiroi n ara tai ni karaoi ara motinnano.—I-Rom 8:26, 27.
15. Ti na kanga ni kona ni buokaki rinanon iaiangoan ana onimaki Baraka?
15 E kakorakoraki ana onimaki te tia Moti ae Baraka n te bwai ni kakoaua rinanon te kaunganano. Te burabeti ae Nei Tebora e kaungaa teuaei bwa e na biririmoa ni kainaaomataia I-Iteraera man karawawatakia iroun Uean Kanaan ae Iabin. E onimaki Baraka ao e kakoauaa te ibuobuoki mairoun te Atua, ngaia are e a kairiia ana koraki ni mwaane aika 10,000 mwaitiia aika taubobonga raoi nakon te buaka, ao e tokariia nako ana taanga Iabin aika mwaiti kurikuri ake a kairaki iroun te mataniwi ae Titera. E bukamaruaki te tokanikai anne n te kuna ae kaunganano ibukin Nei Tebora ma Baraka. (Taani Motiki-taeka 4:1–5:31) E kaungaaki Baraka iroun Tebora bwa e na riki bwa te mataniwi i aon Iteraera ae rineia te Atua, ao ngaia naba temanna ana toro Iehova are e “katae aia kai aia taanga ianena” ibukin ana onimaki. (Ebera 11:34) Ururingan aron te Atua ni kakabwaiaa Baraka ibukin ana onimaki, e kona ni kairira bwa ti na waekoa ni karaoi mwiokoara, ngkana arona bwa ti baenikai ni kakororaoi tabera ibukin Iehova.
Te Onimaki E Karikirakea te Raoi
16. Tera te katoto ae raoiroi are e kateia Aberaam ibukin karekean te raoi ma Rota?
16 E kona ni karikirakea te raoi ao te raunnano te onimaki, n arona ni buokira ni kakororaoi mwiokoara aika kangaanga iroun te Atua. Te unimwaane ae Aberaam e kariaia ai natina ae Rota bwa e na rinea te aba ae rangi ni maiu uteutena, ngke e riki te itabarara i marenaia aia tia kawakini-man ike e a riai iai te raurenako. (Karikani Bwaai 13:7-12) E bae n tia n tataro Aberaam ma te onimaki ibukin ana ibuobuoki te Atua ni kanakoraoa te kangaanga aei. E kaeta raoi te kauntaeka n onean mwin are e na karimoaa moa te bwai are tangiria. Ngkana e reke iroura te itabarara ma tarira ni Kristian, ti na tataro ma te onimaki ao n “ukoukora te raoi,” ma n ururinga ana katoto ae tatangira, Aberaam.—1 Betero 3:10-12.
17. Bukin tera ngkai ti kona n taekinna bwa e raoiakinaki n te aro ae nimamannei te unraa are e irekereke iai Bauro, Barenaba, ao Mareko?
17 Iaiangoi aron maiuakinan reirei ni Kristian ma te onimaki bwa e kona ni buokira ni karekea te raoi. Ngke e nang tauraoi Bauro nakon ana kauoua ni mwananga ibukin ana mwakuri ni mitinare, ao e kukurei Barenaba n ana iango are a na manga kawariia riki ekaretia ake i Kubero ao i Asia Minor. Ma e tangiria Barenaba bwa e na kaira ai tarina are Mareko. E aki kariaia Bauro ibukina bwa e a tia Mareko ni biritania ngkoa i Bamburia. Ibukin anne ao e a “riki te kauntaeka ae korakora” ao n tokina a a raure. Teuare Barenaba e kaira Mareko nako Kubero, ao Bauro e airi ma Tira ao a a “kabuta Turia ma Kirikia, ni kakorakoraia ekaretia” iai. (Mwakuri 15:36-41) I nanon tabeua te tai, ao e a raoiakinaki te unraa arei, ibukina bwa a a manga mena Mareko ma Bauro i Rom ike e a karaoiroaki iai taekan Mareko iroun Bauro. (I-Korote 4:10; Biremon 23, 24) Ngke e mena Bauro n te auti ni kaikain i Rom tao n 65 C.E., ao e tuanga Timoteo ni kangai: “Ko na kaira Mareko ngkana ko nakomai, ba e na buokai n au makuri.” (2 Timoteo 4:11, BK) N ana tataro n onimaki Bauro ao e aki toki ni bubutii karekean ana itoman ma Barenaba ao Mareko, ao anne are e a karika te aroaro ae rau are bon te bwai ae iai irekerekena ma “te rau are mairoun te Atua.”—I-Biribi 4:6, 7.
18. Tera are riki irouia Euoria ao Tuntuke?
18 “Ti boni bane n titibanako ni baika a bati” ibukina bwa ti aki kororaoi (Iakobo 3:2, BK) E a tia naba n riki te kangaanga i marenaia uoman aine aika Kristian, ni kaineti ma are e koreia Bauro ngke e kangai: “I butiia Nei Euoria, ao I butiia naba Nei Tuntuke, ba a na nanona te nano ae ti te arona i nanon te Uea . . . buokiia nakanne, ba a buokai n reirei te euangkerio.” (I-Biribi 4:1-3) E boni bae n riki ae aine aika mamaaka te Atua aikai, a kaeta aia kangaanga n te aro ae nimamannei rinanon maiuakinan te reirei are koreaki ni Mataio 5:23, 24. E na ibuobuoki maiuakinan ana reirei te Baibara ni karekea te raoi ni boong aikai.
E Kananomwaakaira te Onimaki
19. Tera kataakia Itaaka ma Nei Rebeka are e aki roko n te urua aia onimaki?
19 Ti kona n nanomwaaka i aan kataakira rinanon te onimaki. Tao ti kona ni karawawataki ibukina bwa e a aki ongeaba iroun te Atua temanna kaain ara utu, rinanon ieinna ma te aomata ae tiaki kaain te onimaki. (1 I-Korinto 7:39) A rotaki buaka Itaaka ma Nei Rebeka ibukin natiia are Etau ngke e mare ma te aine ae aki-tangira te Atua. Buuna ake tibun Eta a riki bwa “kammarakan nanoia Itaaka ma Rebeka” n te aro are e a taku Rebeka: “I a botu ni maiu irouia tibun Eta ake aine: ngkana tao e karekea buna Iakoba mai buakoia tibun Eta, aika ai aroia aikai, mai buakoia ainen aon te aba aei, ao tera maneni maiuu i rou iai?” (Karikani Bwaai 26:34, 35; 27:46) Ma kataakia aei, e bon aki naba urua aia onimaki Itaaka ma Rebeka. Ti bia kateimatoaa naba korakoran ara onimaki ngkana a riki kangaanga bwa kataakira.
20. Baikara katoto ibukin te onimaki ake ti karekei mairoun Nei Naomi ao Nei Ruta?
20 Boni kaain Iuta Nei Naomi, ae te unnaine ae e a tia ni mate buuna. E ataia neiei bwa bon iai aine aika kaain Iuta ake a na kona ni karikiia naati mwaane, ake a na riki bwa ana bakatibu te Mesia. Ma ibukin mateia natina mwaane n aki kariki ao ibukina naba ngke e a kitana te roro ni kariki, e a taraa n uarereke iai ngkanne angan reken ana utu bwa ana bakatibu te Mesia. Ma e ngae n anne, Nei Ruta are ngaia buun natina temanna e a riki bwa buun te unimwaane are Boati, ao e a reke natina ma ngaia te mwaane, are e a riki bwa ana bakatibu Iesu are te Mesia! (Karikani Bwaai 49:10, 33; Ruta 1:3-5; 4:13-22; Mataio 1:1, 5) Aia onimaki Naomi ma Ruta, e a rabunaa nako te kangaanga ao e a karekea te kimwareirei nakoia. E kona naba n reke iroura te kimwareirei ae bati ngkana ti teimatoa n onimaki i nanon ara tai ni kaaitara ma taiani kangaanga.
21. Tera ae e karaoia te onimaki ibukira, ao tera ae ti riai n uaiakinna?
21 E ngae ngke ti aki atai kanoan boong, ma ti kona n tokanikai ni kaaitarai kangaanga n ara onimaki. E kairira te onimaki bwa ti na ninikoria ao n taotaon nanora. E anganira tiia aika ririeta ao te maiu ae kakukurei. E karaoiroaki riki iai ara itoman ma aomata tabemwaang ao e kateimatoaira i aan kangaanga aika teimaan. Mangaia are ti kona n riki ngkanne bwa “akana onimaki ni kamaiui tamneiia iai.” (Ebera 10:39) Ni korakoran Atuara ae tatangira ae Iehova ao mimitongina, ti bia teimatoa ni kaotiota te onimaki ae nene.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Tera te kakoaua man te Baibara ae e kaotia bwa e kona ni kakorakoraira te onimaki?
• Bukin tera ngkai ti kona n taekinna bwa e reke iroura te maiu ae kakukurei man te onimaki?
• E kanga te onimaki ni karikirakea te raoi?
• Tera te kakoaua ae e kaotia bwa e kona ni buokira te onimaki ni kaaitarai kataaki?