Ko na Kona ni Kunea Iia Te Kaantaninga ae Riai ni Kaineti ma te Onimaki?
“NGKANA ngaia bwa ko kaaina aia Aro am utu, ao bukin tera bwa ko aki kaaina te Aro ae te Celtic are aia Aro ara bakatibu 2,000 te ririki n nako?” e titiraki Rodolphe ma te mata ni kakaniko. E matangare n te iango anne te roro-n-rikirake are e ongora irouna.
“E rangi ni kakawaki irou au iraorao ma te Atua,” e taekinna Rodolphe. “I rangi ni kaitaraa te iango are I riai ni kairoroaki bwa N na bwaina te koaua are a bwainna au bakatibu ake a maiu bubua ma bubua n ririki n nako.” E iangoa raoi te bwai ae kakawaki aei Rodolphe ao e aki iangoia bwa e riai ni butimwaea te Aro, ibukina bwa ai bon rikiana anne.
E ngae ngke e a moanna ni kerikaki n taai aikai aroia aomata ni butimwaea aia Aaro aia utu, ma angiia a bon teimatoa naba ni kaakaraoa anne. Ma e bon eti bwa ko na maiuakin aia koaua am karo? Tera ana taeka te Baibara iai?
Imwin 40 te ririki n te rereua, ao Iotua are te tia onea mwin Mote, e angania I-Iteraera nanoia bwa a na rinea are a tangiria ngke e kangai: “Ngkana tao tiaki te bwai ae riai i matami te toro iroun Iehova, ao n te bong aei kam na rinea ae kam na toro i rouna; ba tao anti ake a toro ami bakatibu i rouia i mainikun te Karanga arei, ke antiia Amoraite, aika kam maeka i abaia: ao ngai ma kaaini batau, ti na toro iroun Iehova.”—Iotua 24:15.
Temanna mai buakoia bakatibu ake e taekinia Iotua bon Tera, are taman Aberaam, are e mamaeka ni kaawan Ura are e tei ngkoa i mainikun te Karaanga are Iuberetiti. E aki kaotaki raoi n te Baibara rongorongon Tera, i rarikin are e ataaki bwa te tia taromauri atua tabeman. (Iotua 24:2) E ngae ngke e aki tabwanin ana atatai natin Tera are Aberaam i aon ana kaantaninga te Atua, ma e kukurei ni kitana mwengana ngke e tuangaki iroun Iehova. Eng, e rinea te Aro ae kaokoro Aberaam ma are iroun tamana. Ibukin anne, ao e reke iai kakabwaian Aberaam are e a tia ni beritanna te Atua nakoina, ao e riki bwa te aomata ae kinaaki irouia Aaro aika bati bwa “tamaia ni kabane akana kakoauaa te Atua.”—I-Rom 4:11, NW.
E kaota naba te rongorongo ae raoiroi ae taekan Nei Ruta te Baibara, are ana bakatibu Iesu Kristo. Nei Ruta ae kaain Moaba e mate buna ae te I-Iteraera, ao e riai n rinea nanona: bwa e na tiku n oin abana ke e n ira tinan buuna nako Iteraera. E ataia Ruta bwa e rangi ni kakawaki riki taromaurian Iehova ni kabotauaki ma taromauriaia bouannanti ake a tataromauri ana karo, ai ngaia are e a taku nakon tinan buuna: “Am koraki au koraki, ao Atuam Atuau.”—Ruta 1:16, 17.
Ibukin kakawakin te rongorongo ae koreaki n te Baibara aei, ao e kabwarabwaraa te Dictionnaire de la Bible bwa te rongorongo aei e kaota “aron te aine ae te iabatera, are e ikawai rake ibuakoia beekan aika a kakairiribai ao n riribaaki irouia I-Iteraera, . . . ao ibukin tangiraia ana aomata Iehova ma te taromauri, e a riki bwa ana bakatibu te Uea are Tawita are raoiroi.” E aki tabwarabwara Ruta n rinea ana Aro ae okoro ma ana karo, ao ibukin ana motinnano anne, e reke irouna ana kakabwaia te Atua.
Te rongorongo are e karakina moan tein te Aro ni Kristian, e katereterea raoi bwa bukin tera ngke taan rimwin Iesu a kitana aia Aro aia bakatibu. E kaungaia ana taan ongora te abotoro Betero ma rabakauna n anainano n tuangia bwa a na ‘kamaiuaki mai buakon te roro ae buakaka’ ngkana a raraoma ibukin aia bure ao ni bwabetitoaki n aran Iesu Kristo. (Mwakuri 2:37-41) Teuana te katoto ae moanibaan te raoiroi bon te I-Iutaia are Tauro, are te tia bwainikirinia Kristian ngkoa. I aoni kawain teuaei nako Tamateko, ao e nora te miitara are e kaotaki iai Kristo, ao imwin anne e a riki Tauro bwa te Kristian ao e a ataaki n arana ae te abotoro Bauro.—Mwakuri 9:1-9.
Angiia Kristian ake rimoa, akea rongorongoia ae anainano n ai aron Bauro. Ma e ngae n anne, a bane ni kitana te Aro n Iutaia ke taromauriaia atua aika kakaokoro aika beekan. Te koraki ake a butimwaea te waaki ni Kristian a karaoa anne ibukin aia atatai ae kororaoi are e reke irouia imwin te tai ae maan ni maroroakina taekan ana mwakuri Iesu ae te Mesia. (Mwakuri 8:26-40; 13:16-43; 17:22-34) Kristian akanne, a tuangaki raoi bwa a riai ni karaoi bitaki ni maiuia. E kaineti te kakao anne nakoia aomata ni kabane aika I-Iutaia ao aika tiaki, ao e teimatoa n aki bibitaki te rongorongo anne. E riai n iraki aron te taromauri ae boou ae te waaki ni Kristian, ngkana e na kakukureiaki te Atua.
Te Rinerine ae Ti Riai ni Karaoia
E boni kainnanoaki te ninikoria n te moan tienture irouia aomata aika kitana aia Aro aia utu, n aron te Aro n Iutaia, taromaurian te embera, karineaia atua aika beekan, ao ngkana a na manga kaaina te Aro ae kakanikoaki irouia I-Iutaia ao I-Rom. Karaoan anne e waekoa ni kauekea te bwainikirinaki ae korakora. Ni boong aikai, a riai naba n ninikoria aomata n rawa n “reketaati n te waaki ae taabangaki ni kaineti ma maiuakinan te kaetieti teuana,” n aron ae e kaotia Hippolyte Simon te ebikobo ni Katorika mai Clermont-Ferrand, n ana boki ae Vers une France païenne? E kainnanoaki te ninikoria ibukin kaainakin te Aro ae tii tabeman kaaina, ake a kakabuakakaki n taai tabetai, ae Ana Tia Kakoaua Iehova.
E kaikawaki n te Aro ni Katorika te rorobuaka n ataeinimwaane ae Bauro ae kaain Bastia, Corsica. N taai tabetai e buoki waaki ake a kaakaraoaki n te Aro n aron kabonakoan taiani keeke ibukin karekean te mwane ibukin ana botaki n ibuobuoki te Aro ni Katorika. Ibukina bwa e kani karekea raoi otana ae eti riki man te Baibara, ao e kukurei ni mamaroro ni katoa tai ma Ana Tia Kakoaua Iehova. N te tai ae aki-maan, e a ataia bwa reirei ake e rinanoi, a na uoti kakabwaia aika teimatoa nakoina. Ngaia are e a butimwaei koaua man te Baibara ao e riki bwa temanna Ana Tia Kakoaua Iehova. A karinea ana iango anne ana karo, ao e aki rotaki buaka iai ana itoman ma ana utu.
Nei Amélie e maeka n aban Buranti ake mai maiaki. Ai aua te roro n ana utu neiei ae a riki bwa kaain Ana Tia Kakoaua Iehova. Bukin tera bwa e rineia bwa e na butimwaei koaua man aia Aro ana karo? E taku: “Ko aki riki bwa temanna Ana Tia Kakoaua Iehova ibukina bwa aia Aro am karo ke tibum. Ma n te bong teuana ko na taku nakoim, bon au Aro aei ibukina bwa aikai au koaua iai.” E ataia Amélie n aroia naba rooro-n-rikirake aika mwaiti aika taani Kakoaua ibukin Iehova, bwa ana koaua ae nene man ana Aro e karaoiroa riki maiuna ao e riki naba bwa nibwan te kukurei ae teimatoa.
Bukin Tera bwa E Riai ni Butimwaeaki Ana Kaantaninga te Atua
E kaungaunga te boki ae Taeka N Rabakau mwakorona 6, kibuna 20, nakoia te koraki ake a kani kakukureia te Atua: “Natiu, ko na taua ana tua tamam, ao tai kaki ana taeka tinam.” E kaungaia rooro-n-rikirake te reirei aei, bwa a na butimwaea ana kaetieti te Atua ngkana a a tia ni kananoa riki aia onimaki ao n tei n ana itera te Atua, n onean mwin are a na baka n ongeaba iai n akea te bwai ae a karaoia riki. E kaungaia raona te abotoro Bauro bwa a na “katai bwaai ni kabane,” n tuoi bwa a boraoi baike a reiakin ma ana Taeka te Atua ao ana kaantaninga ke a aki, ao ni maiuakin.—1 I-Tetaronike 5:21.
E ngae ngke a kaikawaki rooro-n-rikirake n te mwenga ni Kristian ke a aki, ma e raka i aon onoua te mirion mwaitiia Ana Tia Kakoaua Iehova aika ataei ao kaara aika a a tia ni karaoa te aeka ni motinnano anne. Man neneran raoi te Baibara irouia, ao a kunei kaeka aika rokoraoi nakon aia titiraki ni kaineti ma te kaantaninga ibukin te maiu, ao a karekea te ota ae tabwanin i aon ana kaantaninga te Atua ibukia aomata. Ngke e a reke irouia te atatai aei, ao a butimwaei aroaro aika raraoi mairoun te Atua ao a kabanea aia kona ni karaoa Nanona.
E ngae ngke ko wawareka te maekatin aei ke ko aki, ma bukin tera bwa ko aki butimwaea aia kan ibuobuoki Ana Tia Kakoaua ni kaineti ma neneran koaua n taamnei aika mena n te Baibara. N te aro aei, ko na kona ni “kata Iehova ma n noria ba E raoiroi” ao ni karekea te atatai are ngkana ko maiuakinna, ao e na kairiko nakon te maiu are aki toki.—Taian Areru 34:8; Ioane 17:3.
[Taamnei n iteraniba 5]
Ai aua te roro n te utu i Buranti ae a kaaina Ana Tia Kakoaua Iehova i Buranti
[Taamnei n iteraniba 7]
E rinea te kawai Nei Ruta are e na beku iai iroun Iehova n onean mwin are e na beku irouia anti ake a tataromauria ana bakatibu