Tii Ngaia Aei Katokana!

E MAEKA ngkoa Rataro, ao mwaanena aika Mareta ao Maria, i Betania ae te kaawa ae 3 te kiromita raroana ma Ierutarem. N te bong teuana, ngke e a raroa nako raoraoia ae Iesu ao e a ituaki n te aoraki ae kakaiaki Rataro. A a rangi n raraoma mwaanena, mangaia are a kanakoa aia rongorongo nakon Iesu. Tabebong imwin ongon Iesu n te rongorongo anne, ao e a nako n nora Rataro. Ngke a tabe ni mwananga nakon Rataro, ao e a kaongoia taan rimwina bwa e na nako ikekei bwa e na kauta Rataro man matuna. A aki bati ni mataata taan rimwina n ana taeka n te moantai, ma e a kamataataia riki Iesu ni kangai: “E boni mate Rataro.”​—Ioane 11:1-14.

Ngke e a roko Iesu n ruanimaten Rataro, e tua moa bwa e na kanakoaki te atibu are bonota matan te ruanimate. Ngke e a tia n tataro ni kabaibati bwanana, ao e taku: “Rataro, ooti mai.” Ao e otinako Rataro. E a manga-uti teuare e a tia ni mate i nanon abong.​—Ioane 11:38-44.

E oti man rongorongon Rataro bwa te manga-uti boni katokan te mate. Ma e koaua bwa e bon riki te kakai aei, are manga kautakin Rataro man te mate? E taekinna te Baibara bwa e koaua. Wareka rongorongona n Ioane 11:1-44, ao ane ko na nora iai kamatataan rongorongona. Ko kona ni kakewea ae e bon riki? Ngkana ngaia anne, ao ko kona naba ngkanne n nanououa ibukin kakai ni kabane aika taekinaki n te Baibara n ikotaki naba ma manga-utin Iesu Kristo. Ao e taku te Baibara: “Ngkana E tuai ni kautaki Kristo, ao a matebuaka ami onimaki.” (1 I-Korinto 15:17) Te manga-uti bon teuana mai buakon booto-n-reirei aika kakawaki n te Baibara. (Ebera 6:1, 2) Ma tera nanon te taeka ae “manga-uti”?

Tera Nanon “Manga-uti”?

E kabonganaki te taeka ae “manga-uti” n te Baibara ni Kristian n Erene 40 tabun te tai. E rairaki man te taetae n Erene ae nanona “te manga teirake.” Te taeka ae kabonganaki ibukin aei n te taetae n Ebera e nanona “manga kamaiuan te mate.” Ma tera ae kautaki imwin maten te aomata? E aki kona ni kautaki te rabwata bwa e a mka ao e a tia n okira te tano. E na manga kautaki te aomata arei, ma tiaki n rabwatana nikawai. Mangaia are e na manga kamaiuaki te aomata ma n anganaki anuana nikawai ma aroarona, uringan baika e karaoi rimoa, ao kateina.

Bon akea ana kangaanga Iehova ae te Atua ae kororaoi ana ururing, n uringi anuaia aomata ake a a tia ni mate. (Itaia 40:28) Kioina ngkai bon Iehova te tia Karika te maiu, e kona ni manga kauta te aomata ni bon arona are rimoa n te rabwata ae boou. (Taian Areru 36:9) Irarikin anne, e taekinna te Baibara bwa e bon “tangira” ana mwakuri aei Iehova ae te Atua, are nanona e ingainga nanona ni kani kautiia maate. (Iobi 14:14, 15) Ai kukurei ra ngaira ngkai, e aki tii konaa ni kauta te aomata Iehova, ma e bon ingainga naba nanona ni kani karaoia!

E rangi ni kakawaki naba ana mwakuri Iesu Kristo ni kaineti ma kautakia maate. E taekina ae kangai Iesu teuana tabun te ririki imwin moanakin ana mwakuri ni minita: “E kautiia maate te Tama, ao E kamaiuia; ao ai aron naba te Nati, E kamaiuia naba akana E kani kamaiuia.” (Ioane 5:21) E teretere man rongorongon Rataro, bwa iai mwaakan Iesu Kristo ni kautia maate ao e boni kani karaoia naba.

Tera aron te iango are aongkoa iai te bwai i nanora ae maiu nako naba imwin matera? Ni koauana, e kauntaba te reirei ibukin te manga-uti ao te iango ae e aki-mamate taamnein te aomata. Ngkana ngaia bwa iai te bwai i nanora ae maiu nako naba imwin matera, ao tera ngkanne manenan te manga-uti? E aki kakoauaa mwaanen Rataro are Mareta, ae ngke e mate mwaanena, ao e reita nako maiuna n te rabwata n taamnei. E onimakina te manga-uti neiei. Ngke e karaua nanona Iesu ni kangai: “E na boni manga uti mwanem,” ao e taku Mareta: “I ataia ba e na bon uti n te manga-uti n te bong n toki.” (Ioane 11:23, 24) Ao ngke e kautaki Rataro, akea ana karaki ibukin te maiu imwin te mate bwa e boni mate. “A bon aki ata te bwai teuana akana mate,” e taekinaki aei n te Baibara. “Ba bon akea te makuri, ma te aro ni kukune, ma te ataibwai, ma te rabakau, i nanon Tiore [ruanimateia botannaomata] ike ko na nako iai.”​—Te Minita 9:5, 10.

Ni kaineti ngkanne ma te Baibara, te anga ae tii teuana ibukin katokan te mate bon te manga-uti. Ma antai aika a na kautaki mai buakoia aomata ni kabane ake a a tia ni mate, ao a na kautaki nakea?

Antai Aika A na Kautaki?

E taku Iesu: “E na bon roko te aua, ae a na bane iai n ongo [bwanan Iesu] aomata [“ake a uringaki,” NW] ake a mena i nanon ruaia ni mate, ao a na oti nako.” (Ioane 5:28, 29) Ni kaineti ma te berita aei, a na kautaki man te ruanimate, maate ake a mena n ana ururing Iehova. Ti na rinanon ngkanne te titiraki ae kangai, Antai mai buakoia aomata ni kabane ake a a tia ni mate, aika a mena n ana ururing te Atua aika tataningaa te manga-uti?

Ni bokin te Baibara ae Ebera mwakoro 11, ao e karinanaki iai araia mwaane ao aine ake a a tia ni kakaonimaki n toro iroun te Atua. A na bane ni kautaki ma ana toro te Atua ake a a tibwa mate n ririki aikai. Ao tera aroia aomata ake a kabwaka n ira nanon ana kaetieti te Atua, tao ibukina bwa akea aia atatai iai? E uringa taekaia naba te Atua? Te koaua bwa a mena naba n ana ururing te Atua? Eng, a mwaiti aika a na kautaki, bwa e berita te Baibara bwa e na iai “manga-utiia akana raoiroi ao akana aki raoiroi.”​—Mwakuri 24:15.

Ma e ngae n anne, ao a na aki bane ni kautaki aomata ake a a tia ni maiu. E taku te Baibara: “Ngkana ti bure ni kani bure i mwin reken atakin te koaua i roura, ao bon akea riki te karea teuana i bukini buure, ma bon iai te tataninga teuana ae kakamaku.” (Ebera 10:26, 27) Tabeman a karaoi buure aika akea kabwaraia. A aki mena i Eriti (ruanimateia botannaomata) ma a mena i Keenna, ae kaikonakan te kamaunaki n aki toki. (Mataio 23:33) Ti riai n tarataraira bwa ti na aki motika taekan te aomata bwa tao e na kautaki ke e na aki. Bon tii te Atua te tia motiki-taeka iai. E ataia bwa antai aika mena i Eriti ao i Keenna. Ibukira ngkanne, e raoiroi bwa ti na maiuakina nanon te Atua.

Antai Aika A na Kautaki Nako Karawa?

Te manga-uti ae raka arona boni manga-utin Iesu Kristo. E ‘boni kamateaki n rabatana, ma E a manga kamaiuaki n tamneina.’ (1 Betero 3:18) Akea ae e a tia ni manga kautaki n aron aei mai mwaina. E taku Iesu: “Akea te aomata ae rierake nako karawa, ma bon ti Teuare ruo mai karawa, ae Natin te aomata.” (Ioane 3:13) Mangaia are, te moani kautaki nakon te rabwata n taamnei bon Natin te aomata. (Mwakuri 26:23, BK) Ao iai tabeman riki ake a kautaki imwina nakon te rabwata n taamnei. E taku te Baibara: “A na uti, tatabeman n ana tai: ba Kristo moa, ao i muina te koraki aika ana aomata Kristo n ana tai n roko.”​—1 I-Korinto 15:23, BK.

A na kautaki nakon te maiu i karawa ibukin te mwioko ae okoro te koraki ae karako mwaitiia ake “te koraki aika ana aomata Kristo.” (I-Rom 6:5) A na tautaeka ma Kristo bwa “a na uea i aonaba.” (Te Kaotioti 5:9, 10, BK) Irarikin anne, a na riki bwa ibonga n te aro are a na buoka kanakoan mwin te bure are rikiaia botannaomata ae reke mairoun te moan aomata ae Atam. (I-Rom 5:12) Mwaitiia te koraki ake a na tautaeka ma Kristo bwa uea ao ibonga bon 144,000. (Te Kaotioti 14:1, 3) Te rabwata raa, are a na karekea ngkana a kautaki? E taku te Baibara: “Te rabata n tamnei.” Ao n te aro aei, a a kona iai ni maiu i karawa.​—1 I-Korinto 15:35, 38, 42-45.

Ma n ningai ae e na waakinaki iai te manga-uti nako karawa? “N ana tai [Kristo] ni mena ma aomata,” e taekinaki aei n 1 I-Korinto 15:23, NW. E oti mani bwaai ake a riki ni moa man 1914 bwa e moanaki n te ririki anne, menan Kristo ma aomata ao “tokin te waaki i aon te aba.” (Mataio 24:3-7, NW) Mangaia are iai bukina ae riai ngkai ti kakoauaa bwa e a kaman moanaki kautaia Kristian aika kakaonimaki nako karawa, e ngae ngke e aki noraki. E nanonaki iai ae a a tia ni kautaki nakon te maiu i karawa, abotoro ao Kristian ake rimoarimoa. Ao tera aroia Kristian aika maiu ngkai, ake iai irouia te kaantaninga ae koaua mairoun te Atua, are a na tautaeka ma Kristo i karawa? A na kautaki “n ti teuana te ruberube ni mata,” n te tai naba are a mate iai. (1 I-Korinto 15:52) Kioina ngkai a kautaki kaain te kurubu ae uarereke ae 144,000 mwaitiia, imwain kautakia aomata aika uanao ake a na kautaki nakon te maiu i aon te aba, e a atongaki ngkanne bwa “te moa ni manga-uti.”​—I-Biribi 3:11, NW; Te Kaotioti 20:6.

Antai Aika A na Kautaki Nakon te Aonnaba Aei?

E kaotaki n te Baibara, bwa a na manga kautaki bwa a na maiu i aon te aonnaba aei, angina mai buakoia maate. (Taian Areru 37:29; Mataio 6:10) Ni kabwarabwaran ana miitara ae kamimi ibukia ake a na kautaki, e korea ae kangai te abotoro Ioane: “Ao marawa e anga maate ake i nanona; ao te mate ma Eriti a anga maate ake i nanoia: ao a kabaneaki ni kaetaki taekaia n ai aron aia makuri nako. Ao te mate ma Eriti a teweaki nako nanon te nama are te ai. Aei te mate are te kauoua, ae te nama are te ai.” (Te Kaotioti 20:11-14) A mena n ana ururing te Atua te koraki ake i Eriti ke Tiore, ae ruanimateia botannaomata. A na boni bane ni kainaaomataki man te mate ngaiia n tatabemania nako. (Taian Areru 16:10; Mwakuri 2:31) Ao a na kaetaki taekaia n tatabemania nako ni kaineti ma aia mwakuri ake a karaoi imwin kautakia. Tera ngkanne ae e na riki nakon te mate ma Eriti? A na teweaki nako nanon “te nama are te ai.” E nanonaki iai bwa akea te aomata ae na manga rotaki n te mate are e reke mairoun Atam.

Ao bon iangoa te kaantaninga ae kakukurei ae e na reke n te berita ibukin te manga-uti, nakoia te koraki ake a a tia ni mate raoia aika tangiraki irouia! Ai kukurei ra te aine are e a tia ni mate buuna are kaain Nain, ngke e a kautaki iroun Iesu natina te ataeinimwaane ae ana rikitemanna! (Ruka 7:11-17) Ao ni kaineti ma aia namakin ana karo te ataeinnaine ae 12 ana ririki are e kautaki iroun Iesu, e taku te Baibara: “Tiaki te bai kubaia te koraki.” (Mareko 5:21-24, 35-42, BK; Ruka 8:40-42, 49-56) Ti na rangi ni kukurei ni butimwaia aomata aika tangiraki iroura nakon te waaki ae boou i aon te aba are beritanaki iroun te Atua.

Tera aron riingakin nanora ngkai, n ataakin te koaua ibukin te manga-uti? E taekinaki ae kangai n te boki ae te World Book Encyclopedia: “A mamaaka te mate angiia aomata ao a kataia ni kabuaa iangoana.” Bukin tera? Ibukina bwa angiia aomata a aki mataata raoi n taekan te mate, ao a iangoia bwa te bwai ae kakamaaku. N ataakin te koaua ibukin aroia maate ao n reken te kaantaninga ibukin te manga-uti, ti a ninikoria iai ngkana ti a kaaitara ma ‘te kabanea ni kairiribai ae te mate.’ (1 I-Korinto 15:26, BK) Ti kabebeteaki naba n te atatai aei, n te aro are ti a kona n nanomwaaka i aan te maraki are ti taonaki iai, ngkana iai ara utu ni kaan ke ara koraki ae mate.

E na moanaki n ningai te kautiuti i aon te aba? E a rangi ni korakora ni boong aikai te buaka, te katuturaraa, ao kabarekan te otabwanin. Ngkana ngaia bwa a na manga kautaki maate nakon te aonnaba n arona ae ngkai ao ni koauana e na bon aki teimatoa kimwareireia. Ma e a tia ni berita te tia Karikiriki bwa n te tai ae waekoa, ao e nang katoka te waaki ae ngkai ae mena i aani mwaakan Tatan. (Taeka N Rabakau 2:21, 22; Taniera 2:44; 1 Ioane 5:19) E na waekoa ni kakoroaki bukin ana kaantaninga te Atua ibukin te aonnaba. Imwin anne, a nang manga kautaki birion ma birion aomata ake a a matu ni mate ngkai, nakon ana waaki te Atua ae boou man rau n te aonnaba aei.

[Taamnei n iteraniba 7]

A na kautaki nakon te maiu i aon te aba, angiia aomata ake a a tia ni mate