Riiki Bwa Minita Aika Kaangaraoa Aia Mwakuri

“I riki ni bwaai ni bane nakoia aomata ni kabaneia, ba N na boni kamaiuia tabemang.”​—1 I-KORINTO 9:22.

1, 2. (a) Tera ae kaotia bwa te abotoro Bauro bon te minita ae e uaana ana mwakuri? (b) E kanga Bauro ni kabwarabwaraa aroarona nakon mwiokoana?

E AKI mwengabuaka teuaei ngkana e maroro ma aomata ake e bubura aia reirei, ao e aki naba ngkana e maroro am aomata aika nanorinano aika taani karaoi uumwa-n-rianna. E rabakau n anai nanoia bwakuakun Rom, ao kaain naba Berukia aika e uarereke aia reirei. A rotaki nanoia I-Erene aika tangiri iango aika boou ao I-Iutaia naba aika nanomatoa n aia koaua, n ana koroboki. E aki kaingingaki n arona ni kaoti riain koaua ake e taekin, ao e korakora ringakin nanoia aomata iai. E kataia ni kakaaea te bwai are e na nanoteuana iai ma aomata nako, bwa e aonga ni kaira nanoia tabeman i buakoia bwa a na onimakina Kristo.​—Mwakuri 20:21.

² Teuaei bon te abotoro Bauro, ae te minita ae e uaana ana mwakuri ao e butimwaei iango aika boou. (1 Timoteo 1:12) E mwiokoaki iroun Iesu bwa e na ‘uota aran Kristo nakoia Tientaire, ma uea, ma tibun Iteraera.’ (Mwakuri 9:15) Tera aroarona nakon mwiokoana aei? E taku: “I riki ni bwaai ni bane nakoia aomata ni kabaneia, ba N na boni kamaiuia tabemang. Ao I karaoi bwaai ni kabane i bukin te euangkerio, ba N na buokanibwai ma ngkami ni baina mwina.” (1 I-Korinto 9:19-​23) Tera reireiara man ana katoto Bauro are e a kona ni buokira bwa ti na rabakau riki n ara uarongorongo ao n angareirei?

E Kakororaoa Mwiokoana te Mwaane ae Oneaki Aroarona

3. Tera ana namakin Bauro ibukia Kristian, imwain rikina bwa te Kristian?

³ Te koaua bwa Bauro bon te mwaane ae taotaonakinnano ae tau ibukin te mwioko are e anganaki? Bon tiaki ngaia anne! Te nano n Aro e a tia ni karika Tauro (aran ngkoa Bauro ngkekei) bwa te tia bwainikirinia taan rimwin Kristo ao e kakamaaku. E kariaia tiringan Tetebano ngke te rorobuaka matoa ngaia. Imwina riki ao e kakioia nako Kristian bwa e na bwainikirinia. (Mwakuri 7:58; 8:1, 3; 1 Timoteo 1:13) E aki toki n taekin “taeka ni kakamaku ao . . .[ni] kamamate nakoia ana reirei te Uea.” E aki rauaki nanona n ukoukoriia taan onimaki tii i aon Ierutarem, ma e moana kataabangakan ana riribai ao n tokitoki i meang, n aron Tamateko.​—Mwakuri 9:1, 2.

4. Baikara bitaki ake e a tia ni karaoi Bauro ibukin kakororaoan mwiokoana?

⁴ Oin korakoran ana riribai Bauro nakon te waaki ni Kristian, tao e boto i aon ana koaua, ae te onimaki ane boou aei e na kabarekaa te onimaki n te Aro n Iutaia, n reirei aika aki-raraoi. Ni koauana, bon te “Baritaio” Bauro, ae nanon anne “te aomata ae kaokoroaki.” (Mwakuri 23:6) Iangoa aron kubanroun Bauro ngke e a ataia bwa e a tia n rineia te Atua bwa e na tataekina Kristo nakoia aomata nako aika Tientaire! (Mwakuri 22:14, 15; 26:16-18) E aera ngke a rawa Baritaio n amwamwarake ma aomata ake a iangoia bwa taani bure! (Ruka 7:36-39) Akea te nanokokoraki bwa e kainnanoa te mwakuri korakora Bauro bwa e na kona ni kaeta ana kaantaninga ao ni katitebooa ma nanon te Atua are e tangiriia aomata n aekaia nako bwa a na kamaiuaki.​—I-Karatia 1:13-17.

5. Ti na kanga ni katotonga Bauro n ara mwakuri ni minita?

⁵ Tao ti kainnanoa naba te aeka ni bitaki aei. Ngkai ti kaitiboo ma aomata aika bati aika kakaokoro n taabo ake ti uarongorongo iai, ti riai ni kakorakoraira n neneri aroarora ao ni kanakoi iango n i nanonano. (I-Ebeto 4:22-24) E ngae ngke ti ataia ke ti aki, ma a rotaki nanora n te katei are ti kaikawaaki iai ao te reirei are ti anganaki. Aei are e a kona ni karina i nanora te kaantaninga ma iango n i nanonano, te kairiribai, ao te rawa ni bitaki. Ma ti riai n taobarai namakin aikai ngkana ti kan tokanikai ni karekeia aomata aika ai aroia tiibu, ao ni buokiia. (I-Rom 15:7) Anne are e karaoia Bauro. E butimwaea mwiokoana are e na karababaa ana mwakuri ni minita. E kairaki n te tangira ao e karikirakea rabakauna n angareirei, aika bwaai aika ti riai ni kakairi iai. Ni koauana, neneran aia mwakuri ni minita “aia Abotoro bekan” e oti iai bwa e tatauraoi n ongora Bauro, e tauraoi ni bita ana waaki ngkana e riai, ao e mwaatai n uarongorongo ao n angareirei.a​—I-Rom 11:13, BK.

Aron Bauro ni Kaangaraoia ma Aroaro Aika Kakaokoro

6. Tera aron Bauro ni mutiakina aroaroia ana taan ongora, ao tera mwina?

⁶ E mutiakina aia koaua ao kateiia ana taan ongora Bauro. Ngke e taetae nakon te Uea are Akeriba II, ao e kaotia bwa ngaia te Uea ae e “atai raoi aia katei I Iutaia ni kabane ma kanoan aia kauntaeka.” Imwina ao e karaua raoi ni kabongana ana atatai i aon ana koaua Akeriba ao e maroro ma ngaia ni bwaai ake e rangi n atai taekaia te Uea. Mataatan ma korakoran ana kaotaota Bauro e a bon rotaki iai Akeriba n te aro are e a kangai: “Kanga ko nang karikai ba te kiritian ngkainaba n am rabakau.”​—Mwakuri 26:2, 3, 27, 28, BK.

7. E a kanga Bauro ni kaotia bwa e kaangaraoa arona ma aomata ake e uarongorongo nakoia i Rutetera?

⁷ E kona naba Bauro ni kaangaraoia ma aroia aomata. Nora aron kaokoron ana anga ni maroro ngke e kataia n anaa nanoia kaain te kaawa are Rutetera bwa a na aki taromauria ma Barenaba n taku bwa aongkoa atua ngaiia. E a tia n taekinaki bwa aomata aikai, ake a kabongana te taetae n Rukaonia, e uarereke aia reirei ao a rangi n tauu katei nikawai aika boto i aon maakakia taimonio. Ni kaineti ma Mwakuri 14:14-18, e taekinna Bauro bwa te karikibwai ao baika bati aika kainnanoaki ibukin te maiu aika rereke mai iai a kakoauaa kakannaton te Atua ni koaua. A rangi ni mataata nanon taeka akanne ao e teretere bwa a “konaia aomata n tukiia n taeka akekei ba a na aki anga karea nako ia” Bauro ma Barenaba.

8. Baikara aanga ake e kaotia Bauro bwa e kaangaraoa arona ma aomata n aki ongea ana namakin ae korakora?

⁸ Ni koauana, e aki kororaoi Bauro ao n taai tabetai e matoa ana iango ibukin bwaai tabeua. N te katoto, n te tai teuana ngke e kabwainrangaki n te aro ae aki-riai, ao e taetae n un ni kaitaraa te I-Iutaia ae arana Anania. Ma ngke e tuangaki bwa te aomata are e taetae n aki akaka nakoina bon te ibonga ae rietata, ao e waekoa ni kabwaraa ana bure. (Mwakuri 23:1-5) I aon Atenai, ao e moan “kaunaki nanona, ngke e nora te kawa ba e buta n te boua.” Ma n ana taetae i aon te Maunga are Mars, ao e aki kaota te aeka n nano n un anne. Ma e maroro ma kaain Atenai i aon baika a nanoteuana iai rinanon taekinan aia baonikarea nakon “te Atua are aki ataki” ao e taekina naba temanna mai buakoia aia taani kario.​—Mwakuri 17:16-28.

9. E a kanga Bauro ni kaotiota rabakauna n iangoi aanga aika kakaokoro aika kainnanoaki ibukin kanakoraoan ana mwakuri?

⁹ N ana tai Bauro ni maroro ma aomata aika kakaokoro nako aroia, ao e kaotiota rabakauna n iangoi aanga aika kakaokoro aika kainnanoaki ibukin kanakoraoan ana mwakuri. E mutiakina naba kateia ma baike a aanaki iai aia iango taan ongora. Ngke e koroboki nakoia Kristian i Rom, ao e ataia raoi bwa a maeka ni kautun te aba ae moan te korakora ana tautaeka n te tai anne. Te reirei ae kakawaki riki n ana reta Bauro nakoia Kristian ake i Rom, e kaotia bwa korakoran ana bure Atam ni kabuakakaira e a taonaki ni korakoran Kristo ni kabwarai buure. E taetae nakoia Kristian ake i Rom ao nakoia te koraki ake i rarikina n te taetae ae e rota nanoia.​—I-Rom 1:4; 5:14, 15.

10, 11. Tera aron Bauro ni kaangaraoa ana kabotau nakoia ana taan ongora? (Nora naba te kabwarabwara ae i nano.)

¹⁰ Tera are e karaoia Bauro ngke e tangiria ni kabwarabwarai koaua aika nano man te Baibara nakoia ana taan ongora? E rabakau te abotoro ni kabonganai kabotau aika taabangaki ataakia ao a kai ota, ngke e kamataatai koaua aika nano man te Baibara. N te katoto, e ataia Bauro bwa a taneiai kaain Rom ma aroia tooro n te Embwaea n Rom. Ni koauana, a mwaiti i buakoia aomata ake e koroboki nakoia Bauro aika tooro. Mangaia are e kabongana te kabotau i aoia tooro Bauro ibukin boutokoan ana reirei ibukin ana rinerine te aomata ni kaineti ma te aantaeka nakon te bure ke te raoiroi.​—I-Rom 6:16-20.

¹¹ E taku te boki teuana: “I Rom rimoa, a kona tooka ni kainaaomataia aia toro, ke a kona tooro ni kabooa inaaomataia mairouia aia toka. E kona naba ni kainaaomataki te toro ngkana e a katabuakaki te toro anne bwa e na beku ibukin antina.” Ma e kona te toro ae kainaaomataki n teimatoa ni mwakuri iroun ana toka ae boou ibukin karekean ana bwakabwai. E kaota raoi aei Bauro ngke e korea taekan te aomata n rineia bwa antai ana toka are e na aantaeka irouna, ae te bure, ke te raoiroi. A a tia Kristian ake i Rom ni kainaaomataki man te bure ao a tauaki ngkai taekaia iroun te Atua. A bon anganaki ma nanoia ni kani beku iroun te Atua, ma a boni kona n rineia bwa a na beku iroun te bure, are aia toka nikawai ngkana a bon tangiria. Te kabotau ae bebete anne ae a taneiai iai aomata, e kona ni kairiia Kristian ake i Rom bwa a na titirakinia ni kangai, ‘Antai au toka ae I toro irouna?’b

Reireiaki Man Ana Katoto Bauro

12, 13. (a) Tera te mwakuri are e kainnanoaki ni boong aikai ibukin riingan nanoia aomata aika kakaokoro kateia ake a ongora iroura? (b) Tera ae ko a tia ni kunea ae te bwai ae raoiroi ngkana ko uarongorongo nakoia aomata aika kaokoro aroaroia?

¹² N ai aron Bauro, ti riai ni kakauongo raoi, ni kaangaraoa ara iango ma ae kainnanoaki ibukin buokaia aomata, ao n rabakau n iangoi aanga aika kakaokoro ibukin kanakoraoan ara mwakuri. Ibukin buokaia ara taan ongora bwa a na ota n nanon te rongorongo ae raoiroi, ti tangiria ni karaoa riki ae bati nakon tii kawaraia aomata, taekinan ara rongorongo, ke katukan tabeua booki aika kabwarabwaraa te Baibara. Ti riai n nanomwaaka n iangoia raoi bwa baikara bwaai ake a kainnanoi ao a tabeaianga iai, baikara bwaai ake a tatangiri ma ake a riribai, ke baikara bwaai ake a maakui ao ake a i nanonano iai. E ngae ngke e kainnanoaki n aei te iango ae bati ao te kakorakora, ma a ingainga nanoia taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea ni katobibia te aonnaba ni karaoan anne. N te katoto, e taekina aei mwangan aia aobiti n tararua Ana tia Kakoaua Iehova i Hungary: “A karinea aia katei ma aroaroia aomata man aaba tabeua taari, ao a aki kairoroia bwa a na karaoa katein te aba are a roko iai.” A botumwaaka taani Kakoaua n taabo tabeua ni karaoa aron anne.

¹³ N teuana te aba n te Far East, ao a tabeaianga angiia aomata ibukin tuan te mauri, kaikawaaia ataei, ao te reirei ae bubura. A kataia taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea iai ni maroroakin baikai nakoia aomata, n onean mwin are a na taekina kerikakin raoiroin aroaroia kaain te aonnaba aei ke kangaanga aika rota te natannaomata. N aron naba anne, a noria taan uarongorongo n te kaawa teuana ae bubura n te United States, bwa aomata ake a maeka n te tabo teuana are a uauarongorongo iai, a tabeaianga ibukin te babakanikawai, te ibetutu ni baao ni mwamwananga, ao mwakuri n iowawa aika kaakaraoaki. A tokanikai taani Kakoaua ni kabonganai baikai ni moana iai te maroro n te Baibara. Taan anga reirei n te Baibara aika mwaatai, a taraia raoi bwa n aki ongei reirei ake a maroroakin ma aomata, ma a teimatoa n iangoa ae riai iai ao a kaungai nanoia, a katuruturua kakawakin maiuakinan ana reirei te Baibara ngkai, ao te kaantaninga ae kakukurei are e katauraoia te Atua ibukin taai aika a na roko.​—Itaia 48:17, 18; 52:7.

14. Kabwarabwarai aanga ake ti kona ni kaangaraoira iai ma aron kakaokoron kainnanoia aomata ma aroaroia.

¹⁴ E ibuobuoki naba kakaokoroan ara aanga ni maroro n te mwakuri ni minita, kioina ngke a rangi ni bati aekan kateiia aomata aika kakaokoro, rabakauia, ao otaia n aia Aro. Ara anga ni maroro ma te aomata ae e onimakina te tia Karikiriki ma tiaki te Baibara, e na kaokoro ma ara anga ni maroro ma te koraki ake a kakoauaa ae aongkoa akea te Atua. Ara anga ni maroro ma te aomata are e namakinna bwa te boki n Aro bon te bwai n anainano ae akea koauan te rongorongo iai, e na kaokoro ma te aomata are e butimwaea ana reirei te Baibara. Te kona ni kaangaraoa aroarora bon te bwai ae kainnanoaki naba ngkana ti na maroro ma aomata aika kakaokoro aron rabakauia n te reirei. A na kabonganai maroro n anainano taan angareirei aika rabakau, ao kabotau ake a kaineti ma te aroaro are a noria naba ngkekei.​—1 Ioane 5:20.

Buokaia Minita Aika Boou

15, 16. Bukin tera bwa e riai kataneiakiia minita aika boou?

¹⁵ E aki tabeaianga Bauro ibukin tii karaoiroan ana waaki n angareirei. E nora riain te kataneiai ao katauraoaia te koraki ake ataei riki, n aron Timoteo ao Tito, bwa a na riki bwa minita aika rabakau. (2 Timoteo 2:2; 3:10, 14; Tito 1:4) N aron naba anne, e a noraki riain te umaki ni katauraoi ao ni karekea te kataneiai ni boong aikai.

¹⁶ N 1914, e kaania 5,000 taan uarongorongo ni katobibia te aonnaba; ni boong aikai, ao ni katoa wiki e nakon 5,000 aika boou ake a bwabetitoaki! (Itaia 54:2, 3; Mwakuri 11:21) Ngkana a moanna aomata aika boou aikai n iraorao ma te ekaretia ni Kristian ao ni kani buoka te mwakuri ni minita, a riai naba ni kataneiaki ao n reireinaki riki. (I-Karatia 6:6) E kakawaki bwa ti kabonganai ana waaki n angareirei te Toka are Iesu ni kaineti ma te angareirei ao kataneiakiia taan rimwin Kristo.c

17, 18. Ti na kanga ni buokiia aika boou ni karaoa aia mwakuri ni minita ma nanoia ni koaua?

¹⁷ E aki tii kuneia aomata Iesu ao n tuangia ana abotoro bwa a na moana aia maroro ngkekei naba. E katuruturua moa riain te mwakuri n uarongorongo ao kaungakin te botumwaaka n tataro ibukin aia mwakuri ni minita. Imwina e karaoi babaire aika tenua ibukin buokaia: te itoatoa, te mwabe n uarongorongo, ao te rongorongo are a na taekinna. (Mataio 9:35-38; 10:5-7; Mareko 6:7; Ruka 9:2, 6) Ti kona ni karaoa naba aron anne. E ngae ngke ti buoka oin natira, te aomata ae reirei n te Baibara ae boou, ke temanna are e tuai ni buoka te mwakuri n uarongorongo n te tai ae maan teutana, ma ti riai ni kataia ni karekea te aeka ni kataneiai aei nakoia.

¹⁸ Aomata aika boou a kainnanoa buokaia ae bati, bwa a aonga n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ma nanoia ni koaua. Ko kona ni buokiia ni katauraoa te maroro ae bebete, ao ae anainano ao ni kakatauraoi iai? Ngkana kam uaia n uarongorongo, kariaia bwa a na reiakina arom ngkana ko karaoa te moan auti. Ko kona ni kakairi n ana katoto Kiteon, are e taku nakoia raona ni buaka: “Kam na taraai ni kakairi irou.” (Taani Motiki-Taeka 7:17) Imwina angania aika boou aia tai n taetae. Kamoamoaiia ibukin aia mwakuri, ao ngkana e riai, anga taeka n reirei ibukin katamaroan riki aia mwakuri.

19. Tera am motinnano ngkai ko ‘kakorakorako ni kakororaoa am mwakuri ni minita?’

¹⁹ Ibukin ‘kakororaoan raoi ara mwakuri,’ ti motinnanoia bwa ti na kaangaraoa riki ara anga ni maroro ma aomata, ao ti kani kataneiaia minita aika boou bwa a na karaoa naba aron anne. Ngkana ti iangoa kakawakin tiara n aron karokoan te atatai ibukin te Atua are e karekea te kamaiuaki, ao ti a kakoauaa raoi iroura bwa e manena te kakorakora ni kabane ibukin te riki “ni bwaai ni bane nakoia aomata ni kabaneia, ba . . . [ti na] boni kamaiuia tabemang.”​—2 Timoteo 4:5; 1 I-Korinto 9:22.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Uringnga?

• Baikara aanga ake ti kona ni kakairi iai iroun Bauro n ara mwakuri ni minita?

• Baikara bitaki n ara iango aika riai ni karaoaki?

• Ti kanga ni karaoiroa ara rongorongo?

• Tera ae a kainnanoia minita aika boou bwa a aonga ni kona ni karaoa aia mwakuri ma nanoia ni koaua?

[Kabwarabwaraan n iteraniba 30]

E kakauongo raoi te abotoro Bauro, e kaangaraoa ana iango ma aomata, ao e rabakau n iangoi aanga aika kakaokoro ibukin kanakoraoan ana uarongorongo ao ana angareirei

[Kabwarabwaraan n iteraniba 32]

E katauraoi bwaai aika tenua Iesu ibukin buokaia taan rimwina: te itoatoa, te mwabe n uarongorongo, ao te rongorongo ae na taekinaki

[Taamnei n iteraniba 29]

Minita aika mwaatai a mutiakin aia katei taan ongora

[Taamnei n iteraniba 32]

Minita aika kaangaraoa aia mwakuri a buokiia aika boou ni katauraoia ibukin aia mwakuri ni minita