Raawa Nakon Nanon Aon Te Aba Ae Bibitaki Aei
“Ti aki anganaki nanon aon te aba, ma ti anganaki te Tamnei are mairoun te Atua.”—1 I-KORINTO 2:12.
1. N te aro raa are e mwamwanaki iai Nei Ewa?
“E MAMANAAI te naeta.” (Karikani Bwaai 3:13) Aikai taeka tabeua ake e kataia te moan aine ae Nei Ewa ni kabwarabwaraa iai bukin kariteina nakon Iehova ae te Atua. A koaua baike e taku ma a bon aki katanna man ana kairua. E kairaki n te taamnei te abotoro Bauro bwa e na korea ae kangai rimwi riki: “E mamanaki [Ewa].” (1 Timoteo 2:14) E mwamwanaki bwa e na kakoauaa bwa te mwakuri n aki ongeaba, are kanakin te uanikai are tabuaki, e na boni karekea kakabwaiana, bwa e na karikia bwa kaanga ai aron te Atua. E mwamwanaki naba ni kaineti ma aki-ataakin raoi te aomata are e mwamwanaia. E bon aki ataia neiei ae te naeta e taetae mairoun Tatan te Riaboro.—Karikani Bwaai 3:1-6.
2. (a) E kanga Tatan ni mwamwanaia aomata ni boong aikai? (b) Tera “nanon aon te aba,” ao baikara titiraki aika ti na iangoi ngkai?
2 E reita nako arona Tatan ni mwamwanaia aomata man aia tai Atam ma Nei Ewa. Ni koauana e boni “mamanaiia kaain aonaba ni kabane.” (Te Kaotioti 12:9) A bon aki bibitaki ana mwakuri n nanowanawana. E ngae naba ngke e a aki kabongana te naeta ni koaua, ma e bon teimatoa ni kamaabubua ataakina ni koaua. E mwamwanaia naba aomata Tatan ni kabonganai waaki nako ni kakibotu, taiani kaongora n te rerio, te beba ni kaongora, ao bwaai riki tabeua n te aro are a na kakoauaa bwa a aki kainnanoa ana kairiri te Atua ke a aki kabwaia mai iai. Ana kakorakora te Riaboro ni mwamwanaia aomata e a kataabangaka iai te nano ni karitei nakon ana kaetieti te Baibara ao ana tua. E arana aei te Baibara bwa “nanon aon te aba.” (1 I-Korinto 2:12) E rangi ni korakora rotakin aia koaua, aroaroia ao anuaia te koraki ake a aki ataa te Atua, n te nano aei. E kanga ni kaotiotaki te aeka n nano anne ao ti na kanga n rarawa nako iai? Ti na noria.
Kerikakin te Aroaro ni Maiu ae Riai
3. Bukin tera ngkai e a rikirake kaotiotan “nanon aon te aba” n taai aikai?
3 N taai aikai ao e a korakora riki kaotiotan “nanon aon te aba.” (2 Timoteo 3:1-5) Tao ko na bon namakinna naba bwa e a rangi n rikirake ni karako te aroaro ni maiu ae riai. E kabwarabwaraa te Baibara bwa bukin tera ngkai e riki aio. Imwin tein ana Tautaeka n Uea te Atua n te ririki 1914, ao e a wakinaki iai te buaka i karawa. A konaaki Tatan ma ana anera aika taimonio ao a karenakoaki nako rarikin te aonnaba. Ibukin unin Tatan n anne ao e a kakorakoraa ni mwamwanaia aomata ni katobibia te aonnaba. (Te Kaotioti 12:1-9, 12, 17) N aaro nako ake e kona ni karaoi, e kakorakoraa “n te aro ae a na mane naba iai akana a rineaki, ngke arona ba a kona ni mane.” (Mataio 24:24, BK) Kioina ngkai ana aomata te Atua ngaira, e bon rangi ni kainetira riki. E kakorakoraa bwa e na urui marurungira n te itera n taamnei bwa ti aonga ni kabuaa akoara mairoun Iehova ao n aki karekea naba iroura te maiu are akea tokina.
4. Tera aia iango ana toro Iehova ni kaineti ma te Baibara, ao tera aia iango kaain te aonnaba iai?
4 E kataia Tatan ni kamangora te Baibara, ae te boki ae e reiakinira taekan ara tia Karikiriki ae tatangira. Ma a tangira te Baibara ana toro Iehova ao e kakawaki irouia. Ti ataia bwa bon ana Taeka te Atua ae kairaki koreana iroun te taamnei ao tiaki aia taeka aomata. (1 I-Tetaronike 2:13; 2 Timoteo 3:16) Mangaia are a kaantaningaia kaain ana aonnaba Tatan bwa e na kaokoro ara iango ni kaineti ma te boki aei. N aron anne e taekinaki ae kangai n te rongorongo are i moan te boki teuana ae kaitaraa te Baibara: “Akea ‘tabun’ te Baibara, ao tiaki ‘ana taeka te Atua.’ E aki koreaki irouia tianto aika rineaki iroun te Atua ma e koreaki irouia ibonga aika ukoukora te kani mwaaka.” Te koraki ake a kakoauai rongorongo aikai a na kai mwane riki n te kaantaninga are a burebureaki iai, are aongkoa a inaaomata ni bairea are a bon taku ni kaineti ma aroia n taromauri nakon te Atua ke a kona naba n aki taromauria.—Taeka N Rabakau 14:12.
5. (a) Tera ana taeka te tia koro-rongorongo temanna ni kaineti ma Aaro aika aongkoa a boutokoa te Baibara? (b) Baikara iango tabeua aika bwainaki n te aonnaba aei ngkana a kabotauaki ma ana taeka te Baibara? (Taekini naba kanoan te bwaoki n te iteraniba are imwina.)
5 Tiriburean te Baibara n itera aika kakaokoro, n ikotaki ma aia babakanikawai aomata ake a tei ibukin te Baibara, e a tia ni kauekea aki-tangiran taian Aro, ao Aaro aika aongkoa a boutoka te Baibara. A niniaki Aaro irouia botaki ni kanakorongorongo ao irouia bwakuaku. E korea ae kangai temanna te tia koro-rongorongo: “Angiia aomata ngkai a iangoa te Aro n Iutaia ao te Aro ni Kristian bwa a aki rangi n raoiroi. A tarai Aaro bwa botaki aika a bane taia, ao botaki nikawai aika tuka aron rikiraken te atatai ao rabakau aika boou. N taai aika tibwa nako, e a moanna n rikirake kakanikoakiia ao riribakia Aaro.” Te kairiribai aei e a reitaki ma te koraki ake a kakeaa te Atua ao a “nanobaba n aia taeka i nanoia.”—I-Rom 1:20-22.
6. Tera aia iango kaain te aonnaba ni kaineti ma aaro ni wene ni bure ake a kabuakakaki iroun te Atua?
6 Mangaia are bon akea te bwai ae ti na kubanako iai ngkai a a betinako aomata man ana kaetieti te Atua ibukin te aroaro ni maiu. N te katoto, e kabwarabwaraki n te Baibara bwa te wene ni bure irouia aomata aika titeboo aroia aika mwaane ma mwaane ke aine ma aine bon “te kamaira ni kamaamaa.” (I-Rom 1:26, 27) E taekinaki naba bwa te koraki ake a kaakaraoi mwakuri ni wene ni bure ao ni wene ni kimoa a na bon aki karekea Uean te Atua. (1 I-Korinto 6:9) Ma a aki tii kariaiakaki karaoan mwakuri ni wene ni bure n aaba aika bati, ma a iangoaki naba bwa mwakuri aika kakukurei ake a kamoamoaki n taiani boki, maekatin, kuuna ao birim ma kamataku n te TV. A riribaaki te koraki ake a taetae n ribai aeka ni waaki aikai ao a aranaki bwa e reme aia iango, ao e biri-tinaniku are a kaantaningaia ma te iango n taai aikai. A aki taraa ana kaetieti te Atua kaain te aonnaba aei bwa te mwakuri n tangira, ma a taraia bwa kaanga tukan inaaomataia ma kakororaoan nanoia.—Taeka N Rabakau 17:15; Iuta 4.
7. Baikara titiraki aika ti riai n titirakinira iai?
7 Kioina ngkai ti mena ibuakoia kaain te aonnaba ae e a moanna ni korakora irouia kaitaraan te Atua, ti wanawana ngkanne ngkana ti tirobaei raoi arora ma bwaai aika a kakawaki iroura. Ti riai naba n tatataro ni katoa tai ma n tuoi raoi arora bwa ti na aki reke n te waaki are te beibeti nako man ana kaantaninga Iehova ao ana kaetieti. Tao ti kona n titirakinira ni kangai: ‘I kaki botuu ngkai ni mataku ke n ongora nakon bwaai aika I bon rawa iai tabeua te ririki n nako? I bubutimwaei aroaro ake e riribai te Atua? Te koaua bwa I a moanna riki ni mamaara ni bwaai n taamnei ni kabotauaki ma arou n taai aika nako? I kaotiotia n anuani maiu bwa I moanibwaia Uean te Atua?’ (Mataio 6:33) A na buokira aeka n aroaro aikai bwa ti na rawa nakon nanon aon te aba.
“Ti Kawa ni Beti Rio Maiai”
8. E na kanga temanna ni kona ni betinako mairoun Iehova?
8 E korea ae kangai te abotoro Bauro nakoia raona ni Kristian: “E riai ba ti na kakorakoraira riki ni kaki i nanora baika ti a tia n ongo, ba ti kawa ni beti rio maiai.” (Ebera 2:1) Te kaibuke ae betinako e a aki roko n te tabo are e na nako iai. Ngkana e aki rangi n tabe te kaaben ma te ang ao kawain te aira, e na boni kai betinako ngkanne ana kaibuke man te uaabu are e na mano iai ao e kona ni koro i aon te rakai. Ai arora naba bwa ngkana ti aki tabe ma kakawakin te koaua are e mena n ana Taeka te Atua, ti na kai betinako ngkanne mairoun Iehova ao n nora karawawatan uruakin ara onimaki n aron te kaibuke ngkana e uruaki. Ma tiaki nanona bwa ti na kitana te koaua iai. Ni koauana e aki kona n reke ae e na ribaaki Iehova irouia aomata aika bati n te tai ae tawe ao n te tai ae a a kaman baireia. Ma ae bon riiriki a kona ni moanna teutana imwin teutana, n irekereke moa ma te bwai teuana ae e na anai nanoia bwa a na aki tabeakina ana Taeka te Atua. Ao n te aro ae aki namakinaki, a kona ni beibetinako ni karokoa ae a a karaoa te bure. N aron te kaaben ae e matu nako, a kona naba aomata aikai n tatabemania nako ni matu nako ni karokoa ae e a rangi n oimwi.
9. Aaro raa ake e kakabwaiaki iai Toromon iroun Iehova?
9 Iangoa anuan maiun Toromon. E mwiokoaki iroun Iehova bwa e na uea i aon Iteraera. E kariaia naba te Atua bwa e na katea te tembora Toromon ao e tuangnga bwa e na korei mwakoron te Baibara tabeua. E taetae naba ma Iehova uoua te tai ao e anganaki te kaubwai, te kakannato, ao te rau n ana tai n tautaeka. Ma ae moamoa riki, e kakabwaiaa Toromon Iehova n anganna wanawanana ae moan te bati. E taku te Baibara: “Te Atua E angan Toromon te rabakau ma te ataibwai ae maiti kurikuri, ma te iango ae rababa, kanga ai aron te tano are i aoni biken taari. Ao e maiti riki rabakaun Toromon nakon rabakauia kaaini mainiku ni kabaneia, ao nakon rabakaun Aikubita ni kabanea.” (1 Uea 4:21, 29, 30; 11:9) Ni koauana, e kona n iangoia temanna bwa ngkana iai ae e teimatoa ni kakaonimaki nakon te Atua ao bon Toromon. Ma e ngae n anne, ao e boni betinako naba Toromon bwa e kabwaoua te koaua. E kanga n riki anne?
10. Tera te kaetieti are e kabwaka n ongeaba nako iai Toromon, ao tera mwina?
10 E ataa raoi ana Tua te Atua Toromon ao e mataata iai. Akea te nanououa bwa e bae n anaaki riki nanona ni kaetieti ake a koreaki ibukia uean i Iteraera. E kangai teuana mai buakon kaetieti akanne: “E na aki kabatiaia naba buna, [te uea] ba e na aki rairaki nako nanona.” (Te Tua-Kaua 17:14, 17) E ngae ngke e teretere raoi te kaetieti anne nakon Toromon, ma e boni karekeia naba buuna aika itibubua, ao tenibubua ana kinano. A bati i buakoia aine aikai aika a taromauri atua ianena. Ti aki ataia bwa bukin tera ngkai e kabatiaia buuna Toromon, ao ti aki ataia naba bwa tera aron iangoan anne irouna. Ma ae ti ataia, e kabwaka n ongeaba n ana kairiri te Atua ae teretere raoi. Te bwai ae riki nakoina imwin karaoan anne, bon te bwai are e a tia ni kauring i aona Iehova. Ti wareka ae kangai: “A anaa nanona [Toromon] buuna . . . nakoia anti tabeman.” (1 Uea 11:3, 4) E kerikaki wanawanana i aon aron nako te Atua teutana imwin teutana ni karokoa ae ai bon akea ao e a betinako. N te tai arei ao e a bitaki nanon Toromon are e kan ongeaba ma ni kakukureia te Atua bwa e a kakukureiia riki buuna ake beekan. E kananokawaki bwa bon Toromon are korei ngkoa taeka aika kangai: “Natiu, ko na wanawana, ao kakukureia nanou, ba I aonga ni kaeka ane kakanikoai”!—Taeka N Rabakau 27:11.
E Korakora Mwaakan Nanon aon te Aba
11. E kanga n rotaki ara iango ni baike ti iaiangoi?
11 E reke reireiara man ana katoto Toromon bwa e karuanikai iangoan are ngkana ti ataa te koaua ao e na uarereke kai rotakin ara iango ni bwaikorakin nako te aonnaba. N aron rotakin rabwatara n te amwarake ae ti kanna, ao ai aron naba te bwai are ti karinna n ara iango, titeboo ma te amwarake ae rotaki naba iai ara iango. Te bwai are ti karinna n ara iango e rota ara iango ma aroarora. Ataakin ae bon te koaua aei, a aki toki ngkanne kambwana n iokinibwai ni kabanea te mwaiti ni mwane ae birion ma birion te taaraa ni katoa ririki ibukin aia katanoata n anainano ibukin aia kaako. Katanoata aika a materaoi, a kakarinaki iai taeka ma taamnei aika anainano bwa e aonga n atikaki iai nanoia aomata nako. A ataia naba taani katanoata bwa noran aia katanoata irouia aomata n tii te taina ke uatai, e aki kona n anaaki iai nanoia bwa a na ingainga ni kani kabooi aia bwai. Ma e tangiraki bwa e na okioki te katanoata bwa a aonga ni kona aomata n atai kakawakin baikai ao n nano iai. E kanakoraoa te bitineti te katanoata n anainano bwa rimwi ao akea ae e na kabooi aia kaako. E korakora rotakin aia iango ao aroaroia aomata iai.
12. (a) E kanga Tatan ni kairaraangi aia iango aomata? (b) Tera ae kaotia bwa a boni kona naba n iraraang Kristian?
12 E kaakatamaroai naba ana iango Tatan n aron te tia katanoata ao a taraa ni kakukurei, kioina ngkai e ataia bwa n te taina ao e na bon anaaki nanoia aomata n ana karekeiango aikai. Rinanon te kakibotu ao waaki riki tabeua, e mwamwanaia aomata Tatan bwa a na kakoauaa bwa e buakaka te bwai ae raoiroi, ao e raoiroi te bwai ae buakaka. (Itaia 5:20) A a tia naba ni mwane Kristian ni koaua bwa konan Tatan ni kaineti ma ana mwakuri ni kakorakora ibukin kataabangakan rongorongo aika kewe. E kauring ni kangai te Baibara: “E taku te Tamnei n aki kamwaninga te aba teutana, ba ane a nang kitana te onimaki tabemang ni boong aika kaitira, ngkai a iri nanoia tamnei aika bureburea te aba ma aia reirei taimonio, n aia mamana-te-aba taani kewe, aika a mamate mataniwin nanoia ba kaanga a kataneaki ni mwin te biti ae kabuebue.”—1 Timoteo 4:1, 2; Ieremia 6:15.
13. Baikara iraorao aika bubuaka, ao ti kanga n rotaki n ara iraorao?
13 Akea i buakora ae e na aki kona n rotaki n nanon aon te aba. E rangi ni korakora ana waaki Tatan ni kona n rotira. E kaungaira ni kangai te Baibara: “Kam na tai burebureaki: A uru aaro aika riai taian i-raorao aika bubuaka.” (1 I-Korinto 15:33) Iraorao aika bubuaka a kona n irekereke iai bwaai ke aomata nako n ikotaki naba ma ake i nanon te ekaretia, ngkana e kaotiotaki nanon aon te aba. Ngkana ti iangoia bwa ti aki kona n rotaki buaka n taian iraorao aika bubuaka, ao ngkanne ti na kona naba n iangoia bwa e aki kona naba ni buokira te iraorao ma aomata aika raoiroi. Ai bure ra te iango anne! E katereterea raoi te bwai ae riki te Baibara ngke e kangai: “Ko na nakonako ma aomata aika rabakau, ao ko na rabakau iai: Ma e na maraki te aomata ngkana e raonia akana nanobaba.”—Taeka N Rabakau 13:20.
14. N aro raa are ti na kona n rarawa iai nakon nanon aon te aba?
14 Ngkana ti na rawa nakon nanon aon te aba, ti riai ni bobotaki ma aomata aika wanawana, ae te koraki ae a toro iroun Iehova. Ti riai naba ni kaon ara iango ni bwaai aika karikirakea ara onimaki. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Ngkana iai bwaai aika koaua, bwaai aika riai, bwaai aika eti, bwaai aika itiaki, bwaai aika tangiraki ngkai a raraoi, bwaai aika riai ni kamoamoaki, ngkana iai te raoiroi teuana, ao ngkana iai te bwai ae e kamoamoaki te aba iai, ao kam na ururingi baikai n iangoi.” (I-Biribi 4:8) Kioina ngkai aomata aika ti inaaomata ngaira, ti kona ngkanne n rinei bwaai aika ti kan iangoi. Ti bia teimatoa n rinei bwaai aika ti na kaaniaki iai ma Iehova.
E Mwaaka Riki Taamnein te Atua
15. A kanga ni kaokoro Kristian ake a mena i Korinto rimoa ma kaain te kaawa ake tabeman?
15 A aki katotongia te koraki ake a kairaki n nanon aon te aba Kristian ni koaua, ma a kairaki iroun taamnein te Atua. E korea ae kangai Bauro nakoia kaain te ekaretia i Korinto: “Ti aki anganaki nanon aon te aba, ma ti anganaki te Tamnei are mairoun te Atua; ba ti na atai ana bwai n tituaraoi te Atua nako ira.” (1 I-Korinto 2:12) E otabwaniniaki te kaawa ae Korinto rimoa n nanon aon te aba. E korakora kaakaraoan mwakuri aika bubuaka irouia angiia kaaina mangaia are te taeka ae “katotonga aroia I-Korinto” e nanonaki iai “karaoan te wene ni bure.” E a tia ni kamataki nanoia aomata Tatan. Ao n tokina ai bon akea aia atatai aomata i aon taekan te Atua ae koaua, ke e a rangi n uarereke ataakina irouia. (2 I-Korinto 4:4) Ma e ngae n anne, e a tia ni kaurei mataia tabeman kaaini Korinto Iehova rinanon taamneina, bwa a aonga ni kona ni karekea irouia ataakin te koaua. E kairiia iroun taamneina bwa a na karaoi bitaki aika korakora ni maiuia bwa a aonga n tatangiraki iroun te Atua ao ni kakabwaiaki naba. (1 I-Korinto 6:9-11) E ngae ngke e korakora nanon aon te aba, ma e boni korakora riki taamnein Iehova.
16. Ti na kanga ni kona ni karekea ao ni kateimatoaa taamnein te Atua iroura?
16 Ai bon tii te arona naba ni boong aikai, bwa taamnein Iehova bon te kabanea ni korakora n te iuniweeti aei, ao e kakaianga n akea boona nakoia te koraki ake a bubutii ma te onimaki bwa e na reke irouia. (Ruka 11:13) Ngkana ti kani karekea iroura taamnein te Atua, a mwaiti riki bwaai aika ti riai ni karaoi i rarikin are ti na rarawa nakon nanon aon te aba. Ti riai ni katoatai n reiakina ana Taeka te Atua ao ni maiuakinna bwa e aonga ni boraoi nanora ma ana iango. Ngkana ti karaoa anne ao e na boni kakorakoraira Iehova, bwa ti na tokanikai i aon ana bwai n nanowanawana Tatan are e na kabongana ibukin uruakan arora n te itera n taamnei.
17. E kona ni karau nanora rongorongon Rota n te aro raa?
17 E ngae ngke tiaki ana bwai te aba Kristian ma a boni mena i aon te aba. (Ioane 17:11, 16) Akea i buakora ae kona n totokoa nanon aon te aba, bwa ti boni bae ni mwakuri ke ni maeka ma te koraki ake a aki tangira te Atua ke ana kawai nako. Te koaua bwa ti namakina naba are e riki ngkoa nakon Rota ngke e “karawawataki nanona,” ao e kammarakaki n aia mwakuri kaain Totom ake e maeka i buakoia, kioina ngkai a urui tuua? (2 Betero 2:7, 8) Ngkana ngaia anne, ti na kona ngkanne ni karekea kabebetean nanora. E kakawakina Rota Iehova ao e kamaiua, mangaia are e kona naba ni karaoa aekan aei nakoira. E nori ao e atai aroarora nako Tamara ae tatangira, ao e kona n anganira buokara ma korakorara ake ti kainnanoi bwa ti aonga ni kateimatoaa marurungira n te itera n taamnei. (Taian Areru 33:18, 19) Ngkana ti mwiokoia, ti onimakinna, ao ni weteia, e na boni buokira bwa ti na rarawa nakon nanon aon te aba, n aki ongei kangaanga aika ti rinanoi.—Itaia 41:10.
18. Bukin tera ngkai e riai ni kakawaki iroura reitakira ma Iehova?
18 Ti kakabwaiaki ngaira aika ana aomata Iehova n anganaki ataakin te koaua, e ngae ngke ti mena n te aonnaba ae ianena mairoun te Atua ao ni mwamwanaki iroun Tatan. Mangaia are ti rinanon te kimwareirei ao te rau are akea irouia kaain te aonnaba. (Itaia 57:20, 21; I-Karatia 5:22) E kakawaki iroura te kaantaninga ae tamaroa ibukin te maiu are akea tokina n te Baretaiti, are e nang akea iai nanon aon te aba, ae i aoni kawaina ni mauna nako aei. E bia teimatoa ni kakawaki iroura reitakira ma te Atua ao n taratara raoi bwa ti na kaeti aroarora ake a na kabetinakoira n te itera n taamnei. Ti bia kaanira riki ma Iehova, ao e na buokira bwa ti na rarawa nakon nanon aon te aba.—Iakobo 4:7, 8.
Ko Kona ni Kabwarabwaraa?
• N te aro raa are e mwamwanaia iai aomata Tatan ao ni kairarangia?
• Ti na kanga n totokoa betinakora mairoun Iehova?
• Tera ae kaotia bwa e korakora mwaakan nanon aon te aba?
• Ti na kanga ni kona ni karekea te taamnei are mairoun te Atua ao ni kateimatoaa iroura?
[Taibora n iteraniba 23]
WANAWANAN AON TE ABA NI KAITARAAWANAWANAN TE ATUA
E aki tabwanin raoi te koaua, bwa bon aomata aika a otea oin aia koaua.
‘Bon te koaua ana taeka te Atua.’—Ioane 17:17.
Ngkana ko baireia bwa e ngaa ae e eti ao ae e bure, onimakina are ko namakinna.
“Moan te mamamana riki te aba te nano nakoni bwai ni kabane, ao e kakaiaki aorakina.”—Ieremia 17:9.
Karaoa ae ko kani karaoia.
“Tiaki ana bwai te aomata ae nakonako te kaeti eueutakina.”—Ieremia 10:23.
Te kaubwai boni kiingin te kakukurei.
“Wakaani baika bubuaka ni kabane tangiran te mane.”—1 Timoteo 6:10.
[Taamnei n iteraniba 22]
E betinako Toromon man te taromauri ae koaua ao e rairaki nakoia atua aika kewe
[Taamnei n iteraniba 24]
E katotonga aron te tia katanoata Tatan ni karikirakea nanon aon te aba. Ko rarawa nako iai?